Delphi операторлары

Оқып-танысып тәжірибе алу – болашақ мамандықтарды оқыту, үйрету және даярлау барысындағы алғалшқы өткізілетін студенттердің тәжірибе алуы.
Тәжірибе алу барысында студенттер Delphi программалау ортасымен, MathCad пен Maple секілді компьютерлік математика ортасымен және Internet, Intranet, Ezernetсияқты желі түрлерімен танысады.
Әлемдегі миллиондаған программистер Delphi-де жұмыс жасайды және олардың көбісі Delphi-де мәліметтерді өңдеуге және сақтауға арналған программалар құрады. Күнбе-күн коммерциялық және жеке мәліметтерді санамағанда (адам аттары, мекен-жайлар, есепшоттар) визуальды интерфейс көмегімен жұмыс істеу керек болатын көптеген ақпараттар бар: дыбыс файлдары, видео көріністер, WEB –парақшалары және т.б. Осындай көп ақпарат арасында өзімізге керекті мәліметтерді алу үшін, оларды өңдейтін программалар қажет.
Программа құруға ыңғайлы тамаша ортаның бірі – Delphi ортасы таңдап алынды. Оны оқып үйрену , түсіну және логикалыңқ ойлауға өте қарапайым , әрі жеңіл. Delphi программалаудың структуралық тәртібін және программалаудың басқа тілдерге қарағанда жалпы жақсы дамыған.Оның қызықты рекурсивті мүмкіндіктері , сонымен қатар қызықты есептер шығару мүмкіндіктері бар.
Delphi типті жүйені тез және визуальды құру ортасы деп атайды.Себебі ол өзіне компилятормен қоса редактор және көптеген дайын программалар жиынтығын қамтиды.Delphi – де шамамен 200 – ге жуық дайын компоненттер бар.
Delphi-де программа құру жақсы жабдықталған компьютерді қажет етеді.
DELPHI – бұл Borland International-дың қосымшаларды тез құруға арналған жеткілікті жаңа өнімі. Қосымшалармен мәліметтер қорымен “клиент-сервер “ архитектурасында, Internet/Intranet, сонымен қатар локальді машиналар және “ файл-серверлік “ архитектурасында жұмыс істейді.
DELPHI тілі объектілі – бағытталған Object Pascal тілінің жалғасы. DELPHI-ге InterBase локальді SQL сервері, есеп беру генераторлары, визуальді компоненттің және информациялық жүйені немесе Windows ортасының қарапайым программаларын кәсіби өндеуде өзінді сенімді сезіну үшін арналған тағы басқа құрылғылар жатады.
Delphi Windows 95, Windows 98 немесе Windows NT операциялық жүйесінің басқаруымен жұмыс істейді. Delphi 6 ерекшелігі: көптеген Delphi 6-да құрылған программалар негізінен өндіріс және бизнес есептерін шешуге бағытталған. Бұл мәлімметтер қорымен және есеп беру жұмыстары басты шешілу керек есептер болып табылады.
Программалардың сәйкестендірілуі үлкен роль атқарылады. Бұл аппаратпен қамтамассыздандырумен байланысты (HardWare) жекелеген жағдайда
- Мобильді компьютерлерді тарату кең ауқым алуымен байланысты.
Дыбыс, сурет, тексттік және цифрлық типтермен берілген информацияларды беру және оқыту, алу үшін арналған техникалық жабдықтардың әрі қарай дамуы.
Жоғарыда айтылғандай бизнеспен және өндіріспен тығыз байланысты болғандықтан қолданушылар Delphi өздерінің есептерін шешу үшін идеал көмекші құрал тапты. DelphiVisualBasic және C++ сияқты қолданушы интерфейсі

1.Компьютерная технология обучения:словарь-справочник/Под редакцией В. Ю. Гриценко, А. М. Довгялло, А. Я. Савельева-К.: «Накова думка», 1992
2.Нұрғалиева Г. Қ. Электрондық оқулықтар – мұғалім мен оқушы арасындағы әрекетттестікті гуманизациялау құралы// «Информатика негіздері» республикалық журналы, №2, 2002.- 2-3 б.
3.Тажигулова А. И. Конструирование электронных учебников//Научно-практический журнал «Информационные технологии в Казахстане», №1, 2000.- С. 15-20.
4.Виштынецский Е. И., Кривошеев А. О. Вопросы применения информационных технологий в сфере образования и обучения//Информационныетехнологии, 1998, №2 – с. 22.
5.Сливина Н. А., Фомин С. С. Компьютерное учебное пособие «Высшая математика для инженерных специальностей»//КомпьютерПресс.- 1997.- №8.- с.25.

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны:
Кіріспе
1.Бағдарламалау негіздері
1.1 Тілдің операторлары
1.2 Шартты оператор
1.3 Таңдау операторы
1.4 Жиын
1.5 Параметрлі цикл
Қорытынды
Пайдаланылған адебиеттер
3
5
8
13
16
20
24

Кіріспе
Оқып-танысып тәжірибе алу - болашақ мамандықтарды оқыту, үйрету және даярлау барысындағы алғалшқы өткізілетін студенттердің тәжірибе алуы.
Тәжірибе алу барысында студенттер Delphi программалау ортасымен, MathCad пен Maple секілді компьютерлік математика ортасымен және Internet, Intranet, Ezernet сияқты желі түрлерімен танысады.
Әлемдегі миллиондаған программистер Delphi-де жұмыс жасайды және олардың көбісі Delphi-де мәліметтерді өңдеуге және сақтауға арналған программалар құрады. Күнбе-күн коммерциялық және жеке мәліметтерді санамағанда (адам аттары, мекен-жайлар, есепшоттар) визуальды интерфейс көмегімен жұмыс істеу керек болатын көптеген ақпараттар бар: дыбыс файлдары, видео көріністер, WEB - парақшалары және т.б. Осындай көп ақпарат арасында өзімізге керекті мәліметтерді алу үшін, оларды өңдейтін программалар қажет.
Программа құруға ыңғайлы тамаша ортаның бірі - Delphi ортасы таңдап алынды. Оны оқып үйрену , түсіну және логикалыңқ ойлауға өте қарапайым , әрі жеңіл. Delphi программалаудың структуралық тәртібін және программалаудың басқа тілдерге қарағанда жалпы жақсы дамыған.Оның қызықты рекурсивті мүмкіндіктері , сонымен қатар қызықты есептер шығару мүмкіндіктері бар.
Delphi типті жүйені тез және визуальды құру ортасы деп атайды.Себебі ол өзіне компилятормен қоса редактор және көптеген дайын программалар жиынтығын қамтиды.Delphi - де шамамен 200 - ге жуық дайын компоненттер бар.
Delphi-де программа құру жақсы жабдықталған компьютерді қажет етеді.
DELPHI - бұл Borland International-дың қосымшаларды тез құруға арналған жеткілікті жаңа өнімі. Қосымшалармен мәліметтер қорымен "клиент-сервер " архитектурасында, InternetIntranet, сонымен қатар локальді машиналар және " файл-серверлік " архитектурасында жұмыс істейді.
DELPHI тілі объектілі - бағытталған Object Pascal тілінің жалғасы. DELPHI-ге InterBase локальді SQL сервері, есеп беру генераторлары, визуальді компоненттің және информациялық жүйені немесе Windows ортасының қарапайым программаларын кәсіби өндеуде өзінді сенімді сезіну үшін арналған тағы басқа құрылғылар жатады.
Delphi Windows 95, Windows 98 немесе Windows NT операциялық жүйесінің басқаруымен жұмыс істейді. Delphi 6 ерекшелігі: көптеген Delphi 6-да құрылған программалар негізінен өндіріс және бизнес есептерін шешуге бағытталған. Бұл мәлімметтер қорымен және есеп беру жұмыстары басты шешілу керек есептер болып табылады.
Программалардың сәйкестендірілуі үлкен роль атқарылады. Бұл аппаратпен қамтамассыздандырумен байланысты (HardWare) жекелеген жағдайда
- Мобильді компьютерлерді тарату кең ауқым алуымен байланысты.
Дыбыс, сурет, тексттік және цифрлық типтермен берілген информацияларды беру және оқыту, алу үшін арналған техникалық жабдықтардың әрі қарай дамуы.
Жоғарыда айтылғандай бизнеспен және өндіріспен тығыз байланысты болғандықтан қолданушылар Delphi өздерінің есептерін шешу үшін идеал көмекші құрал тапты. Delphi Visual Basic және C++ сияқты қолданушы интерфейсі бар. Қазіргі кезде көптеген фирмалар өз программа интерфейсінің стандарты ретінде қабылдады. Қолданушы интерфейсі визуалды құрылатын болғандықтан Delphi ортасында программалауды тез программа құру ортасы делінеді.
Құрудың графикалық ортасынан басқа аспектісі ол- көмекші жүйесінінің күштілігі.
Delphi басқа да қазіргі программалау ортасы сияқты, объектілі бағытталған программаларға негізделген. Программа құру барысында дайын компоненттерді, олардың қасиетін, әдістерін және алдын-ала анықталған оқиғаларды пайдалану арқылы аз ғана программа кодымен айналып өтуге болады. Программа құрушыға бұл өзінің программасының қолданушы интерфейсін құру барысында көп уақыт үнемдеуді білдіреді.
Delphi қолданушыға өте ыңғайлы, тез программа құруға мүмкіндік береді. Бұл ортаның құрал-саймандары өте көп және керек кезінде актив элемент үшін F1 пернесін басу арқылы көмек алуға болады.
Borland корпорациясы аз ғана мерзім ішінде Delphi7-нің негізгі версиялары мен бірнеше модификацияларын шығарды. Delphi 7 версиясында өте көп өзгерістер енгізілген. Программалармен қамтамасыз етудің тиімді өңдеу құралдарын қажет ету "жылдам жасау" ортасы деп аталатын программалау жүйелерінің пайда болуына алып келді. Мұндай ортаға мысал ретінде Borland Delphi жатады. Жылдам жасау RAD - жүйесінде "Rapid Application Development" жүйесінің негізі визуалды жобалау және оқиғаны өндеуді программалар технологиясы жатады, оның мағынасы өңдеу үнемсіз жұмыстың көп бөлігін өзіне алады да, программистке диалогты терезелерді және оқиғаны өңдеу функциясын құрастыру жұмыстары қалады. Ортада қатаң типтелген объектіге бағдарлы тілі қолданылады, оның негізіне Object Pascal (Turbo Pascal жалғасы) жатады. Delphi әр түрлі программаларды құруға мүмкіндік береді: қарапайым біртерезелі қосымшалардан тармақталған дерекқорларды басқару программаларына дейін. Delphi-дің ұлғайтылған мүмкіндіктері графикпен, мультимедиямен, дерекқорларымен жұмыс істейтін және динамикалық құрылымдармен қосымшаларды құруға мүмкіндік береді. Delphi-дің айрықша ерекшелігі .NET технологиясының сүйемелдеуі болып табылады.
Жалпы қазіргі уақытта Delphi, MathCad, Maple туралы алған білімдердің болашақ мамандар және қоғам үшін маңызы өте зор. Қазір осындай пәндерді игеру үшін көптеген оқудықтар мен оқу-әдістемелік нұсқаулар жазылуда. Мысалы, Delphі ортасымен танысып және онда жұмыс жасап үйренуде Фаронов, Культин Н секілді жазушылар еңбектерінің маңызы зор болса, ал компьютерлік математикамен танысуда жазушы В.И.Дьяконовтың еңбектерінің орны ерекше.
Бұл тәжірибе алудың мақсаты студенттердің информатика,программалау технологиялары, компьютерлік графика пәндерінен алған білімдерін ары қарай жалғастыру, жоғары курстарда оқытылатын пәндер туралы алғашқы түсінік беру, сонымен қатар студентті таңдаған мамандығының ерекшелігімен таныстыру және ол туралы түсінігін тереңдету болып табылады.
Бұл есеп беру құжаты бес бөлімнен тұрады. Олар: кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды және пайдаланған оқулықтар тізімі. Негізгі бөлімде студенттің тәжірибе алу барысында Delphi, MathCad, Maple орталары мен желілер туралы алған білімдері толығымен сипатталады.
1. Бағдарламалау негіздері
Қандай да бір алгоритм бойынша жұмыс жасайтын және өзіне негізгі бағдарламаның кез келген бөлігінен қатысуға болатын бағдарламаның жекелеме бөлігін ішкі бағдарламау деп атайды. Бағдарламалар негізгі бағдарламының ішіндегі кіретін және шығатын орындары бар тұйықталған бөлігі болып табылады. Негізгі бағдарлама мен ішкі бағдарламадағы айнымалылар бір-біріне бағынышты емес.
Бағдарламаудың екі түрі болады - процедуралар және функциялар. Олардың айырмашылығы: процедура белгілі бір операторлар тобын орындаса, функция осыған қоса қандай да бір нәтижені есептеп, оны негізгі бағдарламаға қайта жібереді. Бұл нәтиженің өзіне тән типі болады. Бағдарламалау тілінде процедура деген ұғым жоқ, онда тек қана функция қолданылады. Егер функция ешбір нәтиже есептемесе, онда ол ешқандай (void) типін қайтарады.
Кез келген бағдарламада бірнеше процедура немесе функция қолданылуы мүмкін. Процедура мен функция сипаттау бөлігінде айнымалылар бөлігінен кейін жарияланады.
Бағдарламаның орындалуы негізгі бағдарламаның операторларынан басталады. Қажет жағдайда ішкі бағдарлама шақырылып, оның операторлары орындалады. Содан соң басқару қайтадан негізгі бағдарламаға беріліп, бағдарламаның орындалуы жалғасады.
Ішкі бағдарлама негізгі бағдарлама сияқты құрылады, яғни бағдарлама атауынан, операторлар бөлігінен және аяқталуынан құрылады.
Параметрдің екі түрі болады: формальды және шын мәніндегі параметрлер.
Шын мәніндегі параметр деп процедураны шақырар кездегі негізгі бағдарламадағы параметрлерді айтамыз. Ал формальды параметрлер ішкі бағдарламаның атауынан кейін көрсетіледі.
Формальды параметрлер тізімінде айнымалылар аталып, олардың типтері көрсетіледі.
Формальды параметрлерді екіге бөлуге болады:
1) параметр-аргументтер, яғни процедура үшін кіретін мәліметтер;
2) параметр-нәтижелер, осы параметр-нәтижелер арқылы процедураның жұмысының нәтижесін негізгі бағдарламаға қайтарады.
Параметр-нәтижелер тізімдерінің алдында var сөзі жазылады.
Процедура - белгілі ретпен іске асырылатын іс-әрекеттер жиыны, жалпы бағдарламаның бір бөлігі.
Функция - басқа мәліметтер алу үшін анықталған мәліметтерге қолданылатын компьютердің іс-әрекеті. Функцияның ерекшелігі - оның орындалуы барысында бір ғана нәтиже шығады, ал кіру параметрлері бірнешеу болуы мүмкін. Нәтиже функция атауымен белгіленіп, негізгі бағдарламаға беріледі.
Delphi ортасымен танысу.
Delphi ортасын жүктегеннен кейін экранда интегралданған программаланған ортасының терезесі пайда болады: негізгі терезе, проектілеу ортасы код редакторы және объектілер инспекторы.
Экранның жоғарғы бөлігінде негізгі терезе орналасады. Онда құрал-саймандар тақтасы (Standard. View. Debug және Custom) және компоненттер палитрасы орналасады. Негізгі терезе Delphi 6 ортасы жабылмайынша ашық тұрады. Негізгі терезені жабу арқылы Delphi 6 -ны жабамыз.
Тақырыбында қазіргі ашулы тұрған проектінің аты тұрады. Проекті орындалу немесе проектілеу режимінде ашық тұруы мүмкін. Проект орындалу режимінде ашық тұрса онда [Running] сөзі қосылып жазылады.
Мәзір жолағы программаны басқарудағы, тестілеуге және құруға керекті командалардан тұрады.
Құрал-саймандар тақтасындағы түймелер мәзірдегі белгілі бір командаға сәйкес келеді. Мысалы File менюіндегі Open командасын таңдасақ та немесе Standard құрал-саймандар тақтасынан Open кнопкасын бассақ та бір нәтижеге әкеледі.Құрал саймандар тақтасындағы пернелер көмекші түсіндірмелермен (подсказка) жабдықталған.Егер тышқан курсорын перне қасына жақындатсақ онда көмекші түсіндірме шығады. Қолданушы құрал саймандар тақтасының орналасуын, көрініп немесе көрінбей тұруын Customize диалогтық терезесі арқылы өз қалауынша өзгерте алады және оларды тышқан курсоры арқылы жылжытуына болады. Customize терезесіндегі құрал-саймандар тақтасының үлгісінен тышқанның оң жақ пернесін басу арқылы шақырылады.
Компоненттер палитрасындағы компоненттер арқылы программа құрылады. Компоненттер Delphi программасының негізгі элементтері болып табылады. Олар арқылы қолданбалы программаның қолданушы интерфейсін құруға көмек береді. Ең бірінші Delphi-ді жүктегенде Standard палитрасы ашық тұрады. Қолданушы өз қалауынша , компонеттер палитрасының орналасуын реттеуге болады. Осы өзгерістердің барлығын Palette Properties терезесінде жүзеге асырылады. Бұл терезені 2 жолмен шақыруға болады.
Палитраның кез-келген жерінен тышқанның оң жақ пернесін басып Properties мәзірін таңдау.
Delphi ортасын - програмалаушының сапалы жұмысын қамтамасыз ететін күрделі механизм. Ол экрандағы бір уақытта ашылатын бірнеше терезелермен сипатталады. Бұл терезелер бір-бірін жартылай немесе толығымен жауып, экранда орын ауыстыра алады.
Delphi ортасы - көптерезелік жүйе. Оның негізгі төрт терезесі:
1. Негізгі терезе (Project 1)
2. Объектілер бақылаушысының терезесі (Object Inspector)
3. Формаларды құрастырушының терезесі (Form 1)
4. Программа кодының терезесі (Unit 1. Pas).

Негізгі терезеден басқа терезелерді жылжытуға, өлшемін өзгертуге немесе экраннан алып тастауға болады. Форманың терезесінен Unit кодына өту және одан кері өту F 12 пернесі арқылы орындалады.
Негізгі терезе мен компоненттер жинағы.Негізгі терезе программаның жобасын құрудағы жұмыстарды басқарады және Delphi ортасы іске қосылып тұрғанда міндетті түрде экранның жоғарғы қатарында орналасады.
Бұл терезде Delphi-ң негізгі меню жүйесі, пиктограммалық командалық батырмалары мен компоненттер политрасы орналасады.
Компоненттер жинағы - Delphi-ң негізгі байлығы болып табылады. Ол негізгі терезенің оң жағында орналасып, қажетті компонентті тез табуға арналған белгілерден тұрады:
DELPHI - дің артықшылықтары
* қосымшаны өндеу жылдамдығы;
* Жасалған қосымшаның өнімділігінің жоғарылығы;
* Жасалған қосымшаның компьютер ресурстарына төмен қажеттіліктерін талап етуі;
* Delphi ортасына жаңа компоненттер мен құрылғыларды қосу арқылы қосымшаның жұмысын арттыру;
* Delphi-дің жеке құралдарымен жаңа компонент пен инструмент құрудың мүмкіншілігі;
Өнімнің негізгі сипаттамалары.
* Delphi - бұл бірнеше маңызды технологиялардың комбинациясы:
машина кодына аударатын жоғары өнімді компилятор;
* объекті-бағытталған модель компонент;
* программалық прототиптерден визуальді ( сонымен қатар жылдам ) қосымшаларды құру;
* мәліметтер қорын құру үшін арналған масштабталатын құралдар;
Компонент деп белгілі бір қасиеттерді иемденген және форма терезесінде кез-келген объектіні орналастыру мүмкіндігін туғызатын функциональды элементті айтады. Delphi ортасының компоненттері 19 топқа бөлінген, ол топтарды парақтар деп атаймыз. Форма құрастырушының және объектілер бақылаушысының терезесі. Форма құрастырушының немесе форманың терезесі - болашақ программаның Windows жобасы. Алдымен бұл терезе бос болады. Бұл терезенің жұмыс аймағы координаттық тордың нүктелерімен реттелген. Формада орналасқан әр компоненттер өзінің мекен-жайымен, мөлшерімен және түсімен анықталады. Форманы құрастыру File=New=Form опциялары арқылы орындалады. Шығып тұрған бос формаға бір компонентті, мысалы Standard парағының Button батырмасын орналастыру үшін компоненттер жинағындағы Standard белгісін сырт еткізіп, парақты екпінді күйге келтіру керек.
Button батырмасының кескінің ажырату үшін тышқанды баспай тұрып парақта орналасқан белгілердің үстінен жылжытып көрген сәтте компоненттердің аты шығып тұрады. Қажетті компонентті сырт еткізіп белгілеп, тышқанды форма аймағының кез-келген жеріне сырт еткізсек, форманың бетінде Button 1 элементі пайда болады.
Объектілер бақылаушысының терезесі 2 парақтан құрылады: Properties - қасиеттері және Events - оқиғалары. Properties парағы арқылы компоненттің қасиеттері - параметрлері анықталады, ал Events парағы арқылы компонентті әртүрлі оқиғаларға сәйкес сезіндіру анықталады.
Программа кодының терезесі:
Программа (немесе Модуль) кодының терезесі программаның мәтінін құруға және оны түзетуге арналған. Бұл мәтін арнайы ережелер бойынша құрылып, алгоритм жұмысын анықтайды. Delphi жүйесінде Pascal тілінің ұлғайтылған және дамытылған нұсқасы - Object Pascal программалау тілі қолданылады. Delphi ортасы іске қосылғанда программа кодының терезесі Windows ортасының бос терезесінің бастапқы кодынан тұрады. Жаңа форманың кодына Delphi ортасы бұл қатарларды автоматты түрде қосып отырады. Жобаны құру барысында осы кодқа қажетті өзгерістер енгізіледі. Delphi ортасы Unit, Unit 1 және implementation қатарларының аралығын өзгертіп отырады, ал программалаушының жұмыс аймағы - {SR*DFM} және END қатарлар аралығы бойынша.
1.1 Тілдің операторлары
Терезесі кодтар редакторының терезесі болып табылады. Бұл терезеде формаға қойылған компоненттердің тізімі, компоненттердің уақиғалар тізімі және сол уақиға сәйкес командалар жазылады.
Бір проектімен жұмыс қажеттілігіне қарай экранда басқа да терезелер тұруы мүмкін. Жұмыс жасау барысында негізгі терезеден басқа терезелерді алып тастауға, орын ауыстыруға болады. Көп терезелі болғанмен Delphi-де тек қана бір уақытта жасауға болады.
Delphi-де құрылғының қосымша проекті түрінде жиналған бірнеше элементтерден тұрады. Олар
1. Проект коды (DPR кеңейтілген мен берген формада сақталады)
2. Форма сипаттамасы (DFM)
3. Форма модулі (PAS)
4. Модулдер (PAS)
5. Объектілер параметрі (ОРТ)
6. Ресурстар сипаттамасы
Копилтильда таңбасымен өзгеріс енгізеді. Ең қарапайым проектінің өзі көп формадан тұрады. Сондықтан кез-келген проект құру барысында оның барлық элементін сақтайтын каталог ашқан дұрыс.
Негізгі программа төмендегідей құрылымда болады:
Program project1;
Uses Forms,
Unit1 in `Unit1. pas'{Form1},
Unit2 in `Unit2 . pas'{Form2};
{$R*.RES}
begin
Application. Initialize;
Application. Create Form(TForm1,Form1);
Application.CreateForm(TForm2,Form2 );
Application.Run;
End.
Проекті аты проекті файлының атымен сәйкес келеді және дискіге сақталу барысында да ресурстар файлымен проектілер параметрлері файлы да осы атпен аталады. Проект файлының атын өзгерткенде автоматты түрде осы файл аттары өзгереді. Проектіні құру проект файлын компиляциялау барысында орындалады және қосымшаның ехе файл проект атымен аталады.
Проект файлын қарауға және өңдеуге болады. Ол ұшін Progectview Sourec (проект) (просмотр источника) командасы арқылы ашылады. Формаларды қарау үшін view\Forms...shift+F12. формалар сипаты сақталған файлда форманың өзі мен оның сипаттамасы беріледі. Форма модулінің файлында форма класының сипаты беріледі. Ол форманы қолданғанда автоматты түрде ашады. Қажетті модульді ашу үшін view-Units... немесе ctrl+F12 модульдер файлында кез келген формамен байланыспаған модульдер сақталады. Олар объект pascal тілінде жазылады. Оларды қолдану үшін Uses бөлігінде атты көрсету қажет. Ресурстар файлының проект аты беріледі. Проектіні сақтағанда автоматты түрде құрылады. Delphi-тен ресурстар файлымен жұмыс жасауға арналған графиктік редактор қарастырылған. Бұл Tools\image Editor3.0 командасы арқылы алынады.
:: Компаненттер пиктограммасы (.DCR)
:: Расторлық бейнелер (.BMP)
:: Қосымшалар пиктограммалары (.ICD)
:: Курсорлар (.CUR)
Проект параметрлер файлында параметрлер мен олардың мәндері текстік редактордың әр түрлі жолында орналастырылады.
Проектіні компиляциялау және орындау.
Проектіні компиляциялау барысында орындалуға дайын файл немесе динамикалық кітапхана (Д44) құрылады. Компиляциялау процесі Progect\complieпроект аты ctrlF9 командалары арқылы орындалады және мынандай жағдайлар атқарылады. Соңғы рет компиляцияланғаннан кейін мәні өзгерген модульдердің файлдары компиляцияланады. Нәтижесінде әрқайсысы үшін DCU кеңеймесімен анықталған модулге өзгеріс енгізілген болса, онда осы модулге пайдаланылатын модулге қайта компеляцияланады. Барлық модульдер компиляцияланғаннан кейін проект файлы компиляцияанады да қосымша орындалуға дайын файл құрылады. Проектіні Delphi немесе Windows жүйесінде жүктейді. Delphi ортасында проектіні жүктеу үшін Run Run немесе F9 тетігі басылады. Егер қосымша жұмыс жасамай қалса, Delphi ортасында Run Program Reset немесе Crtl+F12 командалары арқылы тоқтатылады.
Бағдарламаның жұмысының жүрiсiн басқару құралы керек күрделi алгоритм логикасын керек iске асыратын қосымшалардың жасаулары үшiн: әр түрлi шарттарға байланысты, және жиi қайталанатын бөлiктердiң тиiмдi жұмысты ұйымдастыруының операторлардың орындау ретiнiң өзгерiстерi. Математикалық кез келген алгоритм көмегiмен кодпен жазуға болғанын дәлелдеген.
* енгiзу операторлары
* шартты оператор
* цикл операторы
Ол төмендегiше жұмыс iстейдi. Сол оператордың бiр бөлiк тұрған айнымалы тең сол оңнан солға болатын шамаға болып қалыптасады. Бұл шамалардың түрлерi дәл келуi керек. Сонымен бiрге оңнан солға тұрған өрнекте сол жағында тұрған айнымалы қолданыла алады. Математикалық көзқарастармен бұл терiс, бiрақ программалауда бұл есептеулер өндiрiп алады жад ұясынан бастапқы мән алатынын бiлдiредi, және нәтиже жад ұясын бұрынғы мән сүрте бұл жазылады. Мысалы:
var A, B : Integer;
begin
A:=3;
B:=4;
A:=A*A+B*B;
end;
Айнымалысы A бөлiктiң басында 3ке тең, соңында - 25.
Шартты оператор шарт операторлардың орындау ретi орындауға байланысты кейбiр өзгертуге мүмкiндiк бередi. Ол қалай мiне жазылады:
Екiнiң бiрi elseның әсерi then шарт if ;
(егер ) if, (сонда ) then, (әйтпесе ) else сөздер - кейiнге сақталған. Екiнiң бiрi - бұл Delphiнiң кез келген операторы немесе beginendтiң логикалық жақшаларына алынған бiрнеше операторлар, немесе iшкi программаны шақыру. Егер жалған болса, егер шарт шын болса, онда екiнiң бiрi орындалады, онда әсер орындалады.

Сурет 1. Delphi ортасының негізгі терезесі

Бұл Delphi ортасының негізгі терезесі болып бірінші жолда мәзір орналасқан болып және саймандар тақтасы бар: Стандарт, Вид, Откладка, Палитра пользователя, панель компонентов, рабочая область
Шарт логикалық өрнек болады. Онда логикалық операциялар көмегiмен (сонымен бiрге соның iшiнде логикалық) өрнектердiң мәнi, функцияны шақыру, қайтаратын Booleanның түрiнiң мәндерi, және қиыстырылған бұл мәндермен теңеседi:
Таңба операциялар
Операцияның атауы
Логикалық операциялар сiңiрлер арқылы қиыстырыла алады: (логикалығы және) and (логикалығы немесе) or (шығаратыны немесе) xor Мәлiметтердiң кейбiр түрлерi үшiн бұл қосымша операциялар. Мысалы, жиындар үшiн - тексеретiн inнiң операторы жиынға кейбiр мән кiредi. Мысалы: холар:[2, 4, 5, 7, 8, 10] = ; 2 in X-шi өрнек (true мәнi болады) шын; 6 in X-шi өрнек (false мәнi болады) жалған;
=
Тең

Тең емес

Көп

Аз

=
Көп немесе тең

=
Аз немесе тең

not
Емес логикалық - терiске шығару

Егер тең trueнiң екi операнд болса логикалық және trueның тең болы операцияның орындауын нәтиже.
Егер trueның тең болының операндтардың бiрлерi ең болмаса логикалық немесе trueның тең болы операцияның орындауын нәтиже.
Егер тең бiр-бiрi операнд болса шығаратын немесе trueның тең болы операциясының орындауын нәтиже.
Циклда операторлар әсерлердiң ылғи бiр тiзбегiнiң қайталауы қайта қайталарды ұйымдастыруға мүмкiндiк бередi. Delphiлерге үш бұл жасалуға мүмкiндiк беретiн операторларда болады:
* циклда оператор " жай "
* циклда шартты оператор
* қайталауды шартты оператор
Циклда оператор жай циклданың қайталауларын сан белгiлi қолданылады. Ол осылай жазылады:
for есептеуiш:= өрнек - 1 to өрнек - 2 әсер do ;
Есептеуiш - бұл циклда операторға орналастырған логикалық блоктiң алдында және оның түрi аттарын атап шығылатын түр, әдетте Integer-шi бiр жатуы керек жариялауы керек болатын айнымалы.
Функцияны шақырумен де, тұрақтымен немесе идентификатормен де өрнек - 1 және өрнек - 2 бола алады.
Әсер - Delphiнiң бiр немесе бiрнеше операторлары. Егер операторлардың бұл топ болса, онда олар beginendтiң логикалық жақшаларында жасауы керек. Оператордың жұмыстары басында айнымалы - есептеуiш өрнектiң мәнi алады - 1. Егер бұл есептеуiштiң мәнi өрнектiң мәнiне аз немесе тең болса - 2 болса, онда әсер кiретiн операторлар орындалады. Бiр цикл бұл. Демек, болғанша, содан соң айнымалы - есептеуiш мәндi қабылдайды келесi және есептеуiш және өрнектiң салыстыруы жаңа циклдi бастауға - 2, әсердiң орындауы, және әрi қарай, айнымалы мәнi - есептеуiш өрнектiң мәнi шектен шықпауға - 2 ағымдағылған.
Болуы мүмкiн жанында айнымалы циклданың операторының жұмысы - есептеуiш болады, үлкеймегенiнде емес, азайғанында. To маңызды сөз осы жағдайда downto:ға ауыстырылады.
for есептеуiш:өрнек = - 1 downto өрнек ; Сәйкесiнше өрнек - 1 болуы керек немесе өрнекке тең - 2.
Циклда шартты оператор сол қайталауларды сан алдын ала белгiлi жағдайда ыңғайлы қолдану: do while шарт циклда дене ; Болғанша, бұл цикл (Booleanның түрiнiң мән қайтаратын логикалық өрнек) шарты шын орындалады. Бұл өрнектер егер сонымен бiрге бiрден циклда false, дене тең бiр деге орындамайды. Шарттың жазуына және циклданың аяқтауын бақылаумен өте ықыласпен қадағалауы керек, whileнiң циклi өйткенi қатенiң нәтижесiнде " циклдену" келтiрген және бағдарлама " тоқтап тұруға" рет шексiз сан қайталайды.
Қайталауды шартты оператор циклда дененi бастапқыда орындайды, шарттың орындауының содан соң тексерiп қойылдары:
Repeat
Циклдың денесі
Шарт until ;
Сайып келгенде, циклда бұл вариант циклда дене бiр рет кем дегенде орындағанын кепiлдiк бередi. Болғанша, және шарт орындала (true яғни) шын болмайды. Атап өтуге болады, циклда денеге beginendтiң логикалық жақшаларында тұжырымдауға керек болмайтын Delphiнiң жалғыз операторы мынау не. Циклда дененiң алды-арты repeat және untilдiң сөздерiне Кілттілерне анықталады.

Сурет 2. Delphi ортасының саймандар тақтасы терезесі

Циклданың операторлармен бiргелерiмен арнайы командаларды қолданылады:
* циклда үзу командасы
* циклданың жалғасының командасы
Егер циклда дененiң операторларының орындауын процессте оның аяқтауын қажеттiлiк айқындалса циклда үзу командасын қолданылады. Бұл командалар мiне:
Break;
Циклда бiрiншi операторға, келесi операторға басқару оның орындауында берiледi. Демек, циклданың жалғасының командасы циклда орындауды циклда барлық қалған операторлар дене келесi итерацияны бастауға өткiзiп жалғастыруға дереу мүмкiндiк бередi. Бұл командалар мiне:
Continue;
Бағдарламаның орындауын тiзбектi өзгертiлуге мүмкiндiк беретiн тағы бiр оператор туралы әдiлеттiк үшiн әңгiмелеуге болады. Бұл өткелдiң операторлары:
Таңба goto ;
Кез келген мүмкiн идентификатор немесе сан аралықта 0мен 9999бен аралығындағы таңба ретiнде қолданыла алады. Таңбаны алдын ала сипаттамалар бөлiмiнде айнымалы жариялауға керек, бiрақ көмегiмен, varдың сөзi Ключевое емес,
label:ның кілтті сөзі
Жоғары да, төмен де бағдарлама бойынша өту мүмкiн. Қос нүкте өткел өндiрiп алатын оператордан таңбаны бөледi. Өткелдiң операторының қолдануының мысалы:
var X, Y: Integer;
label A, B;
begin
A: X:=5 ;
. . .
бағдарламаның операторлары
goto B;
. . .
B: Y:=25;
goto A;
end;
Бұл мысалдан end операторы көруге болатын; демек, қорытындылаушысы бағдарламаны, бағдарламаны ешқашан орындамай циклдейдi. Сондықтан тап, тiптi, қолдануы өткелдiң операторлары программалауды жаман нашар стиль болып табылады, және циклданың шартты операторлар және операторларының қолдануы оның қолдануысыз әбден қарауға болады. Gotoның қолдану операторлары ақтай алғанда жалғыз жағдай бұл Breakтың бiрнеше операторларының қолдануы әйтпесе талап ететiн бiрнеше қабаттасқан циклдердiң шығуы.
Сурет 3. Обьекттер терезесі
Бұл терезе объекттер ағаша. Бұл терезеде формадағы барлық компоненттердін дізімі тұрады. + немесе - белгісі бул компоненттін ішкі класында екінші компоненттің бар екендігін білдіреді. Егерде компоненттін аты ерекшеленген болса онда бұл компонент формада екпінді болғанын анықтайды.

Сурет 4. Конструктор терезесі

1.2 Шартты оператор
Шартты оператор кейбiр шартты тексерiп және тексерiс нәтижелерiне байланысты орындауға мүмкiндiк бередi онда немесе басқа әсер. Сайып келгенде, шартты оператор - бұл есептеуiш процесстiң тарамдауын құрал.
Шартты оператордың құрылымы келесi түрi болады:
оператop2 else шарт if оператop1 then;
if then else қайда - (егер, онда әйтпесе) кейiнге сақталған сөздер;
шарт - логикалық түрдiң кез келген өрнегi;
Шартты оператор кейбiр шартты тексерiп және тексерiс нәтижелерiне байланысты орындауға мүмкiндiк бередi онда немесе басқа әсер. Сайып келгенде, шартты оператор - бұл есептеуiш процесстiң тарамдауын құрал. Шартты оператордың құрылымы келесi түрi болады: оператop2 else шарт if оператop1 then;
if then else қайда - (егер, онда әйтпесе) кейiнге сақталған сөздер; шарт - логикалық түрдiң кез келген өрнегi; оператop1, оператop2 - Object Pascalдың тiлiнiң кез келген операторлары.
Шартты оператор келесi алгоритм бойынша жұмыс iстейдi. шарт шартты көрiнiсiн бастапқыда есептеледi. Егер (ақиқат ) True нәтиже барып тұр, онда оператop1 орындалады, оператop2 өткiзедi; егер нәтиже (жалған ) False бар болса, керiсiнше, оператop1 өткiзедi, оператop2 орындалады. Мысалы:
var

X, Y, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.