Ұзақ мерзімді міндеттемелер аудиті
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1. Міндеттемелер аудиті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
1.1Міндеттемелер аудиті туралы ұғым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
2 Ұзақ мерзімді міндеттемелердің аудиті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13 1 2.1Банктердің ұзақ мерзімді міндеттемелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
2.2 Негізгі құралдарды жалға алу міндеттемесі аудиті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
3 Ағымдағы міндеттемелер аудиті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
3.1 Кредиторлық берешек аудиті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
3.2 Еңбекақы бойынша есеп беру аудиті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
Қолданылған әдибиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
Қосымша
1. Міндеттемелер аудиті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
1.1Міндеттемелер аудиті туралы ұғым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
2 Ұзақ мерзімді міндеттемелердің аудиті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13 1 2.1Банктердің ұзақ мерзімді міндеттемелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
2.2 Негізгі құралдарды жалға алу міндеттемесі аудиті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
3 Ағымдағы міндеттемелер аудиті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
3.1 Кредиторлық берешек аудиті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
3.2 Еңбекақы бойынша есеп беру аудиті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
Қолданылған әдибиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
Қосымша
Қоғамымызды даму кездерінің қай сатыларында болмасын дамудың обьективті экономикалық заңдылықтарын анықтау және ол заңдылықтарды пайдалану шараларын дұрыс белгілеу үшін есеп жұмыстарын дұрыс ұйымдастырудың маңызы зор. Қоғамдық даму нәтижесінде бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуына талаптардың өсіп, міндеттердің артып отырғандығы бухгалтерлік есептің тарихынан белгілі.
Қазіргі нарықтық экономикаға түбегейлі көшу кезеңінде бухгалтерлік есепке жүктелетін міндеттер қай кездегіден болмасын күрделі, ауқымды болып отыр. Өйткені қазіргі қоғамдық дамудың жаңа кезеңінде өндіріс құралы – жабдықтарының мемлекеттік меншіктен ұжымдық және меншіктерге кең етек алуда. Осыған орай қазіргі кезде мемлекет, ұйым және жеке тұлғалар арасындағы экономикалық және қоғамдық қарым-қатынастар саясаты жаңа сипат алып отыр.
Бухгалтерлік есеп беру мәліметтері шаруашылық жүргізуші ұйымдардың және олардың құрлымдық бөлімшелерінің қызметін жедел басқару үшін, экономикалық жоспарлар жасап, оның орындалуын бақылау үшін, қолданылады.
Қаржылық есептілік, аудиттің маңызды обьектісі болып табылды, ол оның мәліметтерінің дұрыстығын анықтау үшін арналған. Аудит ғылымының жаңа саласы ретінде пайдаланылып, оның теориялық және практикалық бағыттарын дамыту қажет етеді.
Соңғы кездерде аудитке арналған шетелдік және отандық жазбалар жарық көруде. Аудиттің әр түрлі аспектілері бойынша шығармалардың қаржылық есептілікті тексеру бойынша аудит методикаларына. Елімізде халықаралық стандартқа сәйкес жаңа бухгалтерлік есеп стандартының енгізілуі ел экономикасының дамуына оң әсерін тигізуде. Бұл еліміздің қазіргі даму кезеңінде, оның шетел инвесторларымен қарым – қатынастарының нығаю кезеңінде маңызды болып саналады.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты – бұл белгілі бір тұлғаның,басқа бір тұлғаға міндеті, яғни мүлкін беру, немесе қызмет көрсету, ақша төлеу және т.б.,ал егерде бұл іс әрекеттерден бас тартсақ онда борышкерден оның міндеттерін орындауын талап етуге құқығы болады. Міндеттеме арқылы жаңа техника енгізу шығындары үшін, өндіріс көлемін ұлғайтуға болады.Міндеттеме арқылы кәсіпорынның төлем қабілеттілігі оның қаржылық тұрақтылығының маңызды белгілерінің бірі болып табылады. Осы кезде кәсіпорынның төлем қабілеттілігі өз уақытында техникамен материалмен жабдықтаушылардың төлем талаптарын қанағаттандыру,несиелерді қайтару, қызметкерлердің еңбегінің төлемін жүргізу, бюджетке төлемдер енгізу қабілеттілігі. Төлем қабілеттілік баланс жасау мерзімімен анықталады. Төлем құралдарының ағымдағы міндеттемелерінен асуы кәсіпорынның төлемге қабілеті екінші білдіреді. Банкте есептің және басқа шоттарда ақшаның болмауы, банке қайтарылатын несиенің мерзімі өтіп кетуі,
Қазіргі нарықтық экономикаға түбегейлі көшу кезеңінде бухгалтерлік есепке жүктелетін міндеттер қай кездегіден болмасын күрделі, ауқымды болып отыр. Өйткені қазіргі қоғамдық дамудың жаңа кезеңінде өндіріс құралы – жабдықтарының мемлекеттік меншіктен ұжымдық және меншіктерге кең етек алуда. Осыған орай қазіргі кезде мемлекет, ұйым және жеке тұлғалар арасындағы экономикалық және қоғамдық қарым-қатынастар саясаты жаңа сипат алып отыр.
Бухгалтерлік есеп беру мәліметтері шаруашылық жүргізуші ұйымдардың және олардың құрлымдық бөлімшелерінің қызметін жедел басқару үшін, экономикалық жоспарлар жасап, оның орындалуын бақылау үшін, қолданылады.
Қаржылық есептілік, аудиттің маңызды обьектісі болып табылды, ол оның мәліметтерінің дұрыстығын анықтау үшін арналған. Аудит ғылымының жаңа саласы ретінде пайдаланылып, оның теориялық және практикалық бағыттарын дамыту қажет етеді.
Соңғы кездерде аудитке арналған шетелдік және отандық жазбалар жарық көруде. Аудиттің әр түрлі аспектілері бойынша шығармалардың қаржылық есептілікті тексеру бойынша аудит методикаларына. Елімізде халықаралық стандартқа сәйкес жаңа бухгалтерлік есеп стандартының енгізілуі ел экономикасының дамуына оң әсерін тигізуде. Бұл еліміздің қазіргі даму кезеңінде, оның шетел инвесторларымен қарым – қатынастарының нығаю кезеңінде маңызды болып саналады.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты – бұл белгілі бір тұлғаның,басқа бір тұлғаға міндеті, яғни мүлкін беру, немесе қызмет көрсету, ақша төлеу және т.б.,ал егерде бұл іс әрекеттерден бас тартсақ онда борышкерден оның міндеттерін орындауын талап етуге құқығы болады. Міндеттеме арқылы жаңа техника енгізу шығындары үшін, өндіріс көлемін ұлғайтуға болады.Міндеттеме арқылы кәсіпорынның төлем қабілеттілігі оның қаржылық тұрақтылығының маңызды белгілерінің бірі болып табылады. Осы кезде кәсіпорынның төлем қабілеттілігі өз уақытында техникамен материалмен жабдықтаушылардың төлем талаптарын қанағаттандыру,несиелерді қайтару, қызметкерлердің еңбегінің төлемін жүргізу, бюджетке төлемдер енгізу қабілеттілігі. Төлем қабілеттілік баланс жасау мерзімімен анықталады. Төлем құралдарының ағымдағы міндеттемелерінен асуы кәсіпорынның төлемге қабілеті екінші білдіреді. Банкте есептің және басқа шоттарда ақшаның болмауы, банке қайтарылатын несиенің мерзімі өтіп кетуі,
1.«Аудиторлық қызмет туралы” 20.11.1998 ж.
2.Абдрасимова Ж.К. Аудит оқулық құралы, ҚЭУҚ, Қарағанды 2009ж
3.Абленов Д.О. Аудит негіздері. Алматы. Экономика, 2005ж
4.Адамс А, Основы аудита. Пер. с анлг. (Под ред. Я.В. Соколова). М.; Аудит, ЮНИТИ, 1995 ж.
5.Ажибаева З.Н. Аудит. Алматы: Экономика 2004г
6.Аренс А, Лоббек Дж. Аудит. Пер. с анлг. проф.Я.В.Соколова.
7.Аудит Халыкаралық стандарттары
8.Банковский аудит. — В 2-х частях,-М.: Бухгалтерский учет, 1994.
9.Барышников Н.П. Организация и методика проведения общего аудита. -М.: ИИД «Филин«, 1995.
10.Белобжецкий И.А. 'Бухгалтерский учет и внугренний аудит.—В 2-х частях. —М.: Бух учет, 1994.
11.Бухгалтерско-аудиторский портфель.-М.: Саминтэк, 1994.
12.Данилевский Ю.А. Аудит: организация и методика проведения. —М.: Финансы и статистика, 1992.
13.Дюсембаев К.Ш. и др. Аудит и анализ финансовой отчетности: Учеб. Пособие. —Алматы: Каржы-Каражат, 1998
14.Дюсембаев К.Ш. Теория аудита: Учебник. —Алматы: Экономика, 1995.
15.Ержанов М.С. Теория и пракгика аудита. —Алматы: Ғылым, 1994.
16.Ержанов Ш.С. Аудит. Алматы: Экономика 2005г
17.Камышанов П.И. Практический аудит. М.: Финансы и Статистика, 1997.
18.Кодекс РК «О налогах и другах обязательных платежах в бюджет. Алматы, Биқо. 2001 (өзгертулер мен толықтырулармен)
19.ҚР 2007 жылғы 28 ақпандағы № 234 заңы «Бухгалтерлік есеппен каржылық есептілік»
20.ҚР «Аудиторлық қызмет туралы» Заңы (өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы Заңы 15.01.2001 ж. № 139-11).
21.ҚР Азаматтық кодексі - Алматы: Борки, 1999
22.ҚР Аудиторлық этикалар Кодексі «Қаржы каражат» 1995
23.ҚР Қылмыстық Кодексі Заңы - 16.06.1997 ж. № 167-1 -Алматы: Дауір, 1998
24.ҚР-ң Конституциясы — Алматы: Адилет-пресс, 1997.
25.Осадчая В.И. Аудит.Ғылыми редакторы Абдрасимова Ж.К. Қарағанды 2004ж
26.Основы цодготовки и составления финансовой отчетности.
27.Сборник МСН, выражения увережности и этики. Алматы, 2007-1260с.
2.Абдрасимова Ж.К. Аудит оқулық құралы, ҚЭУҚ, Қарағанды 2009ж
3.Абленов Д.О. Аудит негіздері. Алматы. Экономика, 2005ж
4.Адамс А, Основы аудита. Пер. с анлг. (Под ред. Я.В. Соколова). М.; Аудит, ЮНИТИ, 1995 ж.
5.Ажибаева З.Н. Аудит. Алматы: Экономика 2004г
6.Аренс А, Лоббек Дж. Аудит. Пер. с анлг. проф.Я.В.Соколова.
7.Аудит Халыкаралық стандарттары
8.Банковский аудит. — В 2-х частях,-М.: Бухгалтерский учет, 1994.
9.Барышников Н.П. Организация и методика проведения общего аудита. -М.: ИИД «Филин«, 1995.
10.Белобжецкий И.А. 'Бухгалтерский учет и внугренний аудит.—В 2-х частях. —М.: Бух учет, 1994.
11.Бухгалтерско-аудиторский портфель.-М.: Саминтэк, 1994.
12.Данилевский Ю.А. Аудит: организация и методика проведения. —М.: Финансы и статистика, 1992.
13.Дюсембаев К.Ш. и др. Аудит и анализ финансовой отчетности: Учеб. Пособие. —Алматы: Каржы-Каражат, 1998
14.Дюсембаев К.Ш. Теория аудита: Учебник. —Алматы: Экономика, 1995.
15.Ержанов М.С. Теория и пракгика аудита. —Алматы: Ғылым, 1994.
16.Ержанов Ш.С. Аудит. Алматы: Экономика 2005г
17.Камышанов П.И. Практический аудит. М.: Финансы и Статистика, 1997.
18.Кодекс РК «О налогах и другах обязательных платежах в бюджет. Алматы, Биқо. 2001 (өзгертулер мен толықтырулармен)
19.ҚР 2007 жылғы 28 ақпандағы № 234 заңы «Бухгалтерлік есеппен каржылық есептілік»
20.ҚР «Аудиторлық қызмет туралы» Заңы (өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы Заңы 15.01.2001 ж. № 139-11).
21.ҚР Азаматтық кодексі - Алматы: Борки, 1999
22.ҚР Аудиторлық этикалар Кодексі «Қаржы каражат» 1995
23.ҚР Қылмыстық Кодексі Заңы - 16.06.1997 ж. № 167-1 -Алматы: Дауір, 1998
24.ҚР-ң Конституциясы — Алматы: Адилет-пресс, 1997.
25.Осадчая В.И. Аудит.Ғылыми редакторы Абдрасимова Ж.К. Қарағанды 2004ж
26.Основы цодготовки и составления финансовой отчетности.
27.Сборник МСН, выражения увережности и этики. Алматы, 2007-1260с.
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
АП01КЖ.0518023.0010
УБА-2010 тобының оқушысы
Максутова Мадина Нуриддиновна
2013
Қазақстан Республикасының
Білім және ғылым министрлігі
Теміртау политехникалық колледжі
Ұзақ мерзімді міндеттемелер аудиті
Курстық жұмыс
АП01КЖ.0518023.0010
Орындаған: УБА-2010 тобының оқушысы
Максутова М. Тексерген: экономика пәнінің оқытушысы Избасканова У. Б.
2013
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1. Міндеттемелер аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
1.1Міндеттемелер аудиті туралы ұғым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
2 Ұзақ мерзімді міндеттемелердің аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13 1 2.1Банктердің ұзақ мерзімді міндеттемелері ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
2.2 Негізгі құралдарды жалға алу міндеттемесі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...16
3 Ағымдағы міндеттемелер аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
3.1 Кредиторлық берешек аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
3.2 Еңбекақы бойынша есеп беру аудиті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
Қолданылған әдибиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
Қосымша
өлш..
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
4
АП01КЖ.0518023.0010
жасаған
Максутова М.Н
тексерген
Избасканова У.Б
кеңесші
Избасканова У.Б
Бақ.Н
Нақ
Ұзақ мерзімді міндеттемелер аудиті
Әдеб.
Беттер
29
ТПТК УБА-2010
КІРІСПЕ
Қоғамымызды даму кездерінің қай сатыларында болмасын дамудың обьективті экономикалық заңдылықтарын анықтау және ол заңдылықтарды пайдалану шараларын дұрыс белгілеу үшін есеп жұмыстарын дұрыс ұйымдастырудың маңызы зор. Қоғамдық даму нәтижесінде бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуына талаптардың өсіп, міндеттердің артып отырғандығы бухгалтерлік есептің тарихынан белгілі.
Қазіргі нарықтық экономикаға түбегейлі көшу кезеңінде бухгалтерлік есепке жүктелетін міндеттер қай кездегіден болмасын күрделі, ауқымды болып отыр. Өйткені қазіргі қоғамдық дамудың жаңа кезеңінде өндіріс құралы - жабдықтарының мемлекеттік меншіктен ұжымдық және меншіктерге кең етек алуда. Осыған орай қазіргі кезде мемлекет, ұйым және жеке тұлғалар арасындағы экономикалық және қоғамдық қарым-қатынастар саясаты жаңа сипат алып отыр.
Бухгалтерлік есеп беру мәліметтері шаруашылық жүргізуші ұйымдардың және олардың құрлымдық бөлімшелерінің қызметін жедел басқару үшін, экономикалық жоспарлар жасап, оның орындалуын бақылау үшін, қолданылады.
Қаржылық есептілік, аудиттің маңызды обьектісі болып табылды, ол оның мәліметтерінің дұрыстығын анықтау үшін арналған. Аудит ғылымының жаңа саласы ретінде пайдаланылып, оның теориялық және практикалық бағыттарын дамыту қажет етеді.
Соңғы кездерде аудитке арналған шетелдік және отандық жазбалар жарық көруде. Аудиттің әр түрлі аспектілері бойынша шығармалардың қаржылық есептілікті тексеру бойынша аудит методикаларына. Елімізде халықаралық стандартқа сәйкес жаңа бухгалтерлік есеп стандартының енгізілуі ел экономикасының дамуына оң әсерін тигізуде. Бұл еліміздің қазіргі даму кезеңінде, оның шетел инвесторларымен қарым - қатынастарының нығаю кезеңінде маңызды болып саналады.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты - бұл белгілі бір тұлғаның,басқа бір тұлғаға міндеті, яғни мүлкін беру, немесе қызмет көрсету, ақша төлеу және т.б.,ал егерде бұл іс әрекеттерден бас тартсақ онда борышкерден оның міндеттерін орындауын талап етуге құқығы болады. Міндеттеме арқылы жаңа техника енгізу шығындары үшін, өндіріс көлемін ұлғайтуға болады.Міндеттеме арқылы кәсіпорынның төлем қабілеттілігі оның қаржылық тұрақтылығының маңызды белгілерінің бірі болып табылады. Осы кезде кәсіпорынның төлем қабілеттілігі өз уақытында техникамен материалмен жабдықтаушылардың төлем талаптарын қанағаттандыру,несиелерді қайтару, қызметкерлеөлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
5
АП01КЖ.0518023.0010
рдің еңбегінің төлемін жүргізу, бюджетке төлемдер енгізу қабілеттілігі. Төлем қабілеттілік баланс жасау мерзімімен анықталады. Төлем құралдарының ағымдағы міндеттемелерінен асуы кәсіпорынның төлемге қабілеті екінші білдіреді. Банкте есептің және басқа шоттарда ақшаның болмауы, банке қайтарылатын несиенің мерзімі өтіп кетуі, қаржы оргындарына қарыз болу, еңбекке төленетін қаржылар мерзімінің сақталмауы төлемге қабілетсіздікті көрсетеді. Төлем қабілеттілігі оның қысқа мерзім ішінде (апта, жарты ай) талдау кезінде анығырақ көрсетілгенЕсепті кезең ішінде ағымдағы төлем қабілеттілігі төлемдік күндізбе көмегімен есептелуі мүмкін,оның негізіндегі ағымдағы жедел төлем қабілетілігінің коэфеценті, анықталды кредиторлармен, банкпен, қаржылық және басқа да органдармен өз уақытында есеп айырысуды қамтамасыз ететін шаралар жасалады.
өлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
6
АП01КЖ.0518023.0010
1 МІНДЕТТЕМЕЛЕРөлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
7
АП01КЖ.0518023.0010
АУДИТІ 1.1 Міндеттемелер аудиті туралы ұғым
Кредиторлық борыш - бұл, ақшалай төлеу, өзге активтерді (өзара жеткізіп беру) беру, бұл міндеттемелерді өзгелермен алмастыру (өзара есептесу) жолымен кәсіпорыннің экономикалық ресурстары өтеуге (орнын жабуға) қатыстырылуы мүмкін өткен оқиғалар мен келісімдердің нәтижесі. Оған мыналар жатады: төлеуге арналған шоттар-келесідей құрылымға ие, тауарлық-материалдық қорларды, құрал-жабдықтарды және қызметтерді несиеге сату, алу бойынша туындайтын міндеттемелер:
а) жабдықтаушылар мен мердігерлер алдындағы борыш;
б) еншілес (тәуелді) серіктестіктерге борыш;
в) алынған аванстар-алдағы тауарлар жеткізу мен жұмыстар үшін қол ақшаның түсуінен пайда болатын міндеттемелер;
г) бюджетке түсетін салықтар бойынша борыш-бюджетке пайдатің белгілі бір бөлігін аудару бойынша кәсіпорыннің өзі есептеген міндеттемелер;
д) төлеуге арналған дивидендтер - шаруашылық қызметінен алған пайданы бөлу бойынша құрылтайшы алдындағы міндеттеме;
е) алдағы кезеңдер пайдаларі-сол уақытта алынған, бірақ алдағы уақыттың пайдаларіне есептелетін түсім;
и) өзге кредиторлық борыш - еңбек ақы төлеу бойынша жалдық ақы бойынша, пайыздар және басқалар бойынша борыштар.
Пайда болу (құралу) сипаты бойынша ол қалыпты және қалыпты емес болып бөлінеді.Шарт бойынша төлеу мерзімі келмеген кредиторлық борыш қалыпты болып саналады.
Төлеу мерзімі өткен, бірақ талап білдіру мерзімі өтпеген кредиторлық борыш қалыпты емес болып саналады.
Міндеттемелер аудитінің міндеттері:
а) кредиторлық борыштардың пайда болу күндері бойынша есеп жүргізудің дұрыстығы және бухгалтерлік есеп регистрлері және Үлгі кітаппен салыстыру жолымен оны баланста көрсетудің объективтілігін;
ә) талап білдіру мерзімдерінің сақталуын және салық есебінде 2 жыл өткен соң, бухгалтерлік есепте 3 жыл өткен соң, кәсіпорыннің пайдаі ретінде кредиторлық борыштарды танудың уақыттылығын;
б) талап білдіру жұмыстарының жай-күйі және кәсіпорынның оларды қанағаттандыруын;
в) есеп айырысулары түгендеу және салыстыру жолымен кредиторлық борыштардың шынайлығын тексеру болып саналады.
Міндеттемелер аудитінің ақпараттық базасы өзіне мыналарды енгізеді: кәсіпорынның есеп саясаты, бухгалтерлік баланс, Үлгі кітап, № 6,8 журнал-ордер (есепті қолмен жүргізу кезінде) немесе машинограммалар (компьютерлендіру кезінде), кредиттік шарт, шот-фактура, темір жол жүк құжаты, тауар-көлік жүк құжаты, коносамент, авиажүк құжаты, сәйкестік сертификаты, кеден декларациясы, сақтандыру полис, коммерциялық акті, сан мен сападағы алшақтықты анықтау актісі, қабылдау актісі,комиссия шарты мен консигнация және т.б.
Салықтар міндетніңшаруашылық кәсіпорындары:
1) корпоративті табыс;
2) жеке табыс салығы; өлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
8
АП01КЖ.0518023.0010
3) қосымша құн салығы;
4) акциздер;
5) әлеуметтік салық;
6) жер салығы;
7) мүлік салығы;
8) көлік құралдары салықтары бойынша өзара іс-қимыл жасайды.
Корпоративтік табыс салығы жиынтық жылдық пайда пен жыл ішіндегі заңды тұлғалардың шегерімдері арасындағы айырма ретінде анықталатын кәсіпорыннің салық салынатын пайданың мөлшерінен анықталады.
Кәсіпорыннің салық салынатын пайдаін есептеудің ерекшеліктері болып мыналар саналады:
1) жиынтық жылдық пайда салық салу мақсатында салық заңдылықтары бойынша анықталады, осыдан оның мөлшері, бухгалтерлік есепте есептелген негізгі және басқа қызметтен алынған жиынтық пайда көп немесе аз болуы мүмкін;
2) бухгалтерлік есептегі кәсіпорынның бүкіл шығындары өнімдердің жұмыстар мен қызметтердің өзіндік құнына қосылады немесе кезең зияндарына жатқызылады, ал салық салу мақсатында барлық шығындар несиелер (займдар) бойынша шегерімдерге (сыйақыларға (мүдделерге), нормалардан тысқары тәуліктік шығындарға, жөндеу зияндарына, негізгі құралдар және материалдық емес активтер бойынша амортизациялық аударымдарға жатпайды.
Корпоративтік табыс салығы, салық органдарына хабарланған болжанып отырған салықтарға теңдей үлеспен ағымдағы айдың 20-шы жұлдызынан кешіктірілмей салық кезеңі ішінде ай сайын бюджетке салынады. Салық жылының соңында салықтың нақты сомасы аванстық төлемдермен салыстырылады және арасындағы айырма декларациялар тапсыру үшін белгіленген мерзімнен соң 10 жұмыс күнінен кешіктірілмей бюджетке салынады.
Аудитор корпоративтік табыс салығы бойынша бюджетпен есептесуді тексеру кезінде:
а) корпоративтік табыс салығын есептеудің дұрыстығын (бұл үшін Табыс салығы бойынша есепке алу бухгалтерлік есеп стандартымен анықталатын тұрақты және уақытша айырмалармен байланысты барлық операцияларды қарап шығу қажет);
ә) айыппұл санкциялары мен жақтардың бірі келісім шарттарын орындалмағаны үшін төленетін айыпты болдырмау мақсатында жыл басында корпоративтік табыс салығын есептеудің объективтілігін;
б) аванстық төлемдерді салу мен есептерді салық органдарына тапсырудың уақытылығын;
в) Корпоративтік табыс салығы бойынша Декларацияларды тапсырудың дұрыстығы мен уақытылығын анықтауы қажет.
Жеке табыс салығын салу объектісі болып саналатын пайдалар:
г) салық салынатын төлем көздері: жұмыскердің пайдаі, әртүрлі төлемдерден түскен пайда, жинақтаушы зейнетақы қорларынан түскен зейнетақы төлемдері, дивидендтер, сыйақылар, ұтыстар, стипендиялар түріндегі пайда, жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша пайда;
д) салық салынбайтын төлем көздері: мүліктік пайда, кәсіпкердің салық салынатын пайдаі, адвокаттардың және жеке меншік нотариустердің пайдаі, өзге де пайдалар.
Оның әрбір ай сайын өсіп отырған жиыны бойынша салық кезеңі ішінде есептеліп және ұсталып отыратындығы жеке табыс салығын есептеудің ерекшелігі болып саналады, осыған орай есептеулердің белгілі бір алгоритмі қолданылады.
Жеке табыс салығы бойынша бюджетпен есептесу аудиті барысында аудитор:
а) жеке тұлғалардан пайдаларды есептеудің (еңбек ақы, демалыс ақылары және т.б.) уақытылығы мен дұрыстығын;
ә) жеке тұлғалардың пайдасына салынатын салықты белгілеудің дұрыстығын (бұл үшін пайдалардан салық салынбайтын минимумды (жұмыскер мен оның асырауындағылары үшін), зейнетақы аударымдарын және өзге де жеңілдіктерді алып тастау негіздері зерттеледі);
б) қызметтерді қосып атқару бойынша пайдалар есебінің дұрыстығын;
в) жеке табыс салығынан бюджетке жарналардың уақытылы түсуін;
г) жеке табыс салығын есептеу алгоритмінің сақталуын;
д) бухгалтерлік есеп тіркелімдеріндегі жазулардың дәлдігі мен уақытылығын; з) жеке табыс салығы деректері қалдығының баланстағы есеп тіркелімдері деректері қалдығымен сәйкестігін тексереді.
Қосымша құн салығы өндіру және тауарлардың (жұмыс, қызмет) айналымы процесінде қосылған, өткізу кезінде салық салынатын айналым құны бөлігінің бюджетке аударылуын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы аумағында тауарлар импорты жағдайындағы аударымдарды білдіреді.
Айналымға салынатын салық бойынша бюджетке төлеуге жататын қосымша құн салығы өткізілген тауарларға (жұмыстарға, қызметтерге) есептелген қосымша құн салығы сомасы мен алынған тауарлар үшін (жұмыстар, қызметтер) төлеуге жататын қосымша құн салығы сомасы арасындағы айырма ретінде анықталады.Қосымша құн салығы салынатын объектілер болып мыналар саналады: салық салынатын айналым және салық салынатын импорт. Қазақстан Республикасының Бюджетке түсетін салықтар және өзге де міндетті төлемдер туралы Кодексіне сәйкес қосымша құн салығына әртүрлі ставкалаөлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
9
АП01КЖ.0518023.0010
р белгіленген (нөлдік, 12%). Кез келген ахуал жағдайында қосымша құн салығы сомасы мен көлемі көрсетілуімен немесе ҚҚС салынуынсыз белгісі соғыла отырып, салық шот-фактурасы ресімделуі тиіс.Аудитор:
а) оны уақытында тапсырмағаны үшін төлейтін айыппұл санкцияларының алдын-алу үшін Қосымша құн салығы бойынша Декларацияны (ай немесе тоқсан) тапсырудың мерзімділігін анықтау дұрыстығын;
ә) қосымша құн салығын төлеуші ретінде кәсіпорыннің өзінің, сондай-ақ бизнес жөніндегі оның әріптестерінің тіркелуін;
б) дифференцияланған ставкалар бойынша салық салынатын айналымдардың тізімін;
в) тауарлар, қызметтерге ие болу және ол бойынша шот-фактураларының болуын;
г) ай (тоқсан) ішінде 1420 Қосылған құнның салығы шоты бойынша бухгалтерлік есеп жазуларының дұрыс қойылуын;
д) қосымша құн салығы бойынша декларацияны толтыру сәтіндегі есепті кезең соңында 1420 Қосылған құнның салығы шоты бойынша сомаларды нақтылайды;
е) қосымша құн салығы бойынша қалдықтың баланстағы бухгалтерлік есеп тіркелімдері деректерімен сәйкестігін мұқият тексеруі тиіс.
Қазақстан Республикасының Бюджетке түсетін салықтар және өзге де міндетті төлемдер туралы Кодексінің 275-бабында айқындалған 10 атау бойынша Қазақстан Республикасы аумағында өндірілген және Қазақстан Республикасы аумағына импортталатын тауарларға, сондай-ақ игорлық бизнеске және лотореялар ұйымдастыру мен өткізуге акциздік салықтар салынады. Қазақстан Республикасы аумағында акциздік тауарлар шығаратын; Қазақстан Республикасының кеден аумағына акциздік тауарлар импорттайтын; Қазақстан Республикасы аумағында бензинмен (авиабензинді қоспағанда) және дизелдік отынмен көтерме және бөлшек сауда жасайтын; акциздік қызмет түрлерін жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар акциздердің төлемшілері болып саналады. Барлық өнімдерге тауар белгілері (акциздік маркалар) соғылады.
Тексеру процесінде аудитор:
а) акциздік тауарлар тізімі мен қызмет түрлерін белгілеудің дұрыстығын;
ә) акциздік жарналардың бюджетке уақытылы түсуін, акциз бойынша декларациялар жасау мен оны тапсырудың уақытылығын;
б) акциздерді есептеудің, акциздік маркалар есебінің және ол бойынша есеп берудің дәлдігін;
г) акциздер бойынша есеп деректерінің сенімділігін;
д) акциздер бойынша бухгалтерлік есеп жазуларының дұрыстығын анықтайды.
Әлеуметтік салық Қазақстан Республикасының Бюджетке түсетін салықтар және өзге де міндетті төлемдер туралы Кодексімен 20% мөлшеріндеөлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
10
11
АП01КЖ.0518023.0010
белгіленген. Салық Кодексінің 316-бабына сәйкес жұмыскерлерге пайдалар түрінде төленетін жұмыс берушінің зияндары әлеуметтік салық салу объектісі болып саналады.Аудитор:
а) әлеуметтік салық салу объектісін анықтаудың дұрыстығын;
ә) әлеуметтік салық сомасын бюджетке аударудың толықтығын;
б) әлеуметтік салық бойынша декларацияларды толтыру мен тапсырудың уақытылығын;
в) Қазақстан Республикасы азаматтары, шетел мамандары мен жұмысшыларының еңбек ақы қорынан әлеуметтік салықты есептеудің дәлдігін;
г) бухгалтерлік есеп жазуларының дұрыстығын және 3150 Әлеуметтік салық шоты бойынша қалдықтардың сенімділігін тексереді.
Жер салығын тұрақты жер пайдалану учаскесі бар немесе меншік иесі болып саналатын заңды тұлғалар төлейді және меншік иесі құқығын, тұрақты жер пайдалану құқығын, өтеусіз уақытша жер пайдалану құқығын куәландыратынқұжаттар негізінде, жер ресурстарын басқару бойынша өкілетті органдарға берілген жердің әрбір жылдың 1 қаңтарындағы жағдайы бойынша мемлекеттің сандық және сапалық есеп деректері негізінде есептеледі.
Жер учаскесі (жер учаскесіне жалпы үлестік меншік кезіндегі - жер үлесі) жер салығын салу объектісі болып саналады. Жер учаскесі алаңы (аумағы) жер салығын белгілеу үшін салық базасы болып саналады. Жалға берілген жер учаскелері бойынша жер салығын жалға беруші төлейді.
Аудитор:
а) салық салу объектісінің сенімділігін (жер учаскесінің алаңы, оған деген меншік құқығы);
ә) жер салығының салық ставкасын қолданудың дұрыстығын;
б) базалық салық ставкаларына түзетулер жасау жүзеге асырылама екендігін;
в) әрбір жер учаскесі бойынша салық базасына бөлек-бөлек соған сәйкес салық ставкасын қолдану жолымен жер салығын есептеу жүргізіледі ме екендігін;
г) жер салығын бюджетке есептеудің дәлдігін;
д) жер учаскесінің орналасқан жері бойынша бюджетке жер салығын төлеу жүргізіледі ме екендігін;
е) жер салығы бойынша декларацияны тапсырудың уақытылығын тексереді.
Көлік құралдарына салынатын салық айлық есептік көрсеткіштерде, әрбір киловат қуатының ең төменгі есептік көрсеткіштері пайызындағы оның қуаты негізінде (текшеметрлік сантиметрдегі двигательдің жұмыс көлемі, ат күші) есептеледі. Шыққан күніне және жасалған елге қатысты көлік құралдарына салынатын салыққа да түзетулер жасалады.
Сондықтан да аудитор, Қазақстан Республикасының Бюджетке түсетін салықтар және өзге де міндетті төлемдер туралы Кодексінің 13-бөлімін басшылыққа ала отырып,көлік құралдарына салынатын салықты есептеу мен бюджетке төлеудің дұрыстығын тексеруі тиіс.
Мүлік салығы бухгалтерлік баланс деректері бойынша есептеледі. Негізгі құралдар (оның ішінде тұрғын үй қоры құрамындағы объектілер) және материалдық емес активтер заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлік үшін салық салу объектісі болып саналады. Бухгалтерлік есеп деректері бойынша анықталатын салық салу объектілерінің орташа жылдық қалдық құны заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлерге салық салу объектілері бойынша салық базасы болып саналады.
өлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
11
АП01КЖ.0518023.0010
Міндеттемелер-өткен мәмілелердің немесе өткен оқиғалардың нәтижесі.Олар ұзақ мерзімді және ағымдағы болып жіктеледі.Ұзақ мезімді міндеттемелерге мыналар жатады:-банктердің ұзақ мерзімді қарыздар;
-банктен тыс ұзақ мерзімдік қарыздар;
-мерзімі шегерілген коррпоративтік табыс салығы.
Банктердің және банктен тыс мекемелердің ұзақ мерзімді қарыздары 1 жылдан астам мерзімге, әдетте, жаңа техниканы енгізу шығындарына,өндірісті кеңейтуге,оны қайта құруға, қымбат бағалы жабдықты алуға және басқа мақсатты бағдарламаларға беріледі.
Қарыздарды алу және өтеу бойынша операциялардың арнайөлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
12
АП01КЖ.0518023.0010
ы аудитін өткізу үшін келесі көрсетілген шоттар:4010 Банк қарыздары, 4020Банктік операциялардың жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың қарызы және 4000 бөлімшенің Қарыздар, 4030 Басқаларқолданылады.Оларға Ұзақ мерзімді қарыздар мен Қысқа мерзімді қарыздараралық шоттары 1000 бөлімшенің Банктердегі аккредитивтігі,чектердегі, карт-шоттардағы және басқа шоттардағы ақша,1050бөлімшенің Банктердегі аккредитивтердегі,чектердегі, карт-шоттардағы және басқа шоттардағы және басқа шоттардағы ақша,1032Шетел валютасындағы ағымдағы корреспонденттік шоттардағы ақша, 1031 Ұлттық валютадағы, корреспондеттік шоттардағы ақша, 1220 Еншілес тәуелді ұйымдарға кредиторлық берешек, 3310 Жеткізушілер және мердігерлермен есеп айырысу және басқа шоттармен корреспонденцияда алынған қарыздар соммалары кредит бойынша, ал дебет бойынша - ақша есебі жүргізілетін шоттармен корреспонденцияда өтелінген қарыздар соммасы беріледі. Қарыздарды беру мен өтеуге байланысты барлық мәселелер банк ережелерімен және қарыз алушы ұйым мен банк арасындағы кредиттік шарттармен реттеледі. Бұл мақсат крредиттік шарт ресімделеді,онда кредиттеу обьектісі, қарыз беру мен қайтару мерзімдері проценттік мөлшерлемелер, оларды төлеу тәртібі, тараптардың қарызды беру мен өтеу жөніндегі міндеттемелері, құқықтары мен жауапкершілігі, құжаттар тізбесі және оларды банкке ұсынудың мерзімділігі мен басқа жағдайлар көрсетіледі.
2 ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕРДІҢ АУДИТІ
2.1 Банктердің ұзақ мерзімді міндеттемелері
Ұзақ мерзімді міндеттемелерді тексергенде, аудитор бәрінен бұрын баланста көрсетілген, есепті кезеңнің басы соңындағы қалдықтың Бас кітаптың шоттары мен журнал-ордердің мәліметтеріне қарап сәйкестігін анықтауға тиіс.Алайда мұны бірден жасауға болмайды,өйткені баланста синтетикалық шоттардың қалдықтары емес,аналитикалық есеп мәліметтері келтіріледі. Басқаша айтсақ, баланстың Қамтамасыз етілген қарыздар, және Ұйымдардың бір - біріне және еншілес ұйымдарға беретін қарыздары, баптары аналитикалық есеп мәліметтері негізінде толтырылуы тиіс.Сондықтан аудитор синтетикалық есептің аналитикалыққа сәйкес болуына баса назар аударуы тиіс.Атап айтатын жайт 4010-4030 шоттары бойынша аналитикалық есеп мерзімінде өтелмеген қарыздар ,оларды берген банк түрлері бойынша:қарыз берушілер мен қарызды өтеу мерзімдері бойынша мәліметтер банк көшірмелерімен расталуы тиіс.Қарыздарды банкте тиісті қамтамасыз етуге немесе кепілдікке және белгілі бір мақсаттарға беруге тиісті болғандықтан, біріншіден,кәсіпорын басшысын қамтамасыз ету құрамына кіруін немесе кепілдікті,екіншіден,қарызды мақсатты пайдалану тексеру керек. Үшіншіден,оларды ынталандырудың толықтығы мен уақыттылығына ерекше назар аудару қажет. Бұл үшін банк көшірмелерін тексеру керек.Қайтару мерзімі бұзылғанда мұның себебін анықтау талап етіледі.Басқа кәсіпорындар мен ұйымдардан алынған ұзақ мерзімді қарыздарды тексергенде,аудитор қарыз берушілермен мәліметтерді салыстыру нәтижелерімен анықтауға тиісті,қайтарылмаған қарыздың қаржы қалдықтарының дұрыстығын анықтауға тиісті.Аудитор бір мезгілде басқа кәсіпорындардан қарыз алудың негізділігімен заңдылығында, сондай-ақ оларды өтеудің толықтығы мен мерзімділігін тексеруі тиіс. Сонымен қатар аудитор қарыз және алынған несие үшін процент төлеудің дұрыстығын тексеріп,сондай-ақ кәсіпорынның өтелмеген қарыз (несие) қалдықтарымен бірге осы қарыз үшін банкке тиесілі процентті көрсету жайлы шешім (бұл туралы есеп саясатында жазылуы керек) қабылдағанын анықтауы тиіс. Проценттер сомасы банктердің қарыздары жөніндегі проценттерді төлеу бойынша, шығыстар есебінің тиісті шоттарымен бірге корреспонденциясында ұзақ мерзімді міндеттемелер есебі шоттарының кредиті бойынша көрсетіледі. Тексеру кезінде аудитор берешек кәсіпорынға берілген вексельдермен қамтамасыз етілгенін, ұзақ мерзімді қарыздар шотынан есептен шығарылмайтынын,вексельдік операциялар есебі ережелеріне сәйкес ескерілетінін назарда ұстауға тиіс.
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің сондай-ақ Кейінге қалдырылған салықтарбабы жатады.Бұл отандық бухгалтерлік есептің жаңа обьектісөлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
13
АП01КЖ.0518023.0010
і, жаңа терми, оның және Салықтық төлем, Табыс салығы, Салықтық әсер тағы басқаларының мазмұны Табыс салығы бойынша есеп БЕС-те ашылып көрсетіледі өлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
14
АП01КЖ.0518023.0010
. Олардың кейбірін қарастырайық:
1) есепті кезең ішіндегі салықтық төлем міндеттемелер тәсілімен салықтық төлем міндеттемелер тәсілімен салықтық әсер есебі негізінде анықталады.Бұл тәсілде табыс салығы кіріс алу барысында заңды тұлға шеккен шығыс ретінде қарастырылады және тиісті табыс пайда болған кезеңге есептеледі.
2) есепті кезеңде пайда болған уақытша айырманың салықтық әсері салықтық төлемге кіргізіледі және бухгалтерлік баланста Кейінге қалдырылған салықтар бабы бойынша көрсетіледі.
3) бап бойынша кезең басы мен соңындағы қалдықтардың анықтығын айқындау үшін Бас кітаптың 2810 Киінге қалдырылған корпорациялық табыс салығы шотының және 5журнал-ордердің осы шотының мәліметтерімен салыстыру керек;
4) 3110 шот кредиті бойынша мыналар көрсетіледі:
а) 7700 Корпорациялық табыс салығы бойынша шығыстар шотымен бірге корреспонденцияда болашақта төлеуге тиісті салықтар сомасы;
ә) Д-т7700шотының К-т 3110 шотының салықтық мөлшерлемесі ұлғаюына байланысты түзету енгізу;
б) Д-т 5420 Негізгі құралдарды қайта бағалаудан түсетін қосымша төленбеген капитал шоты К-т 2810 Киінге қалдырылған корпорациялық табыс салығы шоттың салықтық есептегі өсімнің артуы кезіндегі активтерді қайта бағалауға байланысты әлеуметті салықтық әсер сомасы;
5) 2810 шот дебеті бойынша мыналар көрсетіледі:
а) уақытша айырмалардың пайда болуы мен жойылуы нәтижесинде төленуге тиісті немесе пайда болуы мен жойылуы нәтижесинде төленуге тиісті немесе 3110 Төленетін корпорациялық табыс салығы және 7700 Корпорациялық табыс салығы бойынша шығыстар шоттарымен бірге кореспонденцияда зиянды өтеу нәтижесінде есепке жатқызылатын салықтар сомасы;
ә) салықтық мөлшерлемесінің 2810 шоты К-т 2810 шотының кемуіне байланысты түзету енгізу;
б) 5420 Негізгі құралдарды қайта бағалаудан түсетін қосымша төленбеген капитал шоттарымен кореспонденция бухгалтерлік есептегі өсімнен салықтық есептеулердегі қайта бағалау сомасы.Несиелер жеделдік, ақылылық, қамтамасыз етушілік, қайтарушылық негізінде банктік және банктен тыс мекемелерге беріледі және мақсатты сипатқа ие.Несиелер мерзіміне қатысты кәсіпорын балансының Ұзақ мерзімді міндеттемелер (бір жылдан артық), Ағымдық міндеттемелер (бір жылға дейін) бөлімдерінде көрсетілуі мүмкін.
Несие дегеніміз - бір заңды тұлғаның екінші заңды тұлғаға келісілген мөлшерде пайыз, өсім алу үшін белгілі бір уақытқа заттай немесе ақшалай уақытша қаржы беруге байланысты пайда болатын экономикалық қарым-қатынас жүйесі. Несиелер белгілі бір пайыздармен беріледі. Банктік және банктен тыс мекемелер төлеген пайыздардың бүкіл сомасы кезең зияндарына жатқызылады. Дегенмен, салық салу мақсатында бұл сомаларды ұстап қалуға жатқызу үшін оларға түзетулер енгізіледі. Алынған несиелер (займдар) үшін (сыйақы) (мүдделер) Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі қайта қаржыландыруының 1,5 есе ресми ставкасын қолдану арқылы есепті кезең ішінде есептелген сомалар шегінде ұстап қалуға жатады, яғни Лондон банкаралық рыногының 2 еселенген ставкасын қолдану арқылы несиелер (займдар) бойынша теңге түрінде көрсетілген ставканы 50% -ға көбейте отырып, нақтылай айтқанда шетел валютасында несиелер (займдар) бойынша 100% -ға көбейтілген түрде ұстап қалуға жатады. Бухгалтерлік және салық есебіндегі пайыздар сомасы арасындағы іс жүзіндегі айырма кәсіпорыннің салық салынатын пайдаі арқылы қалпына келіріледі.
Несиелер қамтамасыз етуге беріледі, бұл ретте әртүрлі банктік мекемелер берілетін несиелердің қамтамасыз етушілігін өзінің қалауы бойынша айқындауы мүмкін. Әдетте олар, осы банктерде есеп айырысу, ағымдық шоттары бар кәсіпорынлердің ағымдағы шаруашылық қызметін қою немесе өтімді активтерін қою (негізгі және айналым құралдары) арқылы беріледі.
Мақсатты сипат белгілі бір жобаларға несиелер алуды қарайды және ол бизнес-жоспарда көрсетіледі, сондай-ақ несие шартымен расталады.
Шаруашылық субъектілер өздерінің жұмыс барысында өзінің меншікті капиталымен қатар тартылған капиталды да пайдаланады. Бұлар бухгалтерлік есепте міндеттемелер деп аталады. Мысалы өндіріспен айналысатын ұйым өнім өндіруге қажетті шикізат пен материалдар алғаны үшін жабдықтаушылар мен мердігерлердің алдында міндетті; саудамен айналысатын ұйымдар тауарды жеткізіп бергені үшін, яғни қызмет көрсеткені үшін автокөлік кәсіпорыны алдында міндетті; кез-келген ұйымның өзі сол ұйымда жұмыс істегені үшін жұмыс істейтін жұмысшылары мен қызметкерлерінің алдында міндетті; сонымен қатар бюджетке түрлі салықтар үшін қарыздары немесе бюджет алдында міндеттемесі болуы мүмкін (ҚҚС, еңбекақы салығы, алынған пайдадан салық).
Бүгінгі қүні қаржының жетіспеушілігінен банктерден, банктік емес мекемелерден, шет елдерден несие алып жұмыстарын жандандырып жатқан мекемелер бар. Сондай-ақ қарызды шектен тыс көп алып, қайтаруға шамалары жетпей аукционға қойылып жатқандар да болады. Бұдан міндеттемелер есебі қай салада болмасын бухгалтерлік есептегі ең негізгі көкейкесті мәселе екенін көреміз.
Нарықтық экономика жағдайында несие коммерциялық және банктік болып бөлінеді.
Коммерциялық несие 1 кәсіпорынның 2-ші кәсіпорынға сатқан тауары үшін алынатын төлемнің кейінге қалдырылуына байланысты туындайды.
Несие беру және оны қайтару тәртібі тиісті заңдарға сәйкес көлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
15
АП01КЖ.0518023.0010
әсіпорынның немесе басқа да несие берушілермен жасалған келісім-шарттар негізінде жүргізіледі. Онда несие берілетін объект, несие беру шарты мен тәртібі, оның өтелетін мерзімі, міндеттемесі, өзара қамтамасыз ету түрі, пайыздық өсім мөлшерлері мен оны төлеу тәртібі, екі жақтың жауапкершілігі мен құқығы, толтырылатын және бір-біріне берілетін құжаттарының тізімі және т.б. көрсетіледі. Банк мекемелері несие сұрайшы ұйымның төлем қабілеттілігі және қаржы тұрақтылығы жағдайын зерттейді. Ол үшін кәсіпорынның тиісті бухгалтерлік ақпаратты мәліметтерін алып танысады. Берілетін уақытына байланысты қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді болып бөлінеді.
Банк несиесі есебі ҚР Ұлттөлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
16
АП01КЖ.0518023.0010
ық банк мекемесі бекіткен Қысқа және ұзақ мерзімді несие беру ережелеріне сәйкес жүргізіледі.Кәсіпорын несие алу үшін банк басшысының атына өтініш береді. Оған қосымша несие сомасының мөлшерін, жұмсалатын мақсаты мен бағытын, қайтару мерзімін, осы несие арқылы орындалатын жұмыстардың жоспарын, яғни бизнес-жоспар тапсыруы керек. Егер бірінші рет алатын болса, аталған құжаттарға қоса өздерінің жарғысын, құрылтайлық құжаттарының көшірмесін, тіркелу куәліктерін тапсырады.
Несие банк мамандары ұйымның құжаттарын тексергеннен кейін, несиелік борышты және пайызды қайтару, өтеу үшін кепілдікке салынған меншік туралы келісім-шарттың орындалуына сәйкес беріледі. Банк пен ұйым арасындағы несие беру бір жылға немесе одан да ұзақ мерзімге жасалады. Бір жылдан артық мерзімге жасалған жағдайда несие жыл сайын бекітілетін несиелік келісім-шарт негізінде беріледі.
Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы заңға сәйкес барлық кәсіпорындар өздерінің меншігіндегі ақшаларын өз қалауы бойынша жұмсауға құқылы. Яғни өзінің бос тұрған ақшаларын басқа кәсіпорындарға инвестиция ретінде салуға немесе несиеге беруіне болады. Онда жасалатын проводкалар банкілермен жасалатынға ұқсас, банктің орнына мекемені қоямыз.
Кәсіпорынның ағымдағы кезеңде алған, бірақ бұдан кейінгі есепті кезеңдерге жататын табыстары алдағы кезеңдерінің табыстары болып есептеледі. Есепті кезеңдер арасындағы осындай кезеңдерді шектеу ұйымның шаруашылық қызметін дәлме-дәл анықтау, салық салу және қаржылық есеп беруді тиімді етіп жасау үшін қажет. Алдағы кезең табыстарының есебі 4420 Алдағы кезең кірістері шотында жүргізіледі.
2.2 Негізгі құрал жалға алу міндеттемесі аудиті
Жал мерзімге байланысты мүлікті былайша бөледі:
а) 3 жылдан астам мерзімге берілген ұзақ мерзімдік жал (лизинг);
ә) орташа мерзімдік (хайринг)-1-ден 3 жылға дейін;
б)қысқа мерзімдік (рентинг,чартер)-1 жылға дейін.
Беру шарттарына қарай мерзімдік және ағымдағы жалға алу болады.Ағымдағы жалгерлік-жалға берушінің өз мүлкін жалға алушыға белгілі бір мерзімге міндетті түрде қайтаратындай етіп беру. Жал мерзімінде меншік иесінің құқықтары мен міндеттемелері жалға берушіде қалады,жалға алушыға мүлікке ие болуы құқы ғана ауысады.
Ұзақмерзімді жалгерлікке келесі объектілер жазылады:барлық келсім шартпен алдын ала келісілген төлеу бағасы төленген жағдайда бұрын немесе жал мерзімі өткен соң жалға алушының төлеп алу меншігіне көшуі қарастырылады. Ұзақ мерзімге жалға берілген негізгі құралдарды жалға беру мерзімі біткен соң,жалға берушіге қайтарлады. Дт 3360 шотына Кт 2411-2420 шотына.Тексеру кезінде мыналарға назар аудару керек:
а) мүлікті жалға беру жал шарты бойынша жасалады және қабылау-тапсыру актісімен беріледі (жалға алынған объектілердің қызмет мерзімі мен жал төлемінің көлемі);
ә)жалға беруші мүлікті жалға тапсырудан түскен қаржылық нәтижелер пайдада немесе болашақ кезеңдердің кірісінде көрсетіледі;
б)егер келісімшартта жалға алушының қаржысы есебінен жалға алынған негізгі құралдарға күрделі қаржы салу қарастырылса,онда жал мерзімі аяқталған соң жалға берушіге өтеусіз беріледі,негізгі құралдарды өтеусіз беру жайлы бухгалтерлік жазбалармен рәсімделеді;
в) ағымдағы жолда жалға алынған негізгі құрал есебі баланстан тыс 001 Жалға алынған негізгі құралдар шотында жалшартында белгіленген бастапқы құн бойынша жүргізіледі;
г) ұзақ мерзімді жалға алынған негізгі құралдар есебі Ұзақ мерзімдік жалға алынатын негізгі құралдар аралық шотында,ал жал төлемі бойынша есептеулер (жалға беруші де) Түсуге тиісті жал міндеттемелер шотында жүргізіледі.
Негізгі құралдарды пайдаланудың тиімділігін анықтау тексерудің маңызды процедураларының бірі болып табылады.
Бұл үшін аудиторға әртүрлі тәуелді байланыстарды,көрсеткіштерді және коэфиценттерді есептеулерге сүйене отырып,негізгі құралдарды қалыптастыру мен пайдалану мәліметтеріне мәнді талдау жүргізу керек.Сонымен қатар қор қайтарымы,қорсиымдылығы,қордың жарықтандырылуы,айналымдылығы,негіз гі құрал жабдықтардың жаңаруы,істен шығуы мен тозуы коэфиценттері,негізгі құралдарды және т.б. экстенсивті,интенсивті және интегралды коэфиценттері стяқты көрсеткіштер есептеледі.
Негізгі құралдар есебі Қазақстандық бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес, негізгі құралдар - бұл ұзақ уақыт бойы (1 жылдан астам) материалдық өндірісті де, өндірістік емес салада да әрекет ететін материалдық активтер.
Негізгі қорлардың ерекше өзгешеліктері мыналар:
а) олардың шаруашылық қызметте көп дүркінді қатысуы;
б) нөлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
17
АП01КЖ.0518023.0010
атуралды - заттық үлгісін сақтауы;в) өзінің құнын дайын өнімге (жұмысқа, қызметке) қызмет кезеңі барысында біртіндеп аударады.Соңғы тармақ негізгі құрал-жабдыққа амортизациялық төлемді есептеу арқылы асырылады, ал оларға төмендегілер: жер, аяқталмаған күрделі құрылыс, резервте, қорда және консервацияда тұрған объектілер енбейді.Сонымен қатар кітапханалық қорларға, өнім малына, енеге (буйвол), бұғыларға және өгіздерге амортизациялық есептеулер жүргізілмейді.
Амортизация - негізгі қорлардың (ғимараттардың, машиналардың, жабдықтың) тозуы есепті оның құндылығының бірте-бірте төмендеуі сондай-ақ негізгі қорларды жаңарту үшін қаражатты қорландыру мақсатымен осы қорлар құнынан өндірілетін өнімге бірте-бірте көшуі.
Амортизациялық өтелім - негізгі қорлардың тозығын толтыру үшін, яғни оны ұдайы өндіру үшін осы қорлар құнының бір бөлігін аударып отыру.
Тозу - негізгі құралдар объектілерінің физикалық және моральдік қасиеттерінің жоғалуы.Салық салу мақсатында негізгі құралдарға құны 40 айлық есептік көрсеткіштен асатын және Жарлықтың 20 бабына сәйкес амортизацияға жататын қызмет мерзімі 1 жылдан асатын активтер жатады.
3 АҒЫМДАҒЫ МІНДЕТТЕМЕЛЕР АУДИТІ
3.1. Кредиторлық берешек аудиті
Ағымдағы міндеттемелерге банктердің қысқа мерзімді қарыздары бір жылдан аспайтын мерзімге беріледі.
Қысқа мерзімді қарыздарды алу мен өтеуге байланысты есептеу операциялары 3010-3030 шоттарында ескеріледі. Бұл шоттардың әрқайсысында "Қысқа мерзімді қарыздар" аралық шоты бар. Бұл шоттар пассивті, олардың сальдосы есепті кезең басындағы өтелмеген берешек сомасын, дебет бойынша айналым қарызды өтеуге аударылған соманы, кредит бойынша айналым қарызға алынған соманы көрсетеді.
Алынған қарыздар сомасы 1050 "Банктердегі аккредитив чектердегі, карт шоттардағы және басқа да шоттардағы ақша" бөлімшесінің 1032 "Шетел валютасындағы ағымдағы корреспонденттік шоттардағы ақша", 1031 "Ұлттық валютада ағымдағы корреспонденттік шоттардағы ақша", 1220 "Еншілес (тәуелді) ұйымдарға кредиторлық берешек", 3310 "Берушілермен және мердігермен есеп айырысу " және т.б шоттарымен корреспонденцияда көрсетіледі.
Өтелген кредиттер сомасына "Қарыздар" бөлімшесінің (ақшалай қаражаттың есебі бойынша шоттар мен корреспонденцияда " Банктердің қысқа мерзімді қарыздары " аралық шоты) тиісті шоттары дебиттеледі.
Қысқа мерзімді қарыздардың аналитикалық есебінің несиесін берген банк түрлері және кредиторлар бойынша жүргізіледі.
а) 7710 "Корпорациялық табыс салығы бойынша шығыстар " шотымен бірге корреспонденцияда болашақта төлеуге тиісті салықтар сомасы;
ә) Дебет 7710 шотының кредит 4310 шотының салықтық мөлшерлемесі ұлғаюына байланысты түзету енгізу;
б) Дебет 5320 " Негізгі құралдарды қайта бағалаудан түсетін қосымша төленбеген капитал" шоты кредит 4310 "Кейінге қалдырылған корпорациялық табыс салығы "шотының салықтық есептегі өсімінің артуы кезіндегі активтерді қайта бағалауға байланысты әлеуметті салықтық әсер сомасы.
Ағымдағы міндетті активтің функциялары
Жүргізу толықтығына қарай аудит кешенді, функционалды және локальді болады. Аудит түрлерінің әрқайсының өзіндік ерекшеліктері бар. Функционалды аудит ретінде әр түрлі сатыдағы процесс, цикл және шаруашылық іс қызметі түрлері бойынша белгілі бір басқару функцияларын атқару жағдайын мақсатты түрде бақылау түсіндіріледі. Операциялық аудиттің осы түрінің маңызды сипаттамалары арасында ең алдымен зерттеудің тереңдігі мен аудиторлардың бизнесті басқарудағы әр түрлі функциялары бойынша еңбеөлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
18
АП01КЖ.0518023.0010
кке мамандану мүмкіндігін атап айтқан жөн. Функционалды аудит шеңберінде менеджмент, маркетинг, қаржы, бухгалтерлік есеп, экономикалық талдау, еңбек, материалдық және қаржылық ресурстарды басқару жағдайын ішкі шаруашылық бақылау функциялары орындауды тексеру жасалады.Шаруашылық субъектілері бюджетпен келесі салықтар бойынша қатынаста болады: корпоративтік табыс салығы, жеке табыс салығы, қосылған құн салығы, акциздер, әлеуметтік салық, жер салығы, мүлік салығы, көлік құралдарына салынатын салық және т.б. салықтар , алымдар мен төлемдер.
Аудитор мына төмендегілерді тексеруі керек:
салықты есептеу және төлеудің дұрыстығын;
уақытты түрдегі аванстық төлемдерді;
уақытты түрдегі декларацияларды ұсынуды;
салық есеп шотындағы салық сомасының дәл көрсетілуін;
берілген есеп регисторларымен баланстағы мүлік салығы бойынша қал-дықтың болу шынайлығы.
Аудиторға кредиторлық борыштың пайда болу мерзімі бойынша есептің дұрыс жүргзілуін және олардың қаржылық есепте объективті түрде көрсетілуін анықтау керек.
Қаржылық есеп тексерісін есеп беру нысандарының жалпы көрінісіннен бастау керек, яғни олардың формалдық тексерісін жүргізу. Бұл жерде бекітілген есеп нысандарында өздігінен өзгерістердің жоқтығын, реквизиттерді толтыру дұрыстығын, айтылмаған түзетулерді, түзетулер мен толықтырулар, текстің (мәтін) немесе сандардың толықтырылып жазылуын анықтау керек. Ең алдымен нысанның мекен - жайлық бөлігінің толтырылуына көңіл аудару керек. Мұнда құрылтайшылық құжаттармен сәйкес субъектінің толық атауы көрсетілуі керек.
Кәсіпорынның қызмет түрі (реквизит сала) оның жарғысына сәйкес болуы тиіс, ол егер де осы қызмет түрін лицензиялаған жағдайда. Онда кәсіпорынынң лицензиясын және оның мерзімін тексеру керек.
Құрылтайшылық құжаттарда көрсетілгендей жеке кәсіпкер және ұйым заңмен шектелмеген басқа қызмет түрімен айналыса алатын дегеннің мысалы, телевизор шығару үшін құрылған акцинерлік қоғамдвардың бағалы қағаздар операцияларын жүргізуге құқықтары жоқ екендігін ескеру қажет.
Кейін нысан бойынша толтырылған есептің дұрыстығын және сандық тексерісін тексеру керек, яғни арифметикалық есептің дұрысытығын, олардың әр түрлі қаржылық есеп нысанында қортынды көрсеткіштердің байланыстылығын тексеру қажет.
Ерекше мән баланстың құрылу дұрыстығына аудару керек. Балнастың дұрыс құрылуы келесі негізгі қажеттіліктерге негзделетінің ескеру қажет:
1)Есеп соңына құрылған баланстың баптары түгендеу нәтижелерімен негізделуі тиіс.
2)Баланс баптарындағы сома қаржылық, салық органдарымен, банк мекемелерімен келісілген болуы тиіс.өлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
19
АП01КЖ.0518023.0010
3)Қорытынды баланс көрсеткіштері Бас кітап немесе есеп соңына құрылған бухгалтерлік есептің басқа аналетикалық регистолрлардағы шоттар бойынша айналым мен қалдыққа сәйкес болу тиіс.
4)Есеп басына және есеп соңына құрылған баланстың көрсеткіштері бірдей болуы керек.
Кредиторлық берешек кәсіпорынның басқа заңды немесе жеке тұлғаларға міндеттемелері (берешек).
Ақталмаған кредиторлық берешек болып бюджетпен есеп айырысу бойынша қаржы органдарына, еңбекті өтеу бойынша кәсіпорын қызметкерлеріне, мерзімінде төленбеген есеп қисап құжаттары бойынша жабдықтаушыларға және тағы басқа мерзімі өткен берешектер саналады.
Кредиторлық берешекті тексерудің басты міндеттері мыналар:
а) төлем тәртібін сақтауды тексеру;
ә) есептеуде қолданылатын бағаның, тарифтің және басқа құндық көсеткіштердің негізділігін тексеру;
б) кредиторлық берешек сомасының шынайлығын тексеру;
в) есептеулерді реттеу мен кредиторлық берешекті азайту жөніндегі ұсыныстарды дайындау.
Кредиторлармен есеп айырысу жағдайын бақылауды ұйымдастыру келісім шарттық және есептік тәртіптің нығаюына тапсырылған ассортимент сапасы мен өнімді жеткізу жөніндегі міндеттемелерді орындауға, кредиторлық берешекті қысқартуға және соған орай шаруашылық жүргізуші субъектінің қаржылық жағдайын жақсартуға мүмкіндік береді.
Кредиторлық берешектің есепті кезеңнің басы мен аяғындағы жағдайы баланста мынадай баптардыңқалдықтарымен сипатталады:
а)Төлеуге тиісті шоттар мен вексельдер;
ә) Алынған аванстар;
б) Салықтар бойынша берешек;
в) Төленуге тиісті дивиденттер;
г) Негізгі компаниямен еншілес ұйымдар арасындағы топ ішіндегі операөлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
20
АП01КЖ.0518023.0010
циялар бойынша берешек;д) Акционерлік қоғамның лауазымды адамдарына берешек;
с) Басқадай кредиторлық берешек;
Төленеуге тиісті шоттармен вексельдер бабын тексергенде аудитор оның қалдығын 3310 Төленетін шоттар шотымен салыстыруы қажет, ол мыналар үшін жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырсу жөніндегі ақпаратты жинақтап қорытуға арналған.
а) алынған ТМҚ мен айналымнан тыс активтер, орындалған жұмыстар мен тұтынылған қызметтер;
ә) алынған ТМҚ,айналымнан тыс активтер, есеп-қисап құжаттары әлі түспеген жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер;
б) қабылдау кезінде табылған ТМҚ артығы мен айналымнан тыс активтер;
в) тасмалдау мен т.с.с бойынша алынған қызметтер.
Тауарлы - материалдық қорларды кәсіпорын әртүрлі жағдайда алуы мүмкін: жабдықтаушының қоймасынан, темір жол станцияларынан, аймақатрдан, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
АП01КЖ.0518023.0010
УБА-2010 тобының оқушысы
Максутова Мадина Нуриддиновна
2013
Қазақстан Республикасының
Білім және ғылым министрлігі
Теміртау политехникалық колледжі
Ұзақ мерзімді міндеттемелер аудиті
Курстық жұмыс
АП01КЖ.0518023.0010
Орындаған: УБА-2010 тобының оқушысы
Максутова М. Тексерген: экономика пәнінің оқытушысы Избасканова У. Б.
2013
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1. Міндеттемелер аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
1.1Міндеттемелер аудиті туралы ұғым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
2 Ұзақ мерзімді міндеттемелердің аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13 1 2.1Банктердің ұзақ мерзімді міндеттемелері ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
2.2 Негізгі құралдарды жалға алу міндеттемесі аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...16
3 Ағымдағы міндеттемелер аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
3.1 Кредиторлық берешек аудиті ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
3.2 Еңбекақы бойынша есеп беру аудиті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
Қолданылған әдибиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
Қосымша
өлш..
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
4
АП01КЖ.0518023.0010
жасаған
Максутова М.Н
тексерген
Избасканова У.Б
кеңесші
Избасканова У.Б
Бақ.Н
Нақ
Ұзақ мерзімді міндеттемелер аудиті
Әдеб.
Беттер
29
ТПТК УБА-2010
КІРІСПЕ
Қоғамымызды даму кездерінің қай сатыларында болмасын дамудың обьективті экономикалық заңдылықтарын анықтау және ол заңдылықтарды пайдалану шараларын дұрыс белгілеу үшін есеп жұмыстарын дұрыс ұйымдастырудың маңызы зор. Қоғамдық даму нәтижесінде бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуына талаптардың өсіп, міндеттердің артып отырғандығы бухгалтерлік есептің тарихынан белгілі.
Қазіргі нарықтық экономикаға түбегейлі көшу кезеңінде бухгалтерлік есепке жүктелетін міндеттер қай кездегіден болмасын күрделі, ауқымды болып отыр. Өйткені қазіргі қоғамдық дамудың жаңа кезеңінде өндіріс құралы - жабдықтарының мемлекеттік меншіктен ұжымдық және меншіктерге кең етек алуда. Осыған орай қазіргі кезде мемлекет, ұйым және жеке тұлғалар арасындағы экономикалық және қоғамдық қарым-қатынастар саясаты жаңа сипат алып отыр.
Бухгалтерлік есеп беру мәліметтері шаруашылық жүргізуші ұйымдардың және олардың құрлымдық бөлімшелерінің қызметін жедел басқару үшін, экономикалық жоспарлар жасап, оның орындалуын бақылау үшін, қолданылады.
Қаржылық есептілік, аудиттің маңызды обьектісі болып табылды, ол оның мәліметтерінің дұрыстығын анықтау үшін арналған. Аудит ғылымының жаңа саласы ретінде пайдаланылып, оның теориялық және практикалық бағыттарын дамыту қажет етеді.
Соңғы кездерде аудитке арналған шетелдік және отандық жазбалар жарық көруде. Аудиттің әр түрлі аспектілері бойынша шығармалардың қаржылық есептілікті тексеру бойынша аудит методикаларына. Елімізде халықаралық стандартқа сәйкес жаңа бухгалтерлік есеп стандартының енгізілуі ел экономикасының дамуына оң әсерін тигізуде. Бұл еліміздің қазіргі даму кезеңінде, оның шетел инвесторларымен қарым - қатынастарының нығаю кезеңінде маңызды болып саналады.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты - бұл белгілі бір тұлғаның,басқа бір тұлғаға міндеті, яғни мүлкін беру, немесе қызмет көрсету, ақша төлеу және т.б.,ал егерде бұл іс әрекеттерден бас тартсақ онда борышкерден оның міндеттерін орындауын талап етуге құқығы болады. Міндеттеме арқылы жаңа техника енгізу шығындары үшін, өндіріс көлемін ұлғайтуға болады.Міндеттеме арқылы кәсіпорынның төлем қабілеттілігі оның қаржылық тұрақтылығының маңызды белгілерінің бірі болып табылады. Осы кезде кәсіпорынның төлем қабілеттілігі өз уақытында техникамен материалмен жабдықтаушылардың төлем талаптарын қанағаттандыру,несиелерді қайтару, қызметкерлеөлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
5
АП01КЖ.0518023.0010
рдің еңбегінің төлемін жүргізу, бюджетке төлемдер енгізу қабілеттілігі. Төлем қабілеттілік баланс жасау мерзімімен анықталады. Төлем құралдарының ағымдағы міндеттемелерінен асуы кәсіпорынның төлемге қабілеті екінші білдіреді. Банкте есептің және басқа шоттарда ақшаның болмауы, банке қайтарылатын несиенің мерзімі өтіп кетуі, қаржы оргындарына қарыз болу, еңбекке төленетін қаржылар мерзімінің сақталмауы төлемге қабілетсіздікті көрсетеді. Төлем қабілеттілігі оның қысқа мерзім ішінде (апта, жарты ай) талдау кезінде анығырақ көрсетілгенЕсепті кезең ішінде ағымдағы төлем қабілеттілігі төлемдік күндізбе көмегімен есептелуі мүмкін,оның негізіндегі ағымдағы жедел төлем қабілетілігінің коэфеценті, анықталды кредиторлармен, банкпен, қаржылық және басқа да органдармен өз уақытында есеп айырысуды қамтамасыз ететін шаралар жасалады.
өлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
6
АП01КЖ.0518023.0010
1 МІНДЕТТЕМЕЛЕРөлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
7
АП01КЖ.0518023.0010
АУДИТІ 1.1 Міндеттемелер аудиті туралы ұғым
Кредиторлық борыш - бұл, ақшалай төлеу, өзге активтерді (өзара жеткізіп беру) беру, бұл міндеттемелерді өзгелермен алмастыру (өзара есептесу) жолымен кәсіпорыннің экономикалық ресурстары өтеуге (орнын жабуға) қатыстырылуы мүмкін өткен оқиғалар мен келісімдердің нәтижесі. Оған мыналар жатады: төлеуге арналған шоттар-келесідей құрылымға ие, тауарлық-материалдық қорларды, құрал-жабдықтарды және қызметтерді несиеге сату, алу бойынша туындайтын міндеттемелер:
а) жабдықтаушылар мен мердігерлер алдындағы борыш;
б) еншілес (тәуелді) серіктестіктерге борыш;
в) алынған аванстар-алдағы тауарлар жеткізу мен жұмыстар үшін қол ақшаның түсуінен пайда болатын міндеттемелер;
г) бюджетке түсетін салықтар бойынша борыш-бюджетке пайдатің белгілі бір бөлігін аудару бойынша кәсіпорыннің өзі есептеген міндеттемелер;
д) төлеуге арналған дивидендтер - шаруашылық қызметінен алған пайданы бөлу бойынша құрылтайшы алдындағы міндеттеме;
е) алдағы кезеңдер пайдаларі-сол уақытта алынған, бірақ алдағы уақыттың пайдаларіне есептелетін түсім;
и) өзге кредиторлық борыш - еңбек ақы төлеу бойынша жалдық ақы бойынша, пайыздар және басқалар бойынша борыштар.
Пайда болу (құралу) сипаты бойынша ол қалыпты және қалыпты емес болып бөлінеді.Шарт бойынша төлеу мерзімі келмеген кредиторлық борыш қалыпты болып саналады.
Төлеу мерзімі өткен, бірақ талап білдіру мерзімі өтпеген кредиторлық борыш қалыпты емес болып саналады.
Міндеттемелер аудитінің міндеттері:
а) кредиторлық борыштардың пайда болу күндері бойынша есеп жүргізудің дұрыстығы және бухгалтерлік есеп регистрлері және Үлгі кітаппен салыстыру жолымен оны баланста көрсетудің объективтілігін;
ә) талап білдіру мерзімдерінің сақталуын және салық есебінде 2 жыл өткен соң, бухгалтерлік есепте 3 жыл өткен соң, кәсіпорыннің пайдаі ретінде кредиторлық борыштарды танудың уақыттылығын;
б) талап білдіру жұмыстарының жай-күйі және кәсіпорынның оларды қанағаттандыруын;
в) есеп айырысулары түгендеу және салыстыру жолымен кредиторлық борыштардың шынайлығын тексеру болып саналады.
Міндеттемелер аудитінің ақпараттық базасы өзіне мыналарды енгізеді: кәсіпорынның есеп саясаты, бухгалтерлік баланс, Үлгі кітап, № 6,8 журнал-ордер (есепті қолмен жүргізу кезінде) немесе машинограммалар (компьютерлендіру кезінде), кредиттік шарт, шот-фактура, темір жол жүк құжаты, тауар-көлік жүк құжаты, коносамент, авиажүк құжаты, сәйкестік сертификаты, кеден декларациясы, сақтандыру полис, коммерциялық акті, сан мен сападағы алшақтықты анықтау актісі, қабылдау актісі,комиссия шарты мен консигнация және т.б.
Салықтар міндетніңшаруашылық кәсіпорындары:
1) корпоративті табыс;
2) жеке табыс салығы; өлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
8
АП01КЖ.0518023.0010
3) қосымша құн салығы;
4) акциздер;
5) әлеуметтік салық;
6) жер салығы;
7) мүлік салығы;
8) көлік құралдары салықтары бойынша өзара іс-қимыл жасайды.
Корпоративтік табыс салығы жиынтық жылдық пайда пен жыл ішіндегі заңды тұлғалардың шегерімдері арасындағы айырма ретінде анықталатын кәсіпорыннің салық салынатын пайданың мөлшерінен анықталады.
Кәсіпорыннің салық салынатын пайдаін есептеудің ерекшеліктері болып мыналар саналады:
1) жиынтық жылдық пайда салық салу мақсатында салық заңдылықтары бойынша анықталады, осыдан оның мөлшері, бухгалтерлік есепте есептелген негізгі және басқа қызметтен алынған жиынтық пайда көп немесе аз болуы мүмкін;
2) бухгалтерлік есептегі кәсіпорынның бүкіл шығындары өнімдердің жұмыстар мен қызметтердің өзіндік құнына қосылады немесе кезең зияндарына жатқызылады, ал салық салу мақсатында барлық шығындар несиелер (займдар) бойынша шегерімдерге (сыйақыларға (мүдделерге), нормалардан тысқары тәуліктік шығындарға, жөндеу зияндарына, негізгі құралдар және материалдық емес активтер бойынша амортизациялық аударымдарға жатпайды.
Корпоративтік табыс салығы, салық органдарына хабарланған болжанып отырған салықтарға теңдей үлеспен ағымдағы айдың 20-шы жұлдызынан кешіктірілмей салық кезеңі ішінде ай сайын бюджетке салынады. Салық жылының соңында салықтың нақты сомасы аванстық төлемдермен салыстырылады және арасындағы айырма декларациялар тапсыру үшін белгіленген мерзімнен соң 10 жұмыс күнінен кешіктірілмей бюджетке салынады.
Аудитор корпоративтік табыс салығы бойынша бюджетпен есептесуді тексеру кезінде:
а) корпоративтік табыс салығын есептеудің дұрыстығын (бұл үшін Табыс салығы бойынша есепке алу бухгалтерлік есеп стандартымен анықталатын тұрақты және уақытша айырмалармен байланысты барлық операцияларды қарап шығу қажет);
ә) айыппұл санкциялары мен жақтардың бірі келісім шарттарын орындалмағаны үшін төленетін айыпты болдырмау мақсатында жыл басында корпоративтік табыс салығын есептеудің объективтілігін;
б) аванстық төлемдерді салу мен есептерді салық органдарына тапсырудың уақытылығын;
в) Корпоративтік табыс салығы бойынша Декларацияларды тапсырудың дұрыстығы мен уақытылығын анықтауы қажет.
Жеке табыс салығын салу объектісі болып саналатын пайдалар:
г) салық салынатын төлем көздері: жұмыскердің пайдаі, әртүрлі төлемдерден түскен пайда, жинақтаушы зейнетақы қорларынан түскен зейнетақы төлемдері, дивидендтер, сыйақылар, ұтыстар, стипендиялар түріндегі пайда, жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша пайда;
д) салық салынбайтын төлем көздері: мүліктік пайда, кәсіпкердің салық салынатын пайдаі, адвокаттардың және жеке меншік нотариустердің пайдаі, өзге де пайдалар.
Оның әрбір ай сайын өсіп отырған жиыны бойынша салық кезеңі ішінде есептеліп және ұсталып отыратындығы жеке табыс салығын есептеудің ерекшелігі болып саналады, осыған орай есептеулердің белгілі бір алгоритмі қолданылады.
Жеке табыс салығы бойынша бюджетпен есептесу аудиті барысында аудитор:
а) жеке тұлғалардан пайдаларды есептеудің (еңбек ақы, демалыс ақылары және т.б.) уақытылығы мен дұрыстығын;
ә) жеке тұлғалардың пайдасына салынатын салықты белгілеудің дұрыстығын (бұл үшін пайдалардан салық салынбайтын минимумды (жұмыскер мен оның асырауындағылары үшін), зейнетақы аударымдарын және өзге де жеңілдіктерді алып тастау негіздері зерттеледі);
б) қызметтерді қосып атқару бойынша пайдалар есебінің дұрыстығын;
в) жеке табыс салығынан бюджетке жарналардың уақытылы түсуін;
г) жеке табыс салығын есептеу алгоритмінің сақталуын;
д) бухгалтерлік есеп тіркелімдеріндегі жазулардың дәлдігі мен уақытылығын; з) жеке табыс салығы деректері қалдығының баланстағы есеп тіркелімдері деректері қалдығымен сәйкестігін тексереді.
Қосымша құн салығы өндіру және тауарлардың (жұмыс, қызмет) айналымы процесінде қосылған, өткізу кезінде салық салынатын айналым құны бөлігінің бюджетке аударылуын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы аумағында тауарлар импорты жағдайындағы аударымдарды білдіреді.
Айналымға салынатын салық бойынша бюджетке төлеуге жататын қосымша құн салығы өткізілген тауарларға (жұмыстарға, қызметтерге) есептелген қосымша құн салығы сомасы мен алынған тауарлар үшін (жұмыстар, қызметтер) төлеуге жататын қосымша құн салығы сомасы арасындағы айырма ретінде анықталады.Қосымша құн салығы салынатын объектілер болып мыналар саналады: салық салынатын айналым және салық салынатын импорт. Қазақстан Республикасының Бюджетке түсетін салықтар және өзге де міндетті төлемдер туралы Кодексіне сәйкес қосымша құн салығына әртүрлі ставкалаөлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
9
АП01КЖ.0518023.0010
р белгіленген (нөлдік, 12%). Кез келген ахуал жағдайында қосымша құн салығы сомасы мен көлемі көрсетілуімен немесе ҚҚС салынуынсыз белгісі соғыла отырып, салық шот-фактурасы ресімделуі тиіс.Аудитор:
а) оны уақытында тапсырмағаны үшін төлейтін айыппұл санкцияларының алдын-алу үшін Қосымша құн салығы бойынша Декларацияны (ай немесе тоқсан) тапсырудың мерзімділігін анықтау дұрыстығын;
ә) қосымша құн салығын төлеуші ретінде кәсіпорыннің өзінің, сондай-ақ бизнес жөніндегі оның әріптестерінің тіркелуін;
б) дифференцияланған ставкалар бойынша салық салынатын айналымдардың тізімін;
в) тауарлар, қызметтерге ие болу және ол бойынша шот-фактураларының болуын;
г) ай (тоқсан) ішінде 1420 Қосылған құнның салығы шоты бойынша бухгалтерлік есеп жазуларының дұрыс қойылуын;
д) қосымша құн салығы бойынша декларацияны толтыру сәтіндегі есепті кезең соңында 1420 Қосылған құнның салығы шоты бойынша сомаларды нақтылайды;
е) қосымша құн салығы бойынша қалдықтың баланстағы бухгалтерлік есеп тіркелімдері деректерімен сәйкестігін мұқият тексеруі тиіс.
Қазақстан Республикасының Бюджетке түсетін салықтар және өзге де міндетті төлемдер туралы Кодексінің 275-бабында айқындалған 10 атау бойынша Қазақстан Республикасы аумағында өндірілген және Қазақстан Республикасы аумағына импортталатын тауарларға, сондай-ақ игорлық бизнеске және лотореялар ұйымдастыру мен өткізуге акциздік салықтар салынады. Қазақстан Республикасы аумағында акциздік тауарлар шығаратын; Қазақстан Республикасының кеден аумағына акциздік тауарлар импорттайтын; Қазақстан Республикасы аумағында бензинмен (авиабензинді қоспағанда) және дизелдік отынмен көтерме және бөлшек сауда жасайтын; акциздік қызмет түрлерін жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар акциздердің төлемшілері болып саналады. Барлық өнімдерге тауар белгілері (акциздік маркалар) соғылады.
Тексеру процесінде аудитор:
а) акциздік тауарлар тізімі мен қызмет түрлерін белгілеудің дұрыстығын;
ә) акциздік жарналардың бюджетке уақытылы түсуін, акциз бойынша декларациялар жасау мен оны тапсырудың уақытылығын;
б) акциздерді есептеудің, акциздік маркалар есебінің және ол бойынша есеп берудің дәлдігін;
г) акциздер бойынша есеп деректерінің сенімділігін;
д) акциздер бойынша бухгалтерлік есеп жазуларының дұрыстығын анықтайды.
Әлеуметтік салық Қазақстан Республикасының Бюджетке түсетін салықтар және өзге де міндетті төлемдер туралы Кодексімен 20% мөлшеріндеөлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
10
11
АП01КЖ.0518023.0010
белгіленген. Салық Кодексінің 316-бабына сәйкес жұмыскерлерге пайдалар түрінде төленетін жұмыс берушінің зияндары әлеуметтік салық салу объектісі болып саналады.Аудитор:
а) әлеуметтік салық салу объектісін анықтаудың дұрыстығын;
ә) әлеуметтік салық сомасын бюджетке аударудың толықтығын;
б) әлеуметтік салық бойынша декларацияларды толтыру мен тапсырудың уақытылығын;
в) Қазақстан Республикасы азаматтары, шетел мамандары мен жұмысшыларының еңбек ақы қорынан әлеуметтік салықты есептеудің дәлдігін;
г) бухгалтерлік есеп жазуларының дұрыстығын және 3150 Әлеуметтік салық шоты бойынша қалдықтардың сенімділігін тексереді.
Жер салығын тұрақты жер пайдалану учаскесі бар немесе меншік иесі болып саналатын заңды тұлғалар төлейді және меншік иесі құқығын, тұрақты жер пайдалану құқығын, өтеусіз уақытша жер пайдалану құқығын куәландыратынқұжаттар негізінде, жер ресурстарын басқару бойынша өкілетті органдарға берілген жердің әрбір жылдың 1 қаңтарындағы жағдайы бойынша мемлекеттің сандық және сапалық есеп деректері негізінде есептеледі.
Жер учаскесі (жер учаскесіне жалпы үлестік меншік кезіндегі - жер үлесі) жер салығын салу объектісі болып саналады. Жер учаскесі алаңы (аумағы) жер салығын белгілеу үшін салық базасы болып саналады. Жалға берілген жер учаскелері бойынша жер салығын жалға беруші төлейді.
Аудитор:
а) салық салу объектісінің сенімділігін (жер учаскесінің алаңы, оған деген меншік құқығы);
ә) жер салығының салық ставкасын қолданудың дұрыстығын;
б) базалық салық ставкаларына түзетулер жасау жүзеге асырылама екендігін;
в) әрбір жер учаскесі бойынша салық базасына бөлек-бөлек соған сәйкес салық ставкасын қолдану жолымен жер салығын есептеу жүргізіледі ме екендігін;
г) жер салығын бюджетке есептеудің дәлдігін;
д) жер учаскесінің орналасқан жері бойынша бюджетке жер салығын төлеу жүргізіледі ме екендігін;
е) жер салығы бойынша декларацияны тапсырудың уақытылығын тексереді.
Көлік құралдарына салынатын салық айлық есептік көрсеткіштерде, әрбір киловат қуатының ең төменгі есептік көрсеткіштері пайызындағы оның қуаты негізінде (текшеметрлік сантиметрдегі двигательдің жұмыс көлемі, ат күші) есептеледі. Шыққан күніне және жасалған елге қатысты көлік құралдарына салынатын салыққа да түзетулер жасалады.
Сондықтан да аудитор, Қазақстан Республикасының Бюджетке түсетін салықтар және өзге де міндетті төлемдер туралы Кодексінің 13-бөлімін басшылыққа ала отырып,көлік құралдарына салынатын салықты есептеу мен бюджетке төлеудің дұрыстығын тексеруі тиіс.
Мүлік салығы бухгалтерлік баланс деректері бойынша есептеледі. Негізгі құралдар (оның ішінде тұрғын үй қоры құрамындағы объектілер) және материалдық емес активтер заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлік үшін салық салу объектісі болып саналады. Бухгалтерлік есеп деректері бойынша анықталатын салық салу объектілерінің орташа жылдық қалдық құны заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлерге салық салу объектілері бойынша салық базасы болып саналады.
өлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
11
АП01КЖ.0518023.0010
Міндеттемелер-өткен мәмілелердің немесе өткен оқиғалардың нәтижесі.Олар ұзақ мерзімді және ағымдағы болып жіктеледі.Ұзақ мезімді міндеттемелерге мыналар жатады:-банктердің ұзақ мерзімді қарыздар;
-банктен тыс ұзақ мерзімдік қарыздар;
-мерзімі шегерілген коррпоративтік табыс салығы.
Банктердің және банктен тыс мекемелердің ұзақ мерзімді қарыздары 1 жылдан астам мерзімге, әдетте, жаңа техниканы енгізу шығындарына,өндірісті кеңейтуге,оны қайта құруға, қымбат бағалы жабдықты алуға және басқа мақсатты бағдарламаларға беріледі.
Қарыздарды алу және өтеу бойынша операциялардың арнайөлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
12
АП01КЖ.0518023.0010
ы аудитін өткізу үшін келесі көрсетілген шоттар:4010 Банк қарыздары, 4020Банктік операциялардың жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың қарызы және 4000 бөлімшенің Қарыздар, 4030 Басқаларқолданылады.Оларға Ұзақ мерзімді қарыздар мен Қысқа мерзімді қарыздараралық шоттары 1000 бөлімшенің Банктердегі аккредитивтігі,чектердегі, карт-шоттардағы және басқа шоттардағы ақша,1050бөлімшенің Банктердегі аккредитивтердегі,чектердегі, карт-шоттардағы және басқа шоттардағы және басқа шоттардағы ақша,1032Шетел валютасындағы ағымдағы корреспонденттік шоттардағы ақша, 1031 Ұлттық валютадағы, корреспондеттік шоттардағы ақша, 1220 Еншілес тәуелді ұйымдарға кредиторлық берешек, 3310 Жеткізушілер және мердігерлермен есеп айырысу және басқа шоттармен корреспонденцияда алынған қарыздар соммалары кредит бойынша, ал дебет бойынша - ақша есебі жүргізілетін шоттармен корреспонденцияда өтелінген қарыздар соммасы беріледі. Қарыздарды беру мен өтеуге байланысты барлық мәселелер банк ережелерімен және қарыз алушы ұйым мен банк арасындағы кредиттік шарттармен реттеледі. Бұл мақсат крредиттік шарт ресімделеді,онда кредиттеу обьектісі, қарыз беру мен қайтару мерзімдері проценттік мөлшерлемелер, оларды төлеу тәртібі, тараптардың қарызды беру мен өтеу жөніндегі міндеттемелері, құқықтары мен жауапкершілігі, құжаттар тізбесі және оларды банкке ұсынудың мерзімділігі мен басқа жағдайлар көрсетіледі.
2 ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕРДІҢ АУДИТІ
2.1 Банктердің ұзақ мерзімді міндеттемелері
Ұзақ мерзімді міндеттемелерді тексергенде, аудитор бәрінен бұрын баланста көрсетілген, есепті кезеңнің басы соңындағы қалдықтың Бас кітаптың шоттары мен журнал-ордердің мәліметтеріне қарап сәйкестігін анықтауға тиіс.Алайда мұны бірден жасауға болмайды,өйткені баланста синтетикалық шоттардың қалдықтары емес,аналитикалық есеп мәліметтері келтіріледі. Басқаша айтсақ, баланстың Қамтамасыз етілген қарыздар, және Ұйымдардың бір - біріне және еншілес ұйымдарға беретін қарыздары, баптары аналитикалық есеп мәліметтері негізінде толтырылуы тиіс.Сондықтан аудитор синтетикалық есептің аналитикалыққа сәйкес болуына баса назар аударуы тиіс.Атап айтатын жайт 4010-4030 шоттары бойынша аналитикалық есеп мерзімінде өтелмеген қарыздар ,оларды берген банк түрлері бойынша:қарыз берушілер мен қарызды өтеу мерзімдері бойынша мәліметтер банк көшірмелерімен расталуы тиіс.Қарыздарды банкте тиісті қамтамасыз етуге немесе кепілдікке және белгілі бір мақсаттарға беруге тиісті болғандықтан, біріншіден,кәсіпорын басшысын қамтамасыз ету құрамына кіруін немесе кепілдікті,екіншіден,қарызды мақсатты пайдалану тексеру керек. Үшіншіден,оларды ынталандырудың толықтығы мен уақыттылығына ерекше назар аудару қажет. Бұл үшін банк көшірмелерін тексеру керек.Қайтару мерзімі бұзылғанда мұның себебін анықтау талап етіледі.Басқа кәсіпорындар мен ұйымдардан алынған ұзақ мерзімді қарыздарды тексергенде,аудитор қарыз берушілермен мәліметтерді салыстыру нәтижелерімен анықтауға тиісті,қайтарылмаған қарыздың қаржы қалдықтарының дұрыстығын анықтауға тиісті.Аудитор бір мезгілде басқа кәсіпорындардан қарыз алудың негізділігімен заңдылығында, сондай-ақ оларды өтеудің толықтығы мен мерзімділігін тексеруі тиіс. Сонымен қатар аудитор қарыз және алынған несие үшін процент төлеудің дұрыстығын тексеріп,сондай-ақ кәсіпорынның өтелмеген қарыз (несие) қалдықтарымен бірге осы қарыз үшін банкке тиесілі процентті көрсету жайлы шешім (бұл туралы есеп саясатында жазылуы керек) қабылдағанын анықтауы тиіс. Проценттер сомасы банктердің қарыздары жөніндегі проценттерді төлеу бойынша, шығыстар есебінің тиісті шоттарымен бірге корреспонденциясында ұзақ мерзімді міндеттемелер есебі шоттарының кредиті бойынша көрсетіледі. Тексеру кезінде аудитор берешек кәсіпорынға берілген вексельдермен қамтамасыз етілгенін, ұзақ мерзімді қарыздар шотынан есептен шығарылмайтынын,вексельдік операциялар есебі ережелеріне сәйкес ескерілетінін назарда ұстауға тиіс.
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің сондай-ақ Кейінге қалдырылған салықтарбабы жатады.Бұл отандық бухгалтерлік есептің жаңа обьектісөлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
13
АП01КЖ.0518023.0010
і, жаңа терми, оның және Салықтық төлем, Табыс салығы, Салықтық әсер тағы басқаларының мазмұны Табыс салығы бойынша есеп БЕС-те ашылып көрсетіледі өлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
14
АП01КЖ.0518023.0010
. Олардың кейбірін қарастырайық:
1) есепті кезең ішіндегі салықтық төлем міндеттемелер тәсілімен салықтық төлем міндеттемелер тәсілімен салықтық әсер есебі негізінде анықталады.Бұл тәсілде табыс салығы кіріс алу барысында заңды тұлға шеккен шығыс ретінде қарастырылады және тиісті табыс пайда болған кезеңге есептеледі.
2) есепті кезеңде пайда болған уақытша айырманың салықтық әсері салықтық төлемге кіргізіледі және бухгалтерлік баланста Кейінге қалдырылған салықтар бабы бойынша көрсетіледі.
3) бап бойынша кезең басы мен соңындағы қалдықтардың анықтығын айқындау үшін Бас кітаптың 2810 Киінге қалдырылған корпорациялық табыс салығы шотының және 5журнал-ордердің осы шотының мәліметтерімен салыстыру керек;
4) 3110 шот кредиті бойынша мыналар көрсетіледі:
а) 7700 Корпорациялық табыс салығы бойынша шығыстар шотымен бірге корреспонденцияда болашақта төлеуге тиісті салықтар сомасы;
ә) Д-т7700шотының К-т 3110 шотының салықтық мөлшерлемесі ұлғаюына байланысты түзету енгізу;
б) Д-т 5420 Негізгі құралдарды қайта бағалаудан түсетін қосымша төленбеген капитал шоты К-т 2810 Киінге қалдырылған корпорациялық табыс салығы шоттың салықтық есептегі өсімнің артуы кезіндегі активтерді қайта бағалауға байланысты әлеуметті салықтық әсер сомасы;
5) 2810 шот дебеті бойынша мыналар көрсетіледі:
а) уақытша айырмалардың пайда болуы мен жойылуы нәтижесинде төленуге тиісті немесе пайда болуы мен жойылуы нәтижесинде төленуге тиісті немесе 3110 Төленетін корпорациялық табыс салығы және 7700 Корпорациялық табыс салығы бойынша шығыстар шоттарымен бірге кореспонденцияда зиянды өтеу нәтижесінде есепке жатқызылатын салықтар сомасы;
ә) салықтық мөлшерлемесінің 2810 шоты К-т 2810 шотының кемуіне байланысты түзету енгізу;
б) 5420 Негізгі құралдарды қайта бағалаудан түсетін қосымша төленбеген капитал шоттарымен кореспонденция бухгалтерлік есептегі өсімнен салықтық есептеулердегі қайта бағалау сомасы.Несиелер жеделдік, ақылылық, қамтамасыз етушілік, қайтарушылық негізінде банктік және банктен тыс мекемелерге беріледі және мақсатты сипатқа ие.Несиелер мерзіміне қатысты кәсіпорын балансының Ұзақ мерзімді міндеттемелер (бір жылдан артық), Ағымдық міндеттемелер (бір жылға дейін) бөлімдерінде көрсетілуі мүмкін.
Несие дегеніміз - бір заңды тұлғаның екінші заңды тұлғаға келісілген мөлшерде пайыз, өсім алу үшін белгілі бір уақытқа заттай немесе ақшалай уақытша қаржы беруге байланысты пайда болатын экономикалық қарым-қатынас жүйесі. Несиелер белгілі бір пайыздармен беріледі. Банктік және банктен тыс мекемелер төлеген пайыздардың бүкіл сомасы кезең зияндарына жатқызылады. Дегенмен, салық салу мақсатында бұл сомаларды ұстап қалуға жатқызу үшін оларға түзетулер енгізіледі. Алынған несиелер (займдар) үшін (сыйақы) (мүдделер) Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі қайта қаржыландыруының 1,5 есе ресми ставкасын қолдану арқылы есепті кезең ішінде есептелген сомалар шегінде ұстап қалуға жатады, яғни Лондон банкаралық рыногының 2 еселенген ставкасын қолдану арқылы несиелер (займдар) бойынша теңге түрінде көрсетілген ставканы 50% -ға көбейте отырып, нақтылай айтқанда шетел валютасында несиелер (займдар) бойынша 100% -ға көбейтілген түрде ұстап қалуға жатады. Бухгалтерлік және салық есебіндегі пайыздар сомасы арасындағы іс жүзіндегі айырма кәсіпорыннің салық салынатын пайдаі арқылы қалпына келіріледі.
Несиелер қамтамасыз етуге беріледі, бұл ретте әртүрлі банктік мекемелер берілетін несиелердің қамтамасыз етушілігін өзінің қалауы бойынша айқындауы мүмкін. Әдетте олар, осы банктерде есеп айырысу, ағымдық шоттары бар кәсіпорынлердің ағымдағы шаруашылық қызметін қою немесе өтімді активтерін қою (негізгі және айналым құралдары) арқылы беріледі.
Мақсатты сипат белгілі бір жобаларға несиелер алуды қарайды және ол бизнес-жоспарда көрсетіледі, сондай-ақ несие шартымен расталады.
Шаруашылық субъектілер өздерінің жұмыс барысында өзінің меншікті капиталымен қатар тартылған капиталды да пайдаланады. Бұлар бухгалтерлік есепте міндеттемелер деп аталады. Мысалы өндіріспен айналысатын ұйым өнім өндіруге қажетті шикізат пен материалдар алғаны үшін жабдықтаушылар мен мердігерлердің алдында міндетті; саудамен айналысатын ұйымдар тауарды жеткізіп бергені үшін, яғни қызмет көрсеткені үшін автокөлік кәсіпорыны алдында міндетті; кез-келген ұйымның өзі сол ұйымда жұмыс істегені үшін жұмыс істейтін жұмысшылары мен қызметкерлерінің алдында міндетті; сонымен қатар бюджетке түрлі салықтар үшін қарыздары немесе бюджет алдында міндеттемесі болуы мүмкін (ҚҚС, еңбекақы салығы, алынған пайдадан салық).
Бүгінгі қүні қаржының жетіспеушілігінен банктерден, банктік емес мекемелерден, шет елдерден несие алып жұмыстарын жандандырып жатқан мекемелер бар. Сондай-ақ қарызды шектен тыс көп алып, қайтаруға шамалары жетпей аукционға қойылып жатқандар да болады. Бұдан міндеттемелер есебі қай салада болмасын бухгалтерлік есептегі ең негізгі көкейкесті мәселе екенін көреміз.
Нарықтық экономика жағдайында несие коммерциялық және банктік болып бөлінеді.
Коммерциялық несие 1 кәсіпорынның 2-ші кәсіпорынға сатқан тауары үшін алынатын төлемнің кейінге қалдырылуына байланысты туындайды.
Несие беру және оны қайтару тәртібі тиісті заңдарға сәйкес көлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
15
АП01КЖ.0518023.0010
әсіпорынның немесе басқа да несие берушілермен жасалған келісім-шарттар негізінде жүргізіледі. Онда несие берілетін объект, несие беру шарты мен тәртібі, оның өтелетін мерзімі, міндеттемесі, өзара қамтамасыз ету түрі, пайыздық өсім мөлшерлері мен оны төлеу тәртібі, екі жақтың жауапкершілігі мен құқығы, толтырылатын және бір-біріне берілетін құжаттарының тізімі және т.б. көрсетіледі. Банк мекемелері несие сұрайшы ұйымның төлем қабілеттілігі және қаржы тұрақтылығы жағдайын зерттейді. Ол үшін кәсіпорынның тиісті бухгалтерлік ақпаратты мәліметтерін алып танысады. Берілетін уақытына байланысты қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді болып бөлінеді.
Банк несиесі есебі ҚР Ұлттөлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
16
АП01КЖ.0518023.0010
ық банк мекемесі бекіткен Қысқа және ұзақ мерзімді несие беру ережелеріне сәйкес жүргізіледі.Кәсіпорын несие алу үшін банк басшысының атына өтініш береді. Оған қосымша несие сомасының мөлшерін, жұмсалатын мақсаты мен бағытын, қайтару мерзімін, осы несие арқылы орындалатын жұмыстардың жоспарын, яғни бизнес-жоспар тапсыруы керек. Егер бірінші рет алатын болса, аталған құжаттарға қоса өздерінің жарғысын, құрылтайлық құжаттарының көшірмесін, тіркелу куәліктерін тапсырады.
Несие банк мамандары ұйымның құжаттарын тексергеннен кейін, несиелік борышты және пайызды қайтару, өтеу үшін кепілдікке салынған меншік туралы келісім-шарттың орындалуына сәйкес беріледі. Банк пен ұйым арасындағы несие беру бір жылға немесе одан да ұзақ мерзімге жасалады. Бір жылдан артық мерзімге жасалған жағдайда несие жыл сайын бекітілетін несиелік келісім-шарт негізінде беріледі.
Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы заңға сәйкес барлық кәсіпорындар өздерінің меншігіндегі ақшаларын өз қалауы бойынша жұмсауға құқылы. Яғни өзінің бос тұрған ақшаларын басқа кәсіпорындарға инвестиция ретінде салуға немесе несиеге беруіне болады. Онда жасалатын проводкалар банкілермен жасалатынға ұқсас, банктің орнына мекемені қоямыз.
Кәсіпорынның ағымдағы кезеңде алған, бірақ бұдан кейінгі есепті кезеңдерге жататын табыстары алдағы кезеңдерінің табыстары болып есептеледі. Есепті кезеңдер арасындағы осындай кезеңдерді шектеу ұйымның шаруашылық қызметін дәлме-дәл анықтау, салық салу және қаржылық есеп беруді тиімді етіп жасау үшін қажет. Алдағы кезең табыстарының есебі 4420 Алдағы кезең кірістері шотында жүргізіледі.
2.2 Негізгі құрал жалға алу міндеттемесі аудиті
Жал мерзімге байланысты мүлікті былайша бөледі:
а) 3 жылдан астам мерзімге берілген ұзақ мерзімдік жал (лизинг);
ә) орташа мерзімдік (хайринг)-1-ден 3 жылға дейін;
б)қысқа мерзімдік (рентинг,чартер)-1 жылға дейін.
Беру шарттарына қарай мерзімдік және ағымдағы жалға алу болады.Ағымдағы жалгерлік-жалға берушінің өз мүлкін жалға алушыға белгілі бір мерзімге міндетті түрде қайтаратындай етіп беру. Жал мерзімінде меншік иесінің құқықтары мен міндеттемелері жалға берушіде қалады,жалға алушыға мүлікке ие болуы құқы ғана ауысады.
Ұзақмерзімді жалгерлікке келесі объектілер жазылады:барлық келсім шартпен алдын ала келісілген төлеу бағасы төленген жағдайда бұрын немесе жал мерзімі өткен соң жалға алушының төлеп алу меншігіне көшуі қарастырылады. Ұзақ мерзімге жалға берілген негізгі құралдарды жалға беру мерзімі біткен соң,жалға берушіге қайтарлады. Дт 3360 шотына Кт 2411-2420 шотына.Тексеру кезінде мыналарға назар аудару керек:
а) мүлікті жалға беру жал шарты бойынша жасалады және қабылау-тапсыру актісімен беріледі (жалға алынған объектілердің қызмет мерзімі мен жал төлемінің көлемі);
ә)жалға беруші мүлікті жалға тапсырудан түскен қаржылық нәтижелер пайдада немесе болашақ кезеңдердің кірісінде көрсетіледі;
б)егер келісімшартта жалға алушының қаржысы есебінен жалға алынған негізгі құралдарға күрделі қаржы салу қарастырылса,онда жал мерзімі аяқталған соң жалға берушіге өтеусіз беріледі,негізгі құралдарды өтеусіз беру жайлы бухгалтерлік жазбалармен рәсімделеді;
в) ағымдағы жолда жалға алынған негізгі құрал есебі баланстан тыс 001 Жалға алынған негізгі құралдар шотында жалшартында белгіленген бастапқы құн бойынша жүргізіледі;
г) ұзақ мерзімді жалға алынған негізгі құралдар есебі Ұзақ мерзімдік жалға алынатын негізгі құралдар аралық шотында,ал жал төлемі бойынша есептеулер (жалға беруші де) Түсуге тиісті жал міндеттемелер шотында жүргізіледі.
Негізгі құралдарды пайдаланудың тиімділігін анықтау тексерудің маңызды процедураларының бірі болып табылады.
Бұл үшін аудиторға әртүрлі тәуелді байланыстарды,көрсеткіштерді және коэфиценттерді есептеулерге сүйене отырып,негізгі құралдарды қалыптастыру мен пайдалану мәліметтеріне мәнді талдау жүргізу керек.Сонымен қатар қор қайтарымы,қорсиымдылығы,қордың жарықтандырылуы,айналымдылығы,негіз гі құрал жабдықтардың жаңаруы,істен шығуы мен тозуы коэфиценттері,негізгі құралдарды және т.б. экстенсивті,интенсивті және интегралды коэфиценттері стяқты көрсеткіштер есептеледі.
Негізгі құралдар есебі Қазақстандық бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес, негізгі құралдар - бұл ұзақ уақыт бойы (1 жылдан астам) материалдық өндірісті де, өндірістік емес салада да әрекет ететін материалдық активтер.
Негізгі қорлардың ерекше өзгешеліктері мыналар:
а) олардың шаруашылық қызметте көп дүркінді қатысуы;
б) нөлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
17
АП01КЖ.0518023.0010
атуралды - заттық үлгісін сақтауы;в) өзінің құнын дайын өнімге (жұмысқа, қызметке) қызмет кезеңі барысында біртіндеп аударады.Соңғы тармақ негізгі құрал-жабдыққа амортизациялық төлемді есептеу арқылы асырылады, ал оларға төмендегілер: жер, аяқталмаған күрделі құрылыс, резервте, қорда және консервацияда тұрған объектілер енбейді.Сонымен қатар кітапханалық қорларға, өнім малына, енеге (буйвол), бұғыларға және өгіздерге амортизациялық есептеулер жүргізілмейді.
Амортизация - негізгі қорлардың (ғимараттардың, машиналардың, жабдықтың) тозуы есепті оның құндылығының бірте-бірте төмендеуі сондай-ақ негізгі қорларды жаңарту үшін қаражатты қорландыру мақсатымен осы қорлар құнынан өндірілетін өнімге бірте-бірте көшуі.
Амортизациялық өтелім - негізгі қорлардың тозығын толтыру үшін, яғни оны ұдайы өндіру үшін осы қорлар құнының бір бөлігін аударып отыру.
Тозу - негізгі құралдар объектілерінің физикалық және моральдік қасиеттерінің жоғалуы.Салық салу мақсатында негізгі құралдарға құны 40 айлық есептік көрсеткіштен асатын және Жарлықтың 20 бабына сәйкес амортизацияға жататын қызмет мерзімі 1 жылдан асатын активтер жатады.
3 АҒЫМДАҒЫ МІНДЕТТЕМЕЛЕР АУДИТІ
3.1. Кредиторлық берешек аудиті
Ағымдағы міндеттемелерге банктердің қысқа мерзімді қарыздары бір жылдан аспайтын мерзімге беріледі.
Қысқа мерзімді қарыздарды алу мен өтеуге байланысты есептеу операциялары 3010-3030 шоттарында ескеріледі. Бұл шоттардың әрқайсысында "Қысқа мерзімді қарыздар" аралық шоты бар. Бұл шоттар пассивті, олардың сальдосы есепті кезең басындағы өтелмеген берешек сомасын, дебет бойынша айналым қарызды өтеуге аударылған соманы, кредит бойынша айналым қарызға алынған соманы көрсетеді.
Алынған қарыздар сомасы 1050 "Банктердегі аккредитив чектердегі, карт шоттардағы және басқа да шоттардағы ақша" бөлімшесінің 1032 "Шетел валютасындағы ағымдағы корреспонденттік шоттардағы ақша", 1031 "Ұлттық валютада ағымдағы корреспонденттік шоттардағы ақша", 1220 "Еншілес (тәуелді) ұйымдарға кредиторлық берешек", 3310 "Берушілермен және мердігермен есеп айырысу " және т.б шоттарымен корреспонденцияда көрсетіледі.
Өтелген кредиттер сомасына "Қарыздар" бөлімшесінің (ақшалай қаражаттың есебі бойынша шоттар мен корреспонденцияда " Банктердің қысқа мерзімді қарыздары " аралық шоты) тиісті шоттары дебиттеледі.
Қысқа мерзімді қарыздардың аналитикалық есебінің несиесін берген банк түрлері және кредиторлар бойынша жүргізіледі.
а) 7710 "Корпорациялық табыс салығы бойынша шығыстар " шотымен бірге корреспонденцияда болашақта төлеуге тиісті салықтар сомасы;
ә) Дебет 7710 шотының кредит 4310 шотының салықтық мөлшерлемесі ұлғаюына байланысты түзету енгізу;
б) Дебет 5320 " Негізгі құралдарды қайта бағалаудан түсетін қосымша төленбеген капитал" шоты кредит 4310 "Кейінге қалдырылған корпорациялық табыс салығы "шотының салықтық есептегі өсімінің артуы кезіндегі активтерді қайта бағалауға байланысты әлеуметті салықтық әсер сомасы.
Ағымдағы міндетті активтің функциялары
Жүргізу толықтығына қарай аудит кешенді, функционалды және локальді болады. Аудит түрлерінің әрқайсының өзіндік ерекшеліктері бар. Функционалды аудит ретінде әр түрлі сатыдағы процесс, цикл және шаруашылық іс қызметі түрлері бойынша белгілі бір басқару функцияларын атқару жағдайын мақсатты түрде бақылау түсіндіріледі. Операциялық аудиттің осы түрінің маңызды сипаттамалары арасында ең алдымен зерттеудің тереңдігі мен аудиторлардың бизнесті басқарудағы әр түрлі функциялары бойынша еңбеөлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
18
АП01КЖ.0518023.0010
кке мамандану мүмкіндігін атап айтқан жөн. Функционалды аудит шеңберінде менеджмент, маркетинг, қаржы, бухгалтерлік есеп, экономикалық талдау, еңбек, материалдық және қаржылық ресурстарды басқару жағдайын ішкі шаруашылық бақылау функциялары орындауды тексеру жасалады.Шаруашылық субъектілері бюджетпен келесі салықтар бойынша қатынаста болады: корпоративтік табыс салығы, жеке табыс салығы, қосылған құн салығы, акциздер, әлеуметтік салық, жер салығы, мүлік салығы, көлік құралдарына салынатын салық және т.б. салықтар , алымдар мен төлемдер.
Аудитор мына төмендегілерді тексеруі керек:
салықты есептеу және төлеудің дұрыстығын;
уақытты түрдегі аванстық төлемдерді;
уақытты түрдегі декларацияларды ұсынуды;
салық есеп шотындағы салық сомасының дәл көрсетілуін;
берілген есеп регисторларымен баланстағы мүлік салығы бойынша қал-дықтың болу шынайлығы.
Аудиторға кредиторлық борыштың пайда болу мерзімі бойынша есептің дұрыс жүргзілуін және олардың қаржылық есепте объективті түрде көрсетілуін анықтау керек.
Қаржылық есеп тексерісін есеп беру нысандарының жалпы көрінісіннен бастау керек, яғни олардың формалдық тексерісін жүргізу. Бұл жерде бекітілген есеп нысандарында өздігінен өзгерістердің жоқтығын, реквизиттерді толтыру дұрыстығын, айтылмаған түзетулерді, түзетулер мен толықтырулар, текстің (мәтін) немесе сандардың толықтырылып жазылуын анықтау керек. Ең алдымен нысанның мекен - жайлық бөлігінің толтырылуына көңіл аудару керек. Мұнда құрылтайшылық құжаттармен сәйкес субъектінің толық атауы көрсетілуі керек.
Кәсіпорынның қызмет түрі (реквизит сала) оның жарғысына сәйкес болуы тиіс, ол егер де осы қызмет түрін лицензиялаған жағдайда. Онда кәсіпорынынң лицензиясын және оның мерзімін тексеру керек.
Құрылтайшылық құжаттарда көрсетілгендей жеке кәсіпкер және ұйым заңмен шектелмеген басқа қызмет түрімен айналыса алатын дегеннің мысалы, телевизор шығару үшін құрылған акцинерлік қоғамдвардың бағалы қағаздар операцияларын жүргізуге құқықтары жоқ екендігін ескеру қажет.
Кейін нысан бойынша толтырылған есептің дұрыстығын және сандық тексерісін тексеру керек, яғни арифметикалық есептің дұрысытығын, олардың әр түрлі қаржылық есеп нысанында қортынды көрсеткіштердің байланыстылығын тексеру қажет.
Ерекше мән баланстың құрылу дұрыстығына аудару керек. Балнастың дұрыс құрылуы келесі негізгі қажеттіліктерге негзделетінің ескеру қажет:
1)Есеп соңына құрылған баланстың баптары түгендеу нәтижелерімен негізделуі тиіс.
2)Баланс баптарындағы сома қаржылық, салық органдарымен, банк мекемелерімен келісілген болуы тиіс.өлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
19
АП01КЖ.0518023.0010
3)Қорытынды баланс көрсеткіштері Бас кітап немесе есеп соңына құрылған бухгалтерлік есептің басқа аналетикалық регистолрлардағы шоттар бойынша айналым мен қалдыққа сәйкес болу тиіс.
4)Есеп басына және есеп соңына құрылған баланстың көрсеткіштері бірдей болуы керек.
Кредиторлық берешек кәсіпорынның басқа заңды немесе жеке тұлғаларға міндеттемелері (берешек).
Ақталмаған кредиторлық берешек болып бюджетпен есеп айырысу бойынша қаржы органдарына, еңбекті өтеу бойынша кәсіпорын қызметкерлеріне, мерзімінде төленбеген есеп қисап құжаттары бойынша жабдықтаушыларға және тағы басқа мерзімі өткен берешектер саналады.
Кредиторлық берешекті тексерудің басты міндеттері мыналар:
а) төлем тәртібін сақтауды тексеру;
ә) есептеуде қолданылатын бағаның, тарифтің және басқа құндық көсеткіштердің негізділігін тексеру;
б) кредиторлық берешек сомасының шынайлығын тексеру;
в) есептеулерді реттеу мен кредиторлық берешекті азайту жөніндегі ұсыныстарды дайындау.
Кредиторлармен есеп айырысу жағдайын бақылауды ұйымдастыру келісім шарттық және есептік тәртіптің нығаюына тапсырылған ассортимент сапасы мен өнімді жеткізу жөніндегі міндеттемелерді орындауға, кредиторлық берешекті қысқартуға және соған орай шаруашылық жүргізуші субъектінің қаржылық жағдайын жақсартуға мүмкіндік береді.
Кредиторлық берешектің есепті кезеңнің басы мен аяғындағы жағдайы баланста мынадай баптардыңқалдықтарымен сипатталады:
а)Төлеуге тиісті шоттар мен вексельдер;
ә) Алынған аванстар;
б) Салықтар бойынша берешек;
в) Төленуге тиісті дивиденттер;
г) Негізгі компаниямен еншілес ұйымдар арасындағы топ ішіндегі операөлш.
бет
Құжат№
қолы
уақыт
бет
20
АП01КЖ.0518023.0010
циялар бойынша берешек;д) Акционерлік қоғамның лауазымды адамдарына берешек;
с) Басқадай кредиторлық берешек;
Төленеуге тиісті шоттармен вексельдер бабын тексергенде аудитор оның қалдығын 3310 Төленетін шоттар шотымен салыстыруы қажет, ол мыналар үшін жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырсу жөніндегі ақпаратты жинақтап қорытуға арналған.
а) алынған ТМҚ мен айналымнан тыс активтер, орындалған жұмыстар мен тұтынылған қызметтер;
ә) алынған ТМҚ,айналымнан тыс активтер, есеп-қисап құжаттары әлі түспеген жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер;
б) қабылдау кезінде табылған ТМҚ артығы мен айналымнан тыс активтер;
в) тасмалдау мен т.с.с бойынша алынған қызметтер.
Тауарлы - материалдық қорларды кәсіпорын әртүрлі жағдайда алуы мүмкін: жабдықтаушының қоймасынан, темір жол станцияларынан, аймақатрдан, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz