Демографиялық саясат

Жоспар:

Кіріспе: Дербес демографиялық саясаттың маңызы

Негізгі бөлім: Тәуелсіздік барысындағы демографиялық өзгерістер.

Қорытынды: Ұлт жалғасы . Ұлыс мерейі.

Демография – бұл халық туралы ғылым. Ал демографиялық саясат деп мемлекеттік тұрғыдан қоғамның ең өміршең және бастапқы қажет тіршілігін, атап айтқанда – халықтың өсіп-өнуі мен сақталып дамуын, өлім-жітімі мен көші-қонын және мекен-жайға дұрыс орналасуын қамтамасыз ететін, маңызды аталмыш «бес таған» айналасын реттеуге арналған шара мен іс-әрекеттердің біртұтас жүйесін айтамыз.
Бүгінгі күннің аса күрделі мәселелерінің бірі- Қазақстанның
өзіндік дербес демографиялық саясаты біздерге не үшіе соншама қажет? Не үшін оған ұлттық қауіпсіздікте бірінші басымдылық беріліп отыр? Себебі, Қазақстан ұлысының негізгі ұлты ретінде қазақ халқының жан-жақты даму бағдарламасын қабылдап, көп ұлтты республикамызда ұлтаралық қатынастарды жақсарту мен сауықтыру мәселесін мемлекеттік саясат деңгейіне көтергенде ғана болашаққа толық сеніммен қарай аламыз.
«Мың өліп, мың тірілген қазақ» халқы басынан талай демографиялық апаттарды өткерді. Елдігіміздің шырқын өткенде отаршылдар нағыз демографиялық зобалаң жолдармен бұзып келгені баршаға аян. Қазақ хандығы құрылғаннан бастап, көрші, әсіресе, Жоңғар, Қытай, Ресей, Қоқан, Хорезм мемлекеттерінің шабуылына талай ұшырап, көптеген жерімізге қоса халқымыздан да айырылдық.Зұлматты геноцидтің басталуы қаншама тереңде жатса, оның зардабы да соншама ұзақ сақталуда. Бұл санымызға, тілімізге, егемендігімізге, дінімізге, санамызға, ділімізге, мәдениетімізге, экономикамызға, өркениетімізге, менталитетімізге тікелей әсер еткендігі сөзсіз анық.

Тәтімов М. Халықнама немесе Сан мен Сана: Т 27 Демографтың ой-толғаныстары. – Алматы: Жазушы, 1992. – 184б.

Дүние жүзі қазақтарының құрылтайы: Құттықтаулар, баяндамалар, тілектер, өлең-жырлар. – Алматы: Атамұра – Қазақстан, 1993. – 192б.

Тәтімов М., Әлиев Ж. Дербестігіміз – демографияда: - Алматы: Жеті жарғы, 1999. – 264б.

Қазақстанның демографиялық жылнамалылығы. – Алматы, 2005.

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Кіріспе: Дербес демографиялық саясаттың маңызы

Негізгі бөлім: Тәуелсіздік барысындағы демографиялық өзгерістер.

Қорытынды: Ұлт жалғасы – Ұлыс мерейі.

Демография – бұл халық туралы ғылым. Ал демографиялық
саясат деп мемлекеттік тұрғыдан қоғамның ең өміршең және бастапқы қажет
тіршілігін, атап айтқанда – халықтың өсіп-өнуі мен сақталып дамуын, өлім-
жітімі мен көші-қонын және мекен-жайға дұрыс орналасуын қамтамасыз ететін,
маңызды аталмыш бес таған айналасын реттеуге арналған шара мен іс-
әрекеттердің біртұтас жүйесін айтамыз.
Бүгінгі күннің аса күрделі мәселелерінің бірі-
Қазақстанның
өзіндік дербес демографиялық саясаты біздерге не үшіе соншама қажет? Не
үшін оған ұлттық қауіпсіздікте бірінші басымдылық беріліп отыр? Себебі,
Қазақстан ұлысының негізгі ұлты ретінде қазақ халқының жан-жақты даму
бағдарламасын қабылдап, көп ұлтты республикамызда ұлтаралық қатынастарды
жақсарту мен сауықтыру мәселесін мемлекеттік саясат деңгейіне көтергенде
ғана болашаққа толық сеніммен қарай аламыз.
Мың өліп, мың тірілген қазақ халқы басынан талай
демографиялық апаттарды өткерді. Елдігіміздің шырқын өткенде отаршылдар
нағыз демографиялық зобалаң жолдармен бұзып келгені баршаға аян. Қазақ
хандығы құрылғаннан бастап, көрші, әсіресе, Жоңғар, Қытай, Ресей, Қоқан,
Хорезм мемлекеттерінің шабуылына талай ұшырап, көптеген жерімізге қоса
халқымыздан да айырылдық.Зұлматты геноцидтің басталуы қаншама тереңде
жатса, оның зардабы да соншама ұзақ сақталуда. Бұл санымызға, тілімізге,
егемендігімізге, дінімізге, санамызға, ділімізге, мәдениетімізге,
экономикамызға, өркениетімізге, менталитетімізге тікелей әсер еткендігі
сөзсіз анық.
Енді тым алысқа бармай-ақ, аңсаған тәуелсіздігімізді алғаннан
бергі еліміздегі демографиялық өзгерістерге назар аударсақ.
Кеңес Одағының ыдырауы мен еліміздің көптен күткен
тәуелсіздігін алуы барысындағы өтпелі кезеңде біз күрделі демографиялық
өзгерістер мен жаңа көші-қон толқындарына куә болдық. Бұл кезеңдегі
демографиялық үрдістердің негізгі ерекшелігі- өлім-жітімнің көбеюі, бала
туудың кемуі, яғни, табиғи өсімнің құлдырауы салдарынан халықтың жалпы
санының азаюы.Бұған қоса республикамыздан алыс-жақын жерлерге ауып кетіп
жатқан көші-қон толқындарының өрістеуі де халық санын төмендетіп жіберді.
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарындағы демографиялық дағдарыстың
ең ауыр нәтижесі - Қазақстан халқы 1989-1999жж. Аралығында 1,5млн-нан астам
адамға, яғни, 8,2%-ға азайды.Халық санының азаюы 2002ж-ға дейін созылып,
тек 2003ж-дан бастап аз да болса өсе бастады.Бұның басты себебі- тек 1991-
1999жж. аралығында сыртқа кеткен көші-қон нәтижесінде Республика халқы
1 000 854-нан астам адамға кеміді. Кеткендердің басым көпшілігі өз тарихи
отандарына қайта оралғандар еді. Олардың ішінде тек 1993-1998жж. – 1млн-нан
астам орыс, украин, беларустар, 400 000-ға жуық немістер болған еді. Бұл
көші-қон толқындары Қазақстан халқының ұлттық құрамына күшті әсер етіп,
олардың үлестік ара-салмағын күрделі түрде өзгертіп жіберді. Егер 1939ж-дан
кейін қазақтар өз Отанында көпшілікке айналса, 1999ж. едәуір өсіп, 53,4%-ға
жетті, оның үстіне бұрын басым болған орыстардың үлесі 30,0%-ға тоқтап,
төмендей түсті. 2005ж. Басында Қазақстан халқының саны 15млн-нан асып,
ұлттық құрамы келесідей болды:
қазақтар – 8 725 206 немесе 57,9%,
орыстар – 4 024 357 немесе 26,7%,
украиндар – 458 993 немесе 3,0%,
өзбектер – 419 529 немесе 2,8%,
немістер – 228 123 немесе 1,5%,
татарлар – 231 236 немесе 1,5%,
ұйғырлар – 226 513 немесе 1,5%,
кәрістер – 100 982 немесе 0,7%,
белорустар – 94 214 немесе 0,6%,
әзірбайжандар – 86 138 немесе 0,57%,
түріктер – 84 035 немесе 0,55%,
басқалар – 395 441 немесе 2,6% құрады. Бұл жерде республикаға
өз атын берген қазақ ұлтының кейбір демографиялық артықшылықтарын айта
кеткен жөн болар. Атырау, Оңтүстік Қазақстан және Қызылорда облыстары мен
Астана, Алматы қалаларынан басқа Республика жерінде жалпы халық саны
негізінен кеміген болса, қазақтар саны бүкіл облыстарда өсумен болды. 1989-
2005жж. Қазақтар саны 2 000 228,3-ға, яғни, 34,2%-ға өсті. Қазақтар Батыс
және Оңтүстік аймақтарда едәуір басым болды. 1999ж. Қызылорда облысында
-94,2%, Атырау облысында -89,0%, Маңғыстау облысында – 78,7%, Ақтөбе –
70,0%, Оңтүстік Қазақстан – 67,6%, Батыс Қазақстан облысында – 64,6%
құрады. Ал Солтүстік және Орталық Қазақстанда қазақтар әлі де болса аз
болды.Олар халықтың 13-нен төмен, не аз ғана жоғары болды. Солтүстік
Қазақстан облысында – 29,5%, Ақмола – 37,4%, Қарағанды – 37,6%, Павлодар –
38,2%, Шығыс Қазақстанда – 48,5% болды.
Жалпы, қазақтар орыс, украин, неміс, басқа да ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.