Ғарышты қорғау мәселесі туралы

Кіріспе:
1.1.Ғарыш сөзіне түсінік.
Негізгі бөлім:
2.2. Бүгінгі Байқонырдың мәселесі
2.3.Ғарыш кеңістігін «ғарыш қоқысынан» тазарту шаралары
Қорытынды

ҒАРЫШ— Ғаламның астрономиялы анықтамасының синонимі. Кейде Ғарыш ұғымына Жер және оның атмосферасы енбей қалады. Ғарыш "Жер төңірегіндегі" кеңістікті қамтитын жақын Ғарыш және жұлдыздар мен галактикалар, т.б. кеңістігін қамтитын алыс Ғарыш болып ажыратылады. ҒАРЫШ АЛАҢЫ, космодром — ғарыштық аппараттарды (ҒА) құрастыруға, сынауға және ұшыруға арналған ғимараттар мен техникалық құралдар орналасқан жер. Ғарыш алаңының басты нысандарына: технологиялық позиция, старттық жөне командалық өлшеу кешен-дері жатады. Әр нысан күрделі жабдықтар кешені мен олар орналасқан күрылыстардан тұрады. Ғарыш алаңының жабдыктары арнайы технологиялық және жалпы технологиялық жабдықтарға ажыратылады. Ракета тасыгыш (РТ) пен ғарыштык аппаратты (ҒА) тасымалдауға, күрастыруға, сынауға, үшыру жүйесіне орнатуға, жанар май қүйып, үшұға дайындайтын және үшұды басқаратын жабдықтар арнайы технологиялық жабдықтарға жатады. Ал электр энергиясын беретін, жарықгандыру, жылыту, желдету, өрт сөндіру, гермети-каландыру, байланыс жүйесі, сумен жабдықтау, лифт, қашықтан автоматты басқару жүйелері жалпы техникалық жабдықтар тобына енеді. Техникалық позиция жалпы техника арнайы технологиялық жабдықтар орналасқан және РТ мен ҒА-ны тасымаддап әкелуге арналған жолы бар алаңнан, оларды қабылдауға, сақтауға, құрастыруға, сынауға арналған кешеннен түрады. Сонымен қатар қүрастыру-сынау корпусы, қосалқы трансформатор стансасы, қызмет үйлері, т.б. болады. Старттық кешен ҒА-ны старттық алаңға жеткізуге, үшырғыш жүйеге орнату, сынау, жанар май қүю, үшатын бағытқа бағдарлау және үшыру процестерін іске асыратын арнайы технологиялық және жалпы техникалық жабдықтар орналасқан кешеннен және алаңнан қүралады. Старттық кешендегі арнайы технологиялық жабдықтар жылжымалы немесе орнықты болып бөлінеді. Орнықты старттық кешен қүрамында үшыру қүрылыстары, жайқайтарғыш жүйе, жылжымалы мүнара қозғалатын рельстік жол, командалық пункт, РТ-ға жанар май қүю жабдықтары, трансформатор стансасы., тоңазытқыш қондырғысы, градирня және бүркуіш бассейн, өрт сөндіруге арналған су резервуары, әкімшілік және қызмет үйлері, т.б. болады. Командалық өлшеу кешені РТ-ның траекториясын аныктау, ҒА бортындағы қызмет жүйелерін іске қосу бүйрыкгарын беру, телеметриялык. ақпарат қабылдау, ғарышкерлермен байланыс жасау, теледидарлық кескін кабылдау және оны теледидарлық жүйемен тарату жұмыстарын орындайды.Сонымен катар ол траекториялық өлшеулерді үйлестіру-есептеу орталығына беріп отырады. Командалық өлшеу кешенінің күрамында радио-телеметриялық стансасы, радиоқабылдағыш және таратқыш кұрылғылар, антенналык. қондырғылар,

1. А.К. Бродский «Жалпы экологияның қысқаша курсы» Алматы, 2010жыл.
2. Ә.Б. Бейсенова «Экология және табиғатты тиімді пайдалану» Алматы, 2004 жыл.
3. http://www.bayterek.kz
4. Қазақ Энциклопедиясы

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

Қ.Р. Білім және ғылым министрлігі
Академик Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті

Реферат
Тақырыбы: Ғарышты қорғау мәселесі.

Орындаған: Ю-14С студенті
Медеуова Гүлсана Саятқызы
Тексерген: Профессор Бекішев
Қайыржан Бекішұлы

Қарағанды - 2013 жыл.
Жоспары:
Кіріспе:
1.1.Ғарыш сөзіне түсінік.
Негізгі бөлім:
2.2. Бүгінгі Байқонырдың мәселесі
2.3. Ғарыш кеңістігін ғарыш қоқысынан тазарту шаралары
Қорытынды

ҒАРЫШ -- Ғаламның астрономиялы анықтамасының синонимі. Кейде Ғарыш ұғымына Жер және оның атмосферасы енбей қалады. Ғарыш "Жер төңірегіндегі" кеңістікті қамтитын жақын Ғарыш және жұлдыздар мен галактикалар, т.б. кеңістігін қамтитын алыс Ғарыш болып ажыратылады. ҒАРЫШ АЛАҢЫ, космодром -- ғарыштық аппараттарды (ҒА) құрастыруға, сынауға және ұшыруға арналған ғимараттар мен техникалық құралдар орналасқан жер. Ғарыш алаңының басты нысандарына: технологиялық позиция, старттық жөне командалық өлшеу кешен-дері жатады. Әр нысан күрделі жабдықтар кешені мен олар орналасқан күрылыстардан тұрады. Ғарыш алаңының жабдыктары арнайы технологиялық және жалпы технологиялық жабдықтарға ажыратылады. Ракета тасыгыш (РТ) пен ғарыштык аппаратты (ҒА) тасымалдауға, күрастыруға, сынауға, үшыру жүйесіне орнатуға, жанар май қүйып, үшұға дайындайтын және үшұды басқаратын жабдықтар арнайы технологиялық жабдықтарға жатады. Ал электр энергиясын беретін, жарықгандыру, жылыту, желдету, өрт сөндіру, гермети-каландыру, байланыс жүйесі, сумен жабдықтау, лифт, қашықтан автоматты басқару жүйелері жалпы техникалық жабдықтар тобына енеді. Техникалық позиция жалпы техника арнайы технологиялық жабдықтар орналасқан және РТ мен ҒА-ны тасымаддап әкелуге арналған жолы бар алаңнан, оларды қабылдауға, сақтауға, құрастыруға, сынауға арналған кешеннен түрады. Сонымен қатар қүрастыру-сынау корпусы, қосалқы трансформатор стансасы, қызмет үйлері, т.б. болады. Старттық кешен ҒА-ны старттық алаңға жеткізуге, үшырғыш жүйеге орнату, сынау, жанар май қүю, үшатын бағытқа бағдарлау және үшыру процестерін іске асыратын арнайы технологиялық және жалпы техникалық жабдықтар орналасқан кешеннен және алаңнан қүралады. Старттық кешендегі арнайы технологиялық жабдықтар жылжымалы немесе орнықты болып бөлінеді. Орнықты старттық кешен қүрамында үшыру қүрылыстары, жайқайтарғыш жүйе, жылжымалы мүнара қозғалатын рельстік жол, командалық пункт, РТ-ға жанар май қүю жабдықтары, трансформатор стансасы., тоңазытқыш қондырғысы, градирня және бүркуіш бассейн, өрт сөндіруге арналған су резервуары, әкімшілік және қызмет үйлері, т.б. болады. Командалық өлшеу кешені РТ-ның траекториясын аныктау, ҒА бортындағы қызмет жүйелерін іске қосу бүйрыкгарын беру, телеметриялык. ақпарат қабылдау, ғарышкерлермен байланыс жасау, теледидарлық кескін кабылдау және оны теледидарлық жүйемен тарату жұмыстарын орындайды.Сонымен катар ол траекториялық өлшеулерді үйлестіру-есептеу орталығына беріп отырады. Командалық өлшеу кешенінің күрамында радио-телеметриялық стансасы, радиоқабылдағыш және таратқыш кұрылғылар, антенналык. қондырғылар, кабыдданған ақпараттарды автоматты түрде өңдейтін компьютерлер, уақыт қызметі, байланыс қүралдары, т.б. болады. Дүние жүзіндегі аса ірі ғарыш алаңдары Қазақстанда (Байқоңыр) және АҚШ-та (Шығыс сынақ полигоны, Флорида штаты) орналасқан. Байқоңыр Ғарыштардың ең алғашқысы. Оның жасанды серігі (4.10. 1957) және дүние жүзіндегі түнғыш ғарышкер Ю.А. Гагарин (12.4.1961) ғарышқа үшты. Ғарыштық аппараттар, сондай-ақ Капустин Яр, Плесецк (Ресей), Батыс сы-нақ полигоны, Уоллопс, Атлантис (АҚШ), Куру (Франция), Утиноура, Танегасима (Жапония), Чанчэнцзе (ҚХР), Сан-Марко (Италия), Шри-харикота (Үндістан) Ғ. а-тарынан да үшырылады.С. Сүйменбаев ғарышкер, астронавт, космонавт ғарышқа ұшу кезінде ғарыштық техниканы сынақтан еткізетін әрі оны пайдаланатын адам; адамның ғарышқа ұшуынан кейін (1961) пайда болған мамандық. Алғашқы Ғарышкелер әскери үшкыштар мен ұшқыш-сынактар қатарынан таңдалып алынды. Өйткені ғарышқа ұшуға кажетті қасиеттер (үшу шеберлігінің жоғары деңгейде болуы, апатқа үшырау жағдайында жылдам шешім кдбылдауы, шу, діріл, үдеу, т.б. әр түрлі факторларға төзімді болуы, бақылау жүмыстарын жүргізіп, оны қорытындылай білуі, т.б.) осындай мамандықка лайықты еді. Кейінірек КСРО-да да, АК-та да ғарыштык кеме экипажына қажетті арнайы білімі бар инженерлер мен ғалымдарды қоса бастады. Ғарышкерлерді дайындау ісі КСРО-да 1960 ж., АКДІ-та "Меркурий" ғарыштық кемесінде үшуға арналып 1959 ж., ал "Джемини" мен "Аполло" ғарыштык, кемелеріне арналып 1962 ж. жүргізіле басталды. Түңғыш ғарышкер Ю.А. Гагариннен (1961) бастап ға-рышқа 300-ден астам адам ұшты. Олардың ішінде қазақ, Ғарышкерлері де Т.О. Аубакиров (1991), Т.А. Мұсабаев та бар (1994, 1998, 2001).
Космонавтика, әлемдік ғылыми-техникалық прогрестің негізгі өнімі бола отырып, өзі-де әлемдік шаруашылықтың басқа салаларына маңызы жағынан баға жетпес және көлемі жағынан теңдесіз жаңа материалдар, технологиялар мен ғылыми әзірлемелер, ағынын үздіксіз бере отырып, адамзаттың тұрақты дамуна айтарлықтай үлес қоса отырып, осы прогрестің қуатты қозғалтқышына айналды. Қазіргі кезеңде ғарыштық қызмет және оның ғылыми-өндірістік базасы әмбебап заңдылықтар мен даму үрдістеріне бағынатын ғаламдық экономиканың табиғи қызмет ететін саласына айналып отыр.
Бұл ретте ғаламдық экономиканың ғарыштық секторы қарқынды әрі тұрақты дамуын көрсетіп отыр, бұл ғарыштық технологияларды әскери саладан азаматтық салаға қуатты трансферттеу процестеріне және соның негізінде ғарыш индустриясы мен әзірлемелерімен байланысты тұтастай коммерциялық қызметтер кешені негізінде дамуына байланысты. Мұның барлығы тұтастай алғанда ғарыш қызметін коммерцияландыруға және ғарыш өнеркәсібінің, ғарыштық өнімдерді, технологиялар мен қызметтерді әзірлеу мен өткізудің қарқынды өсуіне ықпал етеді, бұл, өз кезегінде, түрлі-деңгейлерде: ғаламдық, аймақаралық, мемлекетаралық және ұлттық деңгейлердегі салалық бәсекелестіктің күшеюіне қатты серпін береді. Әлемдің ғарыштық нарық өз кезегінде жоғары технологиялардың әлемдік нарығыны, ірі әрі тез дамушы сегменті болып табылады. Қазіргі экономикалық пргрестің басты қозғалтқышы болып, микроэлектроника, цифрлі және, ақпараттық жүйелер, бағдарламалық қамтамасыз ету, байланыс және телекоммуникация, жаңа композиттік материалдар және т.б. саласындағы инновациялық технологиялар саналатындығы белгілі. Бұл әзірлемелердің көпшілігі бастауын ғарыш индустриясының түрлі салаларынан алады және қазіргі тіршілік әрекетінің алуан түрлі салаларына айтарлықтай әсерін тигізеді.Ғарыштық әзірлемелердің едәуір бөлігі құпия күйінде қалатындығы және ұлттық қауіпсіздік саласында ғана мемлекеттік саясат жүргізуіне жататындығы белгілі. Сонымен қатар қазіргі заманғы ғарыш қызметін дамытудың белгілі үрдістері ғарыштық технологиялар мен әзірлемелерді біріктіруді күшейту, оларды қарусыздандыру және коммерциялық мақсаттарға пайдалану болып табылады. Осыған байланысты ғарыш қызметін жабық әскери ғарыш саласына (military space) саралап жіктеу және азаматтық және коммерциялық ғарыш салаларын (civilian and commercial space) ашу жөн саналады.Тұтас алғанда, ғарыш қызметі із жүзінде қазіргі өмір сүруді қамтамасыз етудің барлық салаларындағы сарқылмас әрі үздіксіз дамып отыратын инновациялық технологиялар көзі болып табылады. Бұл ретте ғарыш қызметінің дамуына әлемдік экономикадағы көптеген өндіріс пен қызмет салалары тікелей байланысты болады. Осыған байланысты жыл сайын ғарыш қызметі тек мемлекеттер мен олардың бірлестіктерінің ғана емес, сондай-ақ трансұлттық корпорациялардың да назарын аударып отыр. Нарықтың кеңейе түсі және оның қатысушылары санының жүйелі түрде өсуі саладағы қаржылық құралдар айналымының өсуіне ықпалын тигізуде.
Қазіргі заманда ғарышкерлік-ғылыми-техникалық прогрестің болашағы зор болып саналады және ол ғылымның тез алға басуына көп үлес қосып, оны жаңа зерттеу құралдарымен, әдістерімен қаруландыратыны белгілі.
Ғарышты игеру адамзат дамуының жаңа техникалық деңгейіне шығуын ғана емес, оның дүние танымдық мүмкіндігінің кеңістік және уақыттық шектелуін де ұлғайтып, біздің қоршаған дүние туралы түсінігіміздің өзгертуіне жағдай жасайды.
Екінші жағынан, ғарышты қарқынды түрде игеру алдын ала болжап айтуы қиын, кейін ғана білінетін және жер бетіне жақын орта мен биосфераға өте елеулі экологиялық зардабын тигізуге әкеледі. Оған жеткізгіш ракеталардың бөлініп шыққан бөлшектерінің құлайтын ауданының аумағына алынатын үлкен жер көлемінің қажеттілігі; жерге жақын кеңістіктің ракеталық-ғарыштық техникасының фрагменттерімен ластану проблемасы; ракета отынының жанған өнімдерінің жер бетіне, атмосфераға, озондық қабатқа зиянды әсерлері жатады.
Енді ғарышты игеруге байланысты туындайтын жоғарыда айтылған экологиялық проблемаларды толығымен қарастырайық.
Проблеманың біріншісі ғарыш аппараттарының ұшырылуы үшін жеткізгіш ракеталарды пайдалану байланысты олардың ұшу трассасы бойындағы бөлініп шыққан бөлшектерінің (пайдаланылған формаларының), яғни ракета конструкциялары фрагменттерінің құлап түсетін ауданының бүлінуі және одан туындайтын экологиялық қауіп-қатер. Себебі, олардың ұшу трассаларының көпшілігі Қазақстанның халық шаруашылығына пайдаланатын құрғақ жерлермен өтіп, экологиялық қиын ахуал туғызатыны белгілі.
Енді сол кезеңдегі мерзімдік басылымдардың біріндегі мақалдан үзінді келтірейік: Байқоңыр ғарыш ракеталарын ұшырған кезден бастап... біздің жерлеріміздің орасан зор бөлігінің шын мәнінде металл сынықтары мен қоқыстарын тастайтын жерге айналды. Шаруашылықтар пайдаланатын шабындықтар мен жайылымдардың айналымнан шығуына байланысты миллиондаған зиян шегілді. Сонымен, Жезқазған облысы тұрғындарының қауіпті заттарды жинауы туралы осындай талаптарына байланысты үш жүзге жуық адамы бар арнаулы бөлімше құрылып, оған арнаулы авиация мен жер бетінде пайдаланылатын техника беріліп, сол 1990 жылдары ғарыш қалдықтарынан обылстың алты ауданын тазарту жұмыстары жүргізілген. Әрине, ол жұмыстар Одақтың тарауына байланысты барлық жерлерде толығымен жүргізілмей қалғанын білеміз.
Соңғы он жыл көлемінде ең сенімді болып саналатын Протон жеткізгіш ракетасының ауыр класы 1999 жылы 5-шілдеде Байқоңырдан ұшырылғаннан кейін 1050 км биіктікте апатқа ұшырап, ракета мен ғарыштық аппараттың бөлшектері Қарқаралы даласына құлап түсті. Екінші рет сол жылдың қазан айында Экспресс - 2 серігімен ұшырылған Протон жеткізгіш ракетасы старттан 220 сек. өткесін 140 км биіктікке жарылысқа ұшырап, Жаңаарқа елдімекенінен 25 км жерге 150 тоннаға жуық металл бөлшектердің шашылып түсті. Ал, ол бөлшектердің тура елдімекенге, адамдардың төбесіне түспегені сәтті кездейсоқтық деуге болады.
Осындай оқиғалардан кейін мемлекет басшымыздың талап етуіне байланысты жеткізгіш ракеталардың ұшу амуғы өзгерітілп, бұдан былай олар Астана мен Ақмола облысының үстінен ұшпайтын болды. Әрине, осылайша ұшу бағыты өзгертілгенімен, олар Қазақстанның тарапынан Ресей жағынан жеткізгіш ракеталардың сенімділігін және ұшу қауіпсіздігін арттыруға байланысты қатаң талап қойылуда.
Ал, екінші проблема жеткізгіш ракеталардың пайдалануы кезінде ракета отынының жану өнімдерінің қоршаған ортаға тигізетін зиянды әсерлеріне байланысты.
Өте қуатты жеткізгіш ракеталардың ұшырылуы кезінде ионосферада ракета ізінің жанында бірнеше сағаттардан кейін білетін тесік болатыны белгілі. Мысалы, 1973 жылы Сатурн-5 ракетасының көмегімен Жер орбитасына америкалық Скайлеб стнациясы шығарылды. Ракета двигателінің 300-400 км. Биіктікке дейін жұмыс істеуі нәтижесінде ионосфераның ионизациялануы максимум күйіне жетті, яғни ионосферадағы электрондар концентарцяисы екі есе азайып, ал ұйытқу 1 млн. шаршы км аумақты қамтып, аталған скайлеб-эффект 3 сағатқа созылған.
Осындай кезеңдерде қоршаған ортаға шығарылатын ракета отынының жану өнімдерінің құрамы уыттандырылған бөлшектері бар компоненттерден тұратыны белгілі. Осы жану өнімдерінің жеткілікті бөлігі Жер бетіне жақын аумақта жинақталып, бұлт қабатын ластандырып, қышқылды жаңбырлардың жаууына, старт берілген ауданның ауа райын өзгертуге алып келеді. 15-50 км биіктердегі ракетаның жану өнімдерімен ластануы атмосфераның тұрақты күйде болуына байланысты ұзақ уақытқа созылады. Ал, бұл биіктерде жердегі тірі дүние иелерін күннен келетін зиянды ультракүлгін сәулелерден қорғайтын маңызды экологиялық ролі бар озондық қабат бар. Ендеше, жану өнімдерінің құрамындағы зиянды компоненттер озондық қабатқа орасан зор мөлшері азайып келеді, оның басты себебі Жер атомосферасындағы ластану мен басқа да техникалық прогресс бағыттарының әсерлеріне байланысты екені анықталып отыр.
Ғарыштық ұшырылымдарына экологиялық озон қабатының азаюынан және өнімдерінен тұратын экологиялық зиянды әсерлер өзінің жалғасын жер бетінде табады. Оған жоғарыда айтылған Протон жеткізуші ракетасын келтіруге болады. Оның пайдаланатын отыны жер бетіндегі тіршілікке зиянды болып саналатын, өте жоғары уытты компонент-симметриялы емес диметилгидрозин.
Протонмен болған соңғы екі апат кезінде жер бетіне гептилдің қаншалықты көлемі түскені дәлелдене датар, себебі оның мутагендік әсерінен жерге шөпте шықпай қалады. Жалпы айтқанда, жеткізгіш ракеталардың бірінші баспалдақтарының өзі пайдаланылмаған отынның белгілі бір қалдығымен құлап түсіп, оның жерге 60-100 см тереңдікке дейін сіңетіні белгілі факт.
Атмосферадағы озон мөлшерінің 1 пайызға азаюына сәйкес ультракүлгін сәулесі деңгейінің артуы сол аймақтағы тұрғындар арасындағы тері рагы ауруын 2 пайыздан аса арттыруға алып келетіні дәлелденіп отыр.
Ультракүлгін сәулесінің артуы адамның жалпы денсаулығына ең алдымен оның иммундық жүйесіне зиянды әсерін тигізіп, организмнің ауруға қарсыласуын азайтып, түрлі тері және жұқпалы ауруларға ұшыратады екен. Осындай экологиялық ахуал жағдайында әлденеше ондаған жылдар бойы өмір сүріп келе жатқа Қызылорда халқының бойындағы радиация бүгінге дейін бірде-бір рет өлшеген емес.
Ғарыш айлағынан әрбір жеткізгіш ракеталардың ұшырылуынан ейін үш-төрт күн ғаламат жел болып, жердің шаң-тозаңын аспанға көтеріп, ауа райының аяқ астынан өзгеретіні белгілі. Сондай кездерде түрлі аурулар тудыратын микроорганизмдерді, вирустарды денесінде сақтайтын бүрге мен кенелерді сол желмен елдімекенді жерлерге ұшырып әкеліп, ауру таратуы әбден ықтимал.
Сол ұшырымдардан кейін пайда болған жел жылына миллиондаған тонна құм-тұз араласқан аэрозольді Арал теңізінің түбінен алып ұшып, сол массаның 99 пайызы ауа ағынымен бірге теңіз айналасындағы 200 км аймақтағы жерлерге түсетіні дәлелденіп отыр. Демек, осындай экологиялық факторға байланысты зиянды әсерлер алдымен Арал теңізіне жақын орналасқан аймақтағы халыққа тиеді екен, сондықтан жалпы экологиялық ахуалы сәйкес көмек пен жеңілдіктер сол жергілікті халыққа көрсетілуі керек екені түсінікті.
1990 жылдары ғарыш аппараттарының ұшырылуының қоршаған ортаға тигізетін әсері туроалы объективті мәліметтер алу үшін Москва авиациялық институтының Восход филиалы Қазақстан Ғылыми Академиясының ионосфера институтымен бірігіп зерттеу жұмыстарын станцияларының көмегімен бірсыпыра ғарыш аппараттарының ұшырылуы кезінде төменгі атмосфера және ионосфералық плазма қабаттарының реакциясы зерттелінді.
Сонымен қатар, сол кездегі бірнеше жылдар көлеміндегі аурулар статистикасы жиналып, мәліметтердің банкісі құрылды, сөйтіп аурулардың ғарыш аппараттарының ұшырылуына байланыстылығын анықтауға әрекет жасалынды. Алынған нәтижелердің әлде де талданатын, зерттелетін сипаты болды, себебі олар аз статистикалық материал негізінде жасалынған еді. Дегенмен олардың өзі де ғарыш ұшырылымдарының экологиялық проблемаларын қандай жолмен шешуге болатынын көрсететін төмендегідей қорытындылар жасауға мүмкіндік берді:
- ғарыш аппараттарылып ұшу жиілігі БҰҰ-ның халықаралық нормасына сәйкес шектеліп және олардың ұшу уақыты алдынала хабарлануы;
- ғарыш аппараттарының сенімділігі мен ұзақ уақыт жұмыс жасау мүмкінділігін арттыру;
- старт алдындағы дайындықтың технологиялық процесіне қатаң экологиялық бақылау жасау;
- пайдаланылып жүрген жеткізуші ракеталарға экологиялық паспорттандыруды жүргізу;
- қоршаған ортаға тигізетін техногендік әсердің ықпалын бақылаудың тиімді әдістерін дайындау;
- ғарыштық ұшырылымдарға байланысты алынған жерлерді компенсациялау мақсатында жергілікті орынға тиісті ақысын төлеу;
- алынған қаражатты сол аймақтың экономикасын көтеруге, денсаулық сақтау жұмыстары мен экологиялық мәселелерін шешуге пайдалану;
- ғарыш айлағында конверсия мен экология бойынша орталық құру қажет.
Кезінде бұл зерттеулер инициативалық тұрғыда жүргізілді, жасалған қорытындылар мен ұсыныстардың көбісі ескеріліп, практика жүзінде орындалуда, ал кейбіреулері әлі де болса толық шешімін тапқан жоқ деуге болады. Оған көптеген нақты дәлелдерді келтіруге болады.
Атап айтқанда, Қызылорда облысының су және ауа райын бақылау мониторингі орталығының бастығы С.Алматовтың көрсетуінше, оларға Байқоңырдан ұшатын ғарыш аппараттарының ұшатын мехгілі хабарланбайды. Шын мәнісінде орбитадағы автоматтық станцияға жоспарлы түрде ғарышкерлер мен жүк жеткізетін корабльдердің ұшу мезгілі алдынала хабарланғанымен, көптеген коммерциялық ұшырылымдар туралы мәліметтер айтыла бермейді.
Мысалы, 1999 жылдың өзінде Байқоңырдан 24 коммерциялық ұшырылымдар жоспарланған болатын. Әрине, олардан Ресей жағы жүздеген млн. доллар табатыны сөзсіз.
Техникалық прогрестің кез келген саласының коршаған ортаға тигізетін экологиялық әсерлері туралы соңғы кезде көп айтылып та жүр.
Міне, осыған сәйкес ғарыштық ұшырылымдардың экологиясы комплексті түрде зерттелініп, оның нәтижелері ақпарат құралдары мен баспасөз арқылы халыққа хабарланып тұрғаны жөн. Онда аймақтың экологиясын жақсартуға бағытталған шаралар, экологиялық зяинды әсерлерден, түрді ауру түрлерінен сақтану жолдары, ғарыш айлағын жалға бергені үшін ауру түрлерінен сақтану жолдары, ғарыш айлағын жалға бергені үшін түсетін жыл сайынғы төлемнің қалай пайдаланың жатқаны, оның жергілікті аймақтың экономикасына және халқының денсаулық сақтау жұмыстарына бөлінген мөлшері (егер ол жасалынып жатса) туралы мәліметтер болғаны дұрыс.
Бағдарламаның техникалық бөлігі үш тараудан құралу қажет. Бірінші тарауға ғарыш аппараттарының "ғарыш қоқысымен" соқтығысу мүмкіндігін бағалауға алатын ғарыш кеңістігінің әрі қарай ластану дәрежесін нақтылайтын және болжайтын шаралар кіру қажет. Тарауға "ғарыш қоқысының" тіркелген бөлшектерінің тізімін ұлғайтуға, ғарыш объекттерін табу, бақылау құрылғыларын дамыту зерттеулерін жүргізумен қатар, қазіргі технологияларды қолданып өлшеу тәсілдерін, нәтижелерді өңдеу және берілгендерді басқару жұмыстарын кіргізу керек. Бірақ мына жерде ескеретініміз үздіксіз өзгеру салдарынан пайда болған жарықшақтар орбиталарын өлшеп, қажет ететін жақтарға "ескертулер" беру қазіргі кезде белгілі ірі бөлшектер санында да мүмкіндік болмайды. Тікелей бақылауға бағынбайтын ұсақ бөлшектер траекториясын болжау мүлдем мүмкін емес.
Кішіөлшемді бөлшектерді бақылау ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.