Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиелеудің дамуы

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 94 бет
Таңдаулыға:

Қысқартылған сөздердің толық атауы.

ҚР - Қазақстан Республикасы.

ҚИК - Қазақстан Ипотекалық Компаниясы.

ЕДБ - Екінші деңейдегі банктер.

ЭҚК - Эмиссиялық - Қаржы Компаниясы.

АҚ - Акционерлік қоғам.

Кіріспе.

“Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиелеудің дамуы ” атты дипломдық жұмыстың өзектілігі - соңғы жылдары банктің несиелік операцияларының ішіндегі маңызды орынды ипотекалық несиелер алуда, сондықтан банктің ипотекалық несиенің мәнін түсіну және шетел тәжірибесін өзімізге қолдану, пайда болатын теріс жағдайларға төтеп беретін әр түрлі жетілдіру жолдарын ұсыну, Қазақстан Ипотекалық Компаниясының қызметін жақсарту жолдарын ұсыну болып табылады.

Дипломдық зерттеу жұмысының мақсаты - экономиканың тұрақты дамуын қамтамасыз ететін ипотекалық несиелеу жүйесін қалыптастыру және жетілдіру жөнінде әзірленген ұсыныстарды теориялық және методологиялық тұрғыда негіздей болып табылады.

Қойылып отырған мақсат дипломдық жұмыстың мазмұнын анықтайды және мынадай міндеттерді тұжырымдауға мүмкіндік береді:

Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиелеу жүйесінің қалыптасуына байланысты проблемаларды банк жүйесі және тұрғын үй құрылыс бағдарламасына мемлекеттік қолдау көрсету шеңберінде ашу;
Қазақстан экономикасы жағдайында қолданыстағы әлемдік практикалық тәжірибені пайдалану арқылы оның қызмет етуінің негізгі үрдістерін зерттеу;
тұрғын үй және ипотека нарығының даму жағдайы мен үрдістерін бағалаудың методикалық аспектілерін қолдану негізінде халықтың қаржылық жағдайын негіздеу;
қолданылып жүрген заңдардың негізінде мемлекеттің тұрғын үй құрылысы саясатын талдау және осының негізінде оны ұзақ мерзімді қаржыландыру жөнінде ұсыныстар әзірлеу.

Дипломдық жұмыстың өзіндік ерекшелігі - “ Қазақстан Ипотекалық Компаниясының ” қызметін ұйымдастыру, реттеу және бағалау, өтімділігін басқару, “Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкінің ” қызметін жетілдіру жайлы нақты Қазақстан Республикасының тәжірибесіне сүйене отырып жазылғандығымен сипатталады.

Дипломдық жұмыс “Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиелеудің дамуын ” тек теориялық бағытта қарастырып қоймай сондай - ақ олардың практикалық жақтарын да қамтиды.

Зерттеу объектісі: банк пен клиент арасындағы қарым қатынастар, яғни банктік емес секторлар ( шаруашылық субъектілер) арасындағы банктер арқылы ипотекалық несие беруді айтамыз.

Практикалық маңызы ғылыми зерттеу нәтижесінде алынған іс - шаралар мен ұсыныстар тұрғын үй құрылысы мен сатып алу нарығын жеке тұлғалардың жандандыруына және бос қаржы ресурстарының территория арасында теңсізқозғалысын төмендетуге мүмкіндік беретінінен анықталады.

Бағалау мен талдаудың жекелеген әдістері ипотекалық несиелеу жүйесінің барлық қатысушылары мүдделерінің үйлесуін объективті түрде қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Мемлекет осы кезеңде маңызды рөл атқарады.

Жұмыстың теориялық және әдістемелік негізі шетелдік ғалымдардың еңбектерін: под. ред. Лаврушина О. И. “ Банковакое дело ”, Москва 1998г., Смирнав В. В., Лукина З. П. “ Ипотечное жилищное кредитование ”- М. :Аудитор, 1999г., Балуанов Ж., Ишангалик К. “ Казахстанская ипотека набирает обороты ” // National Business; отандық экономистердің: Сейткасымов Г. С. “ Банковское дело ”, Алматы. “ Қаржы - Қаражат ”, 1998г., Мақыш С. Б. “ Ақша айналысы және несие ”, ИздатМаркет . Алматы 2004ж., Кизатов О. , Жумагулов А. “ Система ипотечного кредитования в Казахстане : предпосылки, и перспективы развития ”. Алматы, 1999г., Қазақстан Республикасының сондай - ақ Ұлттық Банк Басқармасының қаулысымен бекітілген ережелерін, нұсқаулықтарын, заңдарын; Ұлттық Банк және “ Банк ЦентрКредиттің ” жылдық есебін; Ұлттық Банктің статистикалық бюллетенін және мерзімді басылымдарын пайдаландым.

Дипломдық жұмыстың құрылымы : үш бөлімнен, бірнеше сұрақтардан тұрады.

Бірінші бөліміде ипотекалық несиенің теориялық негізі қарастырылған. Онда ипотекалық несиенің экономикалық мазмұны, мәні және несиелеу жүйесі мен механизмі, шетел тәжірибесі деген сұрақтардан тұрады.

Екінші бөлімі Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несие нарығын талдау. Онда коммерциялық банктердің ипотекалық несие нарығындағы қызметтері, ипотекалық несиенің кепілдендіру жүйесінің қызметін талдау, “ Банк ЦентрКредиттің ” ипотекалық несиелеу тәжірибесінің тиімділігін бағалау деген сұрақтар қарастырылады.

Үшінші бөлімі ипотекалық несиенің жетілдіру жолдары мен даму болашағы қарастырылады. Онда мынадай сұрақтар қарастырылады: Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиелеуді ұйымдастыру тәртібі, “ Қазақстан Тұрғын үй Құрылыс Жинақ Банкінің ” қызметін жетілдіру.

I Ипотекалық несиенің теориялық негізі.

1. 1 Несиенің экономикалық мазмұны, мәні

және негізгі қағидалары.

Несие - нарықтық экономиканың тірегі ретінде экономикалық дамудың ажырамас элементін білдіріді. Несие терминін латын тілінен аударатын болсақ “сенім” деген мағынаны білдіреді. Несие мен қаржы категорияларын бір ұғым деп қарастырады. Несие -бұл ақшалай қаражаттың екі жақты қозғалысын, яғни қаражаттың уақытша берілуін және уақыт өткен соң қайтарылуын баяндаса, ал қаржы - сол қаражаттың бір жақты қозғалысын бейнелейді, яғни қаржы: дотация, субвенция, субсидия түрінде берілсе, олар қайтарымсыз сипатқа ие болады.

Несие дегеніміз - қайтару және пайыз төлеу шартымен уақытша пайдалануға берілетін қарыз капиталының қозғалысын білдіреді.

Несие ақшалай капиталдың ссудалық капиталға өтуін қамтамасыз ете отырып, несие берушілер мен қарыз алушылар арасындағы несиенлік қатынасты бейнелейді. Несиенің көмегңмен заңды және жеке тұлғалардың уақытша бос қаражаттары мен табыстары экономикалық жүие төңірегінде жинақтала отырып, уақытша және ақылы негізде пайдалануға берілетін ссудалық капиталға айналады.

Несие мен ссуданың арасындағы айырмашылық. Несие - бұл банктің қаражатын құрайтын көзі ретінде барлық несиелік қатынастарды ұйымдастырудың әр түрлі формаларының болуын және сондай - ақ олардың жұмсалымдарының бір формасын білдіретін кең ұғымды сипаттайды. Ссуда - бұл ссудалық шот ашумен байланысты қалыптасатын несиелік қатынастарды ұйымдастырудың бір ғана формасн білдіреді.

Экономикалық категория ретінде, несие - кәсіпорындар, ұйымдар және халық арасындағы несие қорын құру, сондай -ақ пайыз төлеу шартында белгілі бір мерзімге уақытша пайдалануға беру негізінде қалыптасатын өндірістік қатынастар жиынтығы.

Несиенің құрылымы бір - бірімен өзара байланысты элементтерден тұрады. Мұндай элементтерге ең алдымен несиелік қатынастар субъектілері жатады. Несиелік мәмле бойынша несиелік қатынастар субъектісіне қарыз беруші және қарыз алушы жатады.

Қарыз беруші - бұл уақытша пайдалануға қарыз беруші субъектілер болып табылады. Қарыз берушілерге: банктер, банктік емес мекемелер, мемлекет, шаруашылық субъектілері және халық жатады.

Қарыз алушы - кез келген кәсіпкерлік түрлер қызметімен айналысатын немесе тұтыну мақсатына өтініш жасайтын уақытша ақшалай ресурсқа деген қажеттілігі бар заңды және жеке тұлғалар.

Қарыз беруші және қарыз алушымен қатар несиенің құрылымының элементіне берілетін объекті де жатады, яғни қарызға берілген құнды білдіреді.

Несиенің экономикалық категория ретіндегі мәні оның атқаратын келесідей қызметтері бар.

♦ қайта бөлу;

♦ айналыс шығындарын үнемдеу ;

♦ айналыстағы нақты ақшалардың орнын уақытша алмастыру ;

♦ капиталдың шоғырлануын жеделдету ;

♦ ғылыми - техникалық прогресті жеделдету .

Қайта бөлу қызметі көмегімен кәсіпорындар мен ұйымдардың сондай ақ мемлекеттің, халықтың уақытша бос ақшалай қаражаттары банк мекемелерінде жинақтала отырып осы қаражатқа деген сұранысы бар экономика салалары арасында қайта бөлінеді.

Несиенің айналыс шығындарын үнемдеу қызметі шаруашылық субъектілеріндегі ақшалай қаражаттардың түсуі мен жұмсалуы арасындағы уақытша болатын қажеттілікті туындатады.

Несиенің айналыстағы нақты ақшалардың орнын уақытша алмастыруы қызметі арқылы ақша айналысының жылдамдығымен қатар, айналыстағы ақша массасына және төлем айналымына да ықпал етеді. Несиенің бұл қызметі несиелік ақшалар: чектер, вексельдер, несиелік карточкалар көмегімен жүзеге асырылады.

Капиталдың шоғырлану процесі қызметі экономиканың тұрақты дамуына жағдай жасау үшін маңызды болып табылады.

Несиенің ғылыми - техникалық прогресті жеделдету қызметі ғылыми - техникалық ұйымдардың қызметін қаржыландырумен сипатталады.

Несие негізінен екі формада беріледі: коммерциялық -тауар түрінде берілетін несие және банктік - ақша түріндегі берілетін несие. Коммецимялық несиенің басты мақсаты - тауарлардың өту процесін жеделдету, сондай-ақ одан пайда табу. Коммерциялық несиенің негізгі құралы вексель болып табылады. Коммерциялық несиенің банктік несиеден айырмашылығы:

♦ тауар немесе қызметті сатумен айналысатын кез келген

заңды тұлға ;

♦ коммерциялық несие тек қана тауар формасында

беріледі.

♦ қарыз капиталы өнеркәсіптік немесе сауда капиталымен

байланысты;

♦ қарыз беруші мен қарыз алушы арасындағы несиелік

мәміленің заңды түрде рәсімделуі барысында, бұл несие

үшін төленетін ақы тауар бағасының құнына қосылады.

Банктік несие - бұл банктік мекемелерден қарыз алушыларға ақшалай түрде берілетін неиені білдіреді. Банктік несие - бұл экономикадағы кеңінен тараған несиелік қатынастардың формасы болып табылады. Банктік несие бойынша несиелік қатынастың құралына несиелік шарт немесе несиелік келісім жатады. Банктік несиеде несие беруші: банк және арнайы қаржы мекемелері болса, ал қарыз алушылар ретінде: кәсіпкерлікпен немесе бизнеспен шұғылданатын қаржы ресурстарына деген сұранысы бар кез келген заңды ұйым болып табылады. Мұндағы қарыз берушінің басты мақсаты - бұл пайыз түрінде табыс алу. Несие формасының дамуы мен қалыптасу кезеңдерін 1 суреттен көруге болады.

Несие категориясының қалыптасу кезеңдері

АЙЫРБАС

ТАУАР

АЛТЫН КҮМІС ПЛАТИНА ЭКВИВАЛЕНТ

АҚША

ССУДА ТӨЛЕМ ҚАРЖЫЛАР

КАПИТАЛЫ ҚАРАЖАТТАРЫ

Несие функциясы: Ақша функциясы: Қаржы қызметі:

жинақтау және - құн өлшемі; - ақша кірісі мен

шоғырландыру; - айналым құралы; қорларды құру;

бөлу және қайта - төлем құралы; - ақша кірісі мен

бөлу; - жинақтау және қорларды пайдалану

айналыс шығынын сақтау құралы; - бақылау.

үнемдеу; реттеу. - әлемдік ақша

Несиенің барлық формалары мен түрлерінің тарихи негізін салушы өсімқорлық несие болып келген. Оған төмендегідей белгілер тән болған: ұсақ өндірушілер, құлиеленушілер және феодал ақсүйектер несие алушылар болып табылған, ал несие беруші - көпестер, салық борыштарын қайта сатып алушылар, құдай үйі мен монастырлар болған. Өйткені, өндірістік қатынас қолөнершілер мен шаруалардың артық өнімдерін сатушы ұсақ саудагерлер деңгейінде қалаптасқандықтан, айналым қаражаттары толықтыру аса қажет болмаған.

Коммерциялық банктер өздерінің клиенттеріне әр түрлі несиелер береді. Олар мынадай белгілеріне байланысты жіктеледі:

I. Қарыз алушылар категорияларына қарай:

Қаржылық институттарға берілетін несиелер:

● мақсатты қорларға;

● банктерге;

● қаржы - несиелік мекемелеріне.

Қаржылық емес агенттерге берілетін несиелер:

өнеркәсіп салаларына, ауыл шаруашылығына, саудаға, дайындау ұйымдарына, жабдықтау - сату ұйымдарына, кооперативтерге,

жеке кәсіпкерлерге.

Тұтыну мақсатына берілетін несиелер.

II. Мерзіміне қарай:

● қысқа мерзімді ( 1 жылға дейін) ;

● орта мерзімді( 1ж 3 - 5 ж дейін) ;

● ұзақ мерзімді ( 5 ж жоғары) .

III. Тағайындалу және пайдалану сипатына қарай.

IV. Қамтамасыз ету дәрежесіне қарай:

Қамтамасыз етілген: кепілхатпен, кепілдемемен, кепілдікпен.

Сақтандырылған.

Қамтамасыз етілмеген: сенім ( бланктік) несиесі.

V. Қайтарылу дәрежесіне қарай.

Стандартты несие - қайтарылу уақыты жетпеген, бірақ қайтуында ешқандай күмән жоқ несиелер;
Күмәнді несиелер - қайтарылу уақыты кешіктірілген, мерзімі ұзартылған несиелер. Күмәнді несиелер ішінара бөлінеді: 1 - санатты күмәнді, 2 - санатты күмәнді, 3 - санатты күмәнді, 4 - санатты күмәнді, 5 - санатты күмәнді.
Үмітсіз несиелер - қайтару уақыты кешіктірілген, мерзімі өткен ссудалар шотына жазылған несиелер.

VI. Валютамен берілуіне қарай:

● ұлттық валютамен;

● шетел валютасымен.

VII. Берілу шартына қарай:

Тұтыну несиесі - бұл жеке тұлғаларға тұтыну тауараларын сатып алу үшін және тұрмыстық қызметтерді өтеуге берілетін несие.

Ипотекалық несие - бұл қозғалмайтын мүліктерді ( тұрғын үйді, өндіріс ғимараттарын, жерді және т. с. с. ) кепілге ала отырып, ұзақ мерзімге берілетін несие.

Овердравт несиесі - клиенттің шотынан қаражатты шегеру, дебеттік қалдық бойынша берілетін қысқа мерзімді несиенің формасы.

Овернайт несиесі - өтімділікті қолдау мақсатында бір түнге берілетін банкаралық несиенің түрі.

Онкольдық несие - кредитордың алғашқы талабы бойынша өтелетін қысқа мерзімді несие.

Банкаралық несие - банктердің бір - біріне беретін несиесі.

Ломбардтық несие - тез іске асатын бағалы заттарды немесе бағалы қағаздарды кепілге алып, берілетін несие.

Лизингтік несие - құрал - жабдықтарды жалға алумен байланысты берілетін несие.

Сенім несиесі - банктің сеніміне кірген, төлем қабілеті жоғары клиенттерге берілетін несие.

Маусымдық несие - жабдықтаушының қаржыландыру уақыты мен түсімді алу мерзімі арасындағы уақыт бойынша алшақтықты жабуға арналған несие.

Рамбурстық несие - шикі заттарды ішке алып кіру және жартылай фабрикат пен дайын өнімдерді сыртқа шығару тәжірибесінде пайдаланылатын несие.

VIII. Несиелеу объектісіне қарай:

● меншікті айналым қаражаттарын толықтыруға;

● материалдық қорлар жиынтығы мен өндіріс шығындарына;

● ломбардтық, кепілдік және ссудалық операцияларға;

● театрлар және демалыс үйлерінің кірістері мен шығыстары арасындағы маусымдық үзілістерге;

● сыртқы экономикалық қызметке байланысты тауарларды экспорттау мен импорттауға;

● азаматтардың жеке қызметтері үшін шикізаттар, материалдар, құралдар және басқа да мүліктер алуына.

Банктің несиелік жұмысын ұйымдастыру негізін және несиелеу процесіне қажетті құжаттар жүйесін жасау шарттарын несиелік саясат дейміз. Тар мағынасында, несиелік саясат - бұл несиелік процесті ұйымдастыру барысындағы банктің стратегиясы мен тактикасын сипаттайды. Несиелік саясат несиелік қызметтің басты бағыттарын анықтайды. Несиелік саясаттың мынадай элементтері бар: несиелік қызметті ұйымдастыру, несиелік портфельді басқару, несиелеуге бақылау жасау, құзіретті бөлу принциптері, несиелеудің жекелеген бағыттары бойынша шектеулер, несиелермен жасалатын ағымдық жұмыстардың принциптері, несиелер бойынша зиян шегу жағдайларына резерв жасау.

Несиелік саясат мынадай қызметтерді атқарады:

1. Банктегі несиелеу процесін ұйымдастыруға бақылау жасауға

негіз ретінде болу;

2. Несиелеуді жүзеге асыратын бөлімдердің қызметкерлері үшін

анықтама материал және нұсқаулық ретінде болу;

3. Несиелік бөлімдердің жетекшілері үшін несиелік нұсқаулықтардың талаптарының орындалуына бақылау жасау құралы;

Несиелік талдау және аудит бөлімі жұмыскерлерінің тексеруді жүзеге асыруына негіз болатын талаптарды анықтау.

Қарыз алушының банктен алған несиесі бойынша қарызын немесе оған есептелінген сыйақысын өз уақытында қайтара алмауына байланысты банктің зиян шегуін сипаттауын несиелік тәуекел дейміз.

Қазіргі кезде екінші деңгейдегі банктердің жеке тұлғаларға беретін несиелеріне тұтыну және ипотекалық несиелер жатады.

Тұтыну несиесі дегеніміз - бұл жеке тұлғаларға тұтыну тауарларын сатып алу үшін және тұрмыстық қызметтерді өтеуге берілетін несие.

Тұтыну несиесінің мынадай түрлері қолданылуда:

автомобилдік несие;
ұзақ мерзімде пайдаланылатын тауарлар сатып алуға берілетін несие;
тұрғын үйді жөндеу жұмыстарына берілетін несие;
кейінге қалдырылмайтын қажеттіліктерге ( оқу, емделу, демалу және т. с. с. ) берілетін несие.

Мұнда автомобильдік несие бойынша жаңа және жүрілген автомобильдерді банк несиесі көмегімен алуға болады.

Ұзақ мерзімде пайдаланылатын тауарларға мыналар жатады: жиһаз, сантехника, аудио - видео және тұрмыстық техникалар, компьютер және оргтехника, басқа да тұтыну тауарлары.

Тұрғын үйді жөндеу жұмыстарына: үйдің ішінде және сыртында құрылыс және басқа да жөндеу жұмыстарын жүргізу жатады.

Ипотека деген термин ең алғаш рет біздің эрамызға дейінгі I - II ғасырларда Рим қаласының территориясында пайда болған. Ежелгі Грецияда біздің эрамызға дейінгі ‍IV ғасырларда пайда болды, Германияда XIV ғасырда, Францияда XVI ғасырдың соңында пайда болған. Ипотека термині (hyrotheke) - кепілдік, кепілзат, немесе кепілге салу деген мағынаны білдіреді.

Ипотекалық несие дегеніміз - бұл қозғалмайтын мүліктерді (тұрғын үйді, өндіріс ғимараттарын, жерді және т. с. с. ) кепілге алып, ұзақ мерзімге берілетін несие. Ипотекалық несие жеке тұлғаларды несиелеудің бір түрі болып табылады. Ипотекалық несиенің экономикалық мағынасы жағынан - бұл банктен немесе басқа да қаржы ұйымдарынан ссуда алу мақсатымен жылжымайтын мүлік кепілінің алуан түрлілігі болып табылады. Қарапайым тілмен айтатын болсақ ипотека дегеніміз - бұл қарыз ақшаға үй сатып алу. 2002 жылғы 1 қыркүйектегі “ Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы ” Қазақстан Республикасының заңына сәйкес ипотекалық несие дегеніміз - кепілге берілген жылжымайтын мүлік немесе ондағы үлесі кепіл берушінің немесе үшінші тұлғаның иелігі мен пайдалануында қалатын кепіл түрі. Жылжымайтын мүлік - жер учаскелері, сондай - ақ үйлер, ғимараттар және жермен берік байланыстағы өзге де мүліктер, яғни ауыстырылуы олардың мақсатына шектен тыс зиян келтірусіз мүмкін болмайтын объектілер.

Тұтынушы үшін ипотекалық несие дегеніміз - тұрғын үйге деген қажеттілік пен табыс деңгейі арасындағы қайшылықты шешу әдісі.

Қаржы нарығы үшін ипотекалық несие - табыс пен тәуекелдің тұрақты қайшылығын шешу тәсілі.

Ұлы ғалым Дж. М. Кейнстің пікірінше, “жинақтар нарықтық пайыздық мөлшерлеме деңгейінің қызметі емес, жинақ деңгейі субъектілер табысының деңгейіне байланысты болып келеді. ”*

Ипотека термині көбіне АҚШ, Канада, Ұлыбритания, Франция елдерінде көп дамыған. Мысалы, АҚШ - та қазіргі заманда жылына жалпы сомасы 3 - 4 млрд. долларға 5 млн. - нан астам ипотекалық мәміле жасалады. 1934 жылы құрылған Федералдық тұрғын үй әкімшілігі жергілікті халықтың табысы аса жоғары емес топтары үшін тиісті үкіметтік бағдарламалар әзірлеп отырады. Ұлыбританияда ипотекалық несиелер көлемі - жылдық жалпы ішкі өнімнің ( ЖІӨ ) 60 % -ын, Герамнияда ЖІӨ - нің 50 % -дан астамын құрайды. Әлемдегі ипотекалық ненсиенің ірі нарығы АҚШ болып келеді. 1930 жылдан 1970 жылға дейін АҚШ да ссуданың қызмет етуінің бүкіл мерзімі барысындағы заемның негізгі сомасының амартизациясы мен тұрақты пайыздық мөлшерлеме бойынша ұзақ мерзімді( 30 жыл) несие кең пайдаланылды.

Ипотекалық несиелеуді дамыту негізінде мынадай идеялар бар:

жылжымайтын мүлікті алушылардың болашақ табыстарын олардың ағымдағы төлем қабілеттілігіне айналдыратын

механизм жасау;

жылжымайтын мүлікті дамыту мен алуды қаржыландырудың

ресурстық базасын кеңейту;

- қаражаттары ипотекалық несиелеуге тартылған инвесторлар

үшін қаражат қайтарымдылығы мен табыс табу сенімділігін

қамтамасыз ету.

Осы аталған идеяларды практика жүзінде қолдану үшін келесідей проблемаларды шешу қажет:

несие қайтарымдылығы мен процент төлемі жөніндегі кепіл-

діктер жасау:

несиелік мекемелер мен инвесторлар үшін қолайлы

механизмдерді ойластыру;

- қарыз алушылар үшін де ипотекалық несиелеудің мәні мен маңызын анық көрсететін механизмдерді іздеп табу.

Қарыз алушылар арасында бәсеке туғызу мақсаты бір - бірінен өзгеше ипотекалық типтерді ерекшелейді. Ондай ерекшеліктерге мыналар жатады:

ипотекалық несиелеу мерзімінің ұзақтығы;
берешекті қайтару мен проценттерді төлеу тәртібі, негізгі берешектің қайтарымы мен проценттерді төлеудің қабылданған кестесіне байланысты ипотекалық несиелер екі базалық типке шоғырланады.

1) проценттерді де несиенің негізгі сомасын да бірден толықтай төлеу;

2) берешекті кезең - кезеңімен бөлшектеп төлеу.

Ипотекалық несиелеудің осы екі типі негізінде ипотекалық несиенің бірнеше түрлерін ажыратуға болады. Олар:

бір қалыпты төлеу - қарыз алушы несие мерзімінің әрбір кезеңінде

бір -біріне тең сомаларды төлеп отырады;

несиені тізбелеп төлеу - негізгі сома бірдей бөліктермен төленеді

де, оның сомасы азайған сайын проценттік төлемдер де кеми береді;

төлем сомасын ұлғайта қайтару - алғашқы жылдары төленбеген

нақты, сомалар кейінгі төлемдерге қоса есептеледі;

- несие сомасының белгілі бір кезеңдерде қайталануы - әрбір уақыт

кезеңінде несиенің келісілген сомасы қарыз алушының есеп

шотына жіберіліп отырады.

*Дюсембаев Н. “ Отдельные вопросы ипотечного кредитования”. “ Финансы и

Кредиты”, №1 - февраль, 2004. 21-23с

Қазіргі кезде нарықтық қатынастар дамыған елдерде ипотекалық несиенің бірнеше түрлері қолданылады. Ол әр түрлі белгілерге қарай жіктелінеді - несиелеу объектісіне қарай, ссудалардың қайтарылу кепілін қамтамасыз ету әдісіне қарай, ипотекалық облигациялар нарығының сипатына қарай және несиелеу субъектісіне қарай.

Ипотекалық несиелердің

белгілеріне қарай жіктелуі

Несиелеу Кепілдер Ипотекалық Несиелеу

объектілері облигациялар субъектілері

нарығы

Жер Сақтан Бір реттік Құрылысшыны

учаскелерін дырылған нарық несиелеу

алу несиелер

Жер Сақтан Екінші реттік Мендігерді

учаскелерін дырылмаған нарық несиелеу

игеру несиелер

Тұрғын үй Басқа да

құрылысы кепілдер

Тұрғын үйге жатпайтын ғимарат

Сурет 2. Ипотекалық несиелердің жіктелуі.

Несиелеу объектілеріне қарай ипотекалық несиелер жер учаскелерін сатып алуға, тұрғын үй құрылысына, жер учаскелерін игеруге, тұрғын үйге жатпайтын ғимарат салу үшін берілетін ипотекалық несиелер.

Қайтарылу кепілі бойынша несиелер олардың сақтандыру ұйымдастырылуына және сақтау қорғанысының қамтамасыз етілу дәрежесіне байланысты жіктелінеді.

Ипотекалық облигациялар нарығының сипатына қарай бірінші реттік және екінші реттік нарықтарының ипотекалық қағаздары болып жіктелінеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.