Амангелді кен орнын
КІРІСПЕ
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Географа экономикалық жағдаилар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.2 Геолота.геофизикалық зертелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3 Ауданының геологиялық құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.4 Тектоника ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.5 Мұнайгаздылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.6 Гидрогеологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.7 Мұнаи қорын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.8 Жобаланған іздеу барлау жұмыстарының көлемі мен әдістемесі ... ... ...
1.8.1 Іздеу барлау жұмыстарының мақсаты мен міндеті ... ... ... ... ... ... ...
1.8.2 Болжамды ұңғымалардың орналасу жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2 ТЕХНИКА.ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау және дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2 Ұңғыма құрылысын жобалау және дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2.2.1 Қашаулар мен шегендеуші тізбектердің диаметрін таңдау ... ... ... ... ... . 2.3 Бұрғы тізбегінің құрылымын жобалау, бұрғы құбырлар тізбегін
беріктікке есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.3.1 Ауырлатылған бұрғылау құбырларының диаметрінен ұзындықтарына тоқтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.3.2 Бұрғылау құбырлары тізбегін статикалық беріктікке есептеу 2.4.Ұңғыманы жуу ... ... 2.4.1 Жуу сұйығының түрін таңдау және оның параметрлерін әр тереңдік
аралықтары үшін тағайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.4.2 Жуу сұйығының барлық түрі үшін саздың, судың химиялық реагенттердің ауырлатқыштық және тағы басқа материалдардың шағындарын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.4.3 Жуу сұйығын дайындау, химиялық өңдеу үшін және ұңғыма сағасына
саңылаусыздыққа орнатылатын жабдықтарды таңдау ... ... ... ... ... ... ... .
3 ЕҢБЕК ҚОРҒАУ БӨЛІМІ
3.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2 Қорғаныс шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.2.1 Жалпылама шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.2.2.1Өндірістік шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.2.2.2 Жалпылама шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.2.2 .2.Өндірістік шағын климат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2.3 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.2.4 Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2.5 Өрт қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
4.1 Ұңғыма құрылысы кезінде жұмыстарды ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ...
4.2 Ұңғыма құрылысының уақытын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.3 Ұңғыманы бұрғылау және бекітудегі бағалаудың негізгі техника ... ...
экономикалық көрсеткіштерін жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.4 Ұңғыма құрылысына смета жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Географа экономикалық жағдаилар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.2 Геолота.геофизикалық зертелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3 Ауданының геологиялық құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.4 Тектоника ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.5 Мұнайгаздылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.6 Гидрогеологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.7 Мұнаи қорын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.8 Жобаланған іздеу барлау жұмыстарының көлемі мен әдістемесі ... ... ...
1.8.1 Іздеу барлау жұмыстарының мақсаты мен міндеті ... ... ... ... ... ... ...
1.8.2 Болжамды ұңғымалардың орналасу жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2 ТЕХНИКА.ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау және дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2 Ұңғыма құрылысын жобалау және дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2.2.1 Қашаулар мен шегендеуші тізбектердің диаметрін таңдау ... ... ... ... ... . 2.3 Бұрғы тізбегінің құрылымын жобалау, бұрғы құбырлар тізбегін
беріктікке есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.3.1 Ауырлатылған бұрғылау құбырларының диаметрінен ұзындықтарына тоқтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.3.2 Бұрғылау құбырлары тізбегін статикалық беріктікке есептеу 2.4.Ұңғыманы жуу ... ... 2.4.1 Жуу сұйығының түрін таңдау және оның параметрлерін әр тереңдік
аралықтары үшін тағайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.4.2 Жуу сұйығының барлық түрі үшін саздың, судың химиялық реагенттердің ауырлатқыштық және тағы басқа материалдардың шағындарын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.4.3 Жуу сұйығын дайындау, химиялық өңдеу үшін және ұңғыма сағасына
саңылаусыздыққа орнатылатын жабдықтарды таңдау ... ... ... ... ... ... ... .
3 ЕҢБЕК ҚОРҒАУ БӨЛІМІ
3.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2 Қорғаныс шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.2.1 Жалпылама шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.2.2.1Өндірістік шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.2.2.2 Жалпылама шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.2.2 .2.Өндірістік шағын климат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2.3 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.2.4 Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2.5 Өрт қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
4.1 Ұңғыма құрылысы кезінде жұмыстарды ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ...
4.2 Ұңғыма құрылысының уақытын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.3 Ұңғыманы бұрғылау және бекітудегі бағалаудың негізгі техника ... ...
экономикалық көрсеткіштерін жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.4 Ұңғыма құрылысына смета жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Ақшабұлақ аумағында пайдалану ұңғымасын орналастыру белгіленген. Оның жобалық тереңдігі – 2100 м., жобалық горизонт – төменгі визей ярусы
Ұнғыманы бұрғылау ОАО «Кен-Ай-Ойл» экспедициясы жүргізді. Ақшабұлақ аймағы әкімшілік жағынан Қызылорда облысында сырдария ауданына қарайды. Жұмыс істеу аймағы шөлейтті және жартылай шөлейтті аймағы болғандықтан соған сәйкес өзінің өсімдік және жануарлар әлемі бар. Ауданның рельефі жазық дала, тек орталық және солтүстік жағында құмды үйінділері бар.
Географиялық жағдайда кен орын алаң Торғай оипатының оңтүстігінде орналасқан алаңнан область орталығы Қызылорда қаласынна дейін 120км,
Қазіргі уақытта кен орнына қатынасу жүк машинасымен жеткізіледі.
Ұнғыманы бұрғылау ОАО «Кен-Ай-Ойл» экспедициясы жүргізді. Ақшабұлақ аймағы әкімшілік жағынан Қызылорда облысында сырдария ауданына қарайды. Жұмыс істеу аймағы шөлейтті және жартылай шөлейтті аймағы болғандықтан соған сәйкес өзінің өсімдік және жануарлар әлемі бар. Ауданның рельефі жазық дала, тек орталық және солтүстік жағында құмды үйінділері бар.
Географиялық жағдайда кен орын алаң Торғай оипатының оңтүстігінде орналасқан алаңнан область орталығы Қызылорда қаласынна дейін 120км,
Қазіргі уақытта кен орнына қатынасу жүк машинасымен жеткізіледі.
1. Аманкулов А.С. “Проектирование конструкций скважин и выбор буровых установок” Алма-ата: КазПТИ-1979г.
2. Аманкулов Ә.С., Қараулов Ж.Қ. “Дипломдық жобаға арналған әдістемелік нұсқаулар” (09.09.-мұнай және газ ұңғымаларын бұрғылау мамандығы студенттеріне арналған) – Алматы: ҚазҰТУ-1994ж.
3. АманкуловӘ.С. “Пайдалану құбыр тізбегінің есептеу әдістемесі”. Алматы: КазПТИ-1993ж.
4. Аманкулов Ә.С. “Ұңғымаларды аяқтау”
Курстық және дипломдық жобалауға арналған әдістемелік нұсқау. Алматы: КазПТИ-1993ж.
5. “Инженер по бурению” Под редакцией Булатова А.И. и Аветисева
Н; Недра-1985г.
6. “Справочник по креплению нефтяных и газовых скважин” Под редакцией проф.Булатова Н; Недра-1981г.
7. Элияшевский И.В., Строжский М.Н. “Типовые задачи и расчет в бурений” М; Недра-1981г.
8. Полов Т.Е. и др. “Охрана окружающей среды на предприятиях нефтянной и газовой промышленности” М; Недра-1980г.
9. Табатаев М.Г., Клвтуленко П.И., Исмаилов А. “Гидравлический расчет промывки скважин с примелешием ЭВМ” Алма-Ата КазПТИ-1989г.
10. Калабаев Х.А. “Методическое руководства по составлению экономической части дипломного проекта” Алма-Ата КазПТИ-1980г.
11. “Кәсіпорын стандарты” Оқу жұмыстары СТП-164-08-98 Алматы: КазНТУ 1998ж.
2. Аманкулов Ә.С., Қараулов Ж.Қ. “Дипломдық жобаға арналған әдістемелік нұсқаулар” (09.09.-мұнай және газ ұңғымаларын бұрғылау мамандығы студенттеріне арналған) – Алматы: ҚазҰТУ-1994ж.
3. АманкуловӘ.С. “Пайдалану құбыр тізбегінің есептеу әдістемесі”. Алматы: КазПТИ-1993ж.
4. Аманкулов Ә.С. “Ұңғымаларды аяқтау”
Курстық және дипломдық жобалауға арналған әдістемелік нұсқау. Алматы: КазПТИ-1993ж.
5. “Инженер по бурению” Под редакцией Булатова А.И. и Аветисева
Н; Недра-1985г.
6. “Справочник по креплению нефтяных и газовых скважин” Под редакцией проф.Булатова Н; Недра-1981г.
7. Элияшевский И.В., Строжский М.Н. “Типовые задачи и расчет в бурений” М; Недра-1981г.
8. Полов Т.Е. и др. “Охрана окружающей среды на предприятиях нефтянной и газовой промышленности” М; Недра-1980г.
9. Табатаев М.Г., Клвтуленко П.И., Исмаилов А. “Гидравлический расчет промывки скважин с примелешием ЭВМ” Алма-Ата КазПТИ-1989г.
10. Калабаев Х.А. “Методическое руководства по составлению экономической части дипломного проекта” Алма-Ата КазПТИ-1980г.
11. “Кәсіпорын стандарты” Оқу жұмыстары СТП-164-08-98 Алматы: КазНТУ 1998ж.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Географа экономикалық жағдаилар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.2 Геолота-геофизикалық зертелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3 Ауданының геологиялық құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.4 Тектоника ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
1.5 Мұнайгаздылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.6 Гидрогеологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.7 Мұнаи қорын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.8 Жобаланған іздеу барлау жұмыстарының көлемі мен әдістемесі ... ... ...
1.8.1 Іздеу барлау жұмыстарының мақсаты мен міндеті ... ... ... ... ... ... ...
1.8.2 Болжамды ұңғымалардың орналасу жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2 ТЕХНИКА-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау және
дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.2 Ұңғыма құрылысын жобалау және
дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2.2.1 Қашаулар мен
шегендеуші тізбектердің диаметрін таңдау ... ... ... ... ... . 2.3 Бұрғы
тізбегінің құрылымын жобалау, бұрғы құбырлар тізбегін
беріктікке
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...
2.3.1 Ауырлатылған бұрғылау құбырларының диаметрінен ұзындықтарына
тоқтау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.3.2 Бұрғылау құбырлары тізбегін статикалық беріктікке есептеу
2.4.Ұңғыманы жуу ... ...
2.4.1 Жуу сұйығының түрін таңдау және оның параметрлерін әр тереңдік
аралықтары үшін
тағайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..
2.4.2 Жуу сұйығының барлық түрі үшін саздың, судың химиялық реагенттердің
ауырлатқыштық және тағы басқа материалдардың шағындарын анықтау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.4.3 Жуу сұйығын дайындау, химиялық өңдеу үшін және ұңғыма сағасына
саңылаусыздыққа орнатылатын жабдықтарды
таңдау ... ... ... ... ... ... ... .
3 ЕҢБЕК ҚОРҒАУ БӨЛІМІ
3.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ..
3.2 Қорғаныс
шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... .
3.2.1 Жалпылама
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...
3.2.2.1Өндірістік
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...
3.2.2.2 Жалпылама
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .
3.2.2 .2.Өндірістік шағын климат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2.3 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.2.4 Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2.5 Өрт қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
4.1 Ұңғыма құрылысы кезінде жұмыстарды
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ...
4.2 Ұңғыма құрылысының уақытын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.3 Ұңғыманы бұрғылау және бекітудегі бағалаудың негізгі техника ... ...
экономикалық көрсеткіштерін
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.4 Ұңғыма құрылысына смета
жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
АННОТАЦИЯ
Ключевые слова: Гидромониторные долота,
гидромониторрый эффект,
градиент давления, профиль,
гидравлические расчеты,
цементтирование.
В дипломном проекте рассматриваются вопросы проводки эксплуатационной
скважины глубиной 2100м в сложных геологических условиях роторным способом
на газовым месторождений Акшабулақ
В его недрах встречаются газ с разными физико-химическими свойствами.
В проекте выбраны спооб бурения, оптимальные типы долот, а также вид и
параметры промывочной жидкости с учетом особенности геологических условий
месторождения.
В проекте также рассматриваются резервы повышения технико-
экономических показателей строительства скважин, мероприятия по улучшению
условий труда и охраны окружающей среды.
Аңдатпа
Өзекті сөздер: Гидромониторлық қашаулар,
гидромониторлық эффект,
қысым градиенті, профиль,
гидравликалық
есептер, цементтеу.
Дипломдық жобада Ақшабұлақ кен орнында 2100м пайдалану ұңғымасын
шиеленісті геологиялық жағдайда роторлы тәсілмен бұрғылау мәселесі
қаралады.
Оның қойнауында қасиеттері жағынан әртүрлі газ кездеседі. Жобада,
бұрғылау тәсілі, қашаудың оптимальдық түрі мен бұрғылау тәртібі, сондай-ақ
бұрғылау ерітіндісі параметрлері мен түрі кен орнының ерекше геологиялық
жағдайына сай таңдалынып алынған.
Жобада сондай-ақ ұңғыма құрылысының техникалық-экономикалық
көрсеткіштерін көтеру, еңбек жағдайын жақсарту жолдары және қоршаған ортаны
қорғау шаралары қарастырылады.
КІРІСПЕ
Ақшабұлақ аумағында пайдалану ұңғымасын орналастыру белгіленген.
Оның жобалық тереңдігі – 2100 м., жобалық горизонт – төменгі визей ярусы
Ұнғыманы бұрғылау ОАО Кен-Ай-Ойл экспедициясы жүргізді. Ақшабұлақ
аймағы әкімшілік жағынан Қызылорда облысында сырдария ауданына қарайды.
Жұмыс істеу аймағы шөлейтті және жартылай шөлейтті аймағы болғандықтан
соған сәйкес өзінің өсімдік және жануарлар әлемі бар. Ауданның рельефі
жазық дала, тек орталық және солтүстік жағында құмды үйінділері бар.
Географиялық жағдайда кен орын алаң Торғай оипатының оңтүстігінде
орналасқан алаңнан область орталығы Қызылорда қаласынна дейін 120км,
Қазіргі уақытта кен орнына қатынасу жүк машинасымен жеткізіледі.
Геологиялық бөлім
1 Геологиялық бөлім
1.1 Кен орынның географиялық және экономикалық жағдайы
Географиялық орны бойынша Амангелді газ кешені Шу мен Талас
өзендерінің арасындағы Мойынқұм кұмының оңтүстік-батыс бөлігі. Оған
оңтүстік-батыс жағынан Кіші Қаратау жазығы ұласып Үлкен Қаратаудың бір
бұтағына жалғасады.
Кен орнының географиялық координаттары: -44019 о.е. 71004 ж.ұ.
Орогенді сипаттамасы бойынша Мойынқұм ауданы солтүстік-батыс бағытына қарай
20 м дейін көтеріліп созылған құмды белестермен
белгілі. Құм шекарасы оңтүстік және оңтүстік-шығыстан солтүстік-батысқа
қарай жалғасқан, оны Талас өзені басып өтеді, өзен анғарларына мал айдалып
бағылады. Мұндағы жер бедерінің абсолюттік межесі кен орнында +350 - +360
м ұлғайып, Тараз қаласының маңында +600м жетеді. Жазықтықтың оңтүстік жағы
көтеріліп Тянь-Шаньға ұласады.
Су көзі болып артезиандық ұңғымалар мен құдықтар табылады. Су денгейі
ұңғыма сағасынан 10-20м тереңдікте жатады. Дебиті жоғары (тәулігіне 45
текше метр), минералдығы 3-5гл болатын палеогеннің сулы горизонты 60-220м.
тереңдікте жатыр. Бұрғылау жұмысын сумен су ұңғымалары қамтамасыз етеді.
Бұрғылау ерітіндісіне сазбалшық, кен орнының оңтүстік жағында 75
шақырымдағы Кеңес сазбалшық карьерінен жеткізіледі.Құрылыс материалдары
ретінде пайдалынатын құм мен қиыршық тастар кен орнының оңтүстік-батыс
жағынан 75км. жерде ағып өтетітін Талас өзені бойында жеткілікті. Бутобы
тастар солтүстікке қарай 120км. жердегі Ұланбел селосында өңделеді.
Амангелді алаңынан оңтүстік-шығыстан (Жамбыл ГРЭС) солтүстік-
батысқа қарай жоғары вольтті тоқ желісі (ЛЭП) өтеді. Елді-мекен сирек
қоныстанған. Ең жақын елді-мекен Талас өзеннінің жағасына орналасқан Ойық
селосы - кен орнынынан 70 шақырым, оңтүстікте. Халқының негізгі кәсібі мал
шаруашылығы, қой шаруашылығы - каракөл өсіру.
Амангелді кен орнын, обылыс орталығы Тараз қаласын Ақкөл, Ойық,
Ұланбел селоларымен байланыстыратын тас-жол басып өтеді. Кен орынның
аумағында отын базасы жоқ. Жергілікті халық және кәсіпорындар отын ретінде,
тасымалданып келетін тас көмір және сексеуілді пайдаланады. Климатының
негізгі ерекшелігі қатаң-континентті, жазы ыстық(+400С), қысы суық, қары
аз(-300С). Жылу-от жағу мерзімі 178 тәулік, (15-ші қазаннан 15-ші сәуірге
дейін ).
Жел көбінесе солтүстік-шығысқа қарай соғады.
1.2 Ауданның геологиялық зерттелу тарихы
Амангелді кен орны 1975 жылы алғашқы рет ашылды. Алғашқы ашылған
болып, өндірістік газ ағын төменгі визей горизонтынан алынған №1 ұңғыма
саналады. Ол құрылымның жоғарғы бөлігінде бұрғыланған. 1981 жылы кеніштің
табиғи қоры есептелді. Газ қоры есептелгеннен кейін бұрғыланып және
сынақтан №18-ші ұңғыма өткізілді. Геологиялық барлау жұмыстарының
қорытындыларын қайта қарау арқылы және жаңа бұрғылау мәліметтері бойынша
1996 жылы төменгі визей горизонты кенішінің геологиялық газ қоры қайта
есптелінді және де ГКЗ ҚР қайта қаралып бектілді.
Амангелді кеніш орнында 17 ұңғыма бұрғыланған, солардың ішінде 11-
іздеуші, 6-барлау ұңғымасы. Геологиялық тапсырмаларды орындағандықтан 6
ұңғыма жойылған (7,10,13,14,15,17), қалған ұңғымалар тоқтатылған..
Проект, техникалық тапсырысқа сай, 20.04.01ж. болған ЖАҚ
КазТрансГаз-дың және ЖАҚ НИПИмұнайгаз-дың мамандырылған
қызметкерлерінің біріккен жиналысының хаттамасы бойынша, 18.06.96ж. ҚР
өкіметінің шешімімен бекітілген ҚР-дағы мұнай және газ кен орындарын
игерудің біртұтас ережесі-не сай, Қазақстан Республикасы Президентінің жер
қойнауы және жер қойнауындағы байлықты игеру, қоршаған ортаны қорғау туралы
15.07.97 жылғы Указы бойынша орындалған.
Амангелді кен орны ҚР Жамбыл обылысы, Мойынқұм ауданына қарасты,
Тараз қаласынан солтүстікке қарай 170 шақырым жерде орналасқан.
1.3 Стратиграфия
“Амангелді” құрылымы аймағында жоғарғы девон, карбон, пермь
шөгінділері ашылған, олар қалыңдығы 400м мезокайназой жынысының астына
орналасқан. Девон шөгіндісі тек 1 ұңғымада анықталған, ондағы төменгі орта
девон қалыңдығы 160 м,онда кангломераттар және аргилиттер тығыздалған
күйінде кездеседі. Жоғарғы девонда құмдар,қиыршақ тастар, аргиллиттер,
конглематтар өзара қабаттаса келе 220м қалыңдықты құрайды.
Карбон жүйесі (С)
Карбон жүйесі төменгі және ортаңғы + жоғарғы болып екі
бөлімге бөлінеді
Төменгі карбон жүйесі (С1 )
Төменгі карбон жүйесі турней, визей және серпухов ярустарынан
құралған.
Турней ярусы (С1t)
Турней ярусында төменгі карбон шөгінділері құм, құмтастар, мергель
мен аргилиттердің өзара қабаттасуынан тұрады. Қалындығы 320м.
Визей ярусы (С1V)
Визей ярусы литологиялық бөлінісінде төменгі және ортаңғы-жоғары
болып бөлінеді. Газоконденсаттық кенішіне жапсарлас төменгі визей ярусының
(С1V1) төменгі қабатында көмір қаттары аралас аргилиттер, сазды құмдар, ал
жоғарғысында - әк тас қатпары араласқан құмтастар мен аргиллит кездеседі.
Қалыңдығы 80м. Ортаңғы-жоғары визей ярусы (С1V2+3) бөлігі негізінен әк
тастардан, доломит, ангедрит, саздар және аргиллит пен алевролит қат-
қабаттарынан түзелген. Қалыңдығы 240 м 320 м-ге дейінгі өзгерісте болады.
Серпухов ярусы (С1sr)
Серпухов ярусы алевролиттерден, доломиттерден және аргиллиттерден
тұрады. Қалыңдығы 800м.
Ортаңғы – жоғарғы карбон жүйесі (С2+3)
Ортаңғы және жоғарғы карбон шөгінділері тасқұдық ярусында түрлі-
түсті аргиллиттер, алевролиттер,құмтастар, саздар және құмды қоспалардан
тұрады, үсті қалың қызыл түсті құмды алевролит және аргиллиттермен
жабылған. Қалыңдығы 420м
Пермь жүйесі (Р)
Пермь шөгінділері тұзасты, тұзды және тұзүсті қабаттарға жіктеледі.
Төменгі пермьнің тұзасты қалындығы негізін аргиллиттер, саздар,
алевролиттер түзейді. Қалыңдғы 280-290м жетеді. Тұзды қабат қызыл түсті
сульфатты ангедриттерден құралған. Қалыңдығы 320м. Жоғарғы пермьнің тұзүсті
қабаты негізінен құмды, ал қалған бөлігінде құмтастар, алевролиттер,
аргилиттер шөгінділері араласып жатады. Шөгінді қалыңдығы 260 - 280м.
аралығындағы өзгерісте болады.
Мезозой - кайназой шөгінділерінде құм, саз және алевролит араласып
келеді. Құрылым шегінде оның қанаты 178-346 метрлік аумақта.
1 – Кесте. Кен орынның литологиялық қимасы
Бұрғ. бойынша
Интервал қалындығы Тау жыныстары
категориясы
0-280 м 280 м Құмдар,құмтастар,саздар,алевролитт ер II
Қызыл түсті аргилиттер, алевролиттер
280-570 м 290 м және құмтастардың өзара араласқан III
қатпарлары
Тасты тұздардың, аргиллиттердің және
570-960 390 м жартылай ангидриттелген IV
м алевролиттердің өзара араласқан
қатпарлары
Қызыл түсті құмтастар, аргиллиттер
960-1260 м300 м және алевролиттер IV
Қоңыр түсті, тығыз, қатты құмтастар,
1260-1650 390 м алевролиттер және аргиллиттер V
м
1 – кестенің жалғасы
Сұр, қара-сұр түсті, тығыз,
ангидриттелген әктастар, сұр түсті әр
1650-1790 140 м түйіршікті құмтастар,сұр, қара түсті
м болып келетін және құрамында ангидритV
пен пирит бар аргиллиттер
Сұр, қара-сұр түсті, тығыз,
ангидриттелген әктастар, сұр түсті әр
түйіршікті құмтастар,сұр, қара түсті
1790-2140 350 м болып келетін және құрамында ангидритV
м пен пирит бар аргиллиттер
1.4 Тектоника
Амангелды кен орны тектоникалық қатынаста Шу – Сарысу
депрессиясының оңтүстікжағында орналасқан. Мұнда Мойынқұм ойпаты мен
Талас көтерілімі шекаралас жатыр.
Мойынқұм ойпаты литофациалды және құрылымдық ерекшеліктері бойынша
бір – бірінен айырмашылығы өте күшті үш қабаттардан тұрады:
- Төменгі қабат – метаморфты, интрузивті және вулканды – шөгінді
жыныстарынан тұрады. Бұл қабат палеозой және төменгі палеозойға дейін
созылып жатыр.
- Ортаңғы қабат – терригенді, галогенді және карбонатты тау
жыныстарынан тұрады. Бұл қабат девон, карбон және пермь жүйелерін алып
жатыр.
- Жоғарғы қабат – негізінен континентальды терригенді жыныс- тарынан
тұрады. Бұл қабат палеоген, неоген және төрттік дәуірлерді алып жатыр.
Амангелді кен орнының шығыс бөлігі, Миштин иіліміндегі Мойынқұм
ойпатының Шу-Сарысу депрессиясында орналасқан.
Амангелді құрылымы қабаттары солтүстік-шығысқа жылысқан
брахиантиклиналь түрінде келеді. Солтүстік-шығыс құрылымында сейсмикалық
барлау әдісі кезінде шөгінділер тірек(опорный) горизонттарынан
корреляциясын жоғалтқан аймақ екендігі байқалған, ол 10-14 ұнғымаларды
бұрғылау кезінде дәлелденген ( Амангелді құрылымынан тыс аймақта). 3-ші
ұңғыма қимасы көршілес 11 және 18 ұңғымалармен салыстырғанда жақсы
коррелияцияланады және пласт-коллектордың жабуының абсолюттік межесі 18
ұңғымадан (-1787м.), 53м төмен орналасқан
(-1840,2м.), яғни оның құрылымы қатар орналасқан ұңғымалардың құрылымына
сәйкес келеді. Байқау барысында бұл ұңғымалардан газдың әлсіз ағыны
табылған. Бұл, 3-ші ұңғымада ашылған қабаттар өнімді төменгівизей
горизонтна жататына қайшылық келтірмейді. Құрылым өлшемі -1960м. тұйық
изогипсте 14,2х6,4км. құрайды, көтерілу амплитудасы 260м.
1.5 Кен орынның газдылығы
Шу – Сарысу ойпатында өндірістік газдың бар елендігі 1961жылы
дәлелденген. Газ негізінен төменгі тас көмір ﴾ визей турней ярустары﴿
және төменгі пермь шөгінділерінде табылған. Амангелді кен орны 20жыл
консервацияда болып пайдаланылмады.
Іздеу нәтижесінде кен орында 17 ұңғыма бұрғыланды: 11 іздеу, 6
барлама ұңғымалары. Оның 8-і консервацияда, ал 9 ұңғыма жойылды.
Амангелді кешенінде төменгі визей, серпухов және төменгі
пермь шөгінділерінің газдылығы анықталған, сондықтан да бұл жобада біз
өнімді төменгі визей горизонтының құрылысын және де ол горизонтқа ұштасқан
газ конденсат кенішін қарастырамыз.
Төменгі визей горизонтының шегінде үш жыныс текшесі(будасы)
байқалған (А,Б,В). А және В текшелерінің әрқайсысы 4 қабат-коллекторларға,
ал Б текшесі 2 қабат-коллекторға бөлінген. Қабылданған қабат қимасының
тарамдалу үлгісі бойынша бұл коллекторлар үшін жапсарлас қабаттардың жайылу
және қосылу коэффициенттері есептелген (Табл.1.1.)
Қабаттардың жайылу және қосылу коэффициенттері.
2 – Кесте. Қабаттың үйлесімсіздік коэффициенттері
Үйлесімсіздік коэффициенттері
Текше Қабат
жайылу Қосылу
1 0,42 -
А
2 0,17 -
3 0,42 0,2
4 0,75 -
1 0,58 0,33
Б
2 0,5 -
1 0,75 0,33
В
2 0,92 0,3
3 0,83 0,67
4 0,75
А текшесінің қабаттары аймақ бойынша бір қалыпты емес,көбіне
сазбалшық араласқан жыныстар. Неғұрлым дамыған 4-ші қабат, оның жайылу
коэффициенті 0,75-ке тең, ал қалған қабаттарда бұл коэффициент 0,17-0,42
аралығында. 18-ші ұңғымада А текшесі түгелдей саз балшықтан құралған.
Қосылу коэффициенті 0,2-ге тең 3-пен 4-ші қабаттардан басқа қабаттарда бір-
бірімен байланыс жоқ екендігін жоғарыдағы таблицадан байқаймыз. Ең тиімді
газдалған қабаттың қалыңдығы 0,8 м (1-ші ұңғыма) 7,8м (5-ші ұңғыма)
өзгереді. Орташа бұл қалыңдық 4,3 м тең және барлық қабаттың 53%-ін
құрайды.
Б текшесі 2 қабат-коллекторға бөлінген, ол екеуі қосылып (К-0,33)
бір табиғи резервуар құрайды. Мұнда 1-ші қабаттың жойылу коэффициенті 0,58-
ге тең,өйткені 5,11,16,17,18-ші ұңғымаларда ол сазбалшықпен араласқан. 2-ші
қабат аз тараған, жыныстары 4,5,7,8,15,18-ші ұңғымаларда сазданған. Тиімді
газдалған қабат қалыңдығы 0,8 м (8-ші ұңғыма) 4 м дейін (1-ші ұңғыма),
орташа қалыңдық 2,9 м тең және барлық қабаттың 90 процентін құрайды.
А мен Б-ға қарағанда В текшесі бірқалыпты қалыптасқан. В
текшесінің шегінде де 4 қабат-коллектор бар. Қабаттардың жайылу
коэффициенттері 0,75-ке тең, ал қосылу коэффициенттері жоғары болуына
байланысты (0,33),В текшесін тұтас бір резервуар күйінде қарауға болады.
Текшенің қалыңдығы 1,8 м (7-ші ұңғыма), 21,2 м дейін (3-ші ұңғыма)
өзгереді. Мұнда тиімді газдалған қабат қалыңдығы 1,8 м (7-ші ұңғыма),19 м
дейін (5-ші ұңғыма),орташа бұл қалыңдық 11,1 м тең ( Кесте – 4 ).
Горизонттың үйлесімсіздік дәрежесін сипаттайтын көрсеткіш болып
тарамдалу коэффициенті және құмайттық коэффициенті табылады. Тарамдалу
коэффициенті 5,5-ке тең, ал құмайттық коэффициенті 0,58-ге тең.
Өнімді горизонттың жоғарғы бөлігі қат-қат тығыздалған кішкене
түйіршекті құмайттар, саздалған алевроллиттер, қатты аргиллиттер және де
әлсіз цементтелген құмайттар болып келеді. Әлсіз цементтелген құмайттар
орташа-кішкене түйіршекті және кішкене түйіршекті, алевролитті, минералдық
құрамы бойынша көбіне кварц-полевошпоттық. Кесекті жыныстар жақсы
сортталған. Цемент(5-20%) карбонатты-сазды, сирек қалыптасқан кварцалық,
қосылған кеуекті, кеуекті және де шырмауық кеуекті түрі. Горизонттың
ортаңғы бөлігі тығыздалған, сұйық өткізбегіш линза тәріздес алевролит және
құмайт қаттары араласқан аргиллит қабатынан тұрады. Мұндай қабаттардың
қалыңдығы оңтүстігінде 4-5м, солтүстігінде 1,4-1,8 м дейін өзгереді.
Горизонттың төменгі бөлігі көбіне алевролит пен аргиллит қаттары жайлаған
тығыз құмайттардан құралған. 1,11,16-шы ұңғымалардың осы қимасында әлсіз
цементтелген құмайттар бар. Құмайттар орташа түйіршекті, кварц-полешпотты.
Цемент сазды-гидрослюдалы, карбонаттыгидрослюдалы, кеуектіжапсарлас,
жапсарлас-кеуекті, кей жерде кеуекті түрі. Кеуекті цементтелудің-20%-тегі
түрінде цемент мөлшері-10-16%. Тығыз цементтелген құмайттар ұсақ-
ортатүйіршекті, кварц-полешпотты. Цемент (15-20%) саздалған,карбонатты-
сазды, сирек карбонатты және кварцты, көбіне төгілмелі кеуекті түрі.
Жоғарыда талданған өнімді горизонтпен қоса жалпы төменгі
визейдің астыңғы ярусының қимасы литологиялық айырмада -құмайтта,
алевролитте,
аргиллитте, ізбесте және көмірде көрінетіндей қарқынды жарықшақтықпен
сипатталады. Тектоникалық жарықшақтықтар мен қатар эпигенетикалық
процестерден туындаған лито-генетикалық микро жарықшақтарда орын алады.
Алынған үлгі тас мәліметтері бойынша және де коллектордың түрін,оның
шектік параметрлерін анықтау әдісін қолдану арқылы карбонаттығы 9% ке дейін
және саздығы 12% ке дейін болғанда өткізгіштігі мен кеуектігінің шектік
мәні 0,35*10-3мкм2 және 10,5% ке тең жыныс-коллекторының кеуекті түрі
туралы және де онда жоғары көлемді-фильтрациялық қасиеті бар жыныс
линзаларының ерекше бөлініп көрінетіні туралы сөз қозғауға болады. Жыныс-
коллекторлардың көлемді-фильтрациялық қасиеттерінің орташа шамасы 5 –
кестеде көрсетілген.
Ұңғымалар бойынша есептегенде кеуектіктің орташа шамасы 0,148-ге, ал
өткізгіштіктің орташа шамасы -2,7*10-3мкм2 тең. Орташа шама барлық
ұңғымалар бойынша шығарылған, себебі ұңғымаларда бұл шамалардың озгеру
диапозондары әртүрлі. Мысалы, орташа кеуектілік 7-ші ұңғымада 12,2% ,ал 6-
шы ұңғымада 19,3%. (бұлай болуы үлгі тас алу жағдайына жәнеде коллекторлер
сапасының кен аймағында өзгеретіне байланысты).
Кен орынның газдылығы жоғарғы турней, төменгі визей және төменгі
серпухов шөгінділермен байланысты. Төменгі пермь сульфатты – галогенді –
терригенді шөгінділеріндегі кеніш шектеулі қабатты литологиялық болып
келеді. Кеніштің жату тереңдігі 850м.
Газ – су контактісі 782м. тереңдікте. Өнімді горизонттың жалпы
қалыңдығы 270метр, ал орташа пайдалы қалыңдығы 28.5м. газға қаныққан
құмтастар және алевролиттер кеуектілігі 15% және өткізгіштігі 0.14мкм²
коллекторлар түріне жатады. Газға қанығу коэффициенті 0.75. Алғашқы қабат
қысымы 13.2 мПа, газдың максимальді дебиті 229.5мың м³тәу.
Жоғарғы турней шөгіндісі өте жақсы зерттелмеген. Оның биіктігі 12.5
м және жату тереңдігі 2140 м. Өнімді горизонттың жалпы қалындығы 50 м
және оның ішінде эффективті қалыңдығы 5.6 м. Коллектор кеуекті және
қабыршақты болып келеді және құмтастар мен алевролиттерден тұрады. Орташа
кеуектілігі 13.6%, өткізгіштігі 0.002мкм². Газға қанығу коэффициен ті 0.4.
Төмеңгі визей шөгіндісі 2053 – 2385м тереңдікте жатыр. Қалыңдығы
252м, газ – су контактісі 1972 м тереңдікте, кеніш ауданы 4991га. Кеніш
түрі – қабатты тектоникалық шектеулі.
Өнімді горизонт қалыңдығы 46-57м құмтастар, алевролиттер және
аргиллиттер араласқан қатпарларынан тұрады. Горизонт төменгі визей
қимасының орта бөлігінде орналасқан. Қиманың жоғарғы жағында қалындығы
5 – 8 м ангидрит қатпары жатады.
Кеуекті және жарықшалы өнімді коллектор құмтастар мен
алевролиттерден тұрады. Қалындығы 0.8 – 6.8 м. Коллектордың орташа
кеуектілігі 14.8%, өткізгіштігі 2.7 х 10³ мкм², саздылығы 12.5% және
карбонаттылығы 9%.
13 ұңғыманы тексеру барысында объект дебит бойынша екіге бөлінді:
жоғарғы дебиттік және төменгі дебиттік. Объекттің 81% - і төменгі
дебит тобына, ал 19% -і жоғарғы дебит тобына жатады. ﴾дебит 47- ден 229
мың м³тәу.﴿
Газдың тығыздығы : абсолюттік – 0.868 кгм³, ауамен салыстырғанда –
ғы тығыздығы – 0.721 кгм³, газдың сығылу коэффициенті – 0.85.
Жоғарғытурней – төменгівизей шөгінділеріндегі газ құрамы, % :
Метан 67.25 – 86.2, этан 4.5 – 10.5, пропан 2.86 – 5.2, бутан 0.82 – 0.92,
изобутан 0.42 – 0.57, пентан 0.71 – 1.12 , конденсат мөлшері 30гм³,
көмірқышқыл газ 0 – 2.22 және гелий 0.19 – ге дейін болады.
Серпухов шөгіндісіндегі газ құрамы, % :
Метан 81.45, этан 9.9, пропан 3.0, бутан 0.54, изобутан 0.38, пентан 1.54,
көмірқышқыл газ 0.2, гелий мөлшері анықталмаған, конденсат мөлшері 12.85
гм³.
Төменгі пермь шөгіндісіндегі газ құрамы, % :
Метан 9.47 – 26.05, этан 0.21 - 1.97, пропан 0.02 – 0.49, бутан 0.07 –
0.09, изобутан 0.03 - 0.04, пентан 0.06 – 0.16, гелий 0.04 – 0.24,
көмірқышқыл газ 0.15 – 1.3.
1.6 Кен орынның сулылығы
550 – 1150 м аралықта төменгі пермь жүйесіндегі қабат сулары
хлоридті – натрийлі типті болып келеді. Тығыздығы 1.08 гсм³,
минералдану дәрежесі 258.5гл , фазалық өткізгіштігі 86.0.
1200 – 1570 м аралықта ортаңғы – жоғарғы карбон жүйесіндегі қабат
сулары хлоридті – кальцийлі болып келеді. Тығыздығы 1.192 гсм³,
минералдану дәрежесі 258 гл. Қабат суларында әртүрлі мөлшерде бром, иод
және литий концетрациялары бар.
1650 – 2100 м аралықта төменгі карбон жүйесіндегі қабат сулары
хлоридті – кальцийлі және хлоридті – натрийлі түрлерге жатады. Тығыздығы
1.24 гсм³, минералдану дәрежесі 317 гл. Қабат суларында әртүрлі
мөлшерде калий, литий, рубидий, цезий, стронций, бром және иод бар.
1.7 Бұрғылау кезінде кездесуі мүмкін шиеленіс аймақтар
0 – 550 м аралықта жоғарғы пермь жүйесінің тұзүсті қалындығында
ұңғыма қабырғасының опырылып құлауы болуы мүмкін, нәтижесінде бұрғы
құбырларының және қашаудың қысылып ұсталып қалу мүмкіндігі бар.
600 – 875 м аралықта төменгі пермьнің тұзды қалындығында жуу
сұйығының жұтылуы болуы мүмкін, жұтылу пайдалану кезінде қабат қысымын
төмендетуден болуы мүмкін, нәтижесінде ұңғыма оқпанының кішіреюі болуы
мүмкін.
900 – 1150 м аралығында төменгі пермьнің тұзасты қалындығын бұрғылап
ашқанда газкөрінісі болуы мүмкін.
1570 – 1750 м аралығында төменгі карбон жүйесінің серпухов ярусында
жуу сұйығының жұтылуы, ұңғыма қабырғасының опырылып құлауының салдарынан,
ұңғыма оқпанының кішірейюі мүмкін.
2000 – 2100 м аралығында төменгі карбон жүйесінің төменгі визей
ярусын ашқанда газкөрінісі болу мүмкін.
1.8 Керн алу аралықтары
Ұңғымадан керн алу үшін, ұңғыда геофизикалық зерттеу ﴾стандартты
каротаж кешені﴿ жүргізіліп, керн алу аралықтары анықталынады.
Керн алу алалықтары:
Төменгі визей горизонты ﴾2025 – 2100м﴿
- 2025 – 2032м
- 2032 – 2034м
- 2034 – 2044м
- 2043 – 2053м
- 2053.4 – 2063м
- 2063 – 2071м
- 2071 – 2079м
- 2079 – 2085м
- 2085 – 2092 м
- 2092 – 2100 м
Керн алу аралығы : 2025 – 2100м. Ұзындығы 75м – бұл жалпы өтімділіктің
3% - ін құрайды. Керн алу колонкалық снаряд Недра көмегімен жүргізіледі.
3 – Кесте . Колонкалық снаряд Недра параметрлері
Қашау НД,, тн
Коллекторлық параметрлерін анықтау Үлгі
4 – кестенің жалғасы
Электрофизикалық қасиеттерін Үлгі
анықтау
Шлифтің петрографиялық сипаттамасы Үлгі
Жарықшаларды зерттеу Үлгі
Газ-суға қанығуын анықтау Үлгі
Радиальды фильтрациясы үшін Үлгі
кернұстағыш арқылы өткізгішті
анықтау
Люминисцентті – битуминологиялық Үлгі
Анықтамасы
Палеонтологиялық аеықтамасы Үлгі
Микропалеонтологиялық анықтамасы Үлгі
1.9 Өнімді қабаттарды ашу
Өнімді қабаттарды ашудың екі әдісі бар: өнімді қабатты ашу және өнімді
қабатты екінші рет ашу. Өнімді қабатты бірінші рет бұрғылап ашқаннан кейін,
көбінесе ұңғыма оқпанын пайдалану тізбегімен бекітіп, тізбек сыртын
цементтейді. Осыдан кейін қабат сұйықтарын ұңғымаға келтіру үшін шегендеу
тізбекті цемент тасы арқылы ұңғыманы қабатпен жалғастырушы тесіктер
тесілуі қажет. Мұндай тесіктерді тесу операциясы қабатты екінші рет ашу
немесе перфорациялау деп аталады. Бұл жұмыс перфораторлардың көмегімен
іске асырылады. Негізінен атқыш және гидрообразивтік перфораторлар кеңінен
қолданылады.
Қабат сұйықтарының ұңғымаға қалыпты ағып келуін қамтамасыз ету үшін
пайдалану тізбегінде атқыш перфоратор көмегімен 1м құбыр ұзындығына 10 –
20 тесіктер тесілуі тиіс. Перфоратор бір рейісте 2 – 10 тесіктер теседі,
сондықтан перфораторды ұңғыма ішіне бірнеше рет түсіруге тура келеді.
Атқыш перфораторды пайдалану тізбек ішіне СКҚ арқылы түсіріледі.
Перфорациялауды бастамай тұрып, құбыр басының крестовинасына перфоратор
ысыриасы орнатылып, пайдплану тізбегінің шектік қысымынан аспайтын қысымға
тексеріледі. Ысырма штурвалы ұңғы сағасынан 10м қашықтыққа қойылып,
қалқанмен жабылады. Ұңғыма дайын болғаннан кейін пайдалану тізбегі ішіне
перфоратор түсіріліп, өнімді қабат тұсынан белгіленген аралықтарда
атқыланып тесіледі.
Ұңғыманы игеру деп өнімді қабаттан мұнай және газды келтіру үшін
жүргізілетін жұмыстар жинағын айтады. Өнімді қабаттан қабат сұйықтарын
келтіру үшін ұңғы ішіндегі қысымды қабат қысымынан едәуір төмендету қажет.
Ол үшін ұңғыма ішіндегі жуу сұйығын жеңіл жуу сұйығымен алмастырамыз
немесе тізбек ішіндегі сұйық деңгейін төмендетеміз.
Ұңғыма ішіндегі сұйықты жеңіл сұйықпен алмастыру тәсілі
Сораптық компрессорлық құбыр өнімді қабаттар берік тау жыныстарынан
құралса, төменгі перфорациялық тесікке дейін түсіріледі, ал тұрақсыз тау
жыныстарынан құралса, онда жоғарғы перфорация тесіктеріне дейін түсіріледі.
Сұйықты алмастыру тура немесе кері айналым тәсілдерімен іске асырылады.
Көбінесе кері айналым тәсілі қолданылады. Сорап арқылы сораптық
компрессорлық құбыр мен тізбек аралық кеңістікке жеңіл сұйық айдалады. Ол
тізбек аралық кеңістікте толтырылған сайын ауыр жуу сұйығын сораптық
компрессорлық құбыр арқылы ығыстырады.
Ұңғыма ішіндегі сұйық деңгейін төмендету тәсілі
Берік тау жыныстарынан құралған өнімді қабаттардан, қабат сұйықтарын
ұңғымаға келтіру үшін тізбек ішіндегі сұйық деңгейін компрессорлар
көмегімен төмендету тәсілі кеңінен қолданылады. Ол үшін тізбек аралық
кеңістікке жылжымалы компрессор көмегімен жуу сұйығы деңгейін мүмкіндігінше
төмендетіп, сорптық компрессорлық құбыр ішіндегі сұйықты аэроциялап,
депрессия болатындай ауа айдалады.
1.10 Ұңғымадағы геофизикалық зерттеулер
0 – 550 м аралықта ( кондуктор) стандартты каротаж ( КС, ПС, ДС ), ГК,
НГК және инклинометрия жүргізіледі. М 1:500
550 – 1200 м аралықта (техникалық құбыр) стандартты каротаж (КС, ПС,
ДС), ГК, НГК , кавернометрия және инклинометрия жүргізіледі. М 1:500
және БК, МБК, МКВ, МКЗ, АК, ИК (ВИКИЗ) және термометрия м 1:200
жүргізіледі.
1200 – 2100 м аралықта стандартты каротаж ( КС, ПС, ДС ), ГК, НГК
және инклинометрия жүргізіледі. М 1:500.
2000 – 2100 м аралықта керн алу үшін аралық каротаж КС, ПС, ГК және
НГК жүргізіледі
800 – 1200 м аралықта толық геофизикалық жұмыстар кешені (БК, МБК,
МКВ, ИК, АК, ГК, НГК, ГГК, термометрия, кавернометрия) жүргізіледі. М
1:200
1700 – 2100 м аралықта толық геофизикалық жұмыстар кешені (БК, МБК,
МКВ, ИК, АК, ГК, НГК, ГГК, термометрия, кавернометрия) жүргізіледі. М
1:200
ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2 ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау және дәлелдеу
Бұрғылау тәсілінің бір түрін қолдану туралы шешім қабылдау, ұңғыманы
жобалау мен ары қарай қазу технологиясының бірден-бір жауапты кезеңі болып
табылады. Бұл шешім сонымен қатар көптеген төмендегідей: әртүрлі бұрғылау
тәсіліндегі өнімділіктің бір метрінің құны, геологиялық шарттар,
қабат қысымдары, температуралары, бұрғыланатын тау жыныстарының физика-
механикалық қасиеттері, өнімді қабаттардың сипаты, бұрғылау тәртібі,
гидравликалық бағдарламаны, бұрғылау аспабын, бұрғылау қондырғысының түрін
және ұңғыманы бекіту технологиясын таңдаушы көптеген технологиялық
шешімдерді қабылдауға әсер етеді.
Жаңа кен орындарында бірінші ұңғымаларды бұрғылауда бұрғылау тәсілін,
көршілес геологиялық жағдайлары ұқсас, бұрғылау нәтижелері бойынша жобалап
содан кейін сол жерде қазылған барлама және тіректік ұңғымалардың
нәтижелері бойынша анықтауға болады. Қазіргі кезде бұрғылау тәсілін таңдау
тәртібі түпкілікті толық жетілдірілді деп айтуға болмайды. Кейбір негізгі
ережелер жетілдіріп қолдануға ұсынылды. Біздің елімізде мұнай және газ
ұңғымаларын негізінде роторлы, гидравликалық түптік қозғалтқыш пен және
электробурмен бұрғылаудың үш түрі қолданылады. Алғашқы екі түрі негізгі
болып саналады. Жоғарыда айтылған факторларға байланысты және де берілген
алаңда турбобурды жөндеуші базаның жоқтығын есепке ала отырып, бұрғылаудың
роторлы тәсілін қолдану тиімді екеніне көз жеткізуге болады.
2.2 Ұңғыма құрылмасын жобалау және дәлелдеу
Ұңғыма құрылмасы – бұрғылаудағы, техникалық-экономикалық
көрсеткіштерді анықтаушы негізгі фактор болып табылады.
Ұңғыма ұзақ мерзімдік капиталды құрылым болып саналады. Сондықтан оның
құрылымы мықты болуы тиіс. Сөзсіз ұңғыма құрылымына, жобалы тереңдікке жету
мүмкіндігі, басқа да бұрғылау процесі кезіндегі зерттеу тапсырмаларының
орындалуы, кен орнын игерудің барлық кезеңіндегі жобаланған пайдалану
режимінің іске асырылуы, қоршаған ортаны ластанудан және қойнауды қорғау
заңдарының талаптарын сақтау мүмкіншіліктеріне байланысты болады. Осы
талаптарға қоса ұңғыма құрылымы үнемді болуға тиіс.
Ұңғыма құрылымын таңдау үшін мынадай көптеген факторлар әсер етеді:
ұңғыманың қолданылуы, оның жобалық тереңдігі, кен орнының геологиялық
құрылымының ерекшеліктері және ол жайлы біздің біліміміздің дәрежесі,
тұрақты тау жынысы, қабаттық қысымның аномальдық коэффициенті мен
жұту қысымының индексінің тереңдіктегі өзгеру күйлері, қабаттық сұйықтардың
құрамы, ұңғыма профилі, бұрғылаудың мерзімі мен түрі, бұрғылау
технологиясының даму деңгейі, бұрғылау және пайдалану кезеңіндегі
температура тәртібі (режимі) , пайдаланудың түрі мен дебиті, пайдалану
қондырғысының жетілдіру дәрежесі және тағы басқа да осындай жағдайлар.
Ұңғыма құрылмасы бұрғылау жылдамдығына, жабдықтар мен аспабтарды
таңдауға, материалдар шығынына, бұрғылау технологиясына және транспорт
шығынына, былайша айтқанда ұңғыманы қазудағы барлық техникалық-экономикалық
көрсеткіштеріне тікелей әсер етеді. Сондықтан ұңғыма құрылымын мейлінше
қарапайымдыландыру мен жеңілдету бұрғылау жұмыстарын жеделдету мен
арзандатудың бірден-бір басты факторы болып табылады.
Ұңғыма құрылымын, ұңғыма бұрғыланатын ауданның түпкілікті
зерттеулеріне байланысты таңдаймыз. Бұл жағдайларда негізінен мүмкін
шиеленіс аймақтарына аса назар аударамыз (ұңғыма қабырғаларының опырылуы,
жуу сұйығының жұтылуы, жоғары тегеурінді қабатының білінуі).
Ұңғыма құрылмасын жобалау үшін ең алдымен бұрғылау шартына сиыспайтын
аралықтарды анықтауымыз кажет. Егер көршілес екі аралықтың төменгісін
бұрғылау кезінде одан жоғары аралықта шиеленіс жағдайлары туатын болса,
онда бұл екі аралық бұрғылау шартына сиыспайды деп саналады. Төменгі
аралықта бұрғылауды бастамай тұрып одан жоғары орналасқан аралықты шегендеу
құбырларымен бекітіп айыру керек.
Жалпы айтқанда ұңғыма құрылмасын жобалаудың кең тараған екі түрлі
тәсілі бар:
Бірінші тәсілде: қабаттық қысым (Рқ), жұтылу қысымының (Рж) мәндері
арқылы олардың градиенттерін анықтаймыз.
Қабат қысымының градиенті төмендегі формула бойынша анықталады:
(1)
Мұндағы: - қабат қысымы, МПа
- қаралатын тереңдік, м
Жұтылу қысымының градиенті төмендегі формула бойынша анықталады:
(2)
Ұңғыма түбіндегі қысым градиенті төмендегі формула бойынша
анықталады:
(3)
Мұндағы: - резервтік коэффициент
- қабат қысымының градиенті
Бұрғылау сұйығының тығыздығын төмендегі формула бойынша анықтаймыз:
(4)
Мұндағы:- еркін түсу үдеуі, мс2;
Екінші тәсілде: жобаланған ұңғыманың нақты құрылымын орнату үшін
қабаттық қысымның () және қабат қысымының аномальдық коэффициенті
() мен жұтылу қысымының () тереңдікке байланысты өзгеруінің
біріккен графигін тұрғызамыз.
Біздің жағдайда ұңғыманы жобалауды екінші тәсіл арқылы жүргіземіз.
Ол үшін жоғарғылардың мәндерін есептейміз.
Қабаттық қысымның аномальдық коэффициентін төмендегі формула бойынша
табамыз:
(5)
Мұндағы: - Қабаттық қысым, МПа
- Тұщы судың тығыздығы, кгм3
- Еркін түсу үдеуі, мс2
- аралықтың тереңдігі, м
Мұнда қабаттық қысым () белгісіз болғандықтан оны төмендегі
формула бойынша табамыз:
МПа
(6)
Мұндағы: - бұрғылау ертіндісінің тығыздығы, кгм3;
-резевік коэффициент, тереңдікке байланысты мәндері
1200м-ге дейін
1200м-жоғары
2500м- жоғары
1-ші аралық үшін (0 – 550)
2-ші аралық үшін (550 - 900м)
3-ші аралық үшін (900 – 1200м)
4-ші аралық үшін (1200 – 2100м)
Енді тереңдікке байланысты жұту қысымының (Кж) индексінің мәнін
төмендегі формула бойынша анықтаймыз:
(7)
Мұндағы : Рж - жұтылу қысымы, Па
Егер жұтылу қысымы белгісіз болса, онда оның мәнін төмендегі фор –
муламен табамыз:
Рж = 0.75 – 0.95 * Ргж ,
(8)
Мұндағы : Ргж – гидрожарылу қысымы, МПа
Гидрожарылу қысымын төмендегі формуламен анықтауға болады:
Ргж = 0.0083*Н + 0.66*Рқ
(9)
1-ші аралық үшін (0 – 550)
Ргж = 0.0083 * 550 + 0.66 *
5.7 = 8.32 МПа
2– ш і аралық үшін (550 – 900м )
Ргж = 0.0083 * 900 + 0.66 * 9.3 =
13.61 МПа
3– ші аралық үшін ( 900 – 1200м )
Ргж = 0.0083 *1200 + 0.66 * 12.8
= 18.41 МПа
4 – ші аралық үшін ( 1200 – 2100 )
Ргж = 0.0083 * 2100 + 0.66 *
23.5 = 32.94 МПа
1-ші аралық үшін (0 – 550)
Рж = 0.95 * 8.32 = 7.9 Па
2– ш і аралық үшін ( 550 – 900м )
Рж = 0.95 * 13.61 = 12.9 Па
3– ші аралық үшін ( 900 – 1200м )
Рж = 0.95 * 18.41 = 1775 Па
4 – ші аралық үшін ( 1200 – 2100 )
Рж = 0.95 * 32.94 = 31.3 Па
Енді жұтылу индексін табамыз:
1-ші аралық үшін (0 – 550)
2 – ш і аралық үшін ( 550 – 900м )
3 – ші аралық үшін ( 900 – 1200м )
4 – ші аралық үшін ( 1200 – 2100 )
Қабырғалардың опырылуынан, бұрғылау аспабын қысып қалудан, жұтылудың
алдын алуға байланысты және де мұнай-газ білінуінен болатын басқа да
шиеленістерді болдырмау мақсатында бұрғылау ертіндісінің салыстырмалы
тығыздығының сапасын төмендегідей таңдап аламыз:
(10)
Мұндағы: - таңдалынып алынған жуу сұйығының тығыздығы, кгм3;
– аномальды коэффициент.
– резевтік коэффицциент.
1 – ші аралық үшін (0 – 550)
2 – ші аралық үшін ( 0 – 900м )
3 – ші аралық үшін ( 900 – 1200)
4 – ш і аралық үшін ( 1200 – 2100 )
5 – кесте . Есептелінген нәтижелер, коэффицциенттер мәндері
Аралықтар, м , , кгм³
0 – 550 5.7 1.06 1.46 1.17 – 1.22
550 – 900 9.3 1.05 1.46 1.15 – 1.21
900 – 1200 12.8 1.09 1.49 1.14 – 1.19
1200 – 2100 23.5 1.14 1.64 1.19 – 1.25
Біріктірілген қысымдар график бойынша төрт шегендеу тізбегін түсіру
қажет: біріншісі 30м; екіншісі 900м; үшіншісі 1200м; төртіншісін 2100м
тереңдікке түсірген.
Кондуктор 900м тереңдікке түсіріледі. Бұл тізбек жоғарғы тұрақсыз
нашар тау жыныстарының жуылып шайылудан сақтайды, ұңғыма сағасын айналым
жүйесімен жалғастырады.
Пайдалану тізбегі 2100м, мұнай және газ, су қабаттарын бір-бірінен
ажырату үшін, мұнайлы қабатты сынау, игеру үшін сенімді канал жасайды.
Ұңғыма құрылғысындағы шегендеу тізбектердің түсірілу тереңдігі 2-суретте
көрсетілген.
426 мм 298.5мм 219.1 мм
139.7 мм
900м
1200 м
2100 м
1-сурет. Шегендеу тізбектерінің түсірілу тереңдіктері.
2.2.1 Қашаулар мен шегендеуші тізбектердің диаметрін таңдау
Ұңғыма құрылмасының диаметриалық өлшемдерін анықтау, пайдалану
тізбегінің диаметрін таңдап алудан басталады. Мұнай, газ ұңғымалары үшін
пайдалану тізбегінің диаметрі қабат сұйықтары мұнай, газ дебитінің мөлшері
бойынша анықталады. Жобалық ұңғыма дебиті бастапқы кезде тәулігіне 75 -60
м3 өнім береді, кесте [1] бойынша диаметрі 139.7 мм шегендеу құбырын таңдап
аламыз. Пайдалану тізбегін бұрғылауға арналған қашау диаметрі:
Дқ=Дm+2к
(11)
Мұндағы:
Дm- шегендеу құбыры муфтасының диаметрі, мм.
к-шегендеу тізбегі муфтасы мен ұңғыма қабырғасы арасындағы
радиалды саңылау. 139.7мм шегендеу тізбегі үшін Дm=159мм к =10-15мм.
Дқ = 159 + 2*15 = 189мм
МЕСТ 20692-75 бойынша диаметрі 190,5 мм қашауды таңдап аламыз.
Аралық құбырдың диаметрін анықтаймыз:
Дi=Дқ+2+2*В
(12)
Мұндағы:
В -қашау мен тізбек қабырғасындағы саңылау мөлшері, (В=35мм)
Дарал = 190.5 + 2*(6 + 9) = 220.5 мм
МЕСТ 632 – 80 бойынша аралық құбыр диаметрі 219.1 мм. 219.1мм
шегендеу тізбегі үшін Дm= 244.5мм, к = 10-15мм.
Дқ = 244.5 + 2*10 = 264.5мм
МЕСТ 20692-75 бойынша диаметрі 269.8мм қашауды таңдаймыз.
Кондуктордың диаметрін анықтаймыз:
Дкон = 269.8 + 2*( 5 + 10) = 299.8мм
МЕСТ 632 – 80 бойынша кондуктор диаметрін 298.5 мм деп таңдап
аламыз. Осы диаметр үшін Дm= 323.9мм, к = 25 – 35мм.
Дқ = 323.9 + 2 * 35 = 393.9мм
МЕСТ 20692-75 бойынша диаметрі 393.7мм қашауды таңдап аламыз.
Бағыттаушы құбырдың диаметрін анықтаймыз:
Дбағ = Дк + (50 – 100) = 393.7 + 50 = 443.7мм
МЕСТ 632 – 80 бойынша бағыттушы құбырдың диаметрін 426мм деп
таңдап аламыз.
МЕСТ 20692-75 бойынша диаметрі 490мм қашауды таңдап аламыз.
2.3 Бұрғы тізбегінің құрылымын жобалау және бұрғы құбырлар тізбегін
беріктікке есептеу
Алғашқы мәліметтер:
1. Ұңғы тереңдігі: L = 2100м
2. Ұңғы құрылмасы:
1. Аралық тізбек; диаметр – 219.1 мм.
тереңдігі – 1200 м
қашау диаметрі – 269,9 мм
б. Пайдалану тізбегі; диаметрі – 139.7
мм
тереңдігі – 2100 м
қашау диаметрі – 190,5 мм
3. Бұрғылау тәсілі – роторлық
4. Бұрғы қашаудың айналу жиілігі – 90 айнми.
5. Бұрғылау сұйығының тығыздығы – 1200 кгм3
6. Қашауға түсірілген өстік салмақ – 12 тн
7. Қашау тесіктеріндегі кедергі қысым – 8 МПа
8. Тау жыныстарының қаттылығы – орташа
9. Бұрғылау құбырларының диаметрі – 114 мм
1. Ауырлатылған бұрғылау құбырларының диаметрімен ұзындықтарын
анықтау
2.1 кесте [1] – бойынша 190,5 мм.қашау үшін Ø 146 мм АБҚ таңдап
аламыз.
Бұрғылау құбырлары мен АБҚ диаметрінің арасындағы қатынас 0,7-ден
жоғары болуы тиіс.
яғни (13)
Ауырлатылған бұрғылау құбырының ұзындығын мына формуламен анықтаймыз:
(14)
Мұндағы: q0 – 1 м. АБҚ-ң салмағы, q0 = 0,00097 мН
АБҚ-ң ұзындығын 156 м. деп аламыз.
АБҚ-ның салмағын анықтаймыз.
Qабқ = 154 * 0,00097 = 0.149 мН
АБҚ өлшемінің критикалық салмағын анықтаймыз:
(15)
Ркр = 32,0 кН
Ркр. Рq 0,03 0,12
АБҚ тізбегіне аралық тіректер қою керек. Аралық тіректер саны
төмендегідей формуламен анықталады:
(16)
Мұндағы: а – тіректер аралығы. а = 18,5 мм
Тіректер саны m = 5
2.3.2 Бұрғылау құбырлары тізбегін статикалық беріктікке есептеу
Алғашқы мәліметтер:
ρб.с = 1200 кгм3
ρб.қ = 850 кгм3
Ро = 8 МПа
Qабқ = 0,15 мН
ℓабқ = 156м.
Дқ = мм.
Е = 2,1 · 104 Нм3
Ғо = 40,5 · 10-4 м3
а) (m - (а төзімділікке анықтаймыз:
(17)
1) Иілу жебесін анықтау
(18)
2) Иілген бұрғы құбырлары тізбегінің жартылай толқынының ұзындығы
(19)
q = 28,0 кг = 280 Н
3)
(20)
(21)
J=
4)
Құбырлардың ұзындығына байланысты L = 12 м деп өзгертеміз
W = 109,3 см3
Гm = 2 · (а
Гm = 2 · 9,8 = 19,6 МПа
Беріктік қор коэффициентін анықтаймыз:
(20)
(22)
(G1)у = 700 кгсм2
Статикалық беріктігін есептеу
Бірінші сатыны ТБВК 114 х 100 құбырлардан құрамыз.
Бірінші секцияның ұзындығын табамыз:
(23)
К = 1,15
Qпр = 1,25 мН
q = 28 · 10-3 мН
Ғn = 69,3 см3
(24)
Қабырға қалыңдығы (=10 мм, диаметрі 114мм Д тобындағы құбырлардан
таңдаймыз.
Бірінші сатылы төменгі секцияның бұрғылау тізбегінің салмағын
анықтаймыз
Qб.т = ℓ1 · q1 = 1320 · 0.00028 = ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Географа экономикалық жағдаилар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.2 Геолота-геофизикалық зертелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3 Ауданының геологиялық құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.4 Тектоника ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
1.5 Мұнайгаздылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.6 Гидрогеологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.7 Мұнаи қорын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.8 Жобаланған іздеу барлау жұмыстарының көлемі мен әдістемесі ... ... ...
1.8.1 Іздеу барлау жұмыстарының мақсаты мен міндеті ... ... ... ... ... ... ...
1.8.2 Болжамды ұңғымалардың орналасу жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2 ТЕХНИКА-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау және
дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.2 Ұңғыма құрылысын жобалау және
дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2.2.1 Қашаулар мен
шегендеуші тізбектердің диаметрін таңдау ... ... ... ... ... . 2.3 Бұрғы
тізбегінің құрылымын жобалау, бұрғы құбырлар тізбегін
беріктікке
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...
2.3.1 Ауырлатылған бұрғылау құбырларының диаметрінен ұзындықтарына
тоқтау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.3.2 Бұрғылау құбырлары тізбегін статикалық беріктікке есептеу
2.4.Ұңғыманы жуу ... ...
2.4.1 Жуу сұйығының түрін таңдау және оның параметрлерін әр тереңдік
аралықтары үшін
тағайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..
2.4.2 Жуу сұйығының барлық түрі үшін саздың, судың химиялық реагенттердің
ауырлатқыштық және тағы басқа материалдардың шағындарын анықтау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.4.3 Жуу сұйығын дайындау, химиялық өңдеу үшін және ұңғыма сағасына
саңылаусыздыққа орнатылатын жабдықтарды
таңдау ... ... ... ... ... ... ... .
3 ЕҢБЕК ҚОРҒАУ БӨЛІМІ
3.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ..
3.2 Қорғаныс
шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... .
3.2.1 Жалпылама
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...
3.2.2.1Өндірістік
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...
3.2.2.2 Жалпылама
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .
3.2.2 .2.Өндірістік шағын климат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2.3 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.2.4 Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2.5 Өрт қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
4.1 Ұңғыма құрылысы кезінде жұмыстарды
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ...
4.2 Ұңғыма құрылысының уақытын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.3 Ұңғыманы бұрғылау және бекітудегі бағалаудың негізгі техника ... ...
экономикалық көрсеткіштерін
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.4 Ұңғыма құрылысына смета
жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
АННОТАЦИЯ
Ключевые слова: Гидромониторные долота,
гидромониторрый эффект,
градиент давления, профиль,
гидравлические расчеты,
цементтирование.
В дипломном проекте рассматриваются вопросы проводки эксплуатационной
скважины глубиной 2100м в сложных геологических условиях роторным способом
на газовым месторождений Акшабулақ
В его недрах встречаются газ с разными физико-химическими свойствами.
В проекте выбраны спооб бурения, оптимальные типы долот, а также вид и
параметры промывочной жидкости с учетом особенности геологических условий
месторождения.
В проекте также рассматриваются резервы повышения технико-
экономических показателей строительства скважин, мероприятия по улучшению
условий труда и охраны окружающей среды.
Аңдатпа
Өзекті сөздер: Гидромониторлық қашаулар,
гидромониторлық эффект,
қысым градиенті, профиль,
гидравликалық
есептер, цементтеу.
Дипломдық жобада Ақшабұлақ кен орнында 2100м пайдалану ұңғымасын
шиеленісті геологиялық жағдайда роторлы тәсілмен бұрғылау мәселесі
қаралады.
Оның қойнауында қасиеттері жағынан әртүрлі газ кездеседі. Жобада,
бұрғылау тәсілі, қашаудың оптимальдық түрі мен бұрғылау тәртібі, сондай-ақ
бұрғылау ерітіндісі параметрлері мен түрі кен орнының ерекше геологиялық
жағдайына сай таңдалынып алынған.
Жобада сондай-ақ ұңғыма құрылысының техникалық-экономикалық
көрсеткіштерін көтеру, еңбек жағдайын жақсарту жолдары және қоршаған ортаны
қорғау шаралары қарастырылады.
КІРІСПЕ
Ақшабұлақ аумағында пайдалану ұңғымасын орналастыру белгіленген.
Оның жобалық тереңдігі – 2100 м., жобалық горизонт – төменгі визей ярусы
Ұнғыманы бұрғылау ОАО Кен-Ай-Ойл экспедициясы жүргізді. Ақшабұлақ
аймағы әкімшілік жағынан Қызылорда облысында сырдария ауданына қарайды.
Жұмыс істеу аймағы шөлейтті және жартылай шөлейтті аймағы болғандықтан
соған сәйкес өзінің өсімдік және жануарлар әлемі бар. Ауданның рельефі
жазық дала, тек орталық және солтүстік жағында құмды үйінділері бар.
Географиялық жағдайда кен орын алаң Торғай оипатының оңтүстігінде
орналасқан алаңнан область орталығы Қызылорда қаласынна дейін 120км,
Қазіргі уақытта кен орнына қатынасу жүк машинасымен жеткізіледі.
Геологиялық бөлім
1 Геологиялық бөлім
1.1 Кен орынның географиялық және экономикалық жағдайы
Географиялық орны бойынша Амангелді газ кешені Шу мен Талас
өзендерінің арасындағы Мойынқұм кұмының оңтүстік-батыс бөлігі. Оған
оңтүстік-батыс жағынан Кіші Қаратау жазығы ұласып Үлкен Қаратаудың бір
бұтағына жалғасады.
Кен орнының географиялық координаттары: -44019 о.е. 71004 ж.ұ.
Орогенді сипаттамасы бойынша Мойынқұм ауданы солтүстік-батыс бағытына қарай
20 м дейін көтеріліп созылған құмды белестермен
белгілі. Құм шекарасы оңтүстік және оңтүстік-шығыстан солтүстік-батысқа
қарай жалғасқан, оны Талас өзені басып өтеді, өзен анғарларына мал айдалып
бағылады. Мұндағы жер бедерінің абсолюттік межесі кен орнында +350 - +360
м ұлғайып, Тараз қаласының маңында +600м жетеді. Жазықтықтың оңтүстік жағы
көтеріліп Тянь-Шаньға ұласады.
Су көзі болып артезиандық ұңғымалар мен құдықтар табылады. Су денгейі
ұңғыма сағасынан 10-20м тереңдікте жатады. Дебиті жоғары (тәулігіне 45
текше метр), минералдығы 3-5гл болатын палеогеннің сулы горизонты 60-220м.
тереңдікте жатыр. Бұрғылау жұмысын сумен су ұңғымалары қамтамасыз етеді.
Бұрғылау ерітіндісіне сазбалшық, кен орнының оңтүстік жағында 75
шақырымдағы Кеңес сазбалшық карьерінен жеткізіледі.Құрылыс материалдары
ретінде пайдалынатын құм мен қиыршық тастар кен орнының оңтүстік-батыс
жағынан 75км. жерде ағып өтетітін Талас өзені бойында жеткілікті. Бутобы
тастар солтүстікке қарай 120км. жердегі Ұланбел селосында өңделеді.
Амангелді алаңынан оңтүстік-шығыстан (Жамбыл ГРЭС) солтүстік-
батысқа қарай жоғары вольтті тоқ желісі (ЛЭП) өтеді. Елді-мекен сирек
қоныстанған. Ең жақын елді-мекен Талас өзеннінің жағасына орналасқан Ойық
селосы - кен орнынынан 70 шақырым, оңтүстікте. Халқының негізгі кәсібі мал
шаруашылығы, қой шаруашылығы - каракөл өсіру.
Амангелді кен орнын, обылыс орталығы Тараз қаласын Ақкөл, Ойық,
Ұланбел селоларымен байланыстыратын тас-жол басып өтеді. Кен орынның
аумағында отын базасы жоқ. Жергілікті халық және кәсіпорындар отын ретінде,
тасымалданып келетін тас көмір және сексеуілді пайдаланады. Климатының
негізгі ерекшелігі қатаң-континентті, жазы ыстық(+400С), қысы суық, қары
аз(-300С). Жылу-от жағу мерзімі 178 тәулік, (15-ші қазаннан 15-ші сәуірге
дейін ).
Жел көбінесе солтүстік-шығысқа қарай соғады.
1.2 Ауданның геологиялық зерттелу тарихы
Амангелді кен орны 1975 жылы алғашқы рет ашылды. Алғашқы ашылған
болып, өндірістік газ ағын төменгі визей горизонтынан алынған №1 ұңғыма
саналады. Ол құрылымның жоғарғы бөлігінде бұрғыланған. 1981 жылы кеніштің
табиғи қоры есептелді. Газ қоры есептелгеннен кейін бұрғыланып және
сынақтан №18-ші ұңғыма өткізілді. Геологиялық барлау жұмыстарының
қорытындыларын қайта қарау арқылы және жаңа бұрғылау мәліметтері бойынша
1996 жылы төменгі визей горизонты кенішінің геологиялық газ қоры қайта
есптелінді және де ГКЗ ҚР қайта қаралып бектілді.
Амангелді кеніш орнында 17 ұңғыма бұрғыланған, солардың ішінде 11-
іздеуші, 6-барлау ұңғымасы. Геологиялық тапсырмаларды орындағандықтан 6
ұңғыма жойылған (7,10,13,14,15,17), қалған ұңғымалар тоқтатылған..
Проект, техникалық тапсырысқа сай, 20.04.01ж. болған ЖАҚ
КазТрансГаз-дың және ЖАҚ НИПИмұнайгаз-дың мамандырылған
қызметкерлерінің біріккен жиналысының хаттамасы бойынша, 18.06.96ж. ҚР
өкіметінің шешімімен бекітілген ҚР-дағы мұнай және газ кен орындарын
игерудің біртұтас ережесі-не сай, Қазақстан Республикасы Президентінің жер
қойнауы және жер қойнауындағы байлықты игеру, қоршаған ортаны қорғау туралы
15.07.97 жылғы Указы бойынша орындалған.
Амангелді кен орны ҚР Жамбыл обылысы, Мойынқұм ауданына қарасты,
Тараз қаласынан солтүстікке қарай 170 шақырым жерде орналасқан.
1.3 Стратиграфия
“Амангелді” құрылымы аймағында жоғарғы девон, карбон, пермь
шөгінділері ашылған, олар қалыңдығы 400м мезокайназой жынысының астына
орналасқан. Девон шөгіндісі тек 1 ұңғымада анықталған, ондағы төменгі орта
девон қалыңдығы 160 м,онда кангломераттар және аргилиттер тығыздалған
күйінде кездеседі. Жоғарғы девонда құмдар,қиыршақ тастар, аргиллиттер,
конглематтар өзара қабаттаса келе 220м қалыңдықты құрайды.
Карбон жүйесі (С)
Карбон жүйесі төменгі және ортаңғы + жоғарғы болып екі
бөлімге бөлінеді
Төменгі карбон жүйесі (С1 )
Төменгі карбон жүйесі турней, визей және серпухов ярустарынан
құралған.
Турней ярусы (С1t)
Турней ярусында төменгі карбон шөгінділері құм, құмтастар, мергель
мен аргилиттердің өзара қабаттасуынан тұрады. Қалындығы 320м.
Визей ярусы (С1V)
Визей ярусы литологиялық бөлінісінде төменгі және ортаңғы-жоғары
болып бөлінеді. Газоконденсаттық кенішіне жапсарлас төменгі визей ярусының
(С1V1) төменгі қабатында көмір қаттары аралас аргилиттер, сазды құмдар, ал
жоғарғысында - әк тас қатпары араласқан құмтастар мен аргиллит кездеседі.
Қалыңдығы 80м. Ортаңғы-жоғары визей ярусы (С1V2+3) бөлігі негізінен әк
тастардан, доломит, ангедрит, саздар және аргиллит пен алевролит қат-
қабаттарынан түзелген. Қалыңдығы 240 м 320 м-ге дейінгі өзгерісте болады.
Серпухов ярусы (С1sr)
Серпухов ярусы алевролиттерден, доломиттерден және аргиллиттерден
тұрады. Қалыңдығы 800м.
Ортаңғы – жоғарғы карбон жүйесі (С2+3)
Ортаңғы және жоғарғы карбон шөгінділері тасқұдық ярусында түрлі-
түсті аргиллиттер, алевролиттер,құмтастар, саздар және құмды қоспалардан
тұрады, үсті қалың қызыл түсті құмды алевролит және аргиллиттермен
жабылған. Қалыңдығы 420м
Пермь жүйесі (Р)
Пермь шөгінділері тұзасты, тұзды және тұзүсті қабаттарға жіктеледі.
Төменгі пермьнің тұзасты қалындығы негізін аргиллиттер, саздар,
алевролиттер түзейді. Қалыңдғы 280-290м жетеді. Тұзды қабат қызыл түсті
сульфатты ангедриттерден құралған. Қалыңдығы 320м. Жоғарғы пермьнің тұзүсті
қабаты негізінен құмды, ал қалған бөлігінде құмтастар, алевролиттер,
аргилиттер шөгінділері араласып жатады. Шөгінді қалыңдығы 260 - 280м.
аралығындағы өзгерісте болады.
Мезозой - кайназой шөгінділерінде құм, саз және алевролит араласып
келеді. Құрылым шегінде оның қанаты 178-346 метрлік аумақта.
1 – Кесте. Кен орынның литологиялық қимасы
Бұрғ. бойынша
Интервал қалындығы Тау жыныстары
категориясы
0-280 м 280 м Құмдар,құмтастар,саздар,алевролитт ер II
Қызыл түсті аргилиттер, алевролиттер
280-570 м 290 м және құмтастардың өзара араласқан III
қатпарлары
Тасты тұздардың, аргиллиттердің және
570-960 390 м жартылай ангидриттелген IV
м алевролиттердің өзара араласқан
қатпарлары
Қызыл түсті құмтастар, аргиллиттер
960-1260 м300 м және алевролиттер IV
Қоңыр түсті, тығыз, қатты құмтастар,
1260-1650 390 м алевролиттер және аргиллиттер V
м
1 – кестенің жалғасы
Сұр, қара-сұр түсті, тығыз,
ангидриттелген әктастар, сұр түсті әр
1650-1790 140 м түйіршікті құмтастар,сұр, қара түсті
м болып келетін және құрамында ангидритV
пен пирит бар аргиллиттер
Сұр, қара-сұр түсті, тығыз,
ангидриттелген әктастар, сұр түсті әр
түйіршікті құмтастар,сұр, қара түсті
1790-2140 350 м болып келетін және құрамында ангидритV
м пен пирит бар аргиллиттер
1.4 Тектоника
Амангелды кен орны тектоникалық қатынаста Шу – Сарысу
депрессиясының оңтүстікжағында орналасқан. Мұнда Мойынқұм ойпаты мен
Талас көтерілімі шекаралас жатыр.
Мойынқұм ойпаты литофациалды және құрылымдық ерекшеліктері бойынша
бір – бірінен айырмашылығы өте күшті үш қабаттардан тұрады:
- Төменгі қабат – метаморфты, интрузивті және вулканды – шөгінді
жыныстарынан тұрады. Бұл қабат палеозой және төменгі палеозойға дейін
созылып жатыр.
- Ортаңғы қабат – терригенді, галогенді және карбонатты тау
жыныстарынан тұрады. Бұл қабат девон, карбон және пермь жүйелерін алып
жатыр.
- Жоғарғы қабат – негізінен континентальды терригенді жыныс- тарынан
тұрады. Бұл қабат палеоген, неоген және төрттік дәуірлерді алып жатыр.
Амангелді кен орнының шығыс бөлігі, Миштин иіліміндегі Мойынқұм
ойпатының Шу-Сарысу депрессиясында орналасқан.
Амангелді құрылымы қабаттары солтүстік-шығысқа жылысқан
брахиантиклиналь түрінде келеді. Солтүстік-шығыс құрылымында сейсмикалық
барлау әдісі кезінде шөгінділер тірек(опорный) горизонттарынан
корреляциясын жоғалтқан аймақ екендігі байқалған, ол 10-14 ұнғымаларды
бұрғылау кезінде дәлелденген ( Амангелді құрылымынан тыс аймақта). 3-ші
ұңғыма қимасы көршілес 11 және 18 ұңғымалармен салыстырғанда жақсы
коррелияцияланады және пласт-коллектордың жабуының абсолюттік межесі 18
ұңғымадан (-1787м.), 53м төмен орналасқан
(-1840,2м.), яғни оның құрылымы қатар орналасқан ұңғымалардың құрылымына
сәйкес келеді. Байқау барысында бұл ұңғымалардан газдың әлсіз ағыны
табылған. Бұл, 3-ші ұңғымада ашылған қабаттар өнімді төменгівизей
горизонтна жататына қайшылық келтірмейді. Құрылым өлшемі -1960м. тұйық
изогипсте 14,2х6,4км. құрайды, көтерілу амплитудасы 260м.
1.5 Кен орынның газдылығы
Шу – Сарысу ойпатында өндірістік газдың бар елендігі 1961жылы
дәлелденген. Газ негізінен төменгі тас көмір ﴾ визей турней ярустары﴿
және төменгі пермь шөгінділерінде табылған. Амангелді кен орны 20жыл
консервацияда болып пайдаланылмады.
Іздеу нәтижесінде кен орында 17 ұңғыма бұрғыланды: 11 іздеу, 6
барлама ұңғымалары. Оның 8-і консервацияда, ал 9 ұңғыма жойылды.
Амангелді кешенінде төменгі визей, серпухов және төменгі
пермь шөгінділерінің газдылығы анықталған, сондықтан да бұл жобада біз
өнімді төменгі визей горизонтының құрылысын және де ол горизонтқа ұштасқан
газ конденсат кенішін қарастырамыз.
Төменгі визей горизонтының шегінде үш жыныс текшесі(будасы)
байқалған (А,Б,В). А және В текшелерінің әрқайсысы 4 қабат-коллекторларға,
ал Б текшесі 2 қабат-коллекторға бөлінген. Қабылданған қабат қимасының
тарамдалу үлгісі бойынша бұл коллекторлар үшін жапсарлас қабаттардың жайылу
және қосылу коэффициенттері есептелген (Табл.1.1.)
Қабаттардың жайылу және қосылу коэффициенттері.
2 – Кесте. Қабаттың үйлесімсіздік коэффициенттері
Үйлесімсіздік коэффициенттері
Текше Қабат
жайылу Қосылу
1 0,42 -
А
2 0,17 -
3 0,42 0,2
4 0,75 -
1 0,58 0,33
Б
2 0,5 -
1 0,75 0,33
В
2 0,92 0,3
3 0,83 0,67
4 0,75
А текшесінің қабаттары аймақ бойынша бір қалыпты емес,көбіне
сазбалшық араласқан жыныстар. Неғұрлым дамыған 4-ші қабат, оның жайылу
коэффициенті 0,75-ке тең, ал қалған қабаттарда бұл коэффициент 0,17-0,42
аралығында. 18-ші ұңғымада А текшесі түгелдей саз балшықтан құралған.
Қосылу коэффициенті 0,2-ге тең 3-пен 4-ші қабаттардан басқа қабаттарда бір-
бірімен байланыс жоқ екендігін жоғарыдағы таблицадан байқаймыз. Ең тиімді
газдалған қабаттың қалыңдығы 0,8 м (1-ші ұңғыма) 7,8м (5-ші ұңғыма)
өзгереді. Орташа бұл қалыңдық 4,3 м тең және барлық қабаттың 53%-ін
құрайды.
Б текшесі 2 қабат-коллекторға бөлінген, ол екеуі қосылып (К-0,33)
бір табиғи резервуар құрайды. Мұнда 1-ші қабаттың жойылу коэффициенті 0,58-
ге тең,өйткені 5,11,16,17,18-ші ұңғымаларда ол сазбалшықпен араласқан. 2-ші
қабат аз тараған, жыныстары 4,5,7,8,15,18-ші ұңғымаларда сазданған. Тиімді
газдалған қабат қалыңдығы 0,8 м (8-ші ұңғыма) 4 м дейін (1-ші ұңғыма),
орташа қалыңдық 2,9 м тең және барлық қабаттың 90 процентін құрайды.
А мен Б-ға қарағанда В текшесі бірқалыпты қалыптасқан. В
текшесінің шегінде де 4 қабат-коллектор бар. Қабаттардың жайылу
коэффициенттері 0,75-ке тең, ал қосылу коэффициенттері жоғары болуына
байланысты (0,33),В текшесін тұтас бір резервуар күйінде қарауға болады.
Текшенің қалыңдығы 1,8 м (7-ші ұңғыма), 21,2 м дейін (3-ші ұңғыма)
өзгереді. Мұнда тиімді газдалған қабат қалыңдығы 1,8 м (7-ші ұңғыма),19 м
дейін (5-ші ұңғыма),орташа бұл қалыңдық 11,1 м тең ( Кесте – 4 ).
Горизонттың үйлесімсіздік дәрежесін сипаттайтын көрсеткіш болып
тарамдалу коэффициенті және құмайттық коэффициенті табылады. Тарамдалу
коэффициенті 5,5-ке тең, ал құмайттық коэффициенті 0,58-ге тең.
Өнімді горизонттың жоғарғы бөлігі қат-қат тығыздалған кішкене
түйіршекті құмайттар, саздалған алевроллиттер, қатты аргиллиттер және де
әлсіз цементтелген құмайттар болып келеді. Әлсіз цементтелген құмайттар
орташа-кішкене түйіршекті және кішкене түйіршекті, алевролитті, минералдық
құрамы бойынша көбіне кварц-полевошпоттық. Кесекті жыныстар жақсы
сортталған. Цемент(5-20%) карбонатты-сазды, сирек қалыптасқан кварцалық,
қосылған кеуекті, кеуекті және де шырмауық кеуекті түрі. Горизонттың
ортаңғы бөлігі тығыздалған, сұйық өткізбегіш линза тәріздес алевролит және
құмайт қаттары араласқан аргиллит қабатынан тұрады. Мұндай қабаттардың
қалыңдығы оңтүстігінде 4-5м, солтүстігінде 1,4-1,8 м дейін өзгереді.
Горизонттың төменгі бөлігі көбіне алевролит пен аргиллит қаттары жайлаған
тығыз құмайттардан құралған. 1,11,16-шы ұңғымалардың осы қимасында әлсіз
цементтелген құмайттар бар. Құмайттар орташа түйіршекті, кварц-полешпотты.
Цемент сазды-гидрослюдалы, карбонаттыгидрослюдалы, кеуектіжапсарлас,
жапсарлас-кеуекті, кей жерде кеуекті түрі. Кеуекті цементтелудің-20%-тегі
түрінде цемент мөлшері-10-16%. Тығыз цементтелген құмайттар ұсақ-
ортатүйіршекті, кварц-полешпотты. Цемент (15-20%) саздалған,карбонатты-
сазды, сирек карбонатты және кварцты, көбіне төгілмелі кеуекті түрі.
Жоғарыда талданған өнімді горизонтпен қоса жалпы төменгі
визейдің астыңғы ярусының қимасы литологиялық айырмада -құмайтта,
алевролитте,
аргиллитте, ізбесте және көмірде көрінетіндей қарқынды жарықшақтықпен
сипатталады. Тектоникалық жарықшақтықтар мен қатар эпигенетикалық
процестерден туындаған лито-генетикалық микро жарықшақтарда орын алады.
Алынған үлгі тас мәліметтері бойынша және де коллектордың түрін,оның
шектік параметрлерін анықтау әдісін қолдану арқылы карбонаттығы 9% ке дейін
және саздығы 12% ке дейін болғанда өткізгіштігі мен кеуектігінің шектік
мәні 0,35*10-3мкм2 және 10,5% ке тең жыныс-коллекторының кеуекті түрі
туралы және де онда жоғары көлемді-фильтрациялық қасиеті бар жыныс
линзаларының ерекше бөлініп көрінетіні туралы сөз қозғауға болады. Жыныс-
коллекторлардың көлемді-фильтрациялық қасиеттерінің орташа шамасы 5 –
кестеде көрсетілген.
Ұңғымалар бойынша есептегенде кеуектіктің орташа шамасы 0,148-ге, ал
өткізгіштіктің орташа шамасы -2,7*10-3мкм2 тең. Орташа шама барлық
ұңғымалар бойынша шығарылған, себебі ұңғымаларда бұл шамалардың озгеру
диапозондары әртүрлі. Мысалы, орташа кеуектілік 7-ші ұңғымада 12,2% ,ал 6-
шы ұңғымада 19,3%. (бұлай болуы үлгі тас алу жағдайына жәнеде коллекторлер
сапасының кен аймағында өзгеретіне байланысты).
Кен орынның газдылығы жоғарғы турней, төменгі визей және төменгі
серпухов шөгінділермен байланысты. Төменгі пермь сульфатты – галогенді –
терригенді шөгінділеріндегі кеніш шектеулі қабатты литологиялық болып
келеді. Кеніштің жату тереңдігі 850м.
Газ – су контактісі 782м. тереңдікте. Өнімді горизонттың жалпы
қалыңдығы 270метр, ал орташа пайдалы қалыңдығы 28.5м. газға қаныққан
құмтастар және алевролиттер кеуектілігі 15% және өткізгіштігі 0.14мкм²
коллекторлар түріне жатады. Газға қанығу коэффициенті 0.75. Алғашқы қабат
қысымы 13.2 мПа, газдың максимальді дебиті 229.5мың м³тәу.
Жоғарғы турней шөгіндісі өте жақсы зерттелмеген. Оның биіктігі 12.5
м және жату тереңдігі 2140 м. Өнімді горизонттың жалпы қалындығы 50 м
және оның ішінде эффективті қалыңдығы 5.6 м. Коллектор кеуекті және
қабыршақты болып келеді және құмтастар мен алевролиттерден тұрады. Орташа
кеуектілігі 13.6%, өткізгіштігі 0.002мкм². Газға қанығу коэффициен ті 0.4.
Төмеңгі визей шөгіндісі 2053 – 2385м тереңдікте жатыр. Қалыңдығы
252м, газ – су контактісі 1972 м тереңдікте, кеніш ауданы 4991га. Кеніш
түрі – қабатты тектоникалық шектеулі.
Өнімді горизонт қалыңдығы 46-57м құмтастар, алевролиттер және
аргиллиттер араласқан қатпарларынан тұрады. Горизонт төменгі визей
қимасының орта бөлігінде орналасқан. Қиманың жоғарғы жағында қалындығы
5 – 8 м ангидрит қатпары жатады.
Кеуекті және жарықшалы өнімді коллектор құмтастар мен
алевролиттерден тұрады. Қалындығы 0.8 – 6.8 м. Коллектордың орташа
кеуектілігі 14.8%, өткізгіштігі 2.7 х 10³ мкм², саздылығы 12.5% және
карбонаттылығы 9%.
13 ұңғыманы тексеру барысында объект дебит бойынша екіге бөлінді:
жоғарғы дебиттік және төменгі дебиттік. Объекттің 81% - і төменгі
дебит тобына, ал 19% -і жоғарғы дебит тобына жатады. ﴾дебит 47- ден 229
мың м³тәу.﴿
Газдың тығыздығы : абсолюттік – 0.868 кгм³, ауамен салыстырғанда –
ғы тығыздығы – 0.721 кгм³, газдың сығылу коэффициенті – 0.85.
Жоғарғытурней – төменгівизей шөгінділеріндегі газ құрамы, % :
Метан 67.25 – 86.2, этан 4.5 – 10.5, пропан 2.86 – 5.2, бутан 0.82 – 0.92,
изобутан 0.42 – 0.57, пентан 0.71 – 1.12 , конденсат мөлшері 30гм³,
көмірқышқыл газ 0 – 2.22 және гелий 0.19 – ге дейін болады.
Серпухов шөгіндісіндегі газ құрамы, % :
Метан 81.45, этан 9.9, пропан 3.0, бутан 0.54, изобутан 0.38, пентан 1.54,
көмірқышқыл газ 0.2, гелий мөлшері анықталмаған, конденсат мөлшері 12.85
гм³.
Төменгі пермь шөгіндісіндегі газ құрамы, % :
Метан 9.47 – 26.05, этан 0.21 - 1.97, пропан 0.02 – 0.49, бутан 0.07 –
0.09, изобутан 0.03 - 0.04, пентан 0.06 – 0.16, гелий 0.04 – 0.24,
көмірқышқыл газ 0.15 – 1.3.
1.6 Кен орынның сулылығы
550 – 1150 м аралықта төменгі пермь жүйесіндегі қабат сулары
хлоридті – натрийлі типті болып келеді. Тығыздығы 1.08 гсм³,
минералдану дәрежесі 258.5гл , фазалық өткізгіштігі 86.0.
1200 – 1570 м аралықта ортаңғы – жоғарғы карбон жүйесіндегі қабат
сулары хлоридті – кальцийлі болып келеді. Тығыздығы 1.192 гсм³,
минералдану дәрежесі 258 гл. Қабат суларында әртүрлі мөлшерде бром, иод
және литий концетрациялары бар.
1650 – 2100 м аралықта төменгі карбон жүйесіндегі қабат сулары
хлоридті – кальцийлі және хлоридті – натрийлі түрлерге жатады. Тығыздығы
1.24 гсм³, минералдану дәрежесі 317 гл. Қабат суларында әртүрлі
мөлшерде калий, литий, рубидий, цезий, стронций, бром және иод бар.
1.7 Бұрғылау кезінде кездесуі мүмкін шиеленіс аймақтар
0 – 550 м аралықта жоғарғы пермь жүйесінің тұзүсті қалындығында
ұңғыма қабырғасының опырылып құлауы болуы мүмкін, нәтижесінде бұрғы
құбырларының және қашаудың қысылып ұсталып қалу мүмкіндігі бар.
600 – 875 м аралықта төменгі пермьнің тұзды қалындығында жуу
сұйығының жұтылуы болуы мүмкін, жұтылу пайдалану кезінде қабат қысымын
төмендетуден болуы мүмкін, нәтижесінде ұңғыма оқпанының кішіреюі болуы
мүмкін.
900 – 1150 м аралығында төменгі пермьнің тұзасты қалындығын бұрғылап
ашқанда газкөрінісі болуы мүмкін.
1570 – 1750 м аралығында төменгі карбон жүйесінің серпухов ярусында
жуу сұйығының жұтылуы, ұңғыма қабырғасының опырылып құлауының салдарынан,
ұңғыма оқпанының кішірейюі мүмкін.
2000 – 2100 м аралығында төменгі карбон жүйесінің төменгі визей
ярусын ашқанда газкөрінісі болу мүмкін.
1.8 Керн алу аралықтары
Ұңғымадан керн алу үшін, ұңғыда геофизикалық зерттеу ﴾стандартты
каротаж кешені﴿ жүргізіліп, керн алу аралықтары анықталынады.
Керн алу алалықтары:
Төменгі визей горизонты ﴾2025 – 2100м﴿
- 2025 – 2032м
- 2032 – 2034м
- 2034 – 2044м
- 2043 – 2053м
- 2053.4 – 2063м
- 2063 – 2071м
- 2071 – 2079м
- 2079 – 2085м
- 2085 – 2092 м
- 2092 – 2100 м
Керн алу аралығы : 2025 – 2100м. Ұзындығы 75м – бұл жалпы өтімділіктің
3% - ін құрайды. Керн алу колонкалық снаряд Недра көмегімен жүргізіледі.
3 – Кесте . Колонкалық снаряд Недра параметрлері
Қашау НД,, тн
Коллекторлық параметрлерін анықтау Үлгі
4 – кестенің жалғасы
Электрофизикалық қасиеттерін Үлгі
анықтау
Шлифтің петрографиялық сипаттамасы Үлгі
Жарықшаларды зерттеу Үлгі
Газ-суға қанығуын анықтау Үлгі
Радиальды фильтрациясы үшін Үлгі
кернұстағыш арқылы өткізгішті
анықтау
Люминисцентті – битуминологиялық Үлгі
Анықтамасы
Палеонтологиялық аеықтамасы Үлгі
Микропалеонтологиялық анықтамасы Үлгі
1.9 Өнімді қабаттарды ашу
Өнімді қабаттарды ашудың екі әдісі бар: өнімді қабатты ашу және өнімді
қабатты екінші рет ашу. Өнімді қабатты бірінші рет бұрғылап ашқаннан кейін,
көбінесе ұңғыма оқпанын пайдалану тізбегімен бекітіп, тізбек сыртын
цементтейді. Осыдан кейін қабат сұйықтарын ұңғымаға келтіру үшін шегендеу
тізбекті цемент тасы арқылы ұңғыманы қабатпен жалғастырушы тесіктер
тесілуі қажет. Мұндай тесіктерді тесу операциясы қабатты екінші рет ашу
немесе перфорациялау деп аталады. Бұл жұмыс перфораторлардың көмегімен
іске асырылады. Негізінен атқыш және гидрообразивтік перфораторлар кеңінен
қолданылады.
Қабат сұйықтарының ұңғымаға қалыпты ағып келуін қамтамасыз ету үшін
пайдалану тізбегінде атқыш перфоратор көмегімен 1м құбыр ұзындығына 10 –
20 тесіктер тесілуі тиіс. Перфоратор бір рейісте 2 – 10 тесіктер теседі,
сондықтан перфораторды ұңғыма ішіне бірнеше рет түсіруге тура келеді.
Атқыш перфораторды пайдалану тізбек ішіне СКҚ арқылы түсіріледі.
Перфорациялауды бастамай тұрып, құбыр басының крестовинасына перфоратор
ысыриасы орнатылып, пайдплану тізбегінің шектік қысымынан аспайтын қысымға
тексеріледі. Ысырма штурвалы ұңғы сағасынан 10м қашықтыққа қойылып,
қалқанмен жабылады. Ұңғыма дайын болғаннан кейін пайдалану тізбегі ішіне
перфоратор түсіріліп, өнімді қабат тұсынан белгіленген аралықтарда
атқыланып тесіледі.
Ұңғыманы игеру деп өнімді қабаттан мұнай және газды келтіру үшін
жүргізілетін жұмыстар жинағын айтады. Өнімді қабаттан қабат сұйықтарын
келтіру үшін ұңғы ішіндегі қысымды қабат қысымынан едәуір төмендету қажет.
Ол үшін ұңғыма ішіндегі жуу сұйығын жеңіл жуу сұйығымен алмастырамыз
немесе тізбек ішіндегі сұйық деңгейін төмендетеміз.
Ұңғыма ішіндегі сұйықты жеңіл сұйықпен алмастыру тәсілі
Сораптық компрессорлық құбыр өнімді қабаттар берік тау жыныстарынан
құралса, төменгі перфорациялық тесікке дейін түсіріледі, ал тұрақсыз тау
жыныстарынан құралса, онда жоғарғы перфорация тесіктеріне дейін түсіріледі.
Сұйықты алмастыру тура немесе кері айналым тәсілдерімен іске асырылады.
Көбінесе кері айналым тәсілі қолданылады. Сорап арқылы сораптық
компрессорлық құбыр мен тізбек аралық кеңістікке жеңіл сұйық айдалады. Ол
тізбек аралық кеңістікте толтырылған сайын ауыр жуу сұйығын сораптық
компрессорлық құбыр арқылы ығыстырады.
Ұңғыма ішіндегі сұйық деңгейін төмендету тәсілі
Берік тау жыныстарынан құралған өнімді қабаттардан, қабат сұйықтарын
ұңғымаға келтіру үшін тізбек ішіндегі сұйық деңгейін компрессорлар
көмегімен төмендету тәсілі кеңінен қолданылады. Ол үшін тізбек аралық
кеңістікке жылжымалы компрессор көмегімен жуу сұйығы деңгейін мүмкіндігінше
төмендетіп, сорптық компрессорлық құбыр ішіндегі сұйықты аэроциялап,
депрессия болатындай ауа айдалады.
1.10 Ұңғымадағы геофизикалық зерттеулер
0 – 550 м аралықта ( кондуктор) стандартты каротаж ( КС, ПС, ДС ), ГК,
НГК және инклинометрия жүргізіледі. М 1:500
550 – 1200 м аралықта (техникалық құбыр) стандартты каротаж (КС, ПС,
ДС), ГК, НГК , кавернометрия және инклинометрия жүргізіледі. М 1:500
және БК, МБК, МКВ, МКЗ, АК, ИК (ВИКИЗ) және термометрия м 1:200
жүргізіледі.
1200 – 2100 м аралықта стандартты каротаж ( КС, ПС, ДС ), ГК, НГК
және инклинометрия жүргізіледі. М 1:500.
2000 – 2100 м аралықта керн алу үшін аралық каротаж КС, ПС, ГК және
НГК жүргізіледі
800 – 1200 м аралықта толық геофизикалық жұмыстар кешені (БК, МБК,
МКВ, ИК, АК, ГК, НГК, ГГК, термометрия, кавернометрия) жүргізіледі. М
1:200
1700 – 2100 м аралықта толық геофизикалық жұмыстар кешені (БК, МБК,
МКВ, ИК, АК, ГК, НГК, ГГК, термометрия, кавернометрия) жүргізіледі. М
1:200
ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2 ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау және дәлелдеу
Бұрғылау тәсілінің бір түрін қолдану туралы шешім қабылдау, ұңғыманы
жобалау мен ары қарай қазу технологиясының бірден-бір жауапты кезеңі болып
табылады. Бұл шешім сонымен қатар көптеген төмендегідей: әртүрлі бұрғылау
тәсіліндегі өнімділіктің бір метрінің құны, геологиялық шарттар,
қабат қысымдары, температуралары, бұрғыланатын тау жыныстарының физика-
механикалық қасиеттері, өнімді қабаттардың сипаты, бұрғылау тәртібі,
гидравликалық бағдарламаны, бұрғылау аспабын, бұрғылау қондырғысының түрін
және ұңғыманы бекіту технологиясын таңдаушы көптеген технологиялық
шешімдерді қабылдауға әсер етеді.
Жаңа кен орындарында бірінші ұңғымаларды бұрғылауда бұрғылау тәсілін,
көршілес геологиялық жағдайлары ұқсас, бұрғылау нәтижелері бойынша жобалап
содан кейін сол жерде қазылған барлама және тіректік ұңғымалардың
нәтижелері бойынша анықтауға болады. Қазіргі кезде бұрғылау тәсілін таңдау
тәртібі түпкілікті толық жетілдірілді деп айтуға болмайды. Кейбір негізгі
ережелер жетілдіріп қолдануға ұсынылды. Біздің елімізде мұнай және газ
ұңғымаларын негізінде роторлы, гидравликалық түптік қозғалтқыш пен және
электробурмен бұрғылаудың үш түрі қолданылады. Алғашқы екі түрі негізгі
болып саналады. Жоғарыда айтылған факторларға байланысты және де берілген
алаңда турбобурды жөндеуші базаның жоқтығын есепке ала отырып, бұрғылаудың
роторлы тәсілін қолдану тиімді екеніне көз жеткізуге болады.
2.2 Ұңғыма құрылмасын жобалау және дәлелдеу
Ұңғыма құрылмасы – бұрғылаудағы, техникалық-экономикалық
көрсеткіштерді анықтаушы негізгі фактор болып табылады.
Ұңғыма ұзақ мерзімдік капиталды құрылым болып саналады. Сондықтан оның
құрылымы мықты болуы тиіс. Сөзсіз ұңғыма құрылымына, жобалы тереңдікке жету
мүмкіндігі, басқа да бұрғылау процесі кезіндегі зерттеу тапсырмаларының
орындалуы, кен орнын игерудің барлық кезеңіндегі жобаланған пайдалану
режимінің іске асырылуы, қоршаған ортаны ластанудан және қойнауды қорғау
заңдарының талаптарын сақтау мүмкіншіліктеріне байланысты болады. Осы
талаптарға қоса ұңғыма құрылымы үнемді болуға тиіс.
Ұңғыма құрылымын таңдау үшін мынадай көптеген факторлар әсер етеді:
ұңғыманың қолданылуы, оның жобалық тереңдігі, кен орнының геологиялық
құрылымының ерекшеліктері және ол жайлы біздің біліміміздің дәрежесі,
тұрақты тау жынысы, қабаттық қысымның аномальдық коэффициенті мен
жұту қысымының индексінің тереңдіктегі өзгеру күйлері, қабаттық сұйықтардың
құрамы, ұңғыма профилі, бұрғылаудың мерзімі мен түрі, бұрғылау
технологиясының даму деңгейі, бұрғылау және пайдалану кезеңіндегі
температура тәртібі (режимі) , пайдаланудың түрі мен дебиті, пайдалану
қондырғысының жетілдіру дәрежесі және тағы басқа да осындай жағдайлар.
Ұңғыма құрылмасы бұрғылау жылдамдығына, жабдықтар мен аспабтарды
таңдауға, материалдар шығынына, бұрғылау технологиясына және транспорт
шығынына, былайша айтқанда ұңғыманы қазудағы барлық техникалық-экономикалық
көрсеткіштеріне тікелей әсер етеді. Сондықтан ұңғыма құрылымын мейлінше
қарапайымдыландыру мен жеңілдету бұрғылау жұмыстарын жеделдету мен
арзандатудың бірден-бір басты факторы болып табылады.
Ұңғыма құрылымын, ұңғыма бұрғыланатын ауданның түпкілікті
зерттеулеріне байланысты таңдаймыз. Бұл жағдайларда негізінен мүмкін
шиеленіс аймақтарына аса назар аударамыз (ұңғыма қабырғаларының опырылуы,
жуу сұйығының жұтылуы, жоғары тегеурінді қабатының білінуі).
Ұңғыма құрылмасын жобалау үшін ең алдымен бұрғылау шартына сиыспайтын
аралықтарды анықтауымыз кажет. Егер көршілес екі аралықтың төменгісін
бұрғылау кезінде одан жоғары аралықта шиеленіс жағдайлары туатын болса,
онда бұл екі аралық бұрғылау шартына сиыспайды деп саналады. Төменгі
аралықта бұрғылауды бастамай тұрып одан жоғары орналасқан аралықты шегендеу
құбырларымен бекітіп айыру керек.
Жалпы айтқанда ұңғыма құрылмасын жобалаудың кең тараған екі түрлі
тәсілі бар:
Бірінші тәсілде: қабаттық қысым (Рқ), жұтылу қысымының (Рж) мәндері
арқылы олардың градиенттерін анықтаймыз.
Қабат қысымының градиенті төмендегі формула бойынша анықталады:
(1)
Мұндағы: - қабат қысымы, МПа
- қаралатын тереңдік, м
Жұтылу қысымының градиенті төмендегі формула бойынша анықталады:
(2)
Ұңғыма түбіндегі қысым градиенті төмендегі формула бойынша
анықталады:
(3)
Мұндағы: - резервтік коэффициент
- қабат қысымының градиенті
Бұрғылау сұйығының тығыздығын төмендегі формула бойынша анықтаймыз:
(4)
Мұндағы:- еркін түсу үдеуі, мс2;
Екінші тәсілде: жобаланған ұңғыманың нақты құрылымын орнату үшін
қабаттық қысымның () және қабат қысымының аномальдық коэффициенті
() мен жұтылу қысымының () тереңдікке байланысты өзгеруінің
біріккен графигін тұрғызамыз.
Біздің жағдайда ұңғыманы жобалауды екінші тәсіл арқылы жүргіземіз.
Ол үшін жоғарғылардың мәндерін есептейміз.
Қабаттық қысымның аномальдық коэффициентін төмендегі формула бойынша
табамыз:
(5)
Мұндағы: - Қабаттық қысым, МПа
- Тұщы судың тығыздығы, кгм3
- Еркін түсу үдеуі, мс2
- аралықтың тереңдігі, м
Мұнда қабаттық қысым () белгісіз болғандықтан оны төмендегі
формула бойынша табамыз:
МПа
(6)
Мұндағы: - бұрғылау ертіндісінің тығыздығы, кгм3;
-резевік коэффициент, тереңдікке байланысты мәндері
1200м-ге дейін
1200м-жоғары
2500м- жоғары
1-ші аралық үшін (0 – 550)
2-ші аралық үшін (550 - 900м)
3-ші аралық үшін (900 – 1200м)
4-ші аралық үшін (1200 – 2100м)
Енді тереңдікке байланысты жұту қысымының (Кж) индексінің мәнін
төмендегі формула бойынша анықтаймыз:
(7)
Мұндағы : Рж - жұтылу қысымы, Па
Егер жұтылу қысымы белгісіз болса, онда оның мәнін төмендегі фор –
муламен табамыз:
Рж = 0.75 – 0.95 * Ргж ,
(8)
Мұндағы : Ргж – гидрожарылу қысымы, МПа
Гидрожарылу қысымын төмендегі формуламен анықтауға болады:
Ргж = 0.0083*Н + 0.66*Рқ
(9)
1-ші аралық үшін (0 – 550)
Ргж = 0.0083 * 550 + 0.66 *
5.7 = 8.32 МПа
2– ш і аралық үшін (550 – 900м )
Ргж = 0.0083 * 900 + 0.66 * 9.3 =
13.61 МПа
3– ші аралық үшін ( 900 – 1200м )
Ргж = 0.0083 *1200 + 0.66 * 12.8
= 18.41 МПа
4 – ші аралық үшін ( 1200 – 2100 )
Ргж = 0.0083 * 2100 + 0.66 *
23.5 = 32.94 МПа
1-ші аралық үшін (0 – 550)
Рж = 0.95 * 8.32 = 7.9 Па
2– ш і аралық үшін ( 550 – 900м )
Рж = 0.95 * 13.61 = 12.9 Па
3– ші аралық үшін ( 900 – 1200м )
Рж = 0.95 * 18.41 = 1775 Па
4 – ші аралық үшін ( 1200 – 2100 )
Рж = 0.95 * 32.94 = 31.3 Па
Енді жұтылу индексін табамыз:
1-ші аралық үшін (0 – 550)
2 – ш і аралық үшін ( 550 – 900м )
3 – ші аралық үшін ( 900 – 1200м )
4 – ші аралық үшін ( 1200 – 2100 )
Қабырғалардың опырылуынан, бұрғылау аспабын қысып қалудан, жұтылудың
алдын алуға байланысты және де мұнай-газ білінуінен болатын басқа да
шиеленістерді болдырмау мақсатында бұрғылау ертіндісінің салыстырмалы
тығыздығының сапасын төмендегідей таңдап аламыз:
(10)
Мұндағы: - таңдалынып алынған жуу сұйығының тығыздығы, кгм3;
– аномальды коэффициент.
– резевтік коэффицциент.
1 – ші аралық үшін (0 – 550)
2 – ші аралық үшін ( 0 – 900м )
3 – ші аралық үшін ( 900 – 1200)
4 – ш і аралық үшін ( 1200 – 2100 )
5 – кесте . Есептелінген нәтижелер, коэффицциенттер мәндері
Аралықтар, м , , кгм³
0 – 550 5.7 1.06 1.46 1.17 – 1.22
550 – 900 9.3 1.05 1.46 1.15 – 1.21
900 – 1200 12.8 1.09 1.49 1.14 – 1.19
1200 – 2100 23.5 1.14 1.64 1.19 – 1.25
Біріктірілген қысымдар график бойынша төрт шегендеу тізбегін түсіру
қажет: біріншісі 30м; екіншісі 900м; үшіншісі 1200м; төртіншісін 2100м
тереңдікке түсірген.
Кондуктор 900м тереңдікке түсіріледі. Бұл тізбек жоғарғы тұрақсыз
нашар тау жыныстарының жуылып шайылудан сақтайды, ұңғыма сағасын айналым
жүйесімен жалғастырады.
Пайдалану тізбегі 2100м, мұнай және газ, су қабаттарын бір-бірінен
ажырату үшін, мұнайлы қабатты сынау, игеру үшін сенімді канал жасайды.
Ұңғыма құрылғысындағы шегендеу тізбектердің түсірілу тереңдігі 2-суретте
көрсетілген.
426 мм 298.5мм 219.1 мм
139.7 мм
900м
1200 м
2100 м
1-сурет. Шегендеу тізбектерінің түсірілу тереңдіктері.
2.2.1 Қашаулар мен шегендеуші тізбектердің диаметрін таңдау
Ұңғыма құрылмасының диаметриалық өлшемдерін анықтау, пайдалану
тізбегінің диаметрін таңдап алудан басталады. Мұнай, газ ұңғымалары үшін
пайдалану тізбегінің диаметрі қабат сұйықтары мұнай, газ дебитінің мөлшері
бойынша анықталады. Жобалық ұңғыма дебиті бастапқы кезде тәулігіне 75 -60
м3 өнім береді, кесте [1] бойынша диаметрі 139.7 мм шегендеу құбырын таңдап
аламыз. Пайдалану тізбегін бұрғылауға арналған қашау диаметрі:
Дқ=Дm+2к
(11)
Мұндағы:
Дm- шегендеу құбыры муфтасының диаметрі, мм.
к-шегендеу тізбегі муфтасы мен ұңғыма қабырғасы арасындағы
радиалды саңылау. 139.7мм шегендеу тізбегі үшін Дm=159мм к =10-15мм.
Дқ = 159 + 2*15 = 189мм
МЕСТ 20692-75 бойынша диаметрі 190,5 мм қашауды таңдап аламыз.
Аралық құбырдың диаметрін анықтаймыз:
Дi=Дқ+2+2*В
(12)
Мұндағы:
В -қашау мен тізбек қабырғасындағы саңылау мөлшері, (В=35мм)
Дарал = 190.5 + 2*(6 + 9) = 220.5 мм
МЕСТ 632 – 80 бойынша аралық құбыр диаметрі 219.1 мм. 219.1мм
шегендеу тізбегі үшін Дm= 244.5мм, к = 10-15мм.
Дқ = 244.5 + 2*10 = 264.5мм
МЕСТ 20692-75 бойынша диаметрі 269.8мм қашауды таңдаймыз.
Кондуктордың диаметрін анықтаймыз:
Дкон = 269.8 + 2*( 5 + 10) = 299.8мм
МЕСТ 632 – 80 бойынша кондуктор диаметрін 298.5 мм деп таңдап
аламыз. Осы диаметр үшін Дm= 323.9мм, к = 25 – 35мм.
Дқ = 323.9 + 2 * 35 = 393.9мм
МЕСТ 20692-75 бойынша диаметрі 393.7мм қашауды таңдап аламыз.
Бағыттаушы құбырдың диаметрін анықтаймыз:
Дбағ = Дк + (50 – 100) = 393.7 + 50 = 443.7мм
МЕСТ 632 – 80 бойынша бағыттушы құбырдың диаметрін 426мм деп
таңдап аламыз.
МЕСТ 20692-75 бойынша диаметрі 490мм қашауды таңдап аламыз.
2.3 Бұрғы тізбегінің құрылымын жобалау және бұрғы құбырлар тізбегін
беріктікке есептеу
Алғашқы мәліметтер:
1. Ұңғы тереңдігі: L = 2100м
2. Ұңғы құрылмасы:
1. Аралық тізбек; диаметр – 219.1 мм.
тереңдігі – 1200 м
қашау диаметрі – 269,9 мм
б. Пайдалану тізбегі; диаметрі – 139.7
мм
тереңдігі – 2100 м
қашау диаметрі – 190,5 мм
3. Бұрғылау тәсілі – роторлық
4. Бұрғы қашаудың айналу жиілігі – 90 айнми.
5. Бұрғылау сұйығының тығыздығы – 1200 кгм3
6. Қашауға түсірілген өстік салмақ – 12 тн
7. Қашау тесіктеріндегі кедергі қысым – 8 МПа
8. Тау жыныстарының қаттылығы – орташа
9. Бұрғылау құбырларының диаметрі – 114 мм
1. Ауырлатылған бұрғылау құбырларының диаметрімен ұзындықтарын
анықтау
2.1 кесте [1] – бойынша 190,5 мм.қашау үшін Ø 146 мм АБҚ таңдап
аламыз.
Бұрғылау құбырлары мен АБҚ диаметрінің арасындағы қатынас 0,7-ден
жоғары болуы тиіс.
яғни (13)
Ауырлатылған бұрғылау құбырының ұзындығын мына формуламен анықтаймыз:
(14)
Мұндағы: q0 – 1 м. АБҚ-ң салмағы, q0 = 0,00097 мН
АБҚ-ң ұзындығын 156 м. деп аламыз.
АБҚ-ның салмағын анықтаймыз.
Qабқ = 154 * 0,00097 = 0.149 мН
АБҚ өлшемінің критикалық салмағын анықтаймыз:
(15)
Ркр = 32,0 кН
Ркр. Рq 0,03 0,12
АБҚ тізбегіне аралық тіректер қою керек. Аралық тіректер саны
төмендегідей формуламен анықталады:
(16)
Мұндағы: а – тіректер аралығы. а = 18,5 мм
Тіректер саны m = 5
2.3.2 Бұрғылау құбырлары тізбегін статикалық беріктікке есептеу
Алғашқы мәліметтер:
ρб.с = 1200 кгм3
ρб.қ = 850 кгм3
Ро = 8 МПа
Qабқ = 0,15 мН
ℓабқ = 156м.
Дқ = мм.
Е = 2,1 · 104 Нм3
Ғо = 40,5 · 10-4 м3
а) (m - (а төзімділікке анықтаймыз:
(17)
1) Иілу жебесін анықтау
(18)
2) Иілген бұрғы құбырлары тізбегінің жартылай толқынының ұзындығы
(19)
q = 28,0 кг = 280 Н
3)
(20)
(21)
J=
4)
Құбырлардың ұзындығына байланысты L = 12 м деп өзгертеміз
W = 109,3 см3
Гm = 2 · (а
Гm = 2 · 9,8 = 19,6 МПа
Беріктік қор коэффициентін анықтаймыз:
(20)
(22)
(G1)у = 700 кгсм2
Статикалық беріктігін есептеу
Бірінші сатыны ТБВК 114 х 100 құбырлардан құрамыз.
Бірінші секцияның ұзындығын табамыз:
(23)
К = 1,15
Qпр = 1,25 мН
q = 28 · 10-3 мН
Ғn = 69,3 см3
(24)
Қабырға қалыңдығы (=10 мм, диаметрі 114мм Д тобындағы құбырлардан
таңдаймыз.
Бірінші сатылы төменгі секцияның бұрғылау тізбегінің салмағын
анықтаймыз
Qб.т = ℓ1 · q1 = 1320 · 0.00028 = ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz