Хромтау
КІРІСПЕ 8
ТАЛДАУ БӨЛІМІ 9
1 ТАУ.КЕН ЖҰМЫСТАРЫ 10
1.1 Кенішті ашудың тиімді тәсілін таңдау 10
1.2 Қазу жүйесін таңдау 11
2 ЖҮРГІЗУ ЖӘНЕ ТАЗАРТУ ЖҰМЫСТАРЫН МЕХАНИКАЛАНДЫРУ
ҚҰРАЛДАРЫН ТАҢДАУ ЖӘНЕ ЕСЕПТЕУ 14
2.1 Кен жабдықтары мен машиналарының техникалық және пайдалану
өнімділіктерін есептеу 14
2.2 Қозғалтқыштардың қуатын, сығылған ауаның және жанар.жағар
майлардың шығынын есептеу 17
3 КЕНІШТІК КӨЛІК 22
4 ТҰРАҚТЫ ҚОНДЫРҒЫЛАР 30
4.1 Көтерім қондырғылары 30
4.2 Сутөкпе қондырғылары 35
4.3 Желдеткіш қондырғылары 40
4.4 Компрессорлық қондырғылар 45
5 КЕН МАШИНАЛАРЫ МЕН ЖАБДЫҚТАРЫН ЖӨНДЕУ 51
5.1 Жабдықтарды құрастыру және пайдалану
6 АРНАЙЫ БӨЛІМ 58
6.1 Хромтау кен орнында қолданылатын кен машиналарының техникалық
диагностикасы 58
6.2 Диагностикалық көрсеткіштер 59
6.3 Техникалық диагностикалау түрлері 59
6.4 Кен машиналарын техникалық диагностикалау орталары 61
7 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ 63
7.1 Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы Қазақстан
Республикасының заңы 63
7.2 Қауіпті зиянды факторлар 63
8 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 73
ҚОРЫТЫНДЫ 80
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..81
ТАЛДАУ БӨЛІМІ 9
1 ТАУ.КЕН ЖҰМЫСТАРЫ 10
1.1 Кенішті ашудың тиімді тәсілін таңдау 10
1.2 Қазу жүйесін таңдау 11
2 ЖҮРГІЗУ ЖӘНЕ ТАЗАРТУ ЖҰМЫСТАРЫН МЕХАНИКАЛАНДЫРУ
ҚҰРАЛДАРЫН ТАҢДАУ ЖӘНЕ ЕСЕПТЕУ 14
2.1 Кен жабдықтары мен машиналарының техникалық және пайдалану
өнімділіктерін есептеу 14
2.2 Қозғалтқыштардың қуатын, сығылған ауаның және жанар.жағар
майлардың шығынын есептеу 17
3 КЕНІШТІК КӨЛІК 22
4 ТҰРАҚТЫ ҚОНДЫРҒЫЛАР 30
4.1 Көтерім қондырғылары 30
4.2 Сутөкпе қондырғылары 35
4.3 Желдеткіш қондырғылары 40
4.4 Компрессорлық қондырғылар 45
5 КЕН МАШИНАЛАРЫ МЕН ЖАБДЫҚТАРЫН ЖӨНДЕУ 51
5.1 Жабдықтарды құрастыру және пайдалану
6 АРНАЙЫ БӨЛІМ 58
6.1 Хромтау кен орнында қолданылатын кен машиналарының техникалық
диагностикасы 58
6.2 Диагностикалық көрсеткіштер 59
6.3 Техникалық диагностикалау түрлері 59
6.4 Кен машиналарын техникалық диагностикалау орталары 61
7 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ 63
7.1 Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы Қазақстан
Республикасының заңы 63
7.2 Қауіпті зиянды факторлар 63
8 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 73
ҚОРЫТЫНДЫ 80
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..81
Қазақстан Республикасының экономикалық негізін тау-кен өндірісі мен металлургия салалары құрайды. Сондықтанда пайдалы қазындыларды өндірудің үнемділігі, оны өндіру екпінін көтеру бүгінгі күннің өзекті мәселелерінің бірі болып табылады.
Бұл мәселелерді шешу, жер асты кеніштерін техникалық қайта жабдықтаумен жоғары өнімділікті қазіргі заманғы өздігінен жүретін жабдықтар мен олардың кешендерін кең қолданумен біте байланысты.
Қазіргі кезде жүргізу және тазарту жұмыстарында жоғары өнімділікті бұрғылау, тиеп-жеткізу және көмекші қондырғылар, сондай-ақ забойлық конвейерлер және еңбек өнімділігін едәуір көтеретін сұйықтық механизмдер көптеп қолданылады. Магистралдық көлік ретінде қуатты локомотивтер, конвейерлік көліктер, өздігінен жүретін машиналар қолданылады.
Жер асты кеніштерінің өндіріс үрдістерін механикаландыру мен автоматтандыру өз кезегінде жұмысшылар мен қызметкерлерге инженер-техникалық жұмыскерлерге жоғары мамандық талаптар қояды. Оның ішінде тау-кен инженер-электромеханиктерінің мәні аса зор.
Бұл мәселелерді шешу, жер асты кеніштерін техникалық қайта жабдықтаумен жоғары өнімділікті қазіргі заманғы өздігінен жүретін жабдықтар мен олардың кешендерін кең қолданумен біте байланысты.
Қазіргі кезде жүргізу және тазарту жұмыстарында жоғары өнімділікті бұрғылау, тиеп-жеткізу және көмекші қондырғылар, сондай-ақ забойлық конвейерлер және еңбек өнімділігін едәуір көтеретін сұйықтық механизмдер көптеп қолданылады. Магистралдық көлік ретінде қуатты локомотивтер, конвейерлік көліктер, өздігінен жүретін машиналар қолданылады.
Жер асты кеніштерінің өндіріс үрдістерін механикаландыру мен автоматтандыру өз кезегінде жұмысшылар мен қызметкерлерге инженер-техникалық жұмыскерлерге жоғары мамандық талаптар қояды. Оның ішінде тау-кен инженер-электромеханиктерінің мәні аса зор.
1. Байконуров О.А, Филимонов А.Т. Комплексная механизация подземной разработки руд.-М.: Недра, 1981.
2. Байконуров О.А, Филимонов А.Т. Самоходное парузочное и доставочное оборудования на подземных рудниках.-М.:Недра, 1974.
3. Балшеров Н.Х. Система подземной разработки рудных месторождений.-М.:Недра, 1992.
4. Столповских И.Н. Расчеты электровозного транспорта подземных рудниках.-Алматы: КазНТУ, 1997.
5. Крупник Л.А, Граф А.Ю. Рудничные водоотливные установки.-Алматы: КазНТУ, 1996.
6. Қабылбеков М.Ғ№ Дипломдық жобаның экономикалық бөлімін негіздеу.-Алматы: КАзНТУ, 2000.
7. Мусин К.А. Еңбекті қорғау.-Алматы: КАзНТУ, 2000.
8. Шахтные вентиляционные установки главного проветривания. Справочник .-М.: Недра, 1982.
9. Донченко А.С, Донченко В.А. Электропровод и электроснабжение.-М.: Недра, 1989.
10. Филимонов А.Т. Ремонт самоходного оборудования подземных рудниках-М.: Недра, 1979.
2. Байконуров О.А, Филимонов А.Т. Самоходное парузочное и доставочное оборудования на подземных рудниках.-М.:Недра, 1974.
3. Балшеров Н.Х. Система подземной разработки рудных месторождений.-М.:Недра, 1992.
4. Столповских И.Н. Расчеты электровозного транспорта подземных рудниках.-Алматы: КазНТУ, 1997.
5. Крупник Л.А, Граф А.Ю. Рудничные водоотливные установки.-Алматы: КазНТУ, 1996.
6. Қабылбеков М.Ғ№ Дипломдық жобаның экономикалық бөлімін негіздеу.-Алматы: КАзНТУ, 2000.
7. Мусин К.А. Еңбекті қорғау.-Алматы: КАзНТУ, 2000.
8. Шахтные вентиляционные установки главного проветривания. Справочник .-М.: Недра, 1982.
9. Донченко А.С, Донченко В.А. Электропровод и электроснабжение.-М.: Недра, 1989.
10. Филимонов А.Т. Ремонт самоходного оборудования подземных рудниках-М.: Недра, 1979.
АҢДАТПА
Түсініктеме сөздер: кенорны, электромеханикалық жабдықтар,
көтерім қондырғылары, құрастыру, жұмыс тәртібі, бастау, қауіпсіздік,
экономикалық нәтиже.
Дипломдық жобаның тақырыбы:
Хромтау кенорны жағдайындағы жерасты кенішінің электромеханикалық
жабдықтарын жобалау.
Жобада тау-кен техникалық жағдайына сәйкес шахта қазу, жүргізу және
тазарту жұмыстары, кеніш көлігі, су сорғыш, көтеру, шахтаға таза ауа беру,
бүкіл шахтаны желдету энергиясын беру есептері орындалып электромеханикалық
жабдықтар таңдалған.
Арнай бөлімде:
Кен машиналарының техникалық диагностикасы. Техникалық күтімді
өткізу құралдары мен технологиялық процестері көрсетілген.
Барлық бөлімдерде технико-экономикалық көрсеткіштер есебі, еңбек
қорғау, қауіпсіздік техникасы көрсетілген.
АНОТАЦИЯ
Ключевые слова: Рудник, электромеханическое оборудование, подъемные
установки, монтаж режим работы, наладка, безопасность, экономическая
(часть) эффективность.
Дипломный проект выполнен на тему:
Разработка проекта электромеханической части подъемного рудника в
условиях Хромтауского месторождения.
В проекте на базе горнотехнических условиях разработки Хромтауского
месторождения осуществлены расчеты и выбрано электромеханическое
оборудование для проходческих и очистных работ, рудничного транспорта и
подъема, водоотлива, общешахтного проветривания, снабжение горных работ
сжатым воздухом и электроэнергий.
В специальной части проекта разработаны техническая диагностика
горных машин и их достоинства.
По всем разделам проведены расчеты механико-экономических
показателей и предусмотрены санатория и техника-безопосности.
ANNOTATION
Key words: mine, electromechanical equipment, sabrty, economical
efficiency.
Diploma project theme is “Electro mechanics of mine project
development in Hromtay over Gady” it include calculation and choice of
electromechanical equipment sore mine worne troneporticity suppey.
All parts contain technical-economical coetticents and stabsti and
ecology worhs.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
8
ТАЛДАУ БӨЛІМІ
9
1 ТАУ-КЕН ЖҰМЫСТАРЫ
10
1.1 Кенішті ашудың тиімді тәсілін таңдау
10
1.2 Қазу жүйесін таңдау
11
2 ЖҮРГІЗУ ЖӘНЕ ТАЗАРТУ ЖҰМЫСТАРЫН МЕХАНИКАЛАНДЫРУ
ҚҰРАЛДАРЫН ТАҢДАУ ЖӘНЕ ЕСЕПТЕУ
14
2.1 Кен жабдықтары мен машиналарының техникалық және пайдалану
өнімділіктерін есептеу
14
2.2 Қозғалтқыштардың қуатын, сығылған ауаның және жанар-жағар
майлардың шығынын есептеу
17
3 КЕНІШТІК КӨЛІК
22
4 ТҰРАҚТЫ ҚОНДЫРҒЫЛАР
30
4.1 Көтерім қондырғылары
30
4.2 Сутөкпе қондырғылары
35
4.3 Желдеткіш қондырғылары
40
4.4 Компрессорлық қондырғылар
45
5 КЕН МАШИНАЛАРЫ МЕН ЖАБДЫҚТАРЫН ЖӨНДЕУ 51
5.1 Жабдықтарды құрастыру және пайдалану
6 АРНАЙЫ БӨЛІМ
58
6.1 Хромтау кен орнында қолданылатын кен машиналарының техникалық
диагностикасы
58
6.2 Диагностикалық көрсеткіштер
59
6.3 Техникалық диагностикалау түрлері
59
6.4 Кен машиналарын техникалық диагностикалау орталары
61
7 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ
63
7.1 Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы Қазақстан
Республикасының заңы
63
7.2 Қауіпті зиянды факторлар
63
8 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
73
ҚОРЫТЫНДЫ
80
ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... 81
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының экономикалық негізін тау-кен өндірісі мен
металлургия салалары құрайды. Сондықтанда пайдалы қазындыларды өндірудің
үнемділігі, оны өндіру екпінін көтеру бүгінгі күннің өзекті мәселелерінің
бірі болып табылады.
Бұл мәселелерді шешу, жер асты кеніштерін техникалық қайта жабдықтаумен
жоғары өнімділікті қазіргі заманғы өздігінен жүретін жабдықтар мен олардың
кешендерін кең қолданумен біте байланысты.
Қазіргі кезде жүргізу және тазарту жұмыстарында жоғары өнімділікті
бұрғылау, тиеп-жеткізу және көмекші қондырғылар, сондай-ақ забойлық
конвейерлер және еңбек өнімділігін едәуір көтеретін сұйықтық механизмдер
көптеп қолданылады. Магистралдық көлік ретінде қуатты локомотивтер,
конвейерлік көліктер, өздігінен жүретін машиналар қолданылады.
Жер асты кеніштерінің өндіріс үрдістерін механикаландыру мен
автоматтандыру өз кезегінде жұмысшылар мен қызметкерлерге инженер-
техникалық жұмыскерлерге жоғары мамандық талаптар қояды. Оның ішінде тау-
кен инженер-электромеханиктерінің мәні аса зор.
ТАЛДАУ БӨЛІМІ
Талдау бөлімін құру үшін алғашқы берілімдер болып дипломдық жобамен
біріктірілген екінші өндірістік практиканың материалдарын таңдау мәселері
табылады. Жобада берілген тапсырмаға сәйкес Ақтөбе облысының Хромтау
қаласында орналасқан Хромтау кен орнының жер асты кенішінің
электромеханикалық бөлігін жобалау қарастырылған. Рудниктегі қолданылып
жүрген техникалық үрдістердің жағдайын және жобалық шешімдерді зерттеу
келесі тұжырымдарға мүмкіндік береді:
– қабылданған кен орны жатаған беткейдегі тік оқпанмен және қабаттық
квершлагтармен, сондай-ақ кен жынысы мен қатар қолданып жүрген өндіріс
жүйелерін, сонымен қатар қолданып жүрген өндіріс жүйелерін болашақ жоғары
жылдамдықты сенімділікті кенішті жобалауда қабылдауға болады.
– Тазарту жұмыстарымен айналысатын кен жұмысшыларының өнімділіктері кен
өндіру саласындағы орташа статикалық өнімділікпен салыстырғанда едәуір
төмен, оның себебін өндіру кешендерін механикаландырудың төмен деңгейімен
түсіндіруге болады және жобада жоғары өнімді өздігінен жүретін бұрғылық
қондырғылары мен тиеп-тасымалдағыш сияқты машиналар қарастыру қажет. Бос
магистраль қазбалардағы көліктік машиналар кешені ВГ-вагондарымен к 14
тоқ арбаларынан тұрады және өнімділікті көтеруге қарастырылған жоқ,
сондықтан да қазіргі жұмыс істеп жатқан өндірісте технологиялық
үрдістердің ең нашар буыны болып табылады.
– Тұрақты қондырғылардың әр түрлері (көтерім, сутөкпе, компрессорлық,
желдеткіш қондырғылары) өндірістің бүгінгі қажеттілігін қамтамасыз
еткенмен, ол оларды автоматтандыру деңгейін бірнеше рет көтеру қажет.
– Электр-механикалық жабдықтардың іс жүзіндегі технико-экономикалық
көрсеткіштері есептік көрсеткіштермен салыстырғанда едәуір төмен. Оның
себебі техникалық күтімді ұйымдастырудың төмен деңгейімен және қазіргі
заманға лайықты диагностика және жөндеу орталарының жоқтығымен
түсіндіріледі.
– электр-механикалық жабдықтардың үнемділігін көтеру үшін жаңа жобаланатын
кеніште оларды тек жаңартып қана қоймай, сонымен қатар еңбек ақы төлеудің
жаңа прогресивті түрлерін ендіріп, күтуші жұмысшыларды негізгі және
көмекші жұмыстарда уақыт үлкендеуге, шығындарды азайтуға, материалдармен
энергияларды аз жұмсауға ұмтылған жөн.
1 тау-кен жұмыстары
1. Кенішті ашудың тиімді тәсілін таңдау
Кенді ашу тәсілін таңдау дегеніміз – кен жұмысының геологиялық
жағдайына қарай және техникалық даму деңгейіне сай өту қазбаларының
орналасу сүлбесін, түрін, санын, түсетін орнын және пішінін анықтау болып
табылады. Таңдап алынған тиімді ашу тәсілі кеніштердің қауіпсіздігінен
жерасты жұмыстарын тегін желдету, қазып алынатын кеніштің жоғары түсімін,
яғни толық қазып алынуын, жұмсалатын күрделі қарасы мен тұтынымдық шығынның
аз болуын, ашу мерзімін қысқартып, кен қазу жұмыстарын қарқынды
дамытатындай және кеніштің жылдық жоспарын орындауды қамтамасыз ету шарт.
Тиімді ашу тәсілі екі кезеңнен тұрады.
Бірінші кезеңде кеннің геологиялық жағдайын ескере отырып, ықтимал ашу
нұсқалары алдын-ала белгіленеді де олардың әрқайсысына қолда бар
мәліметтерге сүйене отырып, нұсқа бойынша баға беріліп, жарамды деген
бәсекелес екі немесе іш ашу сүлбесі қалдырылады. Біздің жобалап отырған кен
орны жағдайына мынадай ашу тәсілдерін қолдануға болады.
1. Тік оқпан кенішті қиып өтеді.
2. Тік оқпан ығысу алабынан тыс төнбе бүйірінен түскен.
3. көлбеу оқпан ығысу алабынан тыс жату бүйірінен түскен.
4. Тік оқпан ығысу алабынан тыс жату бүйірінен түскен
квершлагтармен ашу тәсілі.
Кенішті ашудың екінші тәсілінде, яғни тік оқпан ығысу алабынан тыс
төнбе бүйірінен түскен кезде қабаттық квершлагтардың ұзындығы едәуір
ұзарады, яғни қазбаны өту күтіп ұстау шығындары ұлғаяды және кенді
тасымалдау құны өсіп, 1т кеннің өзіндік құны қымбаттайды. Тағы да бір
кемшілігі кен орнын іске қосу мерзімі көп уақытқа ұзарады.
Кенішті ашудың үшінші тәсілінде, көлбеу оқпан ығысу алабынан тыс
жату бүйірінен түскенде, бұл тәсіл тік оқпан түсіруге мүмкіндік болмаған
жағдайда қолданылады.
Сондықтан келесі екінші кезеңге 1 және 4 тәсілдерді қалдырамыз. Екінші
кезеңде осы қарастырылуға қалдырылған 2 нұсқа техникалық экономикалық
салыстырылудан өткізіліп, тиімді ашу тәсілі анықталады. Салыстыру
көрсеткіші келтірілген шығын болады.
Бәсекелес ашу тәсілдерін салыстыру үшін олардың күрделі қаржы және
тұтынымдық шығындары кестеде келтірілгендей іріленген көрсеткіштері бойынша
есептеледі.
1. кесте. Бәсекелес ашу тәсілдерінің техника-экономикалық көрсеткіштері
Көрсеткіштер Есептеу формуласы Варианттар
ТЭҚ млн.тг
1 2 3 4
Күрделі қаржы
Бас тік оқпанды өту НбПбСб 61.2 61.2
Көмекші желдетуші оқпан НжСж·Пж 40.8 40.8
Оқпан албарын өту және
жабдықтау 0.24+0.48·Аж 0.21 0.21
Квершлагты өту
Шахта үстіндегі 38.55 182.55
ғимараттарды салу, 9.3+3.24·Аж 15.13 15.13
жабдықтау
Күрделі қаржы жиынтығы
Қазып алынатын өнімді 1т 155.99 299.89
шаққанда, теңгет
Жылдық өнімге шаққандағы 1.9 3.7
меншікті қаржы, теңгет
Тұтынымдық шығын 86.66 166.6
Бас тік оқпанды күтіп Нб·Рб·Тор
ұстау 656.88 656.88
Көмекші желдетуші Нж·Рж·Тор
оқпанды күтіп ұстау Lk·Pk·Top 437.92 437.92
Квершлогты күтіп ұстау Lk·Pk·QT 413.77 1959.37
Квершлагпен тасымалдау 6254 29616.9
құны
Оқпан мен көтеру құны (0.164+0.07·Аж)· Тор 8274.24 8274.24
Су төгу құны 5516.6 5516.6
Шахта үстіндегі 13.34 13.34
ғимараттарды күтіп ұстау
Тұтынымдық шығын
жиынтығы 21566.31 46474.81
Қазылатын өнімнің 1т
шаққанда, теңгет 266 573
Ашу қаржысын барлық 268
өнімнің 1т шаққанда, 576.7
теңгет 278.4 596.7
Келтірілген қаржы
Бәсекелес ашу тәсілдерінің техника-экономикалық көрсеткіштерін
салыстыру нәтижесінде келтірілген шығынның ең төменгі мөлшері бойынша
бірінші ашу тәсілі, яғни кенішті қиып өтетін тік оқпанмен ашу тәсілі тиімді
екенін көрсетті, жобалап отырған кен орнын ашу үшін осы тәсілді таңдап
аламыз.
1.2 Қазу жүйесін таңдау
Біздің жобалап отырған кен орны жағдайында қазу жүйесіне әсер
ететін мынадай факторларды: кеніштің жаралымын, қуаты, жату бұрышын, кен
мен жанас жыныстардың тотығуға, өздігінен жатуға, қазу тереңдігінің
өзгеруін, жер бетін құлату мүмкіншілігін тағы басқаларын ескере отырып
қабылдаймыз.
Панельді-діңгекті қазу жүйесі
Панельдік-діңгекті жүйе Хромтау кенішінің ауқымды жайпақ мыс және көп
металды кеніштерде кеңінен пайдаланылады. Мұның басты себебі өндіріске
жоғары өнімді өзі жүргіш жабдықтарды енгізу, әсіресе басты өндірістік
үрдістермен қосалқы жерасты жұмыстарын механикаландыруға мүмкіндік тудыру.
Жүйенің шама-шарты шахта алабы ұзындығы 400-600м ені 120-150м-ге дейін
жететін панельдерге тілінеді де әрбір панель және блоктар мен кен үңгілерге
тіктелмей-ақ тұтас кенжар мен қазылады. Кен қабаты тұтас (10-15м-ге дейін)
қазып алынады. Төбе панель шекарасында тұтас ұзын, яғни панельдік, ал ішкі
жағынан діңгек тәрізді қалдырылады, тіреуіш кен тіреулер диаметрі 4-8м
болатын 22х20м торын түзіп, жүйелі қалдырылып отырылады. Діңгек арасындағы
төбенің ашық жері 1,5х1,5м өтіп алынып, тереңдігі 2,5м темірбетон немесе
болат полиметрлік қарнақтармен бекітіледі.
Даярлау-тілме жұмыстарына: бас тасымалдық, панельдік және жинақтау,
желдетпе қуақаздары, панельге кіретін енбе, панельдік енін қамтитын қазбасы
және панельдік желдетпе қуақаздары жатады.
Даярлау-тілме жұмысының көлемі 1000г, ал даярланған қорға шаққанда 1-
2м қазбалар мен көп кентарлық әдіспен өзі жүргіш жабдықтармен өтеді.
Сондықтан да олардың көлденең қимасының ауданы қолайлы қолданылатын
көліктік машиналардың пішініне тәуелді. Қазбалар бүйіріне қарнақтармен
бекітіледі. Кен тереңдігі 2...4,5м теспелермен уатылады. Теспелер УБШ-216
бұрғылық қондырғылармен бұрғыланады, қысымды оқтағыштармен жабдықталған
өзіжүргіш сөреден оқталады.
Уатылған кен 4180м қашықтыққа дейін к-14 электрлік тасығыш арқылы
тасымалданады. Ал кенді тиеп-жеткізуге TORO-400D машиналары пайдаланылады.
Жолды тазалауға және уатылған кенді жиынтықтауға бульдозерлер БПДУ-2м
қолданылады.
Төнбе қарап тексеріп, ілініп тұрған тастарды түсіруге және қарнақ
бекітпе қоюға БМ-60 және басқа да өзіжүргіш сөрелер пайдаланылады.
Панельдік-діңгекті жүйенің жақсартылған нұсқасының техника-
экономикалық көрсеткіштері.
Даярлау тілме жұмыстарында.
Даярлау жұмыстарының меншікті көлемі м31000т кенге дайындауға.
Тілме жұмыстарының меншікті көлемі, м31000т
Ұңғылаушының өнімділігі, м3ауысым 11,3
Панельдік тәуліктік өнімділігі, т 1143
Кен қазудың жылжуы, май 22,1
Панельді қазу мерзімі, ай 7
Панельдік тәсілмен дайындалған кен алабы бөлек панельдерге бөлініп,
оның қоры тұтас кенжарлардан уақ теспелермен уатылып, өздігінен жүретін
жабдықтармен жеткізіліп, бас науаға тиеледі де қазылған кеңістіктердің
төбесі полимерлік қарнақы бекітпелермен бекітіліп, тіреуіш тыңдармен
сақталады.
Кен орны немесе кен алабы панельдік тәсілдермен дайындап бөлек
панельдерге бөлінеді де олардың қоры уақ теспелермен уатылып, кіші шектік
жабдықтармен тиеліп жеткізіледі де төбе жыныстары еріксіз құлатылады.
Панельді дайындағанда екі панельдік қылует, керек болған жағдайда кен
құдығын ұңғыламайды. Көбінесе және бөлек жатқан кіші қалыңдықты кенішке
арнап кен құдығын өтпелді-кенді өздігінен жүретін тиеп-жеткізу
жабдықтарымен күрделі құдыққа реті келіп тұрғанда оқпан албарына
тасымалдайды.
Қазу жүйесінің маңызы мынада. Панельдік тәсілмен дайындалған кеніш
алабын алу панельдеріне бөлініп, олардың қоры тұтас кенжарлардан жұлдызы
ұңғымаларды пайдаланып, кенжар алаңы қарнақы бекітпелермен бекітіліп,
қазылған кеңістік аракідік толтырымдалады.
Қазылған кеңістіктердің ұңғымаларды өткелдегі алынған тау жыныстарын
лақтыру-толтырым жабдықтары арқылы аракідік ретімен толтырылады.
Жоғарыда талданған қазу жүйесінің артықшылықтары және кемшіліктері.
Артықшылықтары: Кенжардағы жұмысшылар еңбегінің өнімділігінің
жоғарылығы, кең көлемдегі механизацияға бұрғылау және тиеп-тасымалдау
жұмыстарының тиімді шарттары. Желдетуге толық қанағаттанарлық шарттар.
Кемшіліктері: Діңгектер қалдыру кезіндегі кеннің жоғалымы, төбе
жыныстарын ұдайы бақылап, оны мерзімінде сапалы опырып тұру қиындығы.
1. ЖҮРГІЗУ ЖӘНЕ ТАЗАРТУ ЖҰМЫСТАРЫН МЕХАНИКАЛАНДЫРУ ҚҰРАЛДАРЫН ТАҢДАУ ЖӘНЕ
ЕСЕПТЕУ.
Берілген кен орнының кен-геологиялық жағдайларына, берілген жылдық
өнімділігіне және қабылданған өндіру жүйесімен, ондағы қазбалардың
өлшемдеріне байланысты келесі өздігінен жүретін жабдықтарды қабылдаймыз.
Дайындық тілме жұмыстары үшін:
Мини бур-бұрғылау;
ЗП - оқтауға;
TORO-400D – тиеп жеткізуге;
ТП-3 – бекітуге;
КПВ-1А - өрлемелерді жүргізуге.
Тазарту жұмыстары үшін:
СОЛО-600 – бұрғылауға;
ЗДУ-50 – оқтауға;
TORO-400D – тиеп жеткізуге;
БПДУ-2 – бульдозер (көмекші жұмыстарға).
2.1 Кен жабдықтарымен машиналарының техникалық және пайдалану
өнімділіктерін есептеу.
2.1.1 СОЛО-600 – бұрғылық қондырғының пайдалану өнімділігі
маус,
(2.1)
Мұндағы m=1-қондырғыдағы бұрғылық машиналар саны; Т-ауысым ұзақтығы, мин;
Тп.з-ауысым ішіндегі дайындық операциялардың ұзақтығы, мин; υб-бұрғылаудың
механикалық жылдамдығы, ммин; Кв-бұрғылық қондырғыны ауысым бойынша
пайдалану коэффициенті; Н-скважина тереңдігі, м; Тв-қосымша жұмыстарға
кететін уақыт, мин;
Тв-Тж-Тт.қ+Топ+То.а мин,
(2.2)
Мұндағы Тж, Тт.қ, Топ, То.а- штангаларды жалғастыруға, түсіруге және
көтеруге, каронкаларды алмастыруға, станоктың орнын ауыстыруға кететін
уақыттар, мин,
мин,
(2.3)
Мұндағы tш-бір штанганы ажыратуға және жалғауға қажет уақыт, мин; h-
коронканың жүзінің доғалдануға дейінгі төзімділігі, м; l-бір штанганың
ұзындығы, м;
(2.4)
(2.5)
Мұндағы tk-бір коронканы ауыстыру уақыты, мин; υп-бұрғылық құрамды көтеріп
түсіру жылдамдығы, ммин;
Бұрғылық қондырғының массалық пайдалану өнімділігі
таус,
Мұндағы q-1м скважинадан тау жынысының шығуы, м3; γ-руданың тығыздығы, т
м3; к=0,95-скважинаны пайдалану коэффициенті,
таус.
Бұрғылық қондырғылар саны
дана;
(2.7)
т;
(2.8)
т;
(2.9)
Мұндағы к-қалыпсыздық коэффициенті; n=305-жылдағы жұмыс күндер саны,
Бұрғылық қондырғылардың тізімдік саны
дана,
(2.10)
Мұндағы Kg- техникалық дайындық коэффициенті.
Бұрғылық қондырғылардың жалпы санын 9 дана қабылдаймыз.
2.1.2 TORO-400D тиеп тасығыш машинаның техникалық және пайдалану
өнімділіктерін есептеу
Машинаның техникалық өнімділігі
тсағ,
(2.11)
Мұндағы Vk-шөміштің сиымдылығы, м3;
шөмішті толтыру коэффициенті;
Tц-цикл ұзақтығы, мин,
мин,
(2.12)
Мұндағы tn-шөмішті толтыру уақыты, мин,
мин,
Мұндағы ірі кесектердің шығуына байланысты тиеуге кететін уақыттық
ұзаруын ескеретін коэффициенті; шөмішті түсіруге және көтеруге кететін
уақыты; жебені көтеріп түсіруге кететін уақыты; шөмішті толтыру
уақыты; машина бос жүрісінің уақыты, мин; машинаның жүкпен жүру
уақыты, мин,
мин;
(2.13)
(2.14)
Мұндағы Lг, Ln-машина жүкпен және бос жүру қашықтығы, м; υор.г,υор.п-
машинаның жүкпен және бос жүру жылдамдықтары, ммин;
Tтүс-жүкті түсіру уақыты, мин,
(2.15)
Мұндағы түсіру барысындағы маневрлерге жұмсалатын уақытты ескеретін
коэффициент.
тсағ.
Машинаның пайдалану өнімділігі
таус,
Мұндағы Таус-ауысым ұзақтығы, сағ; КВ-машинаның ауысым бойынша пайдалану
коэффициенті;
таус,
Машиналар санын анықтау
(2.16)
Мұндағы Кб-машинаның ауысым ішіндегі жұмысының біркелкісіздік коэффициенті,
N=3 дана деп қабылдаймыз.
Машинаның тізімдік саны
дана,
(2.17)
дана деп қабылдаймыз
2.2 Қозғалтқыштардың қуатын, сығылған ауаның және жанар-жағар майлардың
шығынын есептеу.
2.2.1 СОЛО-600 бұрғылық қондырғының қозғалтқышына қажетті қуат.
кВт,
(2.18)
мұндағы Nж.қ-жүргізу бөлімінің қозғалтқышының қуаты, кВт; Nс.қ-сұйықтық
станциядағы қозғалтқыштың қуаты, кВт,
(2.19)
мұндағы қор коэффициенті; FT-ілгектегі тарту тегеуіріні, Н; υ-бұрғылық
қондырғының қозғалу жылдамдығы, мс; трансмиссияның және шынжыр
табанның ПӘК-і,
Н,
(2.20)
мұндағы WH-қозғалысқа негізгі кедергі, Н;
Wi-ылдидан кедергі, Н; Wj-қозғалыс үдеуінен кедергі, Н,
(2.21)
мұндағы β-трассаның көтеріліс бұрышы, град;
M=2300 кг-машинаның массасы,
(2.22)
мұндағы mкел-машинаның келтірілген массасы, кг; а-машинаның үдеуі, мс2;
кг
(2.23)
мұндағы айналыстағы массалар коэффициенті,
кг;
Н;
Н;
Н.
Сұйықтық станциядағы қозғалтқыштың қуаты
(2.24)
мұндағы Q-сұйықтық станция өнімділігі, м3мин; P-сұйықтық жүйедегі қысым,
мПа; ηс-станцияның ПӘК-і; ηж-жетектің ПӘК-і,
кВт;
кВт.
СОЛО-600 бұрғылық қондырғысына қажет сығылған ауа шығыны.
Ауысымдағы іс жүзіндегі шығын
м3аус,
мұндағы Nm-бұрғылық машиналар саны;
Q- бір машинаға қажет ауа шығыны, м3мин,
м3аус.
Сығылған ауаның жылдық шығыны
м3жыл;
(2.25)
м3жыл.
2.2.2 TORO-400D тиеп-тасығыш машинаның қозғалтқыштарына қажет қуат және
жанармай шығыны
Жалпы қуат
кВт;
(2.26)
кВт,
(2.27)
мұндағы W-күреу кезіндегі қозғалысқа кедергілер жиынтығы, А; υ-машинаның
қозғалу жылдамдығы, мс,
Н,
(2.28)
мұндағы жұмыс мүшесіндегі қысымнан туатын кедергі, Н,
Н,
(2.29)
мұндағы W1-шөміштің жүкке екеуінен түсетін кедергі, Н; W2-жүктің шөміш
ішіндегі қозғалысына кедергі, Н,
Н,
(2.30)
мұндағы К=600 материалдық шөміштің енуіне кедергісі, нм3; в-шөміштің ені,
м; h-шөміштің биіктігі, м,
(2.31)
(2.32)
(2.33)
мұндағы Gж-жүктің ауырлық күші, Н; қозғалысқа кедергі коэффициенттері.
(2.34)
мұндағы m-шөміштегі жүктің массасы, кг,
(2.35)
(2.36)
(2.37)
мұндағы G-машинаның ауырлық күші, Н;
γe=0,25-екпін коэффициенті,
Сұйықтың станциядағы қозғалтқыш қуаты
кВт;
кВт.
TORO-400D тиеп-тасығыш машинаның жанармай шығыны
Бір қатынаудағы шығын
кг. (2.38)
Бір қатынастағы іс жүзіндегі жанармай шығыны
кг,
(2.39)
мұндағы Кт=1,1-жер астындағы қазудың төмендеуіне байланысты шығынның
көбеюін ескеретін коэффициенті; Кк=1.06-өз қажеттігіне жұмсалатын шығынды
ескеретін коэффициент; Км=1,1-маневрлерге кететін шығынды ескеретін
коэффициент,
кг.
Ауысымдағы іс жүзіндегі шығын
(2.40)
мұндағы Zқ-ауысымдағы қатынастардың қажет саны,
(2.41)
Жанармайдың жылдық шығыны
кгжыл;
(2.42)
кгжыл;
Жағармайдың шығынын жанармайдың шығының 5%-на тең деп қабылдаймыз.
кгжыл;
2.1-кесте. Төлем ақы
Жұмыс саны Жылдық адам Күндік Жылдық
ауысым саны белгілі төлем ақы,
ақы,тг мың.тг
аус Тәу
Бұрғышы 7 21 6405 1480 9479400
Бұрғышы көмекшісі 7 21 6405 1210 7750050
ТORO-400 жүргізушісі 2 6 1830 1220 2232600
Бекітуші 4 12 3660 910 3330600
Слесарь 1 3 915 1080 988200
Электрслесарь 1 3 915 1080 988200
Газ электрсварщигі 1 3 915 1080 988200
Бәрі
25757250
Барлық қосымша төлем 70%
18030075
Барлығы
43787325
2.2-кесте. Материалдар
Материалдар атауы1т руданың өзіндікБірліктің құны, тг1т руданың өзіндік
шығыны құны
Құрыш құйма 1,25 4 5
Бұрғылық болат 0,25кг 12 3
Қопарғыш заттар 0,25кг 30 6
Жанғыш пілте 0,03м 80 2,4
Капсюльді 0,2дана 10 2
детонатор
Бекіткіш заттар 0,001м3 4000 4
Жанар-жағар 0,008 10 0,08
майлар
Бәрі
22,48
Ескерілмеген материалдар
2,248
Барлығы
24,728
2.3-кесте. Жабдықтар амортизациясы
Жабдықтың аталуы СаБірліктің құны, Жалпы Амортиз-лық Жылдық
нымың. тг құны, бөлініс амортиз-қ
мың.тг мөлшері бөлініс,
% мың.тг
Бұрғылық станок 9 5720 51480 40 20560
Оқтағыш 3ДУ-50 2 4800 9600 40 3840
Тиеп-жеткізгіш м. 3 4600 13800 40 5520
Т-400Д
Бульдозер БПДУ-2 2 2100 4200 30 1260
Жүргізу кешені 2 4800 9600 30 2880
КПВ-А
Бәрі
34060
Басқа ескертілмеген жабдықтар 10%
3406
Құрастыру және ажырату 20%
6812
Барлығы
4427
2.4-кесте. Энергия шығыны
Жабдықтар атауы Саны қуат Жылдық Бос Жылдық
шығын бел.құны шығын құны
Бульдозер БПДУ-2м2 54 21000 4 840
Бәрі
840
Ескертілмеген энергия 10% 84
Барлығы 924
2.5-кесте. Жалпы шығындар
Шығындар атауы Жылдық шығын, мың.тг 1т руданың өзіндік құны
Төлем ақы 19807,385 11,04
Материалдар 24,728 0,02
Жабдықтар амортизациясы44278 24,6
Энергия
924 0,5
Барлығы: 65034,113
36,16
2. КЕНІШТІК КӨЛІК
Жылжымалы құрамның түрін таңдау
Оқпаннан тиеу орындарына дейінгі жүксіз бағыттағы тасымалдау
қашықтығы.
Тиеу орындарынан оқпанға дейінгі жүк тиелген бағыттағы тасымалдау
қашықтығы
Қабат бойынша орташа өлшемді тасымалдау қашықтығы
Кеніштің жылдық өнімділігіне және орташа өлшемді тасымалдау
қашықтығына байланысты ВГ-9А вагонын және к14 электротасығышын қабылдап
аламыз.
Электротасығышты тасымалдаудың есептік параметрлерін анықтау.
Вагонның іс жүзіндегі жүк көтергіштігі
т,
(3.1)
Мұндағы V-вагонның сиымдылығы, м3; γ’-кен тығыздығы, тм3; вагон
қорабын толтыру коэффициенті,
Бұл жерде тм;
(3.2)
мұндағы γ-кен тығыздығы, тм3; Кк-қор коэффициенті,
тм3;
(3.3)
т.
Жүк тиелген және жүксіз вагон қозғалысына негізгі кедергі
нкн;
(3.4)
нкн;
(3.5)
мұндағы G0-вагонның өз массасы, т,
нкн;
нкн;
Поезд массасы
т, (3.6)
мұндағы Pқ-электротасығыштың қабысу массасы, т; nc-электротасығыштың
секциялар саны, nc=1; ψ-құм себілмегендегі қабысу коэффициенті, γn-
поездық айналыстағы массалық екпін коэффициенті; поездың орнынан
қозғалғандағы үдеуі, мс2 ; i-жол еңісі,
т.
Поездың қабылданған массасы бойынша құрамдағы вагондар саны
дана.
(3.7)
Жүк тиелген құрамның нақты массасы
т.
(3.8)
Жүк тиелген құрамның массасы
т.
(3.9)
Поездың пайдалы массасы (жүккөтергіштігі)
т.
(3.10)
Тарту күші және жылдамдық
Жүк тиелген және жүксіз поездың қалыптанған қозғалыс кезіндегі бір
қозғалтқышқа келетін тарту күші
(3.11)
(3.12)
мұндағы Nk-электротасығыштың бір секциясындағы тартқыш қозғалтқыштардың
саны, nk=2,
Жүк тиелген және жүксіз поездардың жылдамдығы қабылданған
электротасығыштың тарту сипаттамасының теңдеуінен анықталады.
(3.13)
(3.14)
(3.15)
(3.16)
(3.17)
(3.18)
мұндағы Nсағ-қозғалтқыштың қуаты, кВт; υсағ, υұз-сағаттық және ұзақтық
режимдердегі жылдамдық, мс; Fсағ, Fұз-сағаттық және ұзақтық режимдердегі
тарту күші; тісті берілістің ПӘК-і,
Механикалық тежегішті электротасығыштың тежеу күші
(3.19)
Жүкпен және бос құрамның үлесті тежеу күші
(3.20)
(3.21)
Жүк тиелген және жүксіз поездардың тежегішті баяулауы
мс2; (3.22)
мс. (3.23)
Жүк тиелген және жүксіз поездардың тежеу бойынша рұқсат етілген
жылдамдығы
(3.24)
(3.25)
мұндағы T0=5c-сығылмалы ауалы жетекті колодкалы тежегіштер үшін тежеу
басталуына дейінгі уақыт; lT=40м қауіпсіздік ережесіне сәйкес тежеу жолы,
Тарту және тежеу күші бойынша шыққан жылдамдық мәндерінің ең кішісін
таңдап аламыз.
Қатынау ұзақтығы
Жүк тиелген және бос поездың орташа жүру жылдамдығы L≥1000м болғанда
қалыптанған жылдамдықтар әдісімен алынады.
(3.26)
(3.27)
Жүк тиелген және жүксіз поездардың қозғалысының ұзақтығы
(3.28)
(3.29)
Қатынау бойындағы поезд қозғалысының ұзақтығы
(3.30)
Құрамды тиеу уақыты
(3.31)
мұндағы бір вагонды тиеу уақыты,
мин.
Вагонаударғышпен құрамды түсіру уақыты
(3.32)
мұндағы бір вагонды түсіру уақыты,
Қатынаудың толық ұзақтығы
м ин,
(3.33)
мұндағы мин бір қатынаудағы маневрлер уақыты,
мин.
Қозғалтқыштардың қызуын тексеру
Жүк тиелген және жүксіз поездардың қозғалыс кезіндегі қозғалтқыштың
тұтыну тоғының мәні
(3.34)
(3.35)
мұндағы сағаттық және ұзақтық режимдердегі қозғалтқыш тоғының мәні
Эквивалентті ток
(3.36)
мұндағы тиеп-түсіру операциялары кезіндегі электротасығыш жұмысын
ескеретін коэффициент.
Эквивалентті тоқ ұзақтықтан артпауы керек.
қойылған шарт сақталады.
Электротасығыштардың өнімділігі және саны
Бір электротасығыштың ауысымдағы мүмкіндік қатынау саны
(3.37)
мұндағы сағ ауысымдағы электротасығыш жұмысының ұзақтығы,
деп қабылдаймыз.
Негізгі жүкті (руданы, бос жынысты) тасымалдау үшін ауысымдағы
қажетті қатынаулар саны
(3.38)
(3.39)
мұндағы шахтаның (қабаттық) ауысымдық өнімділігі; біркелкісіздік
коэффициенті; бос жынысты тасымалды ескеретін коэффициент,
Ауысымдағы қосынды қажетті қатынаулар саны
(3.40)
мұндағы rад-адамдарды тасуға қажет қатынаулар саны; rм-жабдықтарды және
материалдарды тасуға қажет қатынаулар саны,
Жұмыс электротасығыштарының қажетті саны
(3.41)
Электротасығыштардың тізімдік саны
(3.42)
мұндағы резервтегі электротасығыштар саны,
дана.
Электротасығыштың негізгі жүк бойынша мүмкін орташа ауысымдық саны
ткмаус (3.43)
Электротасығыштың есептік ауысымдық өнімділігі
ткмаус (3.44)
Адамдарды, жабдықтарды және материалдарды тасуды ескергендегі
ауысымдағы электротасығыштың есептік пайдалану коэффициенті
(3.45)
қабылдайды;
(3.46)
мұндағы жөндеудегі және резервтегі вагондарды ескеретін коэффициент;
оқпан албарындағы және жер бетіндегі вагондарды ескеретін коэффициент.
Тасымалдауды электрмен қамтамасыз ету есебі. Поездың орташа тоғы
(3.47)
мұндағы тарту қозғалтқыштарының қосылу сұлбасына байланысты алынады
(параллель қосылғанда тізбектелгендегі ),
Тарту қосалқы станциясының максимальды қуаты (болғанда)
(3.48)
мұндағы тарту қосалқы стансасындағы кернеу; сағаттың тоққа тең
электротасығыш қозғалтқыштарын қосу тоғы; жұмыстағы
электротасығыштардың бірмезгілдік жұмыс коэффициенті болғанда,
Тарту қосалқы стансасының жұмыстық қуаты
(3.49)
мұндағы Kаж-түрлендіргіш агрегаттың асыра жүктеу қабілеттік коэффициенті.
болғанда АТП 1000275 типті түрлендіргішті қабылдаймыз:
Электрэнергия шығыны
Бір қатынаудағы энергия шығыны
(3.50)
Орталық жер асты қосалқы станциясының ауысымдық энергия шығыны
мұндағы түрлендіргіш қондырғысының ПӘК-і; желінің ПӘК-і,
Жылдық энергия шығыны
Тасымалдаудың құны келесі элементтер шығыны бойынша анықталады: төлемақы,
жабдықтар амортизациясы, электр энергиясы, материалдар.
Есептеулер кесте түрінде жүргізіледі.
3.1-кесте. Төлемақы
Жұмысшылар мамандығыЖұмысшы саны Жылдық адам Күндік төлемЖылдық төлем
ауысым саны ақы,тг ақы,тг
ауысым тәулік
1.Электротасығыш 2 6 1830 2272,7 693173
жүргізушісі
2.Кен тиеуші 1 3 915 1363 415715
3.Жөндеу слесарі 1 3 915 1136 346480
4.Жол жөндеу 1 3 915 909 277245
жұмысшылары
5.Электрослесарь 1 3 915 909 277245
6.Газ пісіруші 1 3 915 909 277245
Бәрі
2227103тг
Барлық қосымша ақы 70%
1600972,1тг
Барлығы
3888075,1тг
3.2-кесте. Жабдықтар амортизациясы
СанБағасы, тг АмортизациЖыл
Жабдықтар атауы ы ялық амортизациялық
бөлініс бөлініс
мөлшері,% қоры,тг
Бірліктік Жалпы
1.Электртасығыштар 3 1456000 4368000 9 393120
2.Жүк вагоны 27 166400 4492800 9 404352
3.Материалдық вагон 2 166400 499200 9 44928
4.Адам таситын вагон2 166400 332800 9 29952
5.Өртке қарсы вагон 1 166400 166400 9 14976
6.Арнайы вагон 1 166400 166400 9 14976
7.Түрлендіргіш 1 57200000 57200000 9 5148000
агрегат 1 1872000 1872000 9 16480
8.Вагон аударғыш
Бәрі
6218784тг
Құрал жабдықтар 10%
621878,4тг
Құрастыру 20%
1243756,8тг
Барлығы
8084419,2тг
3.3-кесте. Электр энергиясының құны
Энергия Саны Жылдық энергия 1кВт.сағ Жылдық
тұтынушы Қуаты,кВт шығыны, кВт.сағ энергия энергия
жабдықтар атауы құны, тг құны, тг
Түрлендіргіш 1 137 655140 4,14 2711279,6
Вагон аударғыш 1 5,5 34770 4,14 143947,8
Бәрі
2856227,4
Ескертілмеген энергия 10%
285622,7
Барлығы
3141850
3.4-кесте. Материалдар құны
Материалдар атауы Жылдық құны, тг
Майлағыш, сүрткіш материалдары
(энергия құнынан 10%) 314185
қосалқы бөлшектер
(жабдықтар амортизациясынан 5%) 404221
Арзан және тез тозатын құралдар, арнайы киім
(Энергия құнынан 3%) 94255,5
Барлығы
882661,5тг
3.5-кесте. Тасымалдың жалпы құны
Шығындар элементтері Жылдық шығын,тг 1т руданы тасымалдаудың
өзіндік құны, тгт
Төлем ақы 3888075,1 1,9
Жабдық амортизациясы 8084419,2 4
Материалдар 812661,5 0,4
Электр энергия 3141850 1,57
Барлығы
7,87тгт
4 ТҰРАҚТЫ ҚОНДЫРҒЫЛАР
4.1 Көтерім қондырғылары
Руда көтеру үшін жүк оқпанында екі скипті қондырғы және жыныс көтеру
үшін кері салмақты скип қабылдаймыз. Адамдарды, материалдарды және
жабдықтарды көтеріп түсіру үшін екінші оқпанында кері салмақты клетті
қондырғы қабылдаймыз.
Рудалық жүк көтерімі үшін жабдықтарды есептеу және таңдау
Көтерімнің сағаттық өнімділігі
тсағ.,
(4.1)
мұндағы қор коэффициенті; жылдық жұмыс күндерінің саны; сағ
тәуліктегі көтерімнің жұмыс мерзімі,
тсағ.
(4.2)
Бір скиптің жүк көтергіштігі
мұндағы көтерім биіктігі, м,
(4.3)
мұндағы Нш-ең соңғы қабаттағы нашар жағдайда есептелген шахта тереңдігі
немесе тік оқпан тереңдігі, м; скипті тиеу үшін қабаттан төмен түсіру
тереңдігі, м,
Скиптің қажет көлемі
(4.4)
мұндағы руданың қопсытылған күйдегі тығыздығы, кгм3; бұл жерде ρ-
массивтегі руданың тығыздығы, кгм3; Kқ-қопсыту коэффициенті,
Есептелген қажет көлем бойынша скипін қабылдаймыз. Сиымдылығы
қыстырғыш құрылыммен қоса массасы кг.
Скиптің іс жүзіндегі жүк көтергіштігі Ц 3x2,2
(4.5)
мұндағы β-скиптің толуын ескеретін коэффициент,
Темір арқандарды есептеу және таңдау
Арқанға түсетін соңғы салмақтары
(4.6)
Арқанның қыстырма ұзындығы
(4.7)
мұндағы hk-көпір биіктігі, м; бір арқанды көтерімде,
1м бас арқанның есептік массасы
кгм, (4.8)
мұндағы Па арқан сымы материалының үзілуге уақытша кедергісі;
дөңгелек өрімді арқанның тығызыдығ; арқанның статикалық беріктік
қор коэффициенті бір арқанды жүк көтерімі үшін,
кгм.
МЕСТ-кестелерінен 1м бас арқанның есептік массасы бойынша ЛК 10
дөңгелек өрімді арқанды таңдаймыз. кгм; дың қабылданған
мәніндегі арқанның барлық сымдарының қосынды үзілу күші.
Қабылданған арқан нақтылы беріктік шегіне тексерілуі керек
(4.9)
Шахта тереңдігі дейін болғанда статикалық теңестірілмеген көтерім
қондырғысын қабылдаймыз.
4-Сурет. Көтерім қондырғысының сүлбесі
Көтерім машинасын таңдау
Көтерім машинасы барабан үйкеліс шкиві мен қабылданған арқан
диаметрінің қажетті қатынасына байланысты қабылданады.
Бір арқанды көтерім үшін
Көтерім биіктігі есептік болғанда барабан диаметрі жуық
жоғары мәнде болатын көтерім машинасын таңдаймыз.
Қабылданған көтерім машинасын тексереміз
Барабанды ені бойынша тексереміз
(4.10)
мұндағыарқанның сынауға арналған артық ұзындығы үйкеліс
орамдарының саны оралатын және ағытылатын арқандардың арасындағы бос
орамдар саны арқан орамдары арасындағы кеңістік мм,
Арқандағы ең жоғары статикалық кернеу
(4.11)
мұндағы асыра көтеру биіктігі, м (3,0м-ден кем емес); теңестіруші
арқан массасы (статикалық теңестірілмеген),
Аударылатын көтерім ыдыстары үшін арқандардың статикалық кернеулер
айырмашылығының ең жоғарғы мәні
(4.12)
Осылайша таңдалған көтерім маминасын қалдырамыз.
Мұнараның (копер) биіктігін алдын-ала анықтау
Қауіпсіздік ережесіне сәйкес бағыттағыш шкивтің диаметрі болуға
тиісті, сондықтанда стандартты ШК-4 шкивін таңдаймыз.
Мұнара биіктігі
(4.13)
мұндағы қабылдау бункерінің биіктігі (); түсіру кезіндегі
скиптің бункерден асып тұрған биіктігі (); скиптің қыстырғыш
құрылысымен бірге биіктігі; мұнара шкивінің радиусы, м,
.
Мұнаралар стандартталмағандықтан оның биіктігін есептеу бойынша
қабылдаймыз
Қозғалтқыштың шамалық қуаты
квт,
(4.14)
Мұндағы динамикалық кесте сипаттамасы, аударылмалы скипті бір арқанды
қондырғы үшін көтерімнің бір цикліндегі қозғалыс мерзімі;
редуктродың ПӘК-і, ,
мұндағы бір сағаттағы көтерім циклдерінің саны; -тоқтау ұзақтығы,
кВт.
Шамамен алынған қуат арқылы АҚН2-18-53-16 қозғалқышын қабылдаймыз;
қуаты -1250 кВт; айналу жиілігі -370мин-1; статор тогы 112А; редуктордың
салмағы -38т.
Шамамен алынған көтерімнің нақтылы ең жоғарғы жылдамдығы
(4.15)
мұндағы қозғалтқыштың айналу жиілігі, мин-1; i=11,5 – редуктордың
беріліс қатынасы қауіпсіздік ережесіне сәйкес ,
; 5,3 мс 21,7 мс.
Көтерім қондырғысы қозғалтқышының қуаты, энергия шығыны және ПӘК-і.
Көтерім қозғалтқышының эквивалентті қуаты
кВт;
(4.16)
кВт.
Қозғалтқыштың қуат қоры
(4.17)
4.1-сурет. Көтерім қондырғысының жұмыс диаграммасы
Алдын-ала қабылданған қозғалтқышқа қойылатын талаптар
қанағаттандырарлық.
Бір көтерімге кететін пайдалы энергия шығыны
кВт.сағ ; (4.18)
кВт.сағ.
Бір көтерімдегі іс жүзіндегі энергия шығыны
кВт.сағ; (4.19)
кВт.сағ.
Көтерім қондырғысының ПӘК-і
.
(4.20)
1т көтерілетін рудаға кететін энергияның шығыны
кВт.сағт. (4.21)
Энергияның жылдық шығыны
кВт.сағ. (4.22)
2. Шахталық су айдау қондырғысының пайдалану есебі
Насостың есептік өнімділігі
м3сағ., (4.23)
мұндағы Qқ=500 м3сағ қалыпты су келуі; 20 сағ – қалыпты су келуді бір
насоспен шығару уақыты,
м3сағ.
Геодезиялық биіктігі
, Н, (4.24)
мұндағы жұмыс жүріп жатқан қабатқа дейінгі шахтаның тереңдігі, м;
сору биіктігі, қалыпты насостық камералар болса + белгісімен
қабылданады; ақпан аузымен салыстырғанда төгу кезіндегі трубалардың
жоғары орналасуы,
Желіге жұмыс істеген кездегі манометрлік қысым
м, (4.25)
мұндағы қысым шығыны, м,
Насостың қажетті ең аз өнімділігі кезіндегі шамалап алынған қысым
яғни
770H1689 сонымен H1=800 м.
Тәуліктік су келуді ескере отырып, насостық камераға ЦНС-300-700
тектес төрт насос қоямыз, оның екуі жұмыста параллельді қосылған, біреуі
резервте, біреуі жөндеуге тұрады.
Жұмыс доңғалақтарының қажетті саны
(4.26)
Насостық камералардың және су жинағыштардың орны мен құрылысы.
Насос камералар мен су жинағыштар кеніштік алаңда оқпанға жақын жерде
орналастырылады.
Су жинағыштың көлемі 4 сағаттық қалыпты су келуді сыйдыру шартымен
анықталады
Vсу= (4.27)
Су жинағыштың әрбір тармағындағы ұзындық
м, (4.28)
мұндағы S=7,54м2 – су жинағыштың қабылданған қоймасы. Жобаланған
кеніш үшін су жинағыштағы су деңгейінен төмен орналасқан, терңдетілген
насостық камералар қабылдаймыз.
Тереңдету шамасы 5метр
Насостық камераның ұзындығы
м, (4.29)
мұндағы z – қондырғылар саны; электроқозғалтқыштың ұзындығы; -
насостың ұзындығы; агрегат арасындағы қашықтық.
Насостық камераның ені
м, (4.30)
мұндағы насостық камераның тұғырының ең үлкен ені; - тұғырдан
рельстік жол жағынан керегеге дейінгі арақашықтық, м,
тұғырдан сору құдықтарына дейінгі ара қашықтық, м,
Құбырдың диаметрін анықтау
Құбырдың ішкі диаметрі
, м, (4.31)
мұндағы = 600 м3сағ – насостардың өнімділігі; су құбырындағы
судың қозғалыс жылдамдығы, мс; мс.
Құбыр қабырғасының қалыңдығы
см2, (4.32)
мұндағы құбыр жасалған материалдың үзілуге мүмкіндік кернеуі, кгсм2;
p – есептеу қимасындағы судың қысымы, мПа,
,мПа; (4.33)
a – құбыр қабырғасының қалыңдығын тоттануға қарсы қалыңдату, см.
ГОСТ 8732-78 бойынша стандартты құбыр диаметрін қабылдаймыз S=7 мм;
dc=273 мм,
Желіге насостық қондырғының жұмыстық нүктесін анықтау.
ЦНС – насосының нақты сипаттамасы каталог бойынша паспорттық
берілістер негізінде сурет сәйкес параллель бірге істейтін насостардың
қосынды сипаттамасы созылады. Сол масштабта желі сипаттамасы да мына
формула бойынша құрылады.
м, (4.34)
мұндағы - желінің сипаттамасы,
(4.35)
мұндағы L – құбырдың ұзындығы, м,
м, (4.36)
Бұл жерде насос камерасындағы ең ұзын құбыр ұзындығы, м;
құбырлық қазбаның ұзындығы, м; оқпандағы құбыр ұзындығы, м;
жер бетіндегі құбыр ұзындығы, м; кедергінің эквивалентті
ұзындығы, м,
м, (4.37)
бұл жерде орындық кедергілер коэффициенттерінің қосындысы (),
ұзындық бойынша діріл коэффициенті, Қ2 – құбырдың шығындық
сипаттамасы, м6с2,
Құбырдың сипаттамасын насос өнімділігінің әртүрлі мәнін бере отырып
құрамыз. Берілістерді кестеге түсіреміз.
4.2 – кесте. Құбыр сипаттамасы
Көрсеткіштері Q 0,25 0,5 0,75 Qнас 1,25
Qнас Qнас Qнас Qнас
0 150 300 450 600 750
0 1,3 5,4 12,3 21,9 34
755 756,3 760,4 767,3 776,3 789
Электроқозғалтқыштың қуатын таңдау және электр энергиясы шығынын
есептеу.
Насостық қондырғының электроқозғалтқышының қажетті қуаты.
кВт, (4.38)
мұндағы электроқозғалтқыш қуатының қор коэффициенті; n – параллель
жұмыс істейтін насостар саны, айналатын судың тығыздығы, тм3,
кВт.
Сонымен ЦНС-300-700 насосы мен BAO-143-4 қозғалтқышы қабылданады N=903 кВт;
n=1488 мин-2;
Тәулік ішіндегі насостық қондырғының нақты жұмыс істеген сағаттар саны
қалыпты су келу кезінде
сағ.
(4.39)
Су келу көтерілгенде
сағ.
(4.40)
Су айдауға кететін электр энергиясының жылдық орташа шығыны
кВт.сағ, (4.41)
мұндағы қозғалтқыштың ПӘК-і, желінің ПӘК-і, және
қалыпты және су келу кезіндегі жылдағы жұмыс күндері,
кВт.сағ.
Технико – экономикалық көрсеткіштері
4.3-кесте. Төлем ақы
Жұмысшылар мамандығы Тәуліктегі Жылдық адам.Күндік Жылдық төлем
жұмысшы саныаус саны тариф, тг ақы, мың.тг
Кезекші электр 3 1095 740 810,5
слесарі 3 915 680 622,2
Жөндеуші слесарі 2 610 680 414,8
Газ электр аваридигі
Бәрі 1874,5
Барлық қосымша төлем 70% 1293,3
Барлығы 3140,8
4.5-кесте. Жабдықтар амортизациясы
Саны Жабдық Барлық АмортизациялЖылдық
Жабдықтар атауы құны, жабдық ық бөлініс амортизация
мың.тг құны, мөлшері, % лық
мың.тг бөлініс,
мың.тг
Насос ЦНС-300-700 4 4800 19200 20 3840
Насос эл.қозғалтқыш 4 1500 600 10 600
Құбыр (L=553м) 2 100 200 5 10
Басқару аппараттары 500 500 10 50
Бәрі 25900
Тасымалдау және құрау 2590
Жабдықтар құнынан 20% 5180
Барлығы 33670
4.6-кесте. Электрэнергияға кететін шығын
Қуаты, Жылдық Жылдық 1 Жылдық
Жабдық атауы саны кВт жұмыс электр кВт.сшығыны,
сағаты энергия ағ мың.тг
шығыны, құны,
кВт.сағ тг
Насос электр 2 800 8760 4
қозғалтқышы
Материалдар бағасын энергияға кеткен
шығынмен 10% қабылдаймыз. мыңтг
4.7-кесте. Су айдаудың жалпы шығыны
Шығындар атауы Жылдық шығын, мың.тг 1г руданың өзіндік
құны, тгт
Төлем ақы 3140,8 7,5
Жабдықтар амортизациясы 9680 7,5
Электроэнергиясы 55200 42,4
Материалдар 5520 4,2
Барлығы 73540,8
56,6
3. Желдеткіш қондырғылар
Кенішті желдету флангалы сүлбе бойынша жүзеге асырылады. Таза ауа
орталық оқпан арқылы келіп, квершлаг бойынша тасымалдау штректеріне дейін
барады. Штректен таза ауа тарқатылып, тікелей жұмыс жүріп жатқан забойларға
барады. Ал лас ауа өрмелерді және желдету штректерін бойлай отырып кен
орнының шеттеріне келеді. Ол жерде желдету оқпандары арқылы сыртқа
шығарылады. Желдетпе ағын бойынша шаң көтерілмеу үшін
таза ауа
ластанған ауа
4.3-сурет. Кеніштің желдету сүлбесі
Адамдар саны бойынша қажетті ауа мөлшері
м3мин, (4.42)
мұндағы = жарылғыш затты жарғандағы азот қышқылының көлемі,
t=60 млн – желдету уақыты; Ау – жарылғыш заттар зарядының шартты салмағы,
кг; V – газдалған кен көлемі, м3,
мұндағы А – жарылғыш заттың нақты заряды, кг; – кендегі газ бөлінудің
нақты мөлшерін ескеретін коэффициент,
м3мин, (4.43)
мұндағы - ауа ағыны жағындағы газдалған кен қазбаларының көлемі, м3;
- 0,9 м3кг -1кг жарылғыш затты жарған кездегі пайда болатын барлық
газ көлемі,
Өздігінен жүретін машиналардың дизельді қозғалтқыштарының газдары бойынша
қажетті ауаның мөлшері.
(4.44)
мұндағы - бір тектес машиналардың қозғалтқыштарының қуаты, кВт;
- бір тектес машиналар саны,
Шаң факторы бойынша қажетті ауаның мөлшері
(4.45)
мұндағы S – қазбаның қимасы, м2; V – ауа ағынының қабылданған қозғалыс
жылдамдығы, мс,
Жоғары шамадағы ауа Qисх
Шахтаның желдету желісіндегі қысым шығынын есептеу.
Қазбаның кедергісі мына формуламен есептеледі.
(4.46)
мұндағы L-қазбаның ұзындығы, м; аэродинамикалық кедергі коэффициенті;
S-қазбаның көлденең қимасының ауданы, м2;П-қазбаның көлденең қимасының
периметрі, м.
Жалпы шахталық депрессияның есептеу үшін әрбір қазбаның депрессиясын
есептеп, нәтижелерін кестеге түсіреміз.
Кесте минимальді және максималді депрессиядағы желдету желісінің
периметрлері бойынша.
4.8-кесте. Депрессиядағы желдету параметрлері
ҚазбаныҚазбаныҚазбаның АэродинамикаКедергі,
Желдету желісінің бөлімі ң ң периметрілық кедергі R,
(қазбасы) ұзындығқимасы,П,м коэффициенті
ы S,м2 ,
L,м
Жеткізу штрегі (L4-5) 100 10 13,9 0,011 1,9
Желдеткіш қазбалар (L5-6) 150 11 13,6 0,0011 2,2
Жеткізу штрегі (L6-7) 100 7 8,8 0,0012 4
Тасымалдау штрегі (L3-4) 350 12 17,3 0,002 1,2
Жеткізу штрегі (L7-12) 80 10 12,6 0,0013 1,7
Желдеткіш квершлагы 300 10 12,6 0,0013 6,3
(L12-13) 100 19 15,5 0,0001 0,02
Желдеткіш оқпан (L13-14) 450 18 15,5 0,0001 0,01
Желдеткіш оқпан (L13I-13) 150 28 20 0,002 0,03
Клетті оқпан (L1-2) 690 28 20 0,002 1,6
Клетті оқпан (L1-2I) 130 16 17,8 0,0011 0,08
Өрлеме (L2-3) 800 14 17,8 0,0011 7,4
Өрлеме (L2I-3I)
Кенішті желдету сүлбесі мминимальді депрессияға (бірінші қабатты
қазуға) және ең қиын желдету режиміне (соңғы қабатты қазуға) құрылған.
Қабаттың әр флангасында үш камера (дайындық, бұрғылау және тазарту)
желдетіледі. Әр камера бірдей қазбалармен желдетілмегендіктен есепті
ықшамдау үшін желдету желісінің тораптық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Түсініктеме сөздер: кенорны, электромеханикалық жабдықтар,
көтерім қондырғылары, құрастыру, жұмыс тәртібі, бастау, қауіпсіздік,
экономикалық нәтиже.
Дипломдық жобаның тақырыбы:
Хромтау кенорны жағдайындағы жерасты кенішінің электромеханикалық
жабдықтарын жобалау.
Жобада тау-кен техникалық жағдайына сәйкес шахта қазу, жүргізу және
тазарту жұмыстары, кеніш көлігі, су сорғыш, көтеру, шахтаға таза ауа беру,
бүкіл шахтаны желдету энергиясын беру есептері орындалып электромеханикалық
жабдықтар таңдалған.
Арнай бөлімде:
Кен машиналарының техникалық диагностикасы. Техникалық күтімді
өткізу құралдары мен технологиялық процестері көрсетілген.
Барлық бөлімдерде технико-экономикалық көрсеткіштер есебі, еңбек
қорғау, қауіпсіздік техникасы көрсетілген.
АНОТАЦИЯ
Ключевые слова: Рудник, электромеханическое оборудование, подъемные
установки, монтаж режим работы, наладка, безопасность, экономическая
(часть) эффективность.
Дипломный проект выполнен на тему:
Разработка проекта электромеханической части подъемного рудника в
условиях Хромтауского месторождения.
В проекте на базе горнотехнических условиях разработки Хромтауского
месторождения осуществлены расчеты и выбрано электромеханическое
оборудование для проходческих и очистных работ, рудничного транспорта и
подъема, водоотлива, общешахтного проветривания, снабжение горных работ
сжатым воздухом и электроэнергий.
В специальной части проекта разработаны техническая диагностика
горных машин и их достоинства.
По всем разделам проведены расчеты механико-экономических
показателей и предусмотрены санатория и техника-безопосности.
ANNOTATION
Key words: mine, electromechanical equipment, sabrty, economical
efficiency.
Diploma project theme is “Electro mechanics of mine project
development in Hromtay over Gady” it include calculation and choice of
electromechanical equipment sore mine worne troneporticity suppey.
All parts contain technical-economical coetticents and stabsti and
ecology worhs.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
8
ТАЛДАУ БӨЛІМІ
9
1 ТАУ-КЕН ЖҰМЫСТАРЫ
10
1.1 Кенішті ашудың тиімді тәсілін таңдау
10
1.2 Қазу жүйесін таңдау
11
2 ЖҮРГІЗУ ЖӘНЕ ТАЗАРТУ ЖҰМЫСТАРЫН МЕХАНИКАЛАНДЫРУ
ҚҰРАЛДАРЫН ТАҢДАУ ЖӘНЕ ЕСЕПТЕУ
14
2.1 Кен жабдықтары мен машиналарының техникалық және пайдалану
өнімділіктерін есептеу
14
2.2 Қозғалтқыштардың қуатын, сығылған ауаның және жанар-жағар
майлардың шығынын есептеу
17
3 КЕНІШТІК КӨЛІК
22
4 ТҰРАҚТЫ ҚОНДЫРҒЫЛАР
30
4.1 Көтерім қондырғылары
30
4.2 Сутөкпе қондырғылары
35
4.3 Желдеткіш қондырғылары
40
4.4 Компрессорлық қондырғылар
45
5 КЕН МАШИНАЛАРЫ МЕН ЖАБДЫҚТАРЫН ЖӨНДЕУ 51
5.1 Жабдықтарды құрастыру және пайдалану
6 АРНАЙЫ БӨЛІМ
58
6.1 Хромтау кен орнында қолданылатын кен машиналарының техникалық
диагностикасы
58
6.2 Диагностикалық көрсеткіштер
59
6.3 Техникалық диагностикалау түрлері
59
6.4 Кен машиналарын техникалық диагностикалау орталары
61
7 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ
63
7.1 Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы Қазақстан
Республикасының заңы
63
7.2 Қауіпті зиянды факторлар
63
8 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
73
ҚОРЫТЫНДЫ
80
ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... 81
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының экономикалық негізін тау-кен өндірісі мен
металлургия салалары құрайды. Сондықтанда пайдалы қазындыларды өндірудің
үнемділігі, оны өндіру екпінін көтеру бүгінгі күннің өзекті мәселелерінің
бірі болып табылады.
Бұл мәселелерді шешу, жер асты кеніштерін техникалық қайта жабдықтаумен
жоғары өнімділікті қазіргі заманғы өздігінен жүретін жабдықтар мен олардың
кешендерін кең қолданумен біте байланысты.
Қазіргі кезде жүргізу және тазарту жұмыстарында жоғары өнімділікті
бұрғылау, тиеп-жеткізу және көмекші қондырғылар, сондай-ақ забойлық
конвейерлер және еңбек өнімділігін едәуір көтеретін сұйықтық механизмдер
көптеп қолданылады. Магистралдық көлік ретінде қуатты локомотивтер,
конвейерлік көліктер, өздігінен жүретін машиналар қолданылады.
Жер асты кеніштерінің өндіріс үрдістерін механикаландыру мен
автоматтандыру өз кезегінде жұмысшылар мен қызметкерлерге инженер-
техникалық жұмыскерлерге жоғары мамандық талаптар қояды. Оның ішінде тау-
кен инженер-электромеханиктерінің мәні аса зор.
ТАЛДАУ БӨЛІМІ
Талдау бөлімін құру үшін алғашқы берілімдер болып дипломдық жобамен
біріктірілген екінші өндірістік практиканың материалдарын таңдау мәселері
табылады. Жобада берілген тапсырмаға сәйкес Ақтөбе облысының Хромтау
қаласында орналасқан Хромтау кен орнының жер асты кенішінің
электромеханикалық бөлігін жобалау қарастырылған. Рудниктегі қолданылып
жүрген техникалық үрдістердің жағдайын және жобалық шешімдерді зерттеу
келесі тұжырымдарға мүмкіндік береді:
– қабылданған кен орны жатаған беткейдегі тік оқпанмен және қабаттық
квершлагтармен, сондай-ақ кен жынысы мен қатар қолданып жүрген өндіріс
жүйелерін, сонымен қатар қолданып жүрген өндіріс жүйелерін болашақ жоғары
жылдамдықты сенімділікті кенішті жобалауда қабылдауға болады.
– Тазарту жұмыстарымен айналысатын кен жұмысшыларының өнімділіктері кен
өндіру саласындағы орташа статикалық өнімділікпен салыстырғанда едәуір
төмен, оның себебін өндіру кешендерін механикаландырудың төмен деңгейімен
түсіндіруге болады және жобада жоғары өнімді өздігінен жүретін бұрғылық
қондырғылары мен тиеп-тасымалдағыш сияқты машиналар қарастыру қажет. Бос
магистраль қазбалардағы көліктік машиналар кешені ВГ-вагондарымен к 14
тоқ арбаларынан тұрады және өнімділікті көтеруге қарастырылған жоқ,
сондықтан да қазіргі жұмыс істеп жатқан өндірісте технологиялық
үрдістердің ең нашар буыны болып табылады.
– Тұрақты қондырғылардың әр түрлері (көтерім, сутөкпе, компрессорлық,
желдеткіш қондырғылары) өндірістің бүгінгі қажеттілігін қамтамасыз
еткенмен, ол оларды автоматтандыру деңгейін бірнеше рет көтеру қажет.
– Электр-механикалық жабдықтардың іс жүзіндегі технико-экономикалық
көрсеткіштері есептік көрсеткіштермен салыстырғанда едәуір төмен. Оның
себебі техникалық күтімді ұйымдастырудың төмен деңгейімен және қазіргі
заманға лайықты диагностика және жөндеу орталарының жоқтығымен
түсіндіріледі.
– электр-механикалық жабдықтардың үнемділігін көтеру үшін жаңа жобаланатын
кеніште оларды тек жаңартып қана қоймай, сонымен қатар еңбек ақы төлеудің
жаңа прогресивті түрлерін ендіріп, күтуші жұмысшыларды негізгі және
көмекші жұмыстарда уақыт үлкендеуге, шығындарды азайтуға, материалдармен
энергияларды аз жұмсауға ұмтылған жөн.
1 тау-кен жұмыстары
1. Кенішті ашудың тиімді тәсілін таңдау
Кенді ашу тәсілін таңдау дегеніміз – кен жұмысының геологиялық
жағдайына қарай және техникалық даму деңгейіне сай өту қазбаларының
орналасу сүлбесін, түрін, санын, түсетін орнын және пішінін анықтау болып
табылады. Таңдап алынған тиімді ашу тәсілі кеніштердің қауіпсіздігінен
жерасты жұмыстарын тегін желдету, қазып алынатын кеніштің жоғары түсімін,
яғни толық қазып алынуын, жұмсалатын күрделі қарасы мен тұтынымдық шығынның
аз болуын, ашу мерзімін қысқартып, кен қазу жұмыстарын қарқынды
дамытатындай және кеніштің жылдық жоспарын орындауды қамтамасыз ету шарт.
Тиімді ашу тәсілі екі кезеңнен тұрады.
Бірінші кезеңде кеннің геологиялық жағдайын ескере отырып, ықтимал ашу
нұсқалары алдын-ала белгіленеді де олардың әрқайсысына қолда бар
мәліметтерге сүйене отырып, нұсқа бойынша баға беріліп, жарамды деген
бәсекелес екі немесе іш ашу сүлбесі қалдырылады. Біздің жобалап отырған кен
орны жағдайына мынадай ашу тәсілдерін қолдануға болады.
1. Тік оқпан кенішті қиып өтеді.
2. Тік оқпан ығысу алабынан тыс төнбе бүйірінен түскен.
3. көлбеу оқпан ығысу алабынан тыс жату бүйірінен түскен.
4. Тік оқпан ығысу алабынан тыс жату бүйірінен түскен
квершлагтармен ашу тәсілі.
Кенішті ашудың екінші тәсілінде, яғни тік оқпан ығысу алабынан тыс
төнбе бүйірінен түскен кезде қабаттық квершлагтардың ұзындығы едәуір
ұзарады, яғни қазбаны өту күтіп ұстау шығындары ұлғаяды және кенді
тасымалдау құны өсіп, 1т кеннің өзіндік құны қымбаттайды. Тағы да бір
кемшілігі кен орнын іске қосу мерзімі көп уақытқа ұзарады.
Кенішті ашудың үшінші тәсілінде, көлбеу оқпан ығысу алабынан тыс
жату бүйірінен түскенде, бұл тәсіл тік оқпан түсіруге мүмкіндік болмаған
жағдайда қолданылады.
Сондықтан келесі екінші кезеңге 1 және 4 тәсілдерді қалдырамыз. Екінші
кезеңде осы қарастырылуға қалдырылған 2 нұсқа техникалық экономикалық
салыстырылудан өткізіліп, тиімді ашу тәсілі анықталады. Салыстыру
көрсеткіші келтірілген шығын болады.
Бәсекелес ашу тәсілдерін салыстыру үшін олардың күрделі қаржы және
тұтынымдық шығындары кестеде келтірілгендей іріленген көрсеткіштері бойынша
есептеледі.
1. кесте. Бәсекелес ашу тәсілдерінің техника-экономикалық көрсеткіштері
Көрсеткіштер Есептеу формуласы Варианттар
ТЭҚ млн.тг
1 2 3 4
Күрделі қаржы
Бас тік оқпанды өту НбПбСб 61.2 61.2
Көмекші желдетуші оқпан НжСж·Пж 40.8 40.8
Оқпан албарын өту және
жабдықтау 0.24+0.48·Аж 0.21 0.21
Квершлагты өту
Шахта үстіндегі 38.55 182.55
ғимараттарды салу, 9.3+3.24·Аж 15.13 15.13
жабдықтау
Күрделі қаржы жиынтығы
Қазып алынатын өнімді 1т 155.99 299.89
шаққанда, теңгет
Жылдық өнімге шаққандағы 1.9 3.7
меншікті қаржы, теңгет
Тұтынымдық шығын 86.66 166.6
Бас тік оқпанды күтіп Нб·Рб·Тор
ұстау 656.88 656.88
Көмекші желдетуші Нж·Рж·Тор
оқпанды күтіп ұстау Lk·Pk·Top 437.92 437.92
Квершлогты күтіп ұстау Lk·Pk·QT 413.77 1959.37
Квершлагпен тасымалдау 6254 29616.9
құны
Оқпан мен көтеру құны (0.164+0.07·Аж)· Тор 8274.24 8274.24
Су төгу құны 5516.6 5516.6
Шахта үстіндегі 13.34 13.34
ғимараттарды күтіп ұстау
Тұтынымдық шығын
жиынтығы 21566.31 46474.81
Қазылатын өнімнің 1т
шаққанда, теңгет 266 573
Ашу қаржысын барлық 268
өнімнің 1т шаққанда, 576.7
теңгет 278.4 596.7
Келтірілген қаржы
Бәсекелес ашу тәсілдерінің техника-экономикалық көрсеткіштерін
салыстыру нәтижесінде келтірілген шығынның ең төменгі мөлшері бойынша
бірінші ашу тәсілі, яғни кенішті қиып өтетін тік оқпанмен ашу тәсілі тиімді
екенін көрсетті, жобалап отырған кен орнын ашу үшін осы тәсілді таңдап
аламыз.
1.2 Қазу жүйесін таңдау
Біздің жобалап отырған кен орны жағдайында қазу жүйесіне әсер
ететін мынадай факторларды: кеніштің жаралымын, қуаты, жату бұрышын, кен
мен жанас жыныстардың тотығуға, өздігінен жатуға, қазу тереңдігінің
өзгеруін, жер бетін құлату мүмкіншілігін тағы басқаларын ескере отырып
қабылдаймыз.
Панельді-діңгекті қазу жүйесі
Панельдік-діңгекті жүйе Хромтау кенішінің ауқымды жайпақ мыс және көп
металды кеніштерде кеңінен пайдаланылады. Мұның басты себебі өндіріске
жоғары өнімді өзі жүргіш жабдықтарды енгізу, әсіресе басты өндірістік
үрдістермен қосалқы жерасты жұмыстарын механикаландыруға мүмкіндік тудыру.
Жүйенің шама-шарты шахта алабы ұзындығы 400-600м ені 120-150м-ге дейін
жететін панельдерге тілінеді де әрбір панель және блоктар мен кен үңгілерге
тіктелмей-ақ тұтас кенжар мен қазылады. Кен қабаты тұтас (10-15м-ге дейін)
қазып алынады. Төбе панель шекарасында тұтас ұзын, яғни панельдік, ал ішкі
жағынан діңгек тәрізді қалдырылады, тіреуіш кен тіреулер диаметрі 4-8м
болатын 22х20м торын түзіп, жүйелі қалдырылып отырылады. Діңгек арасындағы
төбенің ашық жері 1,5х1,5м өтіп алынып, тереңдігі 2,5м темірбетон немесе
болат полиметрлік қарнақтармен бекітіледі.
Даярлау-тілме жұмыстарына: бас тасымалдық, панельдік және жинақтау,
желдетпе қуақаздары, панельге кіретін енбе, панельдік енін қамтитын қазбасы
және панельдік желдетпе қуақаздары жатады.
Даярлау-тілме жұмысының көлемі 1000г, ал даярланған қорға шаққанда 1-
2м қазбалар мен көп кентарлық әдіспен өзі жүргіш жабдықтармен өтеді.
Сондықтан да олардың көлденең қимасының ауданы қолайлы қолданылатын
көліктік машиналардың пішініне тәуелді. Қазбалар бүйіріне қарнақтармен
бекітіледі. Кен тереңдігі 2...4,5м теспелермен уатылады. Теспелер УБШ-216
бұрғылық қондырғылармен бұрғыланады, қысымды оқтағыштармен жабдықталған
өзіжүргіш сөреден оқталады.
Уатылған кен 4180м қашықтыққа дейін к-14 электрлік тасығыш арқылы
тасымалданады. Ал кенді тиеп-жеткізуге TORO-400D машиналары пайдаланылады.
Жолды тазалауға және уатылған кенді жиынтықтауға бульдозерлер БПДУ-2м
қолданылады.
Төнбе қарап тексеріп, ілініп тұрған тастарды түсіруге және қарнақ
бекітпе қоюға БМ-60 және басқа да өзіжүргіш сөрелер пайдаланылады.
Панельдік-діңгекті жүйенің жақсартылған нұсқасының техника-
экономикалық көрсеткіштері.
Даярлау тілме жұмыстарында.
Даярлау жұмыстарының меншікті көлемі м31000т кенге дайындауға.
Тілме жұмыстарының меншікті көлемі, м31000т
Ұңғылаушының өнімділігі, м3ауысым 11,3
Панельдік тәуліктік өнімділігі, т 1143
Кен қазудың жылжуы, май 22,1
Панельді қазу мерзімі, ай 7
Панельдік тәсілмен дайындалған кен алабы бөлек панельдерге бөлініп,
оның қоры тұтас кенжарлардан уақ теспелермен уатылып, өздігінен жүретін
жабдықтармен жеткізіліп, бас науаға тиеледі де қазылған кеңістіктердің
төбесі полимерлік қарнақы бекітпелермен бекітіліп, тіреуіш тыңдармен
сақталады.
Кен орны немесе кен алабы панельдік тәсілдермен дайындап бөлек
панельдерге бөлінеді де олардың қоры уақ теспелермен уатылып, кіші шектік
жабдықтармен тиеліп жеткізіледі де төбе жыныстары еріксіз құлатылады.
Панельді дайындағанда екі панельдік қылует, керек болған жағдайда кен
құдығын ұңғыламайды. Көбінесе және бөлек жатқан кіші қалыңдықты кенішке
арнап кен құдығын өтпелді-кенді өздігінен жүретін тиеп-жеткізу
жабдықтарымен күрделі құдыққа реті келіп тұрғанда оқпан албарына
тасымалдайды.
Қазу жүйесінің маңызы мынада. Панельдік тәсілмен дайындалған кеніш
алабын алу панельдеріне бөлініп, олардың қоры тұтас кенжарлардан жұлдызы
ұңғымаларды пайдаланып, кенжар алаңы қарнақы бекітпелермен бекітіліп,
қазылған кеңістік аракідік толтырымдалады.
Қазылған кеңістіктердің ұңғымаларды өткелдегі алынған тау жыныстарын
лақтыру-толтырым жабдықтары арқылы аракідік ретімен толтырылады.
Жоғарыда талданған қазу жүйесінің артықшылықтары және кемшіліктері.
Артықшылықтары: Кенжардағы жұмысшылар еңбегінің өнімділігінің
жоғарылығы, кең көлемдегі механизацияға бұрғылау және тиеп-тасымалдау
жұмыстарының тиімді шарттары. Желдетуге толық қанағаттанарлық шарттар.
Кемшіліктері: Діңгектер қалдыру кезіндегі кеннің жоғалымы, төбе
жыныстарын ұдайы бақылап, оны мерзімінде сапалы опырып тұру қиындығы.
1. ЖҮРГІЗУ ЖӘНЕ ТАЗАРТУ ЖҰМЫСТАРЫН МЕХАНИКАЛАНДЫРУ ҚҰРАЛДАРЫН ТАҢДАУ ЖӘНЕ
ЕСЕПТЕУ.
Берілген кен орнының кен-геологиялық жағдайларына, берілген жылдық
өнімділігіне және қабылданған өндіру жүйесімен, ондағы қазбалардың
өлшемдеріне байланысты келесі өздігінен жүретін жабдықтарды қабылдаймыз.
Дайындық тілме жұмыстары үшін:
Мини бур-бұрғылау;
ЗП - оқтауға;
TORO-400D – тиеп жеткізуге;
ТП-3 – бекітуге;
КПВ-1А - өрлемелерді жүргізуге.
Тазарту жұмыстары үшін:
СОЛО-600 – бұрғылауға;
ЗДУ-50 – оқтауға;
TORO-400D – тиеп жеткізуге;
БПДУ-2 – бульдозер (көмекші жұмыстарға).
2.1 Кен жабдықтарымен машиналарының техникалық және пайдалану
өнімділіктерін есептеу.
2.1.1 СОЛО-600 – бұрғылық қондырғының пайдалану өнімділігі
маус,
(2.1)
Мұндағы m=1-қондырғыдағы бұрғылық машиналар саны; Т-ауысым ұзақтығы, мин;
Тп.з-ауысым ішіндегі дайындық операциялардың ұзақтығы, мин; υб-бұрғылаудың
механикалық жылдамдығы, ммин; Кв-бұрғылық қондырғыны ауысым бойынша
пайдалану коэффициенті; Н-скважина тереңдігі, м; Тв-қосымша жұмыстарға
кететін уақыт, мин;
Тв-Тж-Тт.қ+Топ+То.а мин,
(2.2)
Мұндағы Тж, Тт.қ, Топ, То.а- штангаларды жалғастыруға, түсіруге және
көтеруге, каронкаларды алмастыруға, станоктың орнын ауыстыруға кететін
уақыттар, мин,
мин,
(2.3)
Мұндағы tш-бір штанганы ажыратуға және жалғауға қажет уақыт, мин; h-
коронканың жүзінің доғалдануға дейінгі төзімділігі, м; l-бір штанганың
ұзындығы, м;
(2.4)
(2.5)
Мұндағы tk-бір коронканы ауыстыру уақыты, мин; υп-бұрғылық құрамды көтеріп
түсіру жылдамдығы, ммин;
Бұрғылық қондырғының массалық пайдалану өнімділігі
таус,
Мұндағы q-1м скважинадан тау жынысының шығуы, м3; γ-руданың тығыздығы, т
м3; к=0,95-скважинаны пайдалану коэффициенті,
таус.
Бұрғылық қондырғылар саны
дана;
(2.7)
т;
(2.8)
т;
(2.9)
Мұндағы к-қалыпсыздық коэффициенті; n=305-жылдағы жұмыс күндер саны,
Бұрғылық қондырғылардың тізімдік саны
дана,
(2.10)
Мұндағы Kg- техникалық дайындық коэффициенті.
Бұрғылық қондырғылардың жалпы санын 9 дана қабылдаймыз.
2.1.2 TORO-400D тиеп тасығыш машинаның техникалық және пайдалану
өнімділіктерін есептеу
Машинаның техникалық өнімділігі
тсағ,
(2.11)
Мұндағы Vk-шөміштің сиымдылығы, м3;
шөмішті толтыру коэффициенті;
Tц-цикл ұзақтығы, мин,
мин,
(2.12)
Мұндағы tn-шөмішті толтыру уақыты, мин,
мин,
Мұндағы ірі кесектердің шығуына байланысты тиеуге кететін уақыттық
ұзаруын ескеретін коэффициенті; шөмішті түсіруге және көтеруге кететін
уақыты; жебені көтеріп түсіруге кететін уақыты; шөмішті толтыру
уақыты; машина бос жүрісінің уақыты, мин; машинаның жүкпен жүру
уақыты, мин,
мин;
(2.13)
(2.14)
Мұндағы Lг, Ln-машина жүкпен және бос жүру қашықтығы, м; υор.г,υор.п-
машинаның жүкпен және бос жүру жылдамдықтары, ммин;
Tтүс-жүкті түсіру уақыты, мин,
(2.15)
Мұндағы түсіру барысындағы маневрлерге жұмсалатын уақытты ескеретін
коэффициент.
тсағ.
Машинаның пайдалану өнімділігі
таус,
Мұндағы Таус-ауысым ұзақтығы, сағ; КВ-машинаның ауысым бойынша пайдалану
коэффициенті;
таус,
Машиналар санын анықтау
(2.16)
Мұндағы Кб-машинаның ауысым ішіндегі жұмысының біркелкісіздік коэффициенті,
N=3 дана деп қабылдаймыз.
Машинаның тізімдік саны
дана,
(2.17)
дана деп қабылдаймыз
2.2 Қозғалтқыштардың қуатын, сығылған ауаның және жанар-жағар майлардың
шығынын есептеу.
2.2.1 СОЛО-600 бұрғылық қондырғының қозғалтқышына қажетті қуат.
кВт,
(2.18)
мұндағы Nж.қ-жүргізу бөлімінің қозғалтқышының қуаты, кВт; Nс.қ-сұйықтық
станциядағы қозғалтқыштың қуаты, кВт,
(2.19)
мұндағы қор коэффициенті; FT-ілгектегі тарту тегеуіріні, Н; υ-бұрғылық
қондырғының қозғалу жылдамдығы, мс; трансмиссияның және шынжыр
табанның ПӘК-і,
Н,
(2.20)
мұндағы WH-қозғалысқа негізгі кедергі, Н;
Wi-ылдидан кедергі, Н; Wj-қозғалыс үдеуінен кедергі, Н,
(2.21)
мұндағы β-трассаның көтеріліс бұрышы, град;
M=2300 кг-машинаның массасы,
(2.22)
мұндағы mкел-машинаның келтірілген массасы, кг; а-машинаның үдеуі, мс2;
кг
(2.23)
мұндағы айналыстағы массалар коэффициенті,
кг;
Н;
Н;
Н.
Сұйықтық станциядағы қозғалтқыштың қуаты
(2.24)
мұндағы Q-сұйықтық станция өнімділігі, м3мин; P-сұйықтық жүйедегі қысым,
мПа; ηс-станцияның ПӘК-і; ηж-жетектің ПӘК-і,
кВт;
кВт.
СОЛО-600 бұрғылық қондырғысына қажет сығылған ауа шығыны.
Ауысымдағы іс жүзіндегі шығын
м3аус,
мұндағы Nm-бұрғылық машиналар саны;
Q- бір машинаға қажет ауа шығыны, м3мин,
м3аус.
Сығылған ауаның жылдық шығыны
м3жыл;
(2.25)
м3жыл.
2.2.2 TORO-400D тиеп-тасығыш машинаның қозғалтқыштарына қажет қуат және
жанармай шығыны
Жалпы қуат
кВт;
(2.26)
кВт,
(2.27)
мұндағы W-күреу кезіндегі қозғалысқа кедергілер жиынтығы, А; υ-машинаның
қозғалу жылдамдығы, мс,
Н,
(2.28)
мұндағы жұмыс мүшесіндегі қысымнан туатын кедергі, Н,
Н,
(2.29)
мұндағы W1-шөміштің жүкке екеуінен түсетін кедергі, Н; W2-жүктің шөміш
ішіндегі қозғалысына кедергі, Н,
Н,
(2.30)
мұндағы К=600 материалдық шөміштің енуіне кедергісі, нм3; в-шөміштің ені,
м; h-шөміштің биіктігі, м,
(2.31)
(2.32)
(2.33)
мұндағы Gж-жүктің ауырлық күші, Н; қозғалысқа кедергі коэффициенттері.
(2.34)
мұндағы m-шөміштегі жүктің массасы, кг,
(2.35)
(2.36)
(2.37)
мұндағы G-машинаның ауырлық күші, Н;
γe=0,25-екпін коэффициенті,
Сұйықтың станциядағы қозғалтқыш қуаты
кВт;
кВт.
TORO-400D тиеп-тасығыш машинаның жанармай шығыны
Бір қатынаудағы шығын
кг. (2.38)
Бір қатынастағы іс жүзіндегі жанармай шығыны
кг,
(2.39)
мұндағы Кт=1,1-жер астындағы қазудың төмендеуіне байланысты шығынның
көбеюін ескеретін коэффициенті; Кк=1.06-өз қажеттігіне жұмсалатын шығынды
ескеретін коэффициент; Км=1,1-маневрлерге кететін шығынды ескеретін
коэффициент,
кг.
Ауысымдағы іс жүзіндегі шығын
(2.40)
мұндағы Zқ-ауысымдағы қатынастардың қажет саны,
(2.41)
Жанармайдың жылдық шығыны
кгжыл;
(2.42)
кгжыл;
Жағармайдың шығынын жанармайдың шығының 5%-на тең деп қабылдаймыз.
кгжыл;
2.1-кесте. Төлем ақы
Жұмыс саны Жылдық адам Күндік Жылдық
ауысым саны белгілі төлем ақы,
ақы,тг мың.тг
аус Тәу
Бұрғышы 7 21 6405 1480 9479400
Бұрғышы көмекшісі 7 21 6405 1210 7750050
ТORO-400 жүргізушісі 2 6 1830 1220 2232600
Бекітуші 4 12 3660 910 3330600
Слесарь 1 3 915 1080 988200
Электрслесарь 1 3 915 1080 988200
Газ электрсварщигі 1 3 915 1080 988200
Бәрі
25757250
Барлық қосымша төлем 70%
18030075
Барлығы
43787325
2.2-кесте. Материалдар
Материалдар атауы1т руданың өзіндікБірліктің құны, тг1т руданың өзіндік
шығыны құны
Құрыш құйма 1,25 4 5
Бұрғылық болат 0,25кг 12 3
Қопарғыш заттар 0,25кг 30 6
Жанғыш пілте 0,03м 80 2,4
Капсюльді 0,2дана 10 2
детонатор
Бекіткіш заттар 0,001м3 4000 4
Жанар-жағар 0,008 10 0,08
майлар
Бәрі
22,48
Ескерілмеген материалдар
2,248
Барлығы
24,728
2.3-кесте. Жабдықтар амортизациясы
Жабдықтың аталуы СаБірліктің құны, Жалпы Амортиз-лық Жылдық
нымың. тг құны, бөлініс амортиз-қ
мың.тг мөлшері бөлініс,
% мың.тг
Бұрғылық станок 9 5720 51480 40 20560
Оқтағыш 3ДУ-50 2 4800 9600 40 3840
Тиеп-жеткізгіш м. 3 4600 13800 40 5520
Т-400Д
Бульдозер БПДУ-2 2 2100 4200 30 1260
Жүргізу кешені 2 4800 9600 30 2880
КПВ-А
Бәрі
34060
Басқа ескертілмеген жабдықтар 10%
3406
Құрастыру және ажырату 20%
6812
Барлығы
4427
2.4-кесте. Энергия шығыны
Жабдықтар атауы Саны қуат Жылдық Бос Жылдық
шығын бел.құны шығын құны
Бульдозер БПДУ-2м2 54 21000 4 840
Бәрі
840
Ескертілмеген энергия 10% 84
Барлығы 924
2.5-кесте. Жалпы шығындар
Шығындар атауы Жылдық шығын, мың.тг 1т руданың өзіндік құны
Төлем ақы 19807,385 11,04
Материалдар 24,728 0,02
Жабдықтар амортизациясы44278 24,6
Энергия
924 0,5
Барлығы: 65034,113
36,16
2. КЕНІШТІК КӨЛІК
Жылжымалы құрамның түрін таңдау
Оқпаннан тиеу орындарына дейінгі жүксіз бағыттағы тасымалдау
қашықтығы.
Тиеу орындарынан оқпанға дейінгі жүк тиелген бағыттағы тасымалдау
қашықтығы
Қабат бойынша орташа өлшемді тасымалдау қашықтығы
Кеніштің жылдық өнімділігіне және орташа өлшемді тасымалдау
қашықтығына байланысты ВГ-9А вагонын және к14 электротасығышын қабылдап
аламыз.
Электротасығышты тасымалдаудың есептік параметрлерін анықтау.
Вагонның іс жүзіндегі жүк көтергіштігі
т,
(3.1)
Мұндағы V-вагонның сиымдылығы, м3; γ’-кен тығыздығы, тм3; вагон
қорабын толтыру коэффициенті,
Бұл жерде тм;
(3.2)
мұндағы γ-кен тығыздығы, тм3; Кк-қор коэффициенті,
тм3;
(3.3)
т.
Жүк тиелген және жүксіз вагон қозғалысына негізгі кедергі
нкн;
(3.4)
нкн;
(3.5)
мұндағы G0-вагонның өз массасы, т,
нкн;
нкн;
Поезд массасы
т, (3.6)
мұндағы Pқ-электротасығыштың қабысу массасы, т; nc-электротасығыштың
секциялар саны, nc=1; ψ-құм себілмегендегі қабысу коэффициенті, γn-
поездық айналыстағы массалық екпін коэффициенті; поездың орнынан
қозғалғандағы үдеуі, мс2 ; i-жол еңісі,
т.
Поездың қабылданған массасы бойынша құрамдағы вагондар саны
дана.
(3.7)
Жүк тиелген құрамның нақты массасы
т.
(3.8)
Жүк тиелген құрамның массасы
т.
(3.9)
Поездың пайдалы массасы (жүккөтергіштігі)
т.
(3.10)
Тарту күші және жылдамдық
Жүк тиелген және жүксіз поездың қалыптанған қозғалыс кезіндегі бір
қозғалтқышқа келетін тарту күші
(3.11)
(3.12)
мұндағы Nk-электротасығыштың бір секциясындағы тартқыш қозғалтқыштардың
саны, nk=2,
Жүк тиелген және жүксіз поездардың жылдамдығы қабылданған
электротасығыштың тарту сипаттамасының теңдеуінен анықталады.
(3.13)
(3.14)
(3.15)
(3.16)
(3.17)
(3.18)
мұндағы Nсағ-қозғалтқыштың қуаты, кВт; υсағ, υұз-сағаттық және ұзақтық
режимдердегі жылдамдық, мс; Fсағ, Fұз-сағаттық және ұзақтық режимдердегі
тарту күші; тісті берілістің ПӘК-і,
Механикалық тежегішті электротасығыштың тежеу күші
(3.19)
Жүкпен және бос құрамның үлесті тежеу күші
(3.20)
(3.21)
Жүк тиелген және жүксіз поездардың тежегішті баяулауы
мс2; (3.22)
мс. (3.23)
Жүк тиелген және жүксіз поездардың тежеу бойынша рұқсат етілген
жылдамдығы
(3.24)
(3.25)
мұндағы T0=5c-сығылмалы ауалы жетекті колодкалы тежегіштер үшін тежеу
басталуына дейінгі уақыт; lT=40м қауіпсіздік ережесіне сәйкес тежеу жолы,
Тарту және тежеу күші бойынша шыққан жылдамдық мәндерінің ең кішісін
таңдап аламыз.
Қатынау ұзақтығы
Жүк тиелген және бос поездың орташа жүру жылдамдығы L≥1000м болғанда
қалыптанған жылдамдықтар әдісімен алынады.
(3.26)
(3.27)
Жүк тиелген және жүксіз поездардың қозғалысының ұзақтығы
(3.28)
(3.29)
Қатынау бойындағы поезд қозғалысының ұзақтығы
(3.30)
Құрамды тиеу уақыты
(3.31)
мұндағы бір вагонды тиеу уақыты,
мин.
Вагонаударғышпен құрамды түсіру уақыты
(3.32)
мұндағы бір вагонды түсіру уақыты,
Қатынаудың толық ұзақтығы
м ин,
(3.33)
мұндағы мин бір қатынаудағы маневрлер уақыты,
мин.
Қозғалтқыштардың қызуын тексеру
Жүк тиелген және жүксіз поездардың қозғалыс кезіндегі қозғалтқыштың
тұтыну тоғының мәні
(3.34)
(3.35)
мұндағы сағаттық және ұзақтық режимдердегі қозғалтқыш тоғының мәні
Эквивалентті ток
(3.36)
мұндағы тиеп-түсіру операциялары кезіндегі электротасығыш жұмысын
ескеретін коэффициент.
Эквивалентті тоқ ұзақтықтан артпауы керек.
қойылған шарт сақталады.
Электротасығыштардың өнімділігі және саны
Бір электротасығыштың ауысымдағы мүмкіндік қатынау саны
(3.37)
мұндағы сағ ауысымдағы электротасығыш жұмысының ұзақтығы,
деп қабылдаймыз.
Негізгі жүкті (руданы, бос жынысты) тасымалдау үшін ауысымдағы
қажетті қатынаулар саны
(3.38)
(3.39)
мұндағы шахтаның (қабаттық) ауысымдық өнімділігі; біркелкісіздік
коэффициенті; бос жынысты тасымалды ескеретін коэффициент,
Ауысымдағы қосынды қажетті қатынаулар саны
(3.40)
мұндағы rад-адамдарды тасуға қажет қатынаулар саны; rм-жабдықтарды және
материалдарды тасуға қажет қатынаулар саны,
Жұмыс электротасығыштарының қажетті саны
(3.41)
Электротасығыштардың тізімдік саны
(3.42)
мұндағы резервтегі электротасығыштар саны,
дана.
Электротасығыштың негізгі жүк бойынша мүмкін орташа ауысымдық саны
ткмаус (3.43)
Электротасығыштың есептік ауысымдық өнімділігі
ткмаус (3.44)
Адамдарды, жабдықтарды және материалдарды тасуды ескергендегі
ауысымдағы электротасығыштың есептік пайдалану коэффициенті
(3.45)
қабылдайды;
(3.46)
мұндағы жөндеудегі және резервтегі вагондарды ескеретін коэффициент;
оқпан албарындағы және жер бетіндегі вагондарды ескеретін коэффициент.
Тасымалдауды электрмен қамтамасыз ету есебі. Поездың орташа тоғы
(3.47)
мұндағы тарту қозғалтқыштарының қосылу сұлбасына байланысты алынады
(параллель қосылғанда тізбектелгендегі ),
Тарту қосалқы станциясының максимальды қуаты (болғанда)
(3.48)
мұндағы тарту қосалқы стансасындағы кернеу; сағаттың тоққа тең
электротасығыш қозғалтқыштарын қосу тоғы; жұмыстағы
электротасығыштардың бірмезгілдік жұмыс коэффициенті болғанда,
Тарту қосалқы стансасының жұмыстық қуаты
(3.49)
мұндағы Kаж-түрлендіргіш агрегаттың асыра жүктеу қабілеттік коэффициенті.
болғанда АТП 1000275 типті түрлендіргішті қабылдаймыз:
Электрэнергия шығыны
Бір қатынаудағы энергия шығыны
(3.50)
Орталық жер асты қосалқы станциясының ауысымдық энергия шығыны
мұндағы түрлендіргіш қондырғысының ПӘК-і; желінің ПӘК-і,
Жылдық энергия шығыны
Тасымалдаудың құны келесі элементтер шығыны бойынша анықталады: төлемақы,
жабдықтар амортизациясы, электр энергиясы, материалдар.
Есептеулер кесте түрінде жүргізіледі.
3.1-кесте. Төлемақы
Жұмысшылар мамандығыЖұмысшы саны Жылдық адам Күндік төлемЖылдық төлем
ауысым саны ақы,тг ақы,тг
ауысым тәулік
1.Электротасығыш 2 6 1830 2272,7 693173
жүргізушісі
2.Кен тиеуші 1 3 915 1363 415715
3.Жөндеу слесарі 1 3 915 1136 346480
4.Жол жөндеу 1 3 915 909 277245
жұмысшылары
5.Электрослесарь 1 3 915 909 277245
6.Газ пісіруші 1 3 915 909 277245
Бәрі
2227103тг
Барлық қосымша ақы 70%
1600972,1тг
Барлығы
3888075,1тг
3.2-кесте. Жабдықтар амортизациясы
СанБағасы, тг АмортизациЖыл
Жабдықтар атауы ы ялық амортизациялық
бөлініс бөлініс
мөлшері,% қоры,тг
Бірліктік Жалпы
1.Электртасығыштар 3 1456000 4368000 9 393120
2.Жүк вагоны 27 166400 4492800 9 404352
3.Материалдық вагон 2 166400 499200 9 44928
4.Адам таситын вагон2 166400 332800 9 29952
5.Өртке қарсы вагон 1 166400 166400 9 14976
6.Арнайы вагон 1 166400 166400 9 14976
7.Түрлендіргіш 1 57200000 57200000 9 5148000
агрегат 1 1872000 1872000 9 16480
8.Вагон аударғыш
Бәрі
6218784тг
Құрал жабдықтар 10%
621878,4тг
Құрастыру 20%
1243756,8тг
Барлығы
8084419,2тг
3.3-кесте. Электр энергиясының құны
Энергия Саны Жылдық энергия 1кВт.сағ Жылдық
тұтынушы Қуаты,кВт шығыны, кВт.сағ энергия энергия
жабдықтар атауы құны, тг құны, тг
Түрлендіргіш 1 137 655140 4,14 2711279,6
Вагон аударғыш 1 5,5 34770 4,14 143947,8
Бәрі
2856227,4
Ескертілмеген энергия 10%
285622,7
Барлығы
3141850
3.4-кесте. Материалдар құны
Материалдар атауы Жылдық құны, тг
Майлағыш, сүрткіш материалдары
(энергия құнынан 10%) 314185
қосалқы бөлшектер
(жабдықтар амортизациясынан 5%) 404221
Арзан және тез тозатын құралдар, арнайы киім
(Энергия құнынан 3%) 94255,5
Барлығы
882661,5тг
3.5-кесте. Тасымалдың жалпы құны
Шығындар элементтері Жылдық шығын,тг 1т руданы тасымалдаудың
өзіндік құны, тгт
Төлем ақы 3888075,1 1,9
Жабдық амортизациясы 8084419,2 4
Материалдар 812661,5 0,4
Электр энергия 3141850 1,57
Барлығы
7,87тгт
4 ТҰРАҚТЫ ҚОНДЫРҒЫЛАР
4.1 Көтерім қондырғылары
Руда көтеру үшін жүк оқпанында екі скипті қондырғы және жыныс көтеру
үшін кері салмақты скип қабылдаймыз. Адамдарды, материалдарды және
жабдықтарды көтеріп түсіру үшін екінші оқпанында кері салмақты клетті
қондырғы қабылдаймыз.
Рудалық жүк көтерімі үшін жабдықтарды есептеу және таңдау
Көтерімнің сағаттық өнімділігі
тсағ.,
(4.1)
мұндағы қор коэффициенті; жылдық жұмыс күндерінің саны; сағ
тәуліктегі көтерімнің жұмыс мерзімі,
тсағ.
(4.2)
Бір скиптің жүк көтергіштігі
мұндағы көтерім биіктігі, м,
(4.3)
мұндағы Нш-ең соңғы қабаттағы нашар жағдайда есептелген шахта тереңдігі
немесе тік оқпан тереңдігі, м; скипті тиеу үшін қабаттан төмен түсіру
тереңдігі, м,
Скиптің қажет көлемі
(4.4)
мұндағы руданың қопсытылған күйдегі тығыздығы, кгм3; бұл жерде ρ-
массивтегі руданың тығыздығы, кгм3; Kқ-қопсыту коэффициенті,
Есептелген қажет көлем бойынша скипін қабылдаймыз. Сиымдылығы
қыстырғыш құрылыммен қоса массасы кг.
Скиптің іс жүзіндегі жүк көтергіштігі Ц 3x2,2
(4.5)
мұндағы β-скиптің толуын ескеретін коэффициент,
Темір арқандарды есептеу және таңдау
Арқанға түсетін соңғы салмақтары
(4.6)
Арқанның қыстырма ұзындығы
(4.7)
мұндағы hk-көпір биіктігі, м; бір арқанды көтерімде,
1м бас арқанның есептік массасы
кгм, (4.8)
мұндағы Па арқан сымы материалының үзілуге уақытша кедергісі;
дөңгелек өрімді арқанның тығызыдығ; арқанның статикалық беріктік
қор коэффициенті бір арқанды жүк көтерімі үшін,
кгм.
МЕСТ-кестелерінен 1м бас арқанның есептік массасы бойынша ЛК 10
дөңгелек өрімді арқанды таңдаймыз. кгм; дың қабылданған
мәніндегі арқанның барлық сымдарының қосынды үзілу күші.
Қабылданған арқан нақтылы беріктік шегіне тексерілуі керек
(4.9)
Шахта тереңдігі дейін болғанда статикалық теңестірілмеген көтерім
қондырғысын қабылдаймыз.
4-Сурет. Көтерім қондырғысының сүлбесі
Көтерім машинасын таңдау
Көтерім машинасы барабан үйкеліс шкиві мен қабылданған арқан
диаметрінің қажетті қатынасына байланысты қабылданады.
Бір арқанды көтерім үшін
Көтерім биіктігі есептік болғанда барабан диаметрі жуық
жоғары мәнде болатын көтерім машинасын таңдаймыз.
Қабылданған көтерім машинасын тексереміз
Барабанды ені бойынша тексереміз
(4.10)
мұндағыарқанның сынауға арналған артық ұзындығы үйкеліс
орамдарының саны оралатын және ағытылатын арқандардың арасындағы бос
орамдар саны арқан орамдары арасындағы кеңістік мм,
Арқандағы ең жоғары статикалық кернеу
(4.11)
мұндағы асыра көтеру биіктігі, м (3,0м-ден кем емес); теңестіруші
арқан массасы (статикалық теңестірілмеген),
Аударылатын көтерім ыдыстары үшін арқандардың статикалық кернеулер
айырмашылығының ең жоғарғы мәні
(4.12)
Осылайша таңдалған көтерім маминасын қалдырамыз.
Мұнараның (копер) биіктігін алдын-ала анықтау
Қауіпсіздік ережесіне сәйкес бағыттағыш шкивтің диаметрі болуға
тиісті, сондықтанда стандартты ШК-4 шкивін таңдаймыз.
Мұнара биіктігі
(4.13)
мұндағы қабылдау бункерінің биіктігі (); түсіру кезіндегі
скиптің бункерден асып тұрған биіктігі (); скиптің қыстырғыш
құрылысымен бірге биіктігі; мұнара шкивінің радиусы, м,
.
Мұнаралар стандартталмағандықтан оның биіктігін есептеу бойынша
қабылдаймыз
Қозғалтқыштың шамалық қуаты
квт,
(4.14)
Мұндағы динамикалық кесте сипаттамасы, аударылмалы скипті бір арқанды
қондырғы үшін көтерімнің бір цикліндегі қозғалыс мерзімі;
редуктродың ПӘК-і, ,
мұндағы бір сағаттағы көтерім циклдерінің саны; -тоқтау ұзақтығы,
кВт.
Шамамен алынған қуат арқылы АҚН2-18-53-16 қозғалқышын қабылдаймыз;
қуаты -1250 кВт; айналу жиілігі -370мин-1; статор тогы 112А; редуктордың
салмағы -38т.
Шамамен алынған көтерімнің нақтылы ең жоғарғы жылдамдығы
(4.15)
мұндағы қозғалтқыштың айналу жиілігі, мин-1; i=11,5 – редуктордың
беріліс қатынасы қауіпсіздік ережесіне сәйкес ,
; 5,3 мс 21,7 мс.
Көтерім қондырғысы қозғалтқышының қуаты, энергия шығыны және ПӘК-і.
Көтерім қозғалтқышының эквивалентті қуаты
кВт;
(4.16)
кВт.
Қозғалтқыштың қуат қоры
(4.17)
4.1-сурет. Көтерім қондырғысының жұмыс диаграммасы
Алдын-ала қабылданған қозғалтқышқа қойылатын талаптар
қанағаттандырарлық.
Бір көтерімге кететін пайдалы энергия шығыны
кВт.сағ ; (4.18)
кВт.сағ.
Бір көтерімдегі іс жүзіндегі энергия шығыны
кВт.сағ; (4.19)
кВт.сағ.
Көтерім қондырғысының ПӘК-і
.
(4.20)
1т көтерілетін рудаға кететін энергияның шығыны
кВт.сағт. (4.21)
Энергияның жылдық шығыны
кВт.сағ. (4.22)
2. Шахталық су айдау қондырғысының пайдалану есебі
Насостың есептік өнімділігі
м3сағ., (4.23)
мұндағы Qқ=500 м3сағ қалыпты су келуі; 20 сағ – қалыпты су келуді бір
насоспен шығару уақыты,
м3сағ.
Геодезиялық биіктігі
, Н, (4.24)
мұндағы жұмыс жүріп жатқан қабатқа дейінгі шахтаның тереңдігі, м;
сору биіктігі, қалыпты насостық камералар болса + белгісімен
қабылданады; ақпан аузымен салыстырғанда төгу кезіндегі трубалардың
жоғары орналасуы,
Желіге жұмыс істеген кездегі манометрлік қысым
м, (4.25)
мұндағы қысым шығыны, м,
Насостың қажетті ең аз өнімділігі кезіндегі шамалап алынған қысым
яғни
770H1689 сонымен H1=800 м.
Тәуліктік су келуді ескере отырып, насостық камераға ЦНС-300-700
тектес төрт насос қоямыз, оның екуі жұмыста параллельді қосылған, біреуі
резервте, біреуі жөндеуге тұрады.
Жұмыс доңғалақтарының қажетті саны
(4.26)
Насостық камералардың және су жинағыштардың орны мен құрылысы.
Насос камералар мен су жинағыштар кеніштік алаңда оқпанға жақын жерде
орналастырылады.
Су жинағыштың көлемі 4 сағаттық қалыпты су келуді сыйдыру шартымен
анықталады
Vсу= (4.27)
Су жинағыштың әрбір тармағындағы ұзындық
м, (4.28)
мұндағы S=7,54м2 – су жинағыштың қабылданған қоймасы. Жобаланған
кеніш үшін су жинағыштағы су деңгейінен төмен орналасқан, терңдетілген
насостық камералар қабылдаймыз.
Тереңдету шамасы 5метр
Насостық камераның ұзындығы
м, (4.29)
мұндағы z – қондырғылар саны; электроқозғалтқыштың ұзындығы; -
насостың ұзындығы; агрегат арасындағы қашықтық.
Насостық камераның ені
м, (4.30)
мұндағы насостық камераның тұғырының ең үлкен ені; - тұғырдан
рельстік жол жағынан керегеге дейінгі арақашықтық, м,
тұғырдан сору құдықтарына дейінгі ара қашықтық, м,
Құбырдың диаметрін анықтау
Құбырдың ішкі диаметрі
, м, (4.31)
мұндағы = 600 м3сағ – насостардың өнімділігі; су құбырындағы
судың қозғалыс жылдамдығы, мс; мс.
Құбыр қабырғасының қалыңдығы
см2, (4.32)
мұндағы құбыр жасалған материалдың үзілуге мүмкіндік кернеуі, кгсм2;
p – есептеу қимасындағы судың қысымы, мПа,
,мПа; (4.33)
a – құбыр қабырғасының қалыңдығын тоттануға қарсы қалыңдату, см.
ГОСТ 8732-78 бойынша стандартты құбыр диаметрін қабылдаймыз S=7 мм;
dc=273 мм,
Желіге насостық қондырғының жұмыстық нүктесін анықтау.
ЦНС – насосының нақты сипаттамасы каталог бойынша паспорттық
берілістер негізінде сурет сәйкес параллель бірге істейтін насостардың
қосынды сипаттамасы созылады. Сол масштабта желі сипаттамасы да мына
формула бойынша құрылады.
м, (4.34)
мұндағы - желінің сипаттамасы,
(4.35)
мұндағы L – құбырдың ұзындығы, м,
м, (4.36)
Бұл жерде насос камерасындағы ең ұзын құбыр ұзындығы, м;
құбырлық қазбаның ұзындығы, м; оқпандағы құбыр ұзындығы, м;
жер бетіндегі құбыр ұзындығы, м; кедергінің эквивалентті
ұзындығы, м,
м, (4.37)
бұл жерде орындық кедергілер коэффициенттерінің қосындысы (),
ұзындық бойынша діріл коэффициенті, Қ2 – құбырдың шығындық
сипаттамасы, м6с2,
Құбырдың сипаттамасын насос өнімділігінің әртүрлі мәнін бере отырып
құрамыз. Берілістерді кестеге түсіреміз.
4.2 – кесте. Құбыр сипаттамасы
Көрсеткіштері Q 0,25 0,5 0,75 Qнас 1,25
Qнас Qнас Qнас Qнас
0 150 300 450 600 750
0 1,3 5,4 12,3 21,9 34
755 756,3 760,4 767,3 776,3 789
Электроқозғалтқыштың қуатын таңдау және электр энергиясы шығынын
есептеу.
Насостық қондырғының электроқозғалтқышының қажетті қуаты.
кВт, (4.38)
мұндағы электроқозғалтқыш қуатының қор коэффициенті; n – параллель
жұмыс істейтін насостар саны, айналатын судың тығыздығы, тм3,
кВт.
Сонымен ЦНС-300-700 насосы мен BAO-143-4 қозғалтқышы қабылданады N=903 кВт;
n=1488 мин-2;
Тәулік ішіндегі насостық қондырғының нақты жұмыс істеген сағаттар саны
қалыпты су келу кезінде
сағ.
(4.39)
Су келу көтерілгенде
сағ.
(4.40)
Су айдауға кететін электр энергиясының жылдық орташа шығыны
кВт.сағ, (4.41)
мұндағы қозғалтқыштың ПӘК-і, желінің ПӘК-і, және
қалыпты және су келу кезіндегі жылдағы жұмыс күндері,
кВт.сағ.
Технико – экономикалық көрсеткіштері
4.3-кесте. Төлем ақы
Жұмысшылар мамандығы Тәуліктегі Жылдық адам.Күндік Жылдық төлем
жұмысшы саныаус саны тариф, тг ақы, мың.тг
Кезекші электр 3 1095 740 810,5
слесарі 3 915 680 622,2
Жөндеуші слесарі 2 610 680 414,8
Газ электр аваридигі
Бәрі 1874,5
Барлық қосымша төлем 70% 1293,3
Барлығы 3140,8
4.5-кесте. Жабдықтар амортизациясы
Саны Жабдық Барлық АмортизациялЖылдық
Жабдықтар атауы құны, жабдық ық бөлініс амортизация
мың.тг құны, мөлшері, % лық
мың.тг бөлініс,
мың.тг
Насос ЦНС-300-700 4 4800 19200 20 3840
Насос эл.қозғалтқыш 4 1500 600 10 600
Құбыр (L=553м) 2 100 200 5 10
Басқару аппараттары 500 500 10 50
Бәрі 25900
Тасымалдау және құрау 2590
Жабдықтар құнынан 20% 5180
Барлығы 33670
4.6-кесте. Электрэнергияға кететін шығын
Қуаты, Жылдық Жылдық 1 Жылдық
Жабдық атауы саны кВт жұмыс электр кВт.сшығыны,
сағаты энергия ағ мың.тг
шығыны, құны,
кВт.сағ тг
Насос электр 2 800 8760 4
қозғалтқышы
Материалдар бағасын энергияға кеткен
шығынмен 10% қабылдаймыз. мыңтг
4.7-кесте. Су айдаудың жалпы шығыны
Шығындар атауы Жылдық шығын, мың.тг 1г руданың өзіндік
құны, тгт
Төлем ақы 3140,8 7,5
Жабдықтар амортизациясы 9680 7,5
Электроэнергиясы 55200 42,4
Материалдар 5520 4,2
Барлығы 73540,8
56,6
3. Желдеткіш қондырғылар
Кенішті желдету флангалы сүлбе бойынша жүзеге асырылады. Таза ауа
орталық оқпан арқылы келіп, квершлаг бойынша тасымалдау штректеріне дейін
барады. Штректен таза ауа тарқатылып, тікелей жұмыс жүріп жатқан забойларға
барады. Ал лас ауа өрмелерді және желдету штректерін бойлай отырып кен
орнының шеттеріне келеді. Ол жерде желдету оқпандары арқылы сыртқа
шығарылады. Желдетпе ағын бойынша шаң көтерілмеу үшін
таза ауа
ластанған ауа
4.3-сурет. Кеніштің желдету сүлбесі
Адамдар саны бойынша қажетті ауа мөлшері
м3мин, (4.42)
мұндағы = жарылғыш затты жарғандағы азот қышқылының көлемі,
t=60 млн – желдету уақыты; Ау – жарылғыш заттар зарядының шартты салмағы,
кг; V – газдалған кен көлемі, м3,
мұндағы А – жарылғыш заттың нақты заряды, кг; – кендегі газ бөлінудің
нақты мөлшерін ескеретін коэффициент,
м3мин, (4.43)
мұндағы - ауа ағыны жағындағы газдалған кен қазбаларының көлемі, м3;
- 0,9 м3кг -1кг жарылғыш затты жарған кездегі пайда болатын барлық
газ көлемі,
Өздігінен жүретін машиналардың дизельді қозғалтқыштарының газдары бойынша
қажетті ауаның мөлшері.
(4.44)
мұндағы - бір тектес машиналардың қозғалтқыштарының қуаты, кВт;
- бір тектес машиналар саны,
Шаң факторы бойынша қажетті ауаның мөлшері
(4.45)
мұндағы S – қазбаның қимасы, м2; V – ауа ағынының қабылданған қозғалыс
жылдамдығы, мс,
Жоғары шамадағы ауа Qисх
Шахтаның желдету желісіндегі қысым шығынын есептеу.
Қазбаның кедергісі мына формуламен есептеледі.
(4.46)
мұндағы L-қазбаның ұзындығы, м; аэродинамикалық кедергі коэффициенті;
S-қазбаның көлденең қимасының ауданы, м2;П-қазбаның көлденең қимасының
периметрі, м.
Жалпы шахталық депрессияның есептеу үшін әрбір қазбаның депрессиясын
есептеп, нәтижелерін кестеге түсіреміз.
Кесте минимальді және максималді депрессиядағы желдету желісінің
периметрлері бойынша.
4.8-кесте. Депрессиядағы желдету параметрлері
ҚазбаныҚазбаныҚазбаның АэродинамикаКедергі,
Желдету желісінің бөлімі ң ң периметрілық кедергі R,
(қазбасы) ұзындығқимасы,П,м коэффициенті
ы S,м2 ,
L,м
Жеткізу штрегі (L4-5) 100 10 13,9 0,011 1,9
Желдеткіш қазбалар (L5-6) 150 11 13,6 0,0011 2,2
Жеткізу штрегі (L6-7) 100 7 8,8 0,0012 4
Тасымалдау штрегі (L3-4) 350 12 17,3 0,002 1,2
Жеткізу штрегі (L7-12) 80 10 12,6 0,0013 1,7
Желдеткіш квершлагы 300 10 12,6 0,0013 6,3
(L12-13) 100 19 15,5 0,0001 0,02
Желдеткіш оқпан (L13-14) 450 18 15,5 0,0001 0,01
Желдеткіш оқпан (L13I-13) 150 28 20 0,002 0,03
Клетті оқпан (L1-2) 690 28 20 0,002 1,6
Клетті оқпан (L1-2I) 130 16 17,8 0,0011 0,08
Өрлеме (L2-3) 800 14 17,8 0,0011 7,4
Өрлеме (L2I-3I)
Кенішті желдету сүлбесі мминимальді депрессияға (бірінші қабатты
қазуға) және ең қиын желдету режиміне (соңғы қабатты қазуға) құрылған.
Қабаттың әр флангасында үш камера (дайындық, бұрғылау және тазарту)
желдетіледі. Әр камера бірдей қазбалармен желдетілмегендіктен есепті
ықшамдау үшін желдету желісінің тораптық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz