Азаматтық құқық туралы

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Жоспары:

Азаматтық қуқықтың жалпы сипаттамасы
Мәмілелер: үғымы түрлері, нысандары
Меншік құқығы
Некеге тұрудың шарттары, тәртібі және мұрагерлік
Азаматтық-құқықтық жауаптылық

1. Азаматтық қүқықтың жалпы сипаттамасы

Азаматтық қүқық - жеке және занды тұлғалардың, мемлекеттің және оның әкімшілік-аумақтық бөлшектерінің күнделікті өмірімен, іс-әрекеттерімен ажырамас байланыстағы Қазақстан Республикасы күқығының бір саласы. Тауар-ақша, катысушылардың теңдігіне негізделген мүліктік, мүлікпен байланысты жеке мүліктік емес қатынастар азаматтык күқыктың пәні болып табылады. Жеке мүліктік емес қатынастардың мәніне жатпайтындыктан, әрі баска заңнамаларда карамағандыктан, мүліктен тыс, жеке мүліктік емес катынастарымен заңнамалармен реттеледі.

Азаматтық құқык реттейтін қоғамдық қатынастардың негізгі түрлерінің біріне, құкықтык нормалардың ықпалына ұшырайтын мүліктік қатынастар жатады. Материалды игіліктермен (мүлікпен, жұмыспен, кызмет көрсетумен, ақшамен, бағалы кағаздармен, т. б. мүліктсрмен) байланыстығы қогамдык катынастар мүліктік қатынастар деп аталады. Мүліктік қатынастар мүлікке деген меншіктік катынастардың негізінде туындайтындыктан, азаматтык заңнамалардың іс-әрекетіне багынады. Осы тұрғыдан, мүліктік қатынастар дегеніміз мүлікті алу, иемдену, не баска субъектілерге беру барысындағы катынастар. Бұл катынастар нарыктық катынастар барысыида, сату немесе тауар-ақша қатынастарына айналады Сондықтан нарық жағдайында тауар-ақша қатынастары азаматтық құқықтық реттеудің негізгі объектісі болады.

Азаматттык кұкык тек қана мүліктік емес, сонымен бірге жеке мүліктік емес катынастарды да реттейді. Қазақстан Республикасының азаматтык заңнамалары екі түрлі жеке мүліктік емес катынастарды: 1) мүлікпеп байланысы жске мүліктік емес және; 2) мүліктен тыс, мүлікгік емсс кагыпасгарды ретгейді.

Мүлікпен байланысты жеке мүлік тік смес қатынастарға авторлык, өнертапқыштык сияқты катынастар жатады. Мысалы, бір ұйымның екінші бір заңды түлғанын тауарлы белгісін пайдалануы, соңғысына зиян шектіруі, атына кір келтіруі мүмкін.

Мүліктен тыс, мүліктік смес катынастар, мүліктік катынастар сияқты емес, баска фактілердін, баска субъектілердің арасында пайда болады. Олар мүліктік мазмұны болмайтын, ақшалай бағалауға келмейтін, жскс және заңды тұлғалардан айырмайтын игіліктерге байланысты туындайды.

Азаматтық құқықтық қатыпастар. Азаматтық құқықтык қатынастар азаматтык күкықты түсіну үшін маңызы бар. Азаматтық қуқықтық қатынастар дегеніміз қатысушылары бір- бірімен субъективті азаматтық кұқықтар мен міндеттер аркылы жалғанатын, азаматтық күкыкиен реттелетін мүліктік не мүлікпен байланысты жеке мүліктік емес, мүліктен тыс мүліктік емес катынастар. Азаматтық қуқықтық қатынастардың ерек- шеліктері:

біріншіден, азаматтык күкыктык катынастардың субъектілері зан жүзінде тең, осынысымен баска күкыктык катынастардан айырмашылығы бар; екіншіден, азаматтык кұқыктык катынастар занда көрсетілген не көрсетілмеген негіздердің де барысында пайда болады; үшіншіден, азаматтық құқыктық катынастардың жагдайы мен мазмұнын бекітуде та- раптардың келісімі шешуші рөл аткарады; төртіншіден, азамат- тық кұкықтарды қорғаудың тәртібі мен төсілінің әзгешелілігі.

Азаматтық құкықтык катынастардың пайда болуының негіздеріне заңды фактілер жатады. Азаматгық құқықтар мен міндетгер зандарда кезделген негіздерден, сондай-ақ азаматгар мен занды тұлғалардың әрекеттерінен пайда болады, ейткені ол әрекеттер азаматтык зандарда керсетілмегенімен, олардың жал- пы негіздері мен мәніне байланысты азаматтық құкықтар мен міндеттерді туғызады. Қазакстан Республикасы Азаматтық кодексінің 7-бабына сәйкес азаматтык кұқықтар мен міндеттер: 1) зандарда кезделген шарттар мен озге де мәмілелерден, сон- дай-ақ зандарда кезделмегенімен, оларға қайшы келмейтін мәмілелерден; 2) зандарға сәйкес азаматтық-кұкықтық жағдай- ларды туғызатын әкімшілік кұжаттардан; 3) азаматгық кұкықтар мен міндеттер белгілеген сот шешімінен; 4) заң кұжаттарында тыйым салынбаған негіздер бойынша мүлікті жасау немесе ием- дену нәтижесінде; 5) өнертабыстар, өнеркәсіптік үлгілер, ғылым, әдебиет пен енер шығармаларын және интеллектуалдық кызметгің езге де нәтижелерін жасау нәтижесінде; 6) басқа жакқа зиян келтіру салдарына, сол сияқгы басқа жак есебінен мүлікті негізсіз сатып алу немесе жинау (негізсіз баю) салдарынан; 7) азаматтар мен занды түлғалардың езге де өрекеттері салдары- нан; 8) зандар азаматтык-кұкықтык жагдайлар басталуын бай- ланыстыратын окиғалар салдарынан пайда болады.

Азаматтық құқықтық қатынастардың субъектілері. Азаматтық құкыктар мен міндеттер құкықтың субъектілері деп ата- латын күкықтық катынаска катынасушыларға тән. Азаматтык кұкықтық қатынастардың субъектілеріне азаматтар, занды тұлға- лар, мемлекет, сондай-ак әкімшілік-аумақтық бөліністер жата- ды. Аталған субъектілердің азаматтық кұкыктық қатынастарға катынасуының алғышарты олардың азаматтық қүқықтық қабілеттілікке және азаматтық әрекет қабілеттілігіне ие бола алуы.

Азаматтық қүқықтық қабілеттілік дегеніміз азаматтың заң- мен бекітілген құкықтарға ие болып, белгілі бір міндеттерді ат- қараалу қабілетгілігі. Аматтарға бірдей, ортак деп танылады. Азаматтың кұкык кабілет- тілігі ол туған кезден басталып қайтыс болған соң тоқтатылады. Азаматтық қуқықтық қабілеттілік дегеніміз: азамат Қазакстан Республикасы шегінде де, одан тыс жерлерде де мүлікті, соның ішінде шетел валютасын меншіктенуге; мүлікті мүраға алып, мұраға калдыруға; республика аумағында еркін жүріп-түруға және түрғылықты жер тандауға; республикадан тыс жерлерге еркін шығып кетуге жөне оның аумағына кайтып оралуға; заң күжаттарында тыйым салынбаған кез келген кызметпен айна- лысуға; дербес өзі немесе басқа азаматтармен және занды тұлға- лармен бірігіп занды түлғалар кұру; заң күжаттарында тыйым салынбаған кез келген мәміле жасасып, міндеттемелерге каты- су; өнертабыстарға, ғылым, әдебиет және енер шығармалары- на, интеллектуалдық кызметтің езге де туындыларына интеллек- туалдық меншік қүкығы болуға; материалдык және моральдык зиянның орнын толтыруды талап етуге күкығы болады; баска да мүліктік және жеке күқықтары болады; өз фамилиясы мен өз есімін, сондай-ак, каласа, әкесінің атын қоса, өз атымен кұкык- тар мен міндеттерге ие болып, оларды жүзеге асырады. Зандар бойынша азаматтардың жасырын түрде кұкықтар иеленіп, міндеттерді жүзеге асыратын жағдайлары немесе бүркеншік ат (ойдан шығарылған есімді) пайдаланатын реттері кезделуі мүмкін; азаматтүракты немесе кәбінесетұратын елді мекен оның тұрғылыкты жері деп танылады. Он төрт жаска толмаған адам- дардың немесе корғаншылыктағы азаматтардың түрғылыкты жері олардың ата-анасының, асырып алушыларының немесе корғаншыларының түрғылықты жері болып танылады.

Заңды тулгалардың күкықтык кабілеттілігі олар мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін пайда болып, өздерінің кызметін ток- татқанда жойылады.

Азаматтың эрекет қабілеттшгі дегеніміз азаматтын өзінің іс-қимылымен белгілі бір күкықтарға ие бола алу және сол қүкықтарды іске асыра алу және белгілі бір міндеттерді аткару, алып жүре алу кабілеттілігі. Азаматтык қабілеттіліктің әрекет қабіяеттйіігі жоқ, жартылай, толық емес, толық, шектелген де- ген сиякты түрлері бар.

Алты жаска дейінгі балалардың әрекет қабілеттілігі жоқ деп танылады. Сонымен бірге, жүйке ауруы немесе акыл-есінің кемдігі салдарынан өз өрекеттерінің мәнін түсіне алмайтын не- месе не істегенін білмейтін азаматты сот әрекет қабілеттілігі жоқ

барлықаза-тчі гануы мүмкін, соған байланысты оған корғаншылык Осіц іленеді.

Жиртылай әрекет кдвілеттілігі 6-14 жаска дейінгі балаларға 11 и і А іаматгык заңнамалар бойынша олар үшін мәмілелерді, егер ііі 11 к үжаттарында өзгеше кезделмесе, олардың атынан ата-ана- >і. і. асырап алушылары немесе корғаншылары жасайды. Он төрт і, к і а дейінгі кәмелетке толмағандар өздерінің жасына лайык- іы жасай салып орындалатын түрмыстык ұсак мәмілелерді өз ос і імше жасауға күкылы.

() н төрт жастан он сегіз жаска дейінгі кәмелетке толмаған- тірдын толық емес әрекет қабілеттілігі бар деп мойындалады. I >у іі жастағы азаматтар мәмілелерді ата-анасының, асырап алу- ііи. і нарының немесе корғаншыларының келісімімен жасайды. Мүпдай келісімнің нысаны зандарда кәмелетке толмағандар і асаіітын мәміле үшін белгіленген нысанға сай келуге тиіс. Он к»рі жастан он сегіз жасқа дейінгі кәмелетке толмағандар мідерінін табысына, стипендиясына, өзге де кірістеріне және >1 шері жасаған интеллектуалдык меншік кұкығы объектілеріне <11 Оетінше билік етуге, сондай-ак түрмыстык үсак мәмілелер і аі асуға күкылы.

Жеткілікті негіздер болған жағдайда корғаншылык және қам- і оршылык органы кәмелетке толмаған адамның өз табысына, і і ипендиясына, өзге де кірістеріне және өзі жасаған зияткерлік меіііпік қүқығы объектілеріне өз бетінше билік ету құқығын шек геуі немесеол күкыктан айыруы мүмкін. Онтөртжастан онеі 11 жаска дейінгі кәмелетке толмағандар осы баптың ережелерімен сәйкес өздері жасаған мәмілелер бойынша дербес болады және өздерінін әрекеттерінен келтірілген зиян үшін осы Кодекстің ережелері бойынша жауап береді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.