АО “АрселорМиттал Темиртау”



Введение
1 АО “АрселорМиттал Темиртау”
2 О предприятии
2.1 Деятельность предприятия
2.2 Структура управления АО «АрселорМиттал Темиртау»
2.3 Используемое аппаратное и программное обеспечение
3 Анализ результатов исследования аппаратного и программного обеспечения подразделения
4 Указания по введению общего журнала
5 Инструкция по технике безопасности при работе на компьютере
Заключение
2
3
4
4
4
4
7

8
9

10
Развитие экономических и социальных отношений, расширение сети и предприятий и увеличение их размеров, возникновение новых связей между предприятиями и отраслями, увеличение потоков и объемов информации – все это привело к резкому усложнению управленческих задач.
Усложнение задачи, решаемых в сфере управления, обусловило в свою очередь изменение характера процессов управления.
Современный руководитель должен уметь принимать решения в ситуациях, характеризующихся многочисленными факторами и взаимными связями. Поэтому управленческие задачи потребовали новые методы решения.
Применение вычислительных машин значительно повышает оперативность управления, но при этом предполагается активное участие человека в процессе управления. Именно он принимает окончательное решение на основе оценки различных расчетных вариантов, учитывая имеющиеся в его распоряжение дополнительные данные.
Производственно-технологическая практика является органической частью учебного процесса и имеет цель закрепить и углубить знания, полученные в процессе теоретической деятельности, приобщить студента к общественно-полезному труду и увязать полученные теоретические знания с реальными условиями производства.
Производственная технологическая практика должна проводиться на базовых предприятиях (организациях) под руководством опытных специалистов.
Во время прохождения производственной технологической практики студенты-практиканты работают по режиму, установленному для данного предприятия и подчиняются правилам внутреннего распорядка этой организации.
Целью производственно-технологической практики является изучение студентами реального предприятия и условий работы на нем, получение прикладных навыков в разработке и сопровождении программ, изучении информационных потоков и документооборота, способов хранения и обработки информации, сбор материалов для отчета и предварительный выбор вероятной темы дипломного проекта.
Кроме того, во время прохождения практики студенты-практиканты должны также принимать активное участие в общественной жизни предприятия.

Пән: Тау-кен ісі
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:   
Содержание
Введение 2
АО “АрселорМиттал Темиртау” 3
2 О предприятии 4
2.1 Деятельность предприятия 4
2.2 Структура управления АО АрселорМиттал Темиртау 4
2.3 Используемое аппаратное и программное обеспечение 4
3 Анализ результатов исследования аппаратного и 7
программного обеспечения подразделения
4 Указания по введению общего журнала 8
5 Инструкция по технике безопасности при работе на компьютере 9
Заключение
10

Введение

Развитие экономических и социальных отношений, расширение сети и
предприятий и увеличение их размеров, возникновение новых связей между
предприятиями и отраслями, увеличение потоков и объемов информации – все
это привело к резкому усложнению управленческих задач.
Усложнение задачи, решаемых в сфере управления, обусловило в свою
очередь изменение характера процессов управления.
Современный руководитель должен уметь принимать решения в ситуациях,
характеризующихся многочисленными факторами и взаимными связями. Поэтому
управленческие задачи потребовали новые методы решения.
Применение вычислительных машин значительно повышает оперативность
управления, но при этом предполагается активное участие человека в процессе
управления. Именно он принимает окончательное решение на основе оценки
различных расчетных вариантов, учитывая имеющиеся в его распоряжение
дополнительные данные.
Производственно-технологическая практика является органической частью
учебного процесса и имеет цель закрепить и углубить знания, полученные в
процессе теоретической деятельности, приобщить студента к общественно-
полезному труду и увязать полученные теоретические знания с реальными
условиями производства.
Производственная технологическая практика должна проводиться на базовых
предприятиях (организациях) под руководством опытных специалистов.
Во время прохождения производственной технологической практики студенты-
практиканты работают по режиму, установленному для данного предприятия и
подчиняются правилам внутреннего распорядка этой организации.
Целью производственно-технологической практики является изучение
студентами реального предприятия и условий работы на нем, получение
прикладных навыков в разработке и сопровождении программ, изучении
информационных потоков и документооборота, способов хранения и обработки
информации, сбор материалов для отчета и предварительный выбор вероятной
темы дипломного проекта.
Кроме того, во время прохождения практики студенты-практиканты должны
также принимать активное участие в общественной жизни предприятия.
1 АО “АрселорМиттал Темиртау”

Акционерное общество “АрселорМиттал Темиртау” является крупнейшим
предприятием горно-металлургического сектора Республики Казахстан и
представляет собой интегрированный горно-металлургический комплекс с
собственным углем, железной рудой и энергетической базой.
В состав АО “АрселорМиттал Темиртау” входят:
- стальной департамент
- угольный департамент
- железорудный департамент
Предприятие специализируется на производстве плоского и сортового
проката, в том числе с полимерным, цинковым и алюмоцинковым покрытием, а
также производит агломерат, концентрат, кокс, чугун, сталь, в т.ч.
непрерывнолитые слябы, штрипс, лонжеронную полосу, электросварные трубы и
сопутствующую продукцию доменного и коксохимического производств.
В 2010 году АО “АрселорМиттал Темиртау” произвело 3,3 миллиона тон
жидкой стали и 2,9 миллиона тон проката.
В настоящее время компания проводит масштабную модернизацию с
увеличением объема производства стали до 6 миллионов тонн к 2015 году.
Проект предусматривает увеличение добычи угля и руды, модернизацию
углеобогатительного комплекса и аглопроизводства, реконструкцию доменной
печи №2 и модернизацию доменного производства, строительство новой МНЛЗ и
сортопрокатного стана для производства сортового проката.
АО “АрселорМиттал Темиртау” входит в состав корпорации АрселорМиттал,
которая является мировым лидером по производству стали.
Вопросы техники безопасности, охраны труда и здоровья являются
приоритетными для компании АрселорМиттал. Работа в горно-металлургической
отрасли отличается тяжелыми условиями труда и несет в себе значительный
риск для здоровья и безопасности трудящихся. Воздействие определённых
химических веществ и технологических процессов также может нанести вред
здоровью работников компании.

2 О предприятии

1. Деятельность предприятия

- основная производственная деятельность Угольного департамента – добыча
и обогащение угля, запасы которого на разрабатываемом месторождении
составляют 1,5 млрд. тонн.
- коксохимическое производство;
- аглодоменное производство;
- сталеплавильное производство;
- прокатное производство;
- добыча, переработка и обогащение железной руды с месторождений
Лисаковска, Кентобе, Атасу, Атансор, и последующей поставкой этих руд на
металлургический комбинат АО "АрселорМиттал Темиртау".

2. Структура управления АО АрселорМиттал Темиртау

Генеральный директор
Старший технический директор
Директор по финансам
Старший директор по производству
Директор по персоналу
Советник генерального директора 
Директор по охране труда и технике безопасности
Директор по логистике и транспорту
Директор по экологической безопасности
Директор по социальным вопросам

3. Бағдарламалау тіліне сипаттама

Delphi – бұл обьектті бағыталған визуалды программалау ортасы.
Бірінші нұсқасы 1995 жылы Borland фирмасымен құрастырылған еді.
Ол МБ-мен жұмыс істеуге арналған қарапайым және профессионалды
жаттығуларды жылдам құруға мүмкіндік береді.
Delphi- Windows –та жұмыс істеуге бағытталған программаларды құру
ортасы болып табылады. Delphi-дің идеологиясы ООП методологиясы мен
визуалды проектілеу технологиясында жатыр. Программаны сипаттауға OBJEKT
PASCAL тілі қолданылады.
Delphi-дің негізгі артықшылықтары:
- Delphi-дің компиляторы жаттығуларды құрастыру үшін қажетті жоғары
өнімділігін қамтамасыз етеді. Компиляцияның жылдамдығы 486-ға 120000
мың.жолмин. құрайды және ең жылдам компилятор болып есептеледі. EXE.
файлдарды өндіреді.
- Программаларды құрудың визуалды технологиясы жаттығуларды тез
құрастыруға, сонымен қатар сәйкес программасын Delphi автоиатты түрде
өндіріеді, бұл программисті қолданылған интерфейсті құрудан босатады.
Delphi-дің программалық компоненттерінің моделі жаттығуларды бұрын
даындалып қойған объектілерден құруға мүмкіндік береді. Delphi-дің
стандартты қойылымына 270 класстан тұратын иерархиясын құратын негізгі
объектілер кіреді. Delphi Delphi-ге арналған өз объектілерін құруға
мүмкіндік береді. Сондықтан разработчиктер, Delphi-ді құруда қолданылған
объектілер мен құрылғыларды пайдалана алады.
Визуалды компоненттер библиотекасы VCL –де стандартты объектілері
бар: қолданушы интерфейстің құрылымы, мәліметтерді басқару объектілері,
Windows стильдері, файлдарды басқару мультимедияның графикалық объектілері.
Delphi –де МБ қолдау МБ-мен жұмыс істеуге мүмкіндік беретін әртүрлі
компоненттері бар. Олардың көмегімен мәліметтерді өңдеуге арналған
жаттығуларды,мысал үшін Клиент приложениесін құруға болады.:
-Paradox;
- Dbase;
- FoxPro;
- Access;
- SQL-server;
- InterBase;
- Oracle.
TWO Ways Tools технологиясы RAD- жылдам жаттығудың негізгі құраушысы
болып табылады. Компоненттердің қасиеттерінің өзгеруі автоматты түрде
программаның кодының өзгеруіне әкеледі, және керісінше, кодтың өзгеруі,
компоненттердің өзгеруіне соғады.

4. Деректер қоры. Деректер қоры кестесін, алиас құру

Деректер қоры - ақпараттардан тұратын файлдар(кестелер) жиынтығы. ДҚ
жазулардан тұрады. Жазулар өрістерден тұрады.
ДҚ жергілікті(локальные) және алыстатылған(удаленные) болып бөлінеді.
Paradox, dBase, FoxFro, Access - жергілікті деректер қоры.
Database Desktop - бұл көп жағынан Рaradоx - ке ұқсас, әр түрлі
форматтағы жергілікті(локальды) деректер қорының кестелерімен жұмыс істеуге
арналған Delphi - мен бірге қойылатын утилит.
Database Desktop утилитін іске қосу үшін негізгі менюден
ToolsDatabase Desktop командасын таңдау қажет.
Кесте құру үшін ең алдымен өзіңнің алиасыңды(яғни, өзіңнің ДҚ - ның
каталогының атын) анықтау қажет.
Жаңа алиас құру үшін сұқбаттық терезеде ToolsAlias Manager - ді
таңдаймыз:
New(жаңа алиас құру) батырмасын басып, Database Alias өрісінде
алиасыңның атын(мысалы, Gruppa) теру қажет. Жолды анықтау үшін
Browse(жолды таңдап) батырмасын басып, КeepNew және ОК батырмаларын басып
сақтау қажет.
Жаңа кесте құру үшін менюден FileNewTable командаларын таңдаймыз,
сонда кестенің типі(Paradoх 7) көрсетілген сұқбаттық терезе пайда болады.
Кестенің типін таңдаған соң, Database Desktop әрбір формат үшін,
кестенің өрісін және олардың типін анықтай алатын сұқбаттық терезені
ашады.
Өрістің аты таңдалғаннан кейінгі келесі қадам, өрістің типін беру.
Типтердің тізімін алу үшін Type бағанасына өтіп, бос орын немесе
тышқанның оң жақ батырмасын басу қажет.
ДҚ - ның барлық өрістерін енгізіп болған соң, кестені сақтау қажет.
Ол үшін:
1. Save as.. командасын орындау;
2. ДҚ атын енгізу(File Name);
3. Alias-та өзің құрған алиасты таңдау;
4. Save батырмасын басу;
қажет.
Деректерді енгізу үшін FileOpenTable командаларын, өрістерді түзету
үшін Ғ9 немесе TableEdit datа командаларын орындау қажет. 5 жазбаны
енгіземіз және терезені жабамыз. ДҚ дайын. Содан соң Database Desktop-ты
жабамыз.
Деректермен жұмыс жасауға арналған визуалды компоненттер:
DBEdit(Data Controls) түзету терезесі - өрістердегі мәліметтерді
көрсетеді.
DBEdit компоненті кәдімгі Edit түзету терезесіндегі қасиеттерге ие,
бірақ деректермен байланысты. Бұл байланыс Data Source қасиеті арқылы
орнатылады. Бұл қасиетте автоматты түрде Data Source 1-ге тең болғанын
көруге болады.
Әрбір компоненттің Data Field қасиетінің мәні компонетте көрсетілген
өріс атымен сәйкес келеді.
Терезеде ағымдағы жазбаның өрістері сәйкес келетін мәндер көрінетін
болады. Егер қосымшамен жұмыс кезінде терезедегі мәтінді өзгертсек, онда
сәйкес өзгеріс ДҚ - на апарылады.
DBEdit компонентінің Edit компонентінен бір айырмашылығы,
DBEdit үшін Объектілер Инспекторінде терезедегі мәтінді білдіретін
түзету терезесіндегі Text негізгі қасиетін көре алмаймыз. Ол қасиет бар,
бірақ Объектілер Инспекторы терезесінде Рublished сияқты көрінетін болып
сипатталмаған.
DBMemo1(Data Controls) - пішімде өрістерді көрсету үшін қолданылады.
Бұл түзету терезесіндегі көпжолдық деректермен байланысты.
DBImage1(Data Controls) - суреттері бар өрісті көрсетуге арналған.
Мәліметтер базасын ұйымдастыру

Мәліметтер базасы кейбір қолданбалы ақпараттық жүйеде қолданылатын
деректерді қамтиды. Мысалы: ’Сирена’ немесе ’Экспресс’ авиа және теміржол
билеттерін сату системасы. Мәліметтердің ұйымдастыру түріне байланысты
мәліметтер базасындағы деректердің негізгі модульдері келесі түрде болады:
• иерархиялық
• желілік
• реляциялық
• объекті-бағытталған
Иерархиялық модельде деректер ағаштәріздес (иерархиялық) құрылым
түрінде беріледі. Деректердің осындай ұйымы иерархиялық реттелген
ақпараттармен жұмыс жасағанда ыңғайлы, бірақ қиын логикалық байланыстармен
жұмыс жасағанда иерархиялық модель әлсіз .
BDE Administrator
DELPHI қолданбасы деректер базасына қатынауды BDE ( Borland DataBase
Engine- Borland фирмасының деректер базасының поцессоры ) арқылы жүзеге
асырады. BDE өзінен деректерге қатынайтын динамикалық кітапханалар және
драйвер жиынтығын құрайды. BDE деректер базасымен жұмыс істейтін барлық
компьютерлерге орнатылуы тиіс. Деректер базасына BDE арқылы жіберілген
сұраныс, қолданушы сұрақтан деректерді алады.
Деректер базасымен жұмыс, ережеге сай, бірқолданушылық режимде жұмыс
істейді. STANDART драйверлер үшін, әдетте Paradox деректер базасы,
мінездемелер псевдонимі жиынтығы минималды болады: Type – драйвер аты және
PATH – деректер базасына жол. PATH параметрін басқанда, сіз көп нүктелі
батырманы көресіз. Оны басқанда Windows – тің жаңа каталогты таңдау
стандартты диалогы ашылады, ол арқылы біз керекті каталогты таңдап аламыз.
STANDART типті драйверлерді тек Paradox, dBASE, FoxPro кестелері
үшін қолдануға болады.
Жергілікті деректер базасына қатынау үшін BDE деректер базасының
процессоры стандартты драйверлерді қолданады. Олар dBase, Paradox, FoxPro
және текстік файлдарымен жұмыс жасайды. Жергілікті деректер базасын
қолданғанда, желіде деректер базасына көпқолданушылық қатынауды
ұйымдастыруға болады. Бұл жағдайда деректер базасының файлдары және осымен
жұмыс істейтін қолданбалар желінің серверінде орналасады.
Мәліметтер базасы – есептеулер сақталатын мәліметтер массиві.
Мәліметтер базасын жасау кезінде 2 мәселені ескеру қажет:
1.Мәліметтер өздерін қолданатын программадан тәуелсіз болуы керек,яғни
бағдарламаны өзгертпей-ақ мәліметтерді қосу немесе қайта құру үшін;
2.Жай бағдарлама тілінде жазылуы күрделі еңбекті қажет ететін
бағдарламаларсыз-ақ МБ-дан керекті ақпаратты сұрау және іздеу
мүмкіншіліктерін қамтамасыз ету.
Мәліметтер базасымен жұмыс жасайтын бағдарламалардың мынадай түрлері
белгілі:
Отандық: НАБОБ,ПАЛЬМА, БАНК және т.б.
Шетелдік: ADAbase, Dbase, FoxBase, FoxPro, Karat, Acces, Paradox,
MySQL, Oracle, Informix және т.б.
Осылардың ішінде бұл курстық жұмыс Paradox-та жасалды.
Paradox – бұл DELPHI-дің мәліметтер базасымен жұмыс істеуге арналған
технологиясы. Мұның басқа мәліметтер базасымен жұмыс жасайтын
бағдарламалардан айырмашылығы – онда мәліметтер типтерінің ең көп түрлері
қарастырылған.
Локальді МББЖ барлық бөліктері қолданушы компьютерінің деректер
базасында орналасады. Егер бір мәліметтер базасына бірнеше қолданушылар бір
мезгілде қатынас жасаса, әрбір қолданушының компьютерінде өзінің локальді
МББЖ-нің көшірмесі болуы керек.
Тораптық МББЖ-ге файл-серверлік, клиент-серверлік, бөлінген МББЖ-лар
жатады. Осы жүйенің негізгі атрибуты болып, торап саналады. Торап−бірнеше
компьютерлерді байланастырып, бір дерекпен бірнеше қолданушылардың
корпоративті жұмысын қамтамасыз етеді.
Көпқолданбалы МББЖ ақпараттық жүйе құруға мүмкіндік береді.
Көпқолданбалы МББЖ-леріне: Oracle, Informix, SyBase, Microsoft SQL Server,
InterBase және т.б жатады.
DELPHI-ді кәдімгі МББЖ деп айтуға, оның өзінің кестелік форматының
болмауы ( деректерді сипаттау тілі ) бөгет жасайды. Сондықтан ол басқа МББЖ
кестелік форматын қолданады. Мысалы: dBase , Paradox , InterBase .
Бұны бірақ та жетіспеушілігі деп те айтуға болмайды, себебі аталған
форматтар өздерін жақсы қолданушылық қабілетін көрсетті. Сонда да DELPHI
мүмкіншіліктері арнайы МББЖ мүмкіншіліктерінен қалыспайды, кей-кезде
олардан асып та тұрады.
DELPHI жүйесі деректер базасын басқару жүйесі болып табылмайды, егер
сөздің тура мағынасын алатын болсақ, бірақ толық ДББЖ (деректер базасын
басқару жүйесі) мүмкіндіктеріне ие. Ұсынылып отырған DELPHI құралы
локальдік және клиент-серверлік деректер базасын құрып, және оның ішінде
жұмыс істеуге және кез-келген деректер базасымен жұмыс істей алатын
қолданба құруға мүмкіндік береді .
DELPHI-ді кәдімгі ДББЖ деп айтуға, оның өзінің кестелік форматының
болмауы (деректерді сипаттау тілі) бөгет жасайды. Сондықтан ол басқа ДББЖ
кестелік форматын қолданады . Мысалы : dBase, Paradox, InterBase.
Өзінің архитектурасы бойынша МББЖ бір-, екі- және үшүзбелі болып бөлінеді
Бірүзбелі архитектурада мәліметтерді басқарудың қажетті логикасымен және
олардың визуализациясын қамтамасыз ететін жалғыз үзбе (клиент) қолданылады.
Екіүзбелі архитектурада мәліметтерді басқару логикасының көп бөлігін МБ
сервері орындайды, ал клиент бұл кезде, негізінен, қолданушы үшін
мәліметтерді ыңғайлы түрде көрсетуін орындайды. Үшүзбелі МББЖ-да аралық
үзбе – МБ сервері мен клиентті арасын байланыстыратын қосымшалар сервері
қолданылады. Қосымшалар сервері клиентті қандай болмасын мәліметтерді
басқарудағы және МБ серверімен байланысты орнатудағы қиындықтардан
толығымен арылтуы керек.
МББЖ-ның бөлек бөліктерінің орналасуына байланысты локальді және
желілік МББЖ-лар бар.
Локальді МББЖ-ның барлық бөліктері қолданушының МБ компьютерінде
орналастырылады. Бір МБ-мен бір уақытта бірнеше қолданушы жұмыс жасай алуы
үшін әрбір жеке қолданушылық компьютердің өзінің жеке локальді МБ-ның
копиясы болуы қажет.
Желілерге файл-серверлік, клиент-серверлік және таратылған МББЖ-лар
жатады. Бұл жүйелердің міндетті атрибуты – компьютерлердің аппаратты
байланысын қамтамасыз ететін және көптеген қолданушылардың берілген бір
мәліметтермен корпоративті жұмыс жасауына мүмкіндік беретін желі.
Файл-серверлік МББЖ-да барлық мәліметтер, әдетте, әрдайым желіге
қосулы тұратын арнайы осындай мақсаттарға арналған, қуатты машинаның бір
немесе бірнеше каталогында орналастырылады. Мұндай компьютер файл-сервер
деп аталады, МББЖ-ның атауы осыдан. Бұл МББЖ түрінің сөзсіө артықшылығы
–оның құрылуы мен қызмет етуінің қарапайымдылығында. Файл-серверлік
жүйелердің кемшілігі – желіге көп күш түсіруінде. Егер де, мысалы, клиентке
қайсыбір фирма-партнер туралы анықтамаларды іздеу керек болса, онда желіде
алдымен жүздеген фирма-партнерлардан құрылған анықтамалық барлық файлды
шығарады, содан соң осындай түрде құрылған мәліметтердің локальді көшірмеде
қажетті жазба табылады. Сол себепті файл-серверлі МББЖ-лар клиенттік
орындар саны бірнеше ондыққа жететін кішігірім фирмаларда сәтті қолданысқа
ие бола алады.
Клиент-серверлі жүйелер желіге ауыртпалықта біршамаға төмендетеді,
өйткені клиент мәліметтермен арнайыландырылған делдал – мәліметермен
машинада орналасқан МБ сервері арқылы қатынасады. МБ сервері клиенттен
сұранысты қабылдап, мәліметтердегі қажетті жазбаны тауып, клиентке
қайтарады. Осындай түрде, желі бойынша салыстырмалы түрде қысқа сұраныс
және қажетті бір жазба беріледі.
Мәліметтер базасының кестесін құру
Деректер базасын құрайтын кестелер қатты дискідегі каталогта тұрады.
Кестелер файлдарда сақталып , бөлек құжаттарға немесе
электрондық кестелерге ұқсас. Кестелерді көшіруге, орнын ауыстыруға болады.
Бірақ, құжаттарға қарағанда, деректер базасының кестелері көпқолданбалы
қатынау режимін қолдайды, яғни бірнеше қолданбалармен бірмезгілде
қолданылуына болады. Бір кесте үшін ( деректер, кілттер, индекстер т.б
құрайтын ) бірнеше файлдар жасалады. Осылардың ішінде негізгісі болып
кестенің атымен аталатын деректер файлы болып есептеледі. Кестені
таңдағанда, әсіресе оның негізгі файлы таңдалады. Мыс: dBase кестесі үшін
кеңейтіндісі DBF болатын файл, ал Paradox кестесі үшін DB кеңейтіндісі
болып табылады. Деректер базасының әрбір кестесі жолдан және бағаннан
тұрады, бір типті объектілердің ақпараттық жүйелер деректерін сақтауға
негізделген.
Өріс мүмкін болатын типтің деректерін қамтиды. Кестенің негізін оның
өрісінің сипаты құрайды. Әрбір кестенің кем дегенде бір өрісі болуы тиіс.
Кестенің құрылымдық түсінігі өте кең және оның құрамына:
• өріс сипаты
• кілт
• индекс
• өрістің мәтініне шек ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Әдістемелік пештердің техникалық сипаттамасы
Мырышты жабынды жағу желілері
Коксохимия өндірісінде суды пайдалану және оның ластануын экологиялық зерттеу, ақаба суларды тазарту
Жолақтарды салқындатудың басқару режимдері
Болат балқыту өндірісі
Болат өндірісі
Аймақты автоматты басқару
Антропогендік әрекет нәтижесінде тасындылар ағындысының сандық және сапалық өзгеруімен танысу
Қарағанды облысының Саран қаласындағы көмір өндіру кәсіпорны
АрселорМиталл Теміртау АҚ-ның экологиялық жағдайына шолу
Пәндер