Кәсіпорын клиенттер мәлімдемелерін есепке алу үшін веб серверлер

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі

Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5В070400 - «Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету» мамандығы

Астана 2015

Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі

Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті

«Қорғауға жіберілді»

Есептеу техникасы

кафедрасының меңгерушісі

Кәсіпорын клиенттер мәлімдемелерін есепке алу үшін веб серверлер

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5В070400 - «Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету» мамандығы бойынша

Орындаған

Ғылыми жетекшісі

Т, ғ.

Астана 2015

Мазмұны

Кіріспе . . . 3
1 Web-сервер түсінігі және оны ұйымдастыру кезеңдері
1. 1 «Клиент-сервер» технологиясы . . . 6

1. 2 Ақпараттық жүйенің архитектурасы . . . 10 2 Жобаны жүзеге асыруға арналған программалық қамсыздандыруды талқылау және таңдау
2. 1 Web-серверді таңдау . . . 14

2. 2 Мәліметтер қорын басқару жүйесін таңдау . . . 21

2. 3 Web-программалау тілдері . . . 25

3 Веб серверді құру . . .

Қорытынды . . . 29
Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 30

Кіріспе

Қазіргі кезде шығарылып жатқан жаңа ақпараттық технологиялар денсаулық сақтау және білім беру салаларындағы және де айналадағы орта үшін маңызы аса зор.

Білім беру жүйесі Қазақстан республикамыздың даму қажеттіліктеріне сәйкес келтірілуі керек. Бірақ осы өзгерістердің барлығы білім берудің ескі әдістемесімен, әлемдік білім кеңістігіне еліміздің білім беру жүйесі кезеңдік енуіне жеткіліксіз құрылымдар мен мазмұндармен жүргізілуде.
Жоғары білім экономиканың барлық салаларын жоғары мамандандырылған кадрлармен қамтамасыз етеді. Жоғары білім жүйесінің дамуына елдің әлеуметтік-экономикалық дамуы мен кейінгі тұрақты экономикалық даму мүмкіндігі тәуелді. Жоғары білім дамуының негізгі тенденциясы мамандарды дайындау сапасының жоғарлауына, интенсивті ғылыми-зерттеу әрекеттілігімен біріккен инновациялы білімнің дамуына, әлеуметтік сфера мен экономика талаптарымен жоғары білім беру ордаларымен тікелей байланысына, білім беру және ақпараттық технологиялардың дамуына септігін тигізеді.

Қазіргі таңда ақпараттық технологияларды қолдану арқылы оқытушыларды, білімгерлерді және оқу процесін ұйымдастырушыларын оқыту, жоғары білім беру мекемелерінде құжаттардың электронды айналымын ендіру, жаңа оқу жоспарлары бойынша оқу процесін өңдеу білім беру аумағындағы ең маңызды мәселесі болып табылады.

Ақпараттық технологиялардың қарқынды дамуы көпкөлемді жұмыстардың автоматтандыруын анықтайды. Жаңа техналогиялардың дамуы қоғамның интеллектуальды потенциалына байланысты, демек, елдегі білім берудің дамуы деңгейіне де. Білім сапасы мен мазмұнының сұрақтары қоғамда әрқашан да басты орындарда еді.

Барлық дамыған және дамушы елдердің көбісінде білім беру ақпараттандыруының активті процестері байқалуда. Сонымен қатар, жалпы білім сапасын арттыру жолдары қарастырылуда, жаңа ақпараттық технологияларды іздеуге үлкен қаражат жұмсалуда. Біздің өмір сүру ғасырымыз - жоғары технологиялар ғасыры адамзат тұрмысына көптеген өзгерістер әкелді. Қазіргі таңда біреуді «Интернет» және «Мәліметтер қоры»(МҚ) терминтерімен таң қалдыра алмайсың. Компьютерлік мәліметтер қорын, мәліметтер қорын басқару жүйелерін қолданып, басқа ұйымдармен мәліметтермен алмасушы ұйымдар көбеюде. Күн сайын Интернет желісін қолданушылар саны және локальды компьютерлер мен желілерде МҚ-ң саны артып жатыр. Қолданушылар web-түйіндерде желі мүмкіндіктерін МҚ ресурстарымен байланыстыруда. Глобальді Интернет желісінің қарқынды дамуы адамзат әрекетінің көптеген салаларына аса зор әсерін тигізеді. Интернет программалық қамсыздандыру индустриясына жаңашыл өзгерістер әкелді. Интернет үшін арнайы өңделген және Web серверлерінің ерекшеліктерін ескеретін қосымшалардың жаңа категориясы шығарылды.

Әрбір сервер-бағдарламаның типі үшін өзіндік клиент-бағдарламасы бар. Осылай, Web-клиент Web-серверге, пошталық клиент - пошталық серверге хабар береді және т. б. Серверлік бағдарлама әрқашан сұранысты орындауға дайын болу керек және сондықтан да сервер-бағдарлама жұмыс жасайтын компьютерлерге сенімділікке және өнімділігіне байланысты жоғары шарттар қойылады. Клиенттік компьютердің жұмысының тұрақтылығы бір адамның жұмысына әсер ететіндіктен, олардың жұмысына сенімділігіне байланысты аз талаптар қойылады, ал аппаратты сервердің жұмысының сенімділігіне байланысты көптеген клиенттердің жұмысының жүргізілуі тәуелді болады. Жоғарыда көрсетілген тәсіл (клиент-серверлік архитектура) дербес компьютердің қолданушысына өзінің жұмыс үстелінен Интернетке қосылған миллиондаған серверлердің ресурстарына қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Көптеген Word Wide Web қосымшалары web серверімен басқарылатын ішкі программаларды қолдануыңа негізделген. Берілген программаларды қолдану динамикалық жаңару мәліметтерімен web қосымшасын құруға мүмкіндік береді. Мәліметтер базасында сақталған немесе шешілетін тапсырмалардың бизнес ережелеріне бағынышты генерилданатын. Web серверімен және шақырылатын программалар арасындағы байланыс үшін CGI кеңінен қолданылады, Windows программасы үшін сондай-ақ Unix ортасындағы функционалданатын қосымшалардың нақтылығы бар. CGI, HTTP, Web сервер типтерінің ақпараттық серверімен ішкі қолданбалы программасының интерфейстің стандарты болып табылады. Әдетте, www серверінен гипертексті документтер статикалық мәліметтерден тұрады.

CGI-дің көмегімен CGI программаларын құруға болады, олар шлюз деп аталып қолданбалы жүйелер, мәліметтер базасын басқару жүйесі, электрондық кесте жұмыстық графика тағы да басқалардың қарым - қатынасы экранға қолданушының динамикалық ақпаратын шығара алады.

Клиент жұмыстың принципін сервердің ішкі алгоритмдік іске асырылуын білмейді, білуі тиіс де емес, ал сервер клиенттің жұмыстарына араласпайды. Бұл бөліктердің ара қатынасы үшін арнайы протокол шығарылған (бұл жағдайда HTTP протоколы), және де сервермен клиент арасындағы қарым - қатынасты осы протокол ішінде іске асырылады. Браузерге бәрібір серверде қандай программалық қамтамасыздандыру тұрғаны, онда қандай операциялық жүйенің болуы, серверде сұраныс құжаттары қай жерде жатқаны (жалпы жатыр ма, олар арнайы программалармен лезде генералдануы мүмкін) . Сервер сіздің браузеріңіздің жұмысына араласпайды, клиент берілген ақпаратпен не істейді, қалай көрсетеді, дискі де сақтайды ма, әлде сақтамайды ма серверге бәрібір. Әдетте, серверге сұраныстан деп түсіндіріледі (бұл сервердегі мәліметтердің унифицилданған тапсырыстың пішіні) .

Web серверлерінің ерекшеліктерін ескеретін қосымшалар негізгі рөлді атқарады, сондықтан да Интернетке арналған программаларды кеңінен Web қосымшалары деп атайды. Бұл көптеген Интернет-дүкендер, нақты уақыттағы Интернет-телефониясы мен хабарламалармен алмасу үшін іздеуге арналған және анықтамалық жүйелер, Интернет арқылы видеоны жіберу жүйелері. Әрекетіне байланысты web қосымшалар статикалық HTML парақтарға мүлдем ұқсамайды. Web серверінің қатысымен олар түрлі активті объектілерге, сервистерге және жүйелерге қатынаса алады, мысалға мәліметтер сияқты. Сөйтіп, браузер терезесінде қолданушымен жіберілген сұранысқа web сервер есеп беруді даярлап, оны сол терезеде бейнелей алады. Мұнда мәліметтерді алу үшін web сервер мәліметтер қорында сұранысты өңдейді.

Дипломдық жұмыстың мақсаты - корпоративті деректер қорының серверін ұйымдастыру. Серверді ұйымдастыру - тұрғын үй коммуналдық шаруашылығы кәсіпорынның мысалында қарастырылды. Осы мақсатта келесідей мәселелер қарастырылады:

- деректер қорының web-серверін тағайындауды және құру кезеңдерін анықтау;

web-серверді ұйымдастыруға қажеттті программалық өнімдерді қарастыру;

- программалық интерфейсті құру;

- экономикалық эффективтілікті есептеу;

еңбекті қорғау және тіршілік әрекетінің қауіпсіздік ережелерін ұйымдастыру шаралары келтіру.

Дипломдық жұмыстың мақсатын жүзеге асыратын Си# бағдарламалау ортасы болып табылады. Си# бағдарламасы қазіргі кезде ең көп тараған бағдарлама құру жүйесіне жатады. Оның басты ерекшеліктерінің бірі - ол арқылы құрылған бағдарламалар Windows басқаруында жұмыс істеп қана қоймай, оның өзі бағдарламаларды жылдам құратын аспаптық құрал тобына жататындығында.

Жобаның өзектілігі, ЖКХ қызметінде клиенттермен жұмыс істеу кезінде - сервер мен клиенттің арасындағы сұхбат автоматтандыруымен қортындыланады.

Дипломдық жұмыс практикалық тұрғыдан алып қарағанда өз құндылығын жоймайды. Себебі:

- техникалық және бағдарламалық қамтамасыз етудің қорының негізгі жүйесі Си# бағдарламалау тілінің барлық компоненттері тиімді қолданыспен жасалған;

- техникалық және бағдарламалық қамтамасыз етудің қорын толықтыруда Си# бағдарламалау тілінде бірнеше версиясы қарастырылып, тиімдісі ортақтандырылған.

Дипломдық жұмыстың негізінде орындалған бағдарламаның апробациясы болып, дипломдық жұмыста нақты берілген барлық тапсырмалары орындалды. Әрине, техникалық және бағдарламалық қамтамасыз етудің қорына ұқсас бірнеше технологияларды қолдана отырып, бағдарламалық тілдерідің көмегімен, қолданбалы пакеттердің көмегімен басқа да базалар жетістігін көрсету мүмкіншілігін көрсететін бағдарлама жасауға болады.

1 Web-сервер түсінігі және оны ұйымдастыру кезеңдері

1. 1 «Клиент-сервер» технологиясы

Интернетке қосылған барлық компьютерлерді екі типке бөледі, олар серверлер және клиенттер. Бір компьютерде серверді де және клиентті де орнату мағынасында бөлу онша қатаң жүргізілмейді. Жергілікті компьютерде Web-сервер орнатылуы мүмкін және осыған қарамастан, дәл осы компьютерде браузермен және пошталық клиентпен де жұмыс жасауға болады. Басқа компьютерлерге анықталған сервис ұсынатын компьютерлерді серверлер (ағыл., to serve - қызмет көрсету) деп атайды, ал осы сервисті қолданатындар - клиенттер(сурет 1) . Көп жағдайларда үйдегі клиенттік компьютерлерде әр уақытта Интернетке кіруге мүмкіндігі болмайды, сондықтан желіге тек керек уақытта ғана қосылады. Керісінше, компьютер-серверлер мәліметтерді берудің жоғары жылдамдықты арналары арқылы Интернетпен байланысқан, сондықтан оларға сұраныс арқылы хабарласуға болады.

Сурет 1. Веб сервер көрінісі

Компьютерлерді серверлер мен клиенттер деп атағаннан гөрі, оларды бағдарламалық қамсыздандыру деңгейіндегі клиенттер немесе серверлер деп атаған жөн. Бір бағдарлама клиент есебінде, ал екіншісі сервер есебінде іске қосылатын қосымшалардың өзара байланысы клиент-сервер архитектурасы деп аталады. Сервердің басты тапсырмасы - сервиске қайсыбір клиент сұраныс жібермейінше әр кезде жұмыс жасап және күту жағдайында болу болып табылады. Серверде сұраныстардың көптігінен оның жұмысы баяулап және белгілі бір сұраныстарға қызмет көрсетуді тежейді. Серверге сұраныс белгілі бір протокол шегінде болады - бұл желіде компьютерлер арасында байланысты қамтамасыз ететін стандарттар жиыны. Серверлік бағдарламалар клиенттік бағдарламаларға қызмет көрсету үшін компьютердің аппаратты ресурстарын қолданады. Клиент-бағдарлама сұраныс құрып, оны желі арқылы белгілі бір адреске жібереді және алдын ала белгіленген протокол арқылы сервер-бағдарламамен өзара байланысады. Сол бір компьютерде бірнеше серверлік бағдарламалар орналаса алады. Клиенттік қосымша серверлік қосымша орналасқан компьютерде де, сонымен қатар, серверден керегінше жойылған компьютерде де орналаса алады, бірақ олар желімен байланысса, бұл айырмашылық тек уақыт бойынша жауаптың кідіруіне сәйкестеледі.

Шлюз программасы WWW серверінің нақты масштаб уақытында іске асырылады. WWW сервер қолданушының шлюз тапсырмасын қамтамасыз етеді, ал ол өз кезегінде қолданбалы жүйелік ортаны қолдана отырып, қолданушының экранына өңделген сұраныс нәтижесін қайтарады. Программа-шлюз C/C++, Fortran, Perl, TCL, Unix Schell, Visual Basic, Apple Script тілдерінде кодталған болуы мүмкін. Ол әдетте, директорияда cgi-bin www сервер атымен орындалатын модуль сияқты болып жазылады. Бүкіл интернет және www-дің кейбір бөліктері «клиент-сервер» технологиясы бойынша жұмыс істейді, яғни барлық программалық қамтамасыздандыру клиенттік және серверлік бөліктерге бөлінеді. Сондай - ақ олардың арасында функцияналдық міндеттер ажыратылған.

Сервермен байланысты орнату кезінде алдымен www IP адресіндегі www. siemens. com секілді символдық аттардың трансляциясы болады, ал кейін TCP/IP - IP мәліметтерімен қосылуы іске асырылады. Серверге HTTP мәліметтеріне сұранысы жіберілген кезде клиент жауап келгенін күтеді. Клиенттен сұраныс болғанша HTTP сервері сұранысты күтіп, «ұйықтап жатады». Клиент байланыс орнатқан кезде сервер «оянады» және бірілген сұранысты қабылдап, оларды өңдеуге кіріседі. Сервердің сұранысымен не істейтіні-сервердің өзіне ғана белгілі. Барлық монупуляциялардың жалғыз нәтижесі - ол клиенттің күтіп отырған жауабы болып табылады. Сервер жауап қайтарғаннан кейін ол байланысты үзіп қайтадан «ұйқыға түседі» және қателік шыққан кезде HTTP транзакциясы әр аптада аяқталуы мүмкін. Егер құжаттар табылмаған жағдайда немесе сізде оларға құқығыңыз болмаса (ресурсқа кіру шектеуші болуы мүмкін) немесе қателік коды беріледі. Ал егер барлығы дұрыс болса, құжатта сақталған ақпарат, типі жөніндегі мәліметтерді қоса отырып, жауап ретінде қайтарылып отырылады.

CGI секілді ISAPI спецификациясы web сервермен және қосымша программалармен арасындағы қарым қатынас ережелерін анықтайды. Серверде орындалатын программаны құру үшін альтернативтік тілтабысу неге керек екенін түсіну үшін, CGI стандартының артықшылықтары мен кемшіліктерін қарастыру керрек. CGI-дің сөзсіз артықшылығы болып оның универсалдылығы болып табылады. CGI әр тілде жазылуы және компьютерде әр түрлі архитектурада орындалуы мүмкін.

Егер сценариді жазған кезде барлық ережелерді ескерген болсаңыз, ол кезде сіздің құрған программаңыз кез-келген web серверімен дұрыс қарым қатынаста болатынына сенімді болуыңызға болады. CGF-дің қарапайымдылығы бұл стандарттың кең таралуына мүмкіндік береді. Бірақ бұл жетістіктермен қатар CGI сценариясында кейбір кемшіліктер де кездеседі. Олардың ең бастысы болып ресурстардың тиімсіз қолданылуы болып табылады.

Сценариді шақыруды ұсынатын клиенттің әр сұранысы компьютер -серверде бөлек процесс туындатады.

Процестің құрамындағы жұмысты орындауға қарағанда тәуелсіз процесті орындау көбірекресурсты талап етеді.

Ресурстың өндірістігін жоғарлату және шығынды азайтуға ұмтылу корпоративтік шығуына әкеліп соқты. Ең атақтысы NSAPI және ISАPI болып табылады. NSAPI программасының CGI сценарисынан басты айырмашылығы болып, ISАPI программасының орындалмайтынын файлды емес динамикалық кітапхана (DDL) болып табылады. Осының арқасында программаны жеке процесс ретінде емес, ал web сервердің бір тұтас ағыны ретінде программаны іске қосу мүмкіндігі туды. Тәуелсіз поцесс жұмысын орындауға өарағанда тұтас ағын жұмысын орындауға аз ресурс жұмсалады. Тұтас ағын оның процесін туындатқан мекенжайлық кеңістікті қолданады және жеке процеске қарағанда тезірек жұмыс істейді. Процестің аяқталу кезінде жадыдан шығады, ал келесі сұраныс түскен кезде дискіге қайта жүктеледі. Бұл CGI-дің тиімді жұмыс істеуіне кері әсерін тигізеді. Сұраныстың қарқынды түсуі кезінде дискіні әрдайым ауыстыру қажеттілігі серверде қосымша жүк пайда болады.

CGI-сценариасына қарағанда ISАPI программасы жұмысын аяқтағаннан кейін жадыда резиденттік болып қалады және келесі сұраныстарды өңдеуде қолданылады. Бірақта ISАPI программасының артықшылығы кейде кемшіліктерге айналып кетеді. Егер CGI-сценариасының әмбебабы үшін жеткіліксіз өндірістілікпен төлеу керек болса, ол кезде жоғары өндірістілік үшін ISАPI программасының негізін салушылар универсалдылығымен төлейді. ISАPI программасының негізін қалаушылардың тілдер арсеналы CGI -сценараисының негізін қалаушыларға қарағанда аз болып келеді. ISАPI программасында неғұрлым көп жазғысы келетін адамға С++-тан басқа амал жоқ. ISАPI программасының екінші кемшілігі біріншісіне қараңанда әлде қайда күрделірек. Берілген типтегі программа серверде туындалған тұтас ағын ретінде орындалады, ол сервердің мекен жайлық кеңістігін қоланады. Соған байланысты ISАPI программасының ұателігі авариалық аяқталуды ғана емес, сонымен қатар серверді істен шығаруы мүмкін. ISАPI спецификациясын қолданатын программалар екі категорияларға бөлінеді:

кеңейтілу. Функционалды түрде CGI-сценариасынан олардың айырмашылығы аз. CGI-сценариасы сияқты кеңейтілу web серверінде қосымша мүмкіндіктерді іске асырады, бірақ мүлде өзгеше құрылады. ISАPI кеңейтілуіне осы бөлім арналған; фильтірлер. Бұл программаның өзгеше класы. Кеңейтілу web сервердің мүмкіндіктерін көбейтетін болса, фильтірлер оның жұмыс тәртібін қзгертеді. ISАPI кеңейтілуі оның жұмысы кезінде web серверімен байланысқан динамикалық кітапхананы (DDL) танытады.

ISАPI кеңейтілуі орындау кезінде негізі болып және берілген типтегі программаның CGI-сценариасынан айырмашылығын ажыратудың оңай тәсілі - кеңейтілудің шақыру процедурасын қарастыру және де жоғарыда көрсетілген функциялар мен параметрлердің міндеті боып табылады. Клиенттің сұранысы нақты URL программасын шақырған кезде ғана болатын кеңейтілуге қарағанда, ISАPI фильтірлері клиенттің серверге әр сұраныс жіберу кезінде басқара алады. web серверді іске қосқанда программалық-фильтір жадыда жүктеледі және сервердің жұмыс уақыты аяқталғанға дейін резидентті боып қалады.

Сценарилер көмегімен серверде сақталған мәліметтер базасына және басқа да ресурстарға файлға кіруге, рұқсат алуға болады, және де сервердің орталықтандырылған ресурстарына, электрондық почта, факс қызметі сияқты.

Серверде орындалатын сценарилердің тағы бір артықшылығы болып, қарсылық тудырмайтын және басқарылатын ортаның функциялануы сіздің кодыңыз көп нұсқалы браузер емес, ал бір нұсқалы серверде орындалады.

Бірақ сервер жағындағы сценариларды қолдану кезінде 3 негізгі кедергі бар:

сервердегі скрипті енгізу web мастерден жүйелік администратордан арнайы рұқсат алуды талап етеді;
серверде орындалатын сценарилармен өзара қарым қатынастар болу үшін қолданушы тышқанмен ссылкіде немесе беттегі кнопканы шерту керек, содан кейін сценариді орындағанын және жауап қайтаруын күтеді. Динамикалық HTML мен қарым - қатынасты қоданумен тез орындалады;
сценариді тестілеу үшін серверге өз арнайы www сервері болуы керек, типі өндірістік нұсқа түрінде болуы жөн;
Кең спектрлі тапсырманы шешу үшін қазіргі уақытта ең негізгі шарт болып сервер жағындағы пограммалау болып табылады. Ол рұқсат етеді:
пішін көмегімен қолданушымен енгізілген сервердегі мәліметтерді алу және өңдеу;
платформаға, браузер клиентке тәуелсіз динамикалық web документтер құру;
мәліметтер базасының серверінің, яғни серверде орналасқан мәліметтерге динамикалық рұқсатпен қамтамасыз ету (мұндай рұқсат тәсілінде серверде сақталған мәліметтер өзгерген кезде HTML документі автоматты түрде өзгереді) ;
типтік тапсырмаларды орындауға арналған сервердің компоненттерді қолдану (мысалғы, мынадай жарнамалық баннерлердің циклдік ауысуы және т. б. )
қолданушының аутентификациясын жүзеге асыру;
клиенттің браузері жөнінде мәліметтер алу;
клиенттің жағынан кілттерді құрастыру және оқу.