Экология және табиғи ресурстардың қоғамда пайдалануы

Кіріспе

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

К І Р І С П Е

Еліміздің экологиялық жағдайын қалыпты ұстап, табиғат байлығын сақтау
және оны молайту тек бүгінгі күннің қажеттілігінен туындамайды, ол ертеңгі
күннің проблемаларынада жауап береді. Сондықтан бұл мәселе Қазақстанның
2030 жылға дейінгі ұзақ мерзімді дамуына арналған бағдарламада басым
міндеттердің бірі ретінде көрсетілген.
Қоршаған ортаның қазіргідей ауыр жағдайында еліміздің келешек иелерінің
экологиялық сауатын көтеру бүгінгі күннің кезек күттірмейтін мәселелерінің
бірі болып отыр.
Республика қалаларында атмосфераның ластануының көбейе түсуі туған
табиғат тепе-теңдігінің бұзылуына әкеліп соғуы, адам денсаулығына
айтарлықтай зиянын тигізуде, және қоршаған ортаның ластануына байланысты әр
түрлі аурулардың пайда болуы, т.б. жағдайлардың айта берсек соның ішінде
республика халқының өміріне кез-келген сыртқы қатермен бірге экологиялық
қауіп-қатердің тигізер әсері өзекті мәселеге айналып отыр. Қоғамның тұрақты
дамуына деген беталыс экологиялық проблемаларды шешуден бастау алады.
Еліміздегі осындай ірі экологиялық ластанудың ошақтарын есепке алып, оны
жою бойынша тиісті бағдарламалар жүргізілсе, орындалатын негізгі
міндеттердің бірі болып саналады.
Мұнда қарастырылатын мәселелер ішінде экология және табиғи ресурстардың
қоғамда қалай пайдаланылып жатқандығы сөз болады, табиғат пен адам
арасындағы кейбір елеулі қайшылықтар салыстырмалы түрде көрсетіледі.
Сонымен қатар, еліміздегі экологиялық дағдарыстың орын алуы.
Бүгінде экология ең бір өзекті мәселелрдің қатарына шығып отыр. Оның
Экология және табиғат ресурстары айдарымен Қазақстан – 2030
стратегиясында сөз болуы, елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың қатысуымен өткен
қауіпсіздік кеңесінде арнайы әңгіме тақырыбына айналуы бұл сөзімізді
дәлелдей түседі.
Өмір сүрудің экологиялық қолайлы және қауіпсіз ортасын қалыптастыру,
табиғат ресурстарын орнымен пайдалану, жануарлар мен өсімдіктер дүниесінің
әртүрлілігін сақтау, сонымен бірге экологиялық сауаттандыру мәселелері ең
маңызды мәселелер болып табылады.
Ел президентінің Қазақстан – 2030 стратегиялық бағдарламасында барлық
қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы,
елдің денсаулығын жаққсартумен бірге жас ұрпаққа білім беру мен тәрбие беру
мәселелрі де баса атап көрсетілген. Осыған орай қазіргі күні табиғатты
қорғауды дұрыс ұйымдастыру мақсатында жалпы халыққа жеткіншек жастарға
экологиялық білім беру ісіне айрықша көңіл бөлініп отыр. Өйткені республика
қалаларында атмосфераның ластануының көбейе түсуі туған табиғат тепе-
теңдігінің бұзылуына әкеліп соқтыруда. Бұл адам денсаулығына айтарлықтай
зиянды. Қоршаған ортаның ластануына байланысты түрлі аурулар болды.
Әйелдердің кемтар бала тууы жиілей түсті. Жыл сайын адам өлімі де өсті.
Республика халқынгың өліміне кез-келген сыртқы қатермен бірге экологиялық
қауіп қатердің тигізер әсері ерекше болып, өзекті мәселеге айналды.
Кейінгі 30-40 жыл аралығында республика жерінің топырағы 25-40%
гумустық заттарын жоғалтқандықтан өндірілетін өнімнің құнарлылығы күрт
төмендеп кетті. 14 млн гектар шабындық жер декрадацияға ұшырады.
Антропогендік ластану ауыл шаруашылық өндірісінде қоршаған ортаны
сауықтандыру мақсатында Табиғат-қоғам жүйелеріне ықпал ететін шаруашылық
механизмін құру принциптерін үйретуге дұрыс бағыт беруде экологиялық тәрбие
мен білімнің маңызды ерекше.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1. Экология және табиғи ресурстардың қоғамда пайдалануы.

Экология организмге әсер ететін сыртқы ортаның абиотикалық, биотикалық,
антропогендік, т.б. факторларын зерттейді. Ал табиғат қорғау болса адамның
сыртқы ортаға әсерін қарастырады. Басқа ғылым саласы сияқты экологияның екі
аспектісі бар. Оның бірі – таным шеңберін кеңейту. Бұл бағытта бірінші
орынға табиғат дамуының заңдылықтарын ашу және оларды түсіндіру қойылады.
Екіншісі – жинақталған білімдерді қоршаған ортаға қатысты проблемаларды
шешу үшін қолайлы.
Экологияның маңызының барған сайын артуын практикалық маңызы бар ірі
мәселе табиғаттың жанды және жансыз бөліктерінің арасындағы қарым-қатынасты
ескермей шешілмейтіндігімен түсіндіруге болады. Тек экология ғана табиғи
ресурстарды пайдаланудың ғылыми негіздерін құрай алады. Табиғат пен адам
арасындағы елеулі қайшылықтар табиғи процестердің негізінде болатын
заңдылықтарды ескермеу нәтижесінде туындайды. Өзіндік табиғи процестердің
негізінде жатқан заңдылықтарды жақсы білуіміз керек.
Ауыл шаруашылық мамандарына жалпы экологиялық білім беру негізі төрт
кезеңнен тұрады:
Бірінші кезеңде: экология ғылымының мәнін, мазмұнын ашу, даму
ерекшеліктерін көрсету.
Екінші кезеңде: теориялық мәселелер қарастырылып, түсіндіріледі.
Үшінші кезеңде: проблемалық мәселелер талқыланады. Адамның іс-әрекетін,
қызметін экологиялық фактор ретінде қарастыру. Ал төртінші: практикалық
кезеңде: теориялық білімдерін өндірістік, зертханалық тәжірибемен толықтыру
қамтамасыз етіледі.
Қазақстанда әртүрлі жағдайлар мен себептерге байланысты бүлінген,
тозғындаған жерлер көптеп кездеседі. Оларды қайта қалпына келтіру
мақсатында Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау министрлігі мен
бүкіләлемдік банктің қуаң жерлерді басқару жобасы жүзеге асырыла бастамақ
жобаның негізгі мақсаты Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә.Назарбаев
ұсынған еліміздің экономикасын тұрақты дамыту стратегиясынан туындайды және
олар еліміздегі қуаңшылығы басым аймақтарда экологиялық тепе-теңдікті қайта
қалпына келтіруге, табиғи ресурстарды сақтауға және оларды тиімді
пайдалануға бағытталған. Бұл жоба топырақ құнарлылығы төмен, жыл бойында
түсетін жауын-шашынның мөлшері өз, еліміздің шығысынан батысына дейінгі
аумақты алып жатқан қазақтың Арқа деп аталатын кең байтақ даласын қайта
қалпына келтірудің алғашқы қадамдары болып саналады.
Жердің тозуы мен шөлге айналуы қазіргі кездегі жаһандық экологиялық
проблемалардың бірі болып саналады. Халықаралық сарапшылардың мәлімдеуінше
әлемде жыл сайын жердің жоғарғы қабатынан 24 млн тоннаға дейін топырақ
жоғалып, 5-7 млн гектар құнарлығы жер айналымнан шығады екен. Бұған басты
себеп қалыптасқан табиғи, экологиялық, экономикалық, әлеуметтік жағдайларды
есепке алмай, жер пайдаланудың жүйелерін күштеп өндіру болып табылады.
Мысалы, Қазақстанның тың жерлері түрен түскенге дейін саналуан табиғи
өсімдіктер мен жануарларға бай біртұтас дала экологиялық жүйесі ретінде
белгілі еді. Тың және тыңайған жерлердің жаппай жыртылуы ғасырлар бойы
қалыптасқан экологиялық жүйенің бұзылуына және топырақтың су және жел
эрозиясына ұшырауына әкеліп соқты. Жерді жүйесіз пайдалану салдарынан
топырақтағы жиналған органикалық заттардың ыдырау процестері күшейіп,
қарашіріктің мөлшері соңғы жылдары 30%-ға азайды. Сол жерлерді мекен еткен
жабайы жануарлар саны күрт азайды, ал кейбіреулерінің жоғалып кету қаупі
бар. Сарыарқаның төсіне түскен түрен, жүрекке түскен жарадай болды -
деген сөзде осы жерлерге деген сөзде осы жерлерге деген шынайы
жанашырлықтан туындаған болуы керек.
Бізде материалдық өндіріске баға берудің екі өлшемі (әлеуметтік,
экономикалық) қалыптасқан. Ал, қазіргі өмір осы өлшемге экологияны қосуды
қажет етіп отыр. Әрбір салынатын өндіріс орнын әлеуметтік, экономикалық
жағынан дәлелдеумен қатар, оның экологиялық жағдайларын қоса ескеріп
негіздесе, бұл салада қазір орын алып отырған қателікке жол бермес еді.
Осылардың салдарынан Қазақстан қазір экологиялық жағдайы ауыр өлкенің
біріне айналып отыр.
Қазақстанның жері қаншалықты ұланғайыр болса, қойнауындағы табиғи
байлықта соншалықты мол, әрі алуан түрлі. Бір кездері игерілместей болған.
Қазақстанның кең байтақ жері бұл күнде экономикалық қуатымызды артырып
отырған өндіргіш күштердің өсуінің арқасында қоршаған орта жағдайлары
ескерілмей, аз уақыттың ішінде экологиялық дағдарыстар аймағына айналды.
Қазақстанның 182 млн гектар жайылымының 110 млн гектары, яғни 60%-ы әр
түрлі деңгейде зиян шекті. 7 млн гектар орман жойылып кетті. Оларға зиян
шеккен жануарларымыз бен өсімдіктердің аса бағалы түрлерінің табылғанын
қоссақ, шеккен зиянымыздың орны толмайтынын көреміз. Адамның қолымен
жасалған зиянды іс табиғаттағы зат алмасу мен табиғи компоненттердің
байланысына да әсер етпей қоймайды. Мысалы, орман ағаштарының кесілуі
топырақтағы ылғал мөлшерін азайтады, содан топырақ құнарлығы өзгереді,
соның салдарынан өсімдіктер тіршілігіне зиян келеді, өсімдік азайған жерде
жануарларда тұрақтамайды. Еліміздегі экологиялық дағдарысқа химия, мұнай,
металлургия, отын өнеркәсібінің жедел және көп мөлшерде дамуы да әсерін
молайтып отыр. Жыл сайын Қазақстандағы су қоймаларына химиялық қоспалармен
ластанған 6 млрд текше метр ағын су құйылады, 3 млн тонна зиянды заттар ауа
қабатына сіңеді, 200 млн тонна қатты қалдықтар қоқысқа тасталады. Басқа да
шикізат көздерін игеру ауаны ластаумен қатар жүргізіледі.
Ірі өнеркәсіп орындары шоғырланған, ірі транспорттық торабы бар. Облыс
орталықтарының көбінде-ақ экологиялық жағдай нашар.
2000 жылы республиканың 19 қаласында жүргізілген атмосфералық ластану
көрсеткішін анықтайтын мониторинг лас қалалардың қатарына Өскемен
(атмосфераның ластану индексі – 17,8), Риддер, Шымкент, Ақтөбе (10,0),
Алматы (9,9) қалаларын атады. Ауадағы адам организміне аса қауіпті улы
газдардың мөлшері 1328,2 тонна күкіртсутегінен, 7732,7 тонна аммиактан,
4261,4 тонна қорғасыннан, 335,6 тонна күкірт қышқылынан құралады.
Ауаның тазалығын бүлдіруде автокөліктерден бөлінетін зиянды заттардың
үлес салмағы да артуда. Соңғы жылдары автокөліктердің тым көбеюі бұл
проблеманы ушықтыра түсті. Әсіресе, Алматы қаласының автокөліктерінен
бөлінетін зиянды заттардың мөлшері барлық ластанудың 60-70%-ін құрайды.
Алматыдағы 800-ден астам жанармай станциялары қала тұрғындарын алаңдатып
отыр. Олар орталық көшенің, қаланың көрікті жерлерінен орын алған.
Атмосфераның төменгі қабатында жиналатын өндіріс қалдықтары, зиянды газдар
адам денсаулығына үлкен зиян әкеледі. Осының нәтижесінде бронхит, өкпе,
ентікпе аурулары көбейіп кетті.
Адам әркетінің зиянды әсері атмосфера қабаттарының бірі – стратосфераға
да тиіп жатыр. Атмосфераның бұл бөлігінде жердегі бар тіршілікті
радиациялық ультракүлгін және инфрақызыл сәулелерден қорғайтын озон қабаты
орналасқан. Соңғы кезде осы озон қабатының бұзыла бастағаны жөнінде жиі
айтылып жүр. Оның бұзылуына тропосфера мен стратосфера шекарасында ұшатын
түрлі ұшақтар санының көбеюі себепкер болып отыр. Олардан бөлінген газдар
озон қабатының бұзылуына әсер еттеді. Сол маңайдағы өсімдіктер дүниесінің
құрамындағы өзгерістер, оны мекендейтін қарақұйрық, ақ бөкен етіндегі
радиациялық элементтердің шамадан тыс өсуі осыны дәлелдейді.
Қазақстан климатын бақылау оның жылдан жылға құрғақтануын анықтады.
Жалпы территорияның барлық жерлерінде жер бетіндегі ауа қабатының орташа
айлық температурасының өсуі байқалған. Өткен 100 жылда орташа жылдық
температураның өсуі әрбір 10 жыл сайын 0,1˚С-ға артып отырған.
Зерттеулердің болжамдары бойынша республиканың 30%-ға жуық жерінде су
ресурстарының кемуі мүмкін.
Климаттың ғаламдық жылынуының салдарынан туған мәселелер алдымыздағы
екі-үш ұрпаққа зиянды әсерін тигізбеседе, бұл мәселе ойлануды қажет етеді.
Қазақстан Республикасының экология және табиғат ресурстары
министрлігінің экологиялық ақпараттық бюллетенінің мәліметтеріне сүйене
отырып, 1997 жылдағы Қазақстандағы демографиялық жағдайға тоқталайық.
Статистикалық комитетпен стратегиялық жоспарлаумен реформалар агенттігінің
сараптамасы бойынша 1998 жылдың 1 қаңтарында Қазақстан халқының саны
15671,8 мың адамды құрады.
Қазақстанда халық санының тұрақты кемуі сақталып отыр. Халық санының
артуы тек 3 обылыста Атырау (64%) , Қызылорда (1%) , және Оңтүстік
Қазақстанда (0,4%) байқалған. 1992 жылы қабылданған климаттың өзгеруі
туралы Біріккен ұлттар ұйымының халқаралық ромалық конвенциясы дүние жүзі
мемлекеттерінің алдына климаттың жылынуы мен оның зардаптарын болдырмау
мәселелерін қойды.
Климаттың өзгеруі туралы конвенция адамзат назарын төтенше бұзылуларға
аударып отыр. Олар ең алдымен планетаның атмосферасымен өзара әрекеттесетін
және атмосферадан тарайтын күн энергиясының жолын өзгертеді. Осының
нәтижесінде ғаламдық климаттың өзгеру қаупі туып отыр. Бұдан туындайтын
негізгі салдар – жер бетінің орташа температурасының көтерілуі және
ауарайының кең ауқымды аймақтарда өзгеру т.б. эффектілер болуы мүмкін.
Қазақстанның климаттық жағдайлары үшін Біріккен Ұлттар ұйымының рамалық
конвенциясында көтерілген климаттың өзгеруі туралы мәселе ғана өзекті болып
қоймай, шөлдену процесі мен биоалуантүрлілікті сақтау туралы конвенциясында
көтерілген мәселелерде өзекті болып саналады.
Қазақстанның географиялық орналасуы оның климатының қатаң
континенталды және құрғақ болуының басты себебі болып табылады. Республика
территориясының 50% астам бөлігін шөл және шөлейіт ландшавт зоналары алып
жатыр. Сондықтан, сумен қамтамасыз ету мәселесі республикамыздың
эканомикасының өзекті мәселелерінің бірі болып табылады.
Адам әрекеті айрықша әсер еткен табиғи кампоненттердің бірі- су
көздері. Еліміздегі ірі су көздерінің бүгінгі жайы алаңдаушылық туғызады.
ХХ ғасырдың орта тұсында Қара бұғаз Гол шығанағы Каспий теңізінен бөгет
арқылы бөлініп тасталды. Әлдекімдер Каспий теңізінің суын осы шығанақ
жұтып жатыр деп жорамалдап, сол арқылы теңіз суының төмендеуін тоқтатпақ
болды. Алайда, құрғап қалған шығанақтың қоршаған ортаға, халық
шаруашылығына теңіз суының уақытша азаюынан гөрі зияны көбірек тиетінін
ешкім ескермеді. Кейін 25-30 жылдан соң Каспийдің төмендеуі шығанақ пен
байланысты емес екендігі, оның жердің эвалюциялық даму заңына бағынышты
екендігі анықталады. Құрғап қалған шығанақ түбінен атмосфереға жыл сайын
120-140 млн тонна натрий сульфаты тозаңы көтеріліп, тек Түркіменстанмен
Қазақстанға ғана емес, сондай-ақ Ресейдің, Орта Азияның, Қытайдың, Украйна
мен Белоруссияның және басқа елдердің жеріне жайылды, оны жел көтеріп
мыңдаған шақырымдарға жеткізеді.
Осыған ұқсас жағдайда Арал теңізі тағдырынан да көріп отырмыз. Мақта
өндіруді көбейту мақсатымен одан да көптеген су қоймалры салынды, каналдар
қазылды. Оларды толтыру Аралға құйатын өзендер суының азаюына алып келеді.
Теңіз суала бастады. Соңғы ширек ғасырдың ішінде, бір ұрпақтың көз алдында
жер бетінен аумағы 6 млн гектар созылған, тереңдігі 69 метрлік теңіз
жоғалып кетті. Теңіздің қалған бөлігінің суы 13 метрге төмендеп, оның
көлемі 66 мың шаршы километрден 40 мың шаршы километрге азйды. Сырдария мен
Амудария өзендерінің суын тиімді пайдалану арқылы теңізге молырақ су
жіберу, сол арқылы теңіз деңгейін көтеру мәселесі әлі де шешімін тапқан
жоқ. Қазір Арал апаты жаһандық мән алып отыр. Теңізді сақтап қаламыз деп
әлемінің көп елдері мүдделілік танытуда. Елде жүргізіліп жатқан әлеуметтік-
экономикалық өзгерістердің табысты аяқталуы, ең алдымен ұстаған экалогияның
саясаты байланысты.
Ол үшін жердің құнарсыздануы мен жер бедерінің жүдеушілігі, су
ресурстарының тапшылығы, Арал, Балқаш көлдерінің суалуы, Семей ядролық
полигоны мен басқа да әскери полигондардың, Каспий жағалауының
проблемалары, елді мекенді пункттерді ауаның, топырақ пен судың ластануы
жағдайлры сияқты маңызды мәселелерді шешу мемлекеттік деңгейді қаралуы
керек. Қазақстан жерінің табиғи байлықтарының азаюы эканомикаға қатты әсер
ететін әлуметтік шараларды іске асыруға қол байлау болатыны өзінен-өзі
түсінікті.
Бізде бүгінгі экологиялық дағдарысқа ғылыми техникалық өрмеу кінәлі
деген, қазіргі даму жағдайларында ол болмай тұрмайды деген бірнақты пікір
қалыптасқан. Ғылым жетістіктері табиғатқа зиян келтіруге арналмаған ғой
сонымен бірге ол қоршаған ортаны қорғаудың да, қалпына келтірудің де
тәсілдерін ашты. Табиғи ресурстарды үнемдеуге мүмкіндік беретін немесе
қалдықсыз технологияны өндіріске енгізу, өндірісті сумен қамтамасыз етудің
қайтылуы және тұйық айналымдарын қолдану, жылу мен энергияның дәстүрлі
көздерін табиғи көздермен алиастыру, топырақты табиғи тыңайту мен ондағы
ылғалдық жиналуын, атмосферадағы газдың тепе-теңдігін сақтауды қамтамасыз
ететін орман алқаптарын сақтау және қалпына келтіру
міне, экологиялық дағдарыстық бетін қайтаруға ғылымның берер ақыл кеңесі
осылар. Ғылыми текникалық өрлеудің қазіргі денгейі, қуатты компьютерлердегі
талдаудың жүйелілік әдістері үлкен жобалардың шағын кейпін алдын-ала
түсінуге мүмкіндік береді. Оларды іс жүзіне асырмас бұрын табиғатқа тиетін
залалды есептеп, оны болдырмаудың жолдарын іздестіру қажет.

Үздіксіз экологиялық білім берудің тиімділігі.

Табиғат компоненттері өзара үйлесіммен құралған, оның даму жолының
өзіндік заңдылығы бар. Қазіргі экологиялық дағдырыстың түпкі себебі осы
заңдылықты білмеуде, түсінбеуге, оған жөнсіз араласуда жатыр.Осыдан
табиғаттың зат және энергия алмасу жүйесі бұзылады. Сондықтан әрбір қоғам
мүшесі табиғат құбылыстары негізімен аздап болса да таныс болуы керек.
Экологиялық сауатсыздықты жою – үкіметіміздің халық арасында жүргізетін
негізгі бір жұмысына айналуы тиіс.Бүгінгі таңда халыққа экологиялық білім
мен тәрбие беру мәселесін мемлекеттік деңгейде кең көтерудің қажеттігі
осыдан туындап отыр.
Экологиялық білім беру дегеніміз адамзат қауымының, қоғамның табиғаттың
және қоршаған ортаныңүйлесімділігін және оны тиімді пайдаланудың жолдарын
халыққа түсіндіру. Сол арқылы еліміздің халық шаруашылығының әлеуметтік
және экономикалық мәселелерін шешуге көмектесеміз. Экологиялық және
табиғатты қорғау заңдарын жетілдру және оларды бұлжытпай орындау, табиғи
ресурстарды тиімді пайдалануда жауапкершілікті күшейту, қоршаған ортаның
табиғаты мен адам денсаулығының үйлесімділігін арттыру, үздіксіз
экологиялық білім беруді ұйымдастыруды тездету, елдегі экологиялық
жағдайлар жайлы мәліметтердің
халыққа жетуін қамтамасыз ету, т.б. осы саладағы негізгі міндеттер қатарына
жатады.
Үздіксіз экологиялық білім берудің ғылыми негіздері қазақ халқының
табиғат пен қарым- қатынас үстінде туған тарихи көзқарасы мен салт
дәстүрінен бастау алады. Көшпелі тұрмыс кешкен қазақтар өзінің бүкіл тыныс-
тіршілігін табиғат пен байланыстырған. Оны аялап, аң құсына дейін киелі
санап, өзен,су бойын таза күтіп ұстаған.
Білім жүйесін оптилиезациялау жағдайында экологиялық білім берудің ең
ұтымды және экономикалық жағынан тиімді жолдарын іздестіру- қазіргі мектеп
алдындағы маңызды міндеттердің бірі. Пәндерді экологияландыру жаңа буын
оқулықтарына мақсат болып қойылады. Барлық мекемелерде экологиялық сауат
ашу үйірмелерін ұйымдастырып, табиғат қорғау жайлы заңдармен, қоршаған
ортаны аялаудың негіздерімен таныстыру әбден қажет. Әкімшілік жанынан бұл
саланы бақылауға алатын экологиялық инспекция бөлімін құрудың маңызы зор.
Осы орайда, елімізде жас өспірімдерге үздіксіз экологиялық білім беруді
ұйымдастырудың бүгін күн тәртібінде қойылуы- орынды жағдай. Оның өзіндік
объективті және субъективті себептері бар:
- туған өлкеміздің табиғаты мен табиғи ресурстарының ұзақ жылдар бойы
орынсыз пайдалану нәтижесінде азаюы, ластануы және есепсіз сарқылы
басталуы;
- республиканың көптеген аймақтарында экологиялық апатты жерлердің
көбейе түсуі,
- Өндіріс пен өнеркәсіп кешендерінің зиянды қалдықтары, ғарыш айлағының
сақталынуы, полигондар зардаптары, жердің жарамсыздануы, адам
денсаулығыныың нашарлануы;
- экологиялық білім, тәрбие және мәдениеттің қалыптасуы мен тұрмыстық
қажеттілік мақсатындағы табиғатты пайдалану сипаты арасындағы
алшақтардың ұлғаюы;
Аталған проблемаларды шешу үшін экологиялық білім алу ауадай қажет.
Мектеп, гимназия және басқа оқу мәселелері үздіксіз экологиялық білім
қайнар көзі және ұйымдастырушысының ордасы болуы тиіс.
Экологиялық білім берудің міндеттері:
- Экологиялық білім берудің жүйесінің қалыптастыру;
- Қоршаған ортаны қорғауға деген жоғары адамгершілік сеімімен
жауапкершілігіне тәрбиелеу;
- Экология саласындағы ғылым жетістіктерінен хабардар болу;
- Нормативтік- құқықтық құжаттарды білу.
Экологиялық білім берудің негізгі ұстанымдарды-ғылымилық, байланыстылық,
тепе- теңдік, қызығушылық, жалғастырушылық, интеграциялау, көрнекілік,
қабылдаушылық және өлкелілік, т.б.
Халықтың экологиялық сауатын көтермей, табиғатты сауықтыру мүмкін емес.
Бүгінгі таңда шешілуін күткен экологиялгық дағдырыстардан шағар ең басты
жолдың бірі осы деген пікір айтылуда.

Қазақстанда қалыптасқан экологиялық ахуалдар.

Қазақстанның мұнай- газ өнеркәсібінде үлкен маңыз атқаратын кен
Орнының бірі- Теңіз кеніші мұны бұдан 15 жылдай бұрын өзіміздің мұнайшылар
ашып, оны игеруді де өз кәсіпоындарымыз қолға алған болатын. Алайда табиғи
байлығы жөнінен Қазақстанда теңдесі жоқ бұл кенішті шетел инвестициясын
тартпай игеру мүмкін болмапты. Бірақ табиғи байлықты игеру барда, қоршаған
ортаға келер зардаптың алдын ашу, бола қалған күнде оның қажеттілігін
ескеру бар неггізінен, бұл кен орындағы көмірсутекті шикізаттты дұрыс
пайдалана білмеу, оны кешенді әрі қалдықсыз ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.