Мемлекеттік меншік құқығы жайлы

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
Негізгі бөлім
I. Мемлекеттік меншік құқығының ұғымы ... ... ... ..4

&.1.Меншіктің теңдік жағындағы ерекшеліктері ... ..4 .5

&.2.Мемлекеттік кәсіпорындар қызметінің міндеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6 .10
Ерекше бөлім
II. Мемлекеттік меншік құқығының мазмұны

&.1.Мемлекеттік меншік құқығының субьектілері ... 11.15

&.2.Мемлекеттік меншік құқығының обьектілері ... ...16.20

&.3.Мемлекеттік меншікті жекешелендіру ... ... ... ... ... ..21.23
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
Пайдаланылған әдебиеттер

Қазақстан Республикасында мемлекеттік меншік пен жеке меншік танылады және бірдей қорғалады.
Меншік негізінен міндет жүктейді, оны пайдалану сонымен қатар қоғам игілігіне де қызмет етуге тиіс. Меншік субьектілері мен обьектілері, меншік иелерінің өз құқықтарын жүзеге асыру көлемі мен шектері, оларды қорғау кепілдіктері заңмен белгіленеді.
Республикалық бюджет қаражаты, алтын валюта қоры мен алмас қоры, тек қана мемлекеттік меншік обьектілері және мемлекеттік заңды тұлғаларға бекітіліп берілмеген өзге де мемлекеттік мүлік Қазақстан Республикасының мемлекеттік қазынасын құрайды және мемлекеттік меншіктегі мүлік мемлекеттік заңды тұлғаларға шаруашылық жүргізу немесе оралымды басқару құқығымен бекітіліп берілуі мүмкін.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе---------------------------- ----------------------------------- ------
----------------------------------- -----------3
Негізгі бөлім
I. Мемлекеттік меншік құқығының ұғымы ... ... ... ..4

&.1.Меншіктің теңдік жағындағы ерекшеліктері ... ..4 -5

&.2.Мемлекеттік кәсіпорындар қызметінің
міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6 -10
Ерекше бөлім
II. Мемлекеттік меншік құқығының мазмұны

&.1.Мемлекеттік меншік құқығының субьектілері ... 11-15

&.2.Мемлекеттік меншік құқығының обьектілері ... ...16-20

&.3.Мемлекеттік меншікті жекешелендіру ... ... ... ... ... .. 21-23
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .24
Пайдаланылған әдебиеттер

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасында мемлекеттік меншік пен жеке меншік
танылады және бірдей қорғалады.
Меншік негізінен міндет жүктейді, оны пайдалану сонымен қатар қоғам
игілігіне де қызмет етуге тиіс. Меншік субьектілері мен обьектілері, меншік
иелерінің өз құқықтарын жүзеге асыру көлемі мен шектері, оларды қорғау
кепілдіктері заңмен белгіленеді.
Республикалық бюджет қаражаты, алтын валюта қоры мен алмас қоры, тек
қана мемлекеттік меншік обьектілері және мемлекеттік заңды тұлғаларға
бекітіліп берілмеген өзге де мемлекеттік мүлік Қазақстан Республикасының
мемлекеттік қазынасын құрайды және мемлекеттік меншіктегі мүлік мемлекеттік
заңды тұлғаларға шаруашылық жүргізу немесе оралымды басқару құқығымен
бекітіліп берілуі мүмкін.

І. Тарау. Мемлекеттің меншік құқығы
Мемлекеттік меншік құқығының ұғымы
$.1.меншіктің теңдік жағындағы ерекшеліктер

Мемлекеттік меншік құқығы дегеніміз- мемлекеттің заң актілерімен
танылған және қорғалатын, өзіне тиесілі мүлікті өз қалауы бойынша
иемдену, пайдалану және оған билік ету құқығы. Мемлекеттік меншік
құқығы Қазақстан Республикасында танылған меншіктердің екі формасының
біреуі болып табылады.
Мемлекеттік меншік мемлекеттің өз функцияларын орындауына
арналған, сондай-ақ, ол, экономиканың жеке секторы рынокты қандайда
бір тауарлармен толтыра алмаса қосымша пайдаланылады.
Мемлекеттің функциялары- оның топтық, әлеуметтік мәнімен және
әлеуметтік арналарымен де айқындалған белгілі бір мақсатқа жету
үшін өз алдында тұған міндеттерді іске асыру жөніндегі қызметтердің
негізгі, басты бағыты. Оларға:
1) Құқықтық тәртіпті орнатуды және қорғауды;
2) Азаматтардың меншік құқығын, өзге де құқықтар мен
бостандықтарын қорғауды;
3) Экономикалық, мәдени, әлеуметтік, экономикалық функцияларды
жүзеге асыруды;
4) Бейбітшілікті, бейбіт өмір сүруді қамтамасыз етуді;

___________
* Азаматтық құқық Жалпы бөлім Ағыбаев А.Н 246-бет
5) Іскерлік серіктестік пен ынтымақтастықты қолдануды;
6) Мемлекеттік егемендікті сыртқы озбырлықпен қорғауды жатқызуға
болады.
Дамыған елдер экономикадағы мемлекеттік секторлардың өзіндік
салмағы әрқашан қомақты болған, әсіресе энергетика, көлік,
космонавтика, әлеуметтік сала және инфрақұрылым, жазалау аппаратын
ұстау және сол сияқты қаржыны көп керек ететін салаларда. Кез-
келген мемлекеттің қалыпты өмір сүруі үшін қандай да бір төтенше
жағдайларға, мысалы; әскери әрекеттерге, табиғи апаттарға,
техногендік сипаттағы апатқа, эпидемияға, тағы да басқа, арналған
материалдық резерв болуы керек. Сондықтан материалдық ресурстардың
мемлекеттің қолына шоғырлануына және тіптен мемлекеттік кәсіпкерлік-
қалыпты жағдай. Мәселе мемлекеттің өз мүліктік қызметін қалай
атқаратындықтарына, ол қоғамның экономикалық дамуының әмбебап
реттегіші болып табылатын рынокқа қатты теріс әсер етуі тиіс.
Меншіктің мемлекеттік секторларының үлесінің ауытқу шегін әр
мемлекетте оның заңмен белгіленген функциялары анықтайды.

________
* Азаматтық құқық Жалпы бөлім Ағыбаев А.Н 247-бет
$.2.Мемлекеттік кәсіпорындар қызметінің міндеттері

Қазақстан Республикасы мемлекетінің мемлекеттік кәсіпорындар
арқылы жүзеге асырылатын функциялары заңмен бекімін тапқан.
Мемлекеттік кәсіпорын туралы жарлықтардың
2 бабының 1-тармағына сәйкес мемлекеттік кәсіпорындар қызметінің
негізгі міндеті қоғам мен мемлекеттің мұқтаждығынан туындайтын
әлеуметтік-экономикалық мәселелерді шешу:
1. Мемлекеттің қорғаныс қабілеттігін материалдық жағынан қамтамасыз
ету және қоғам мүддесін қорғау;
2. Қоғамдық өндірістердің экономикалық жеке секторымен қамтылмаған
немесе нашар қамтылған өрістері мен салаларында күнделікті
қажетті тауарлар, жұмыс, қызмет көрсету, өндіру;
3. Мемлекеттік монополияға жатқызылған немесе мемлекет функциясы
болып табылатын өрістерде қызметті жүзеге асыру.

Мемлекеттік кәсіпорын туралы Жарлық шаруашылық жүргізу
құқығындағы кәсіпорындар мен қазыналық кәсіпорындар үшін қызмет
аясын толықтай белгілеп берді. Шаруашылық жүргізу құқығындағы
мемлекеттік кәсіпорын қызметінің мына өрістерінде құрылуы мүмкін:
• Қару-жарақтар және оларға оқ-дәрілер, қорғану құралдарын,
әскери техника, қосалқы бөлшектер жинақтаушы элементтер
мен олардың аспаптарын жасау, өндіру, жөндеу және сату;
босап қалған әскери техникалық құралдардан арылу (жою,
кәдеге жарату, көму және қайта ұқсату);
• Уранды және басқа бөлінетін металлдарды, сондай-ақ
олардың жасалған бұйымдарды алу, өндіру, тасымалдау,
қайта ұқсату, көму және сату;құрамындағы радиоактивтік
элементтері арнайы қорғану құралдарын қолданбай-ақ
пайдалануға болатындай нормадан асатын өнімдер дайындау
және сату;
• Дәрі-дәрмектер, дәрілік заттар мен емдеу препараттарын,
медициналық құрал-жабдықтар мен саймандар даярлау және
сату;
• Энергиямен, сумен және жылумен қамтамасыз ету,
магистралдық көлік, байланыс, коммуникация, коммуналдық
және тұрмыстық шаруашылық саласында, өзінің табиғи
монополиялық жағдайы мен әлеуметтік-экономикалық
маңыздылығы болғандықтан тікелей мемлекеттік басқаруды
қажет ететін республикалық және жергілікті
инфрақұрылымдардың тіршілігін қамтамасыз ету жүйелерінде
шаруашылық қызметті жүзеге асыру;
• Банк, сақтандыру және басқа қаржы қызметі саласында;
• Мемлекеттік автомобиль жолдары торабын және
инфрақұрылымның басқа обьектілерін ұстау және дамыту;
• Бірқатар басқа салаларда.
Қазыналық кәсіпорындар үшін қызметтің бұдан да тар өрісі
көзделген. Қазыналық кәсіпорындар заңнамада белгіленген
тәртіппен мына мақсатқа құрылады:
▪ Төтенше және апаттық жағдайларда тауда құтқару
және өзге арнайы жұмыстарды орындау, өрттен, селден
және басқа табиғи нәбеттен қорғау;
▪ Қылмыстық-атқару жүйесі саласында өндірістік
қызметті жүзеге асыру;
▪ Топографиялық-геодезиялық және картографиялық
жұмыстар жүргізу;
▪ Денсаулық сақтау, табиғи қорғау, білім беру,
әлеуметтік қорғау, мәдениет және спорт саласында
өндірістік-шаруашылық қызметті жүзеге асыру;
▪ Қызметтік ғимараттардың пайдаланылуын жүзеге асыру
және мемлекеттік органдардың қамтамасыз ету
функцияларын орындау;
▪ Бірқатар басқалай мақсаттарда.

Жеке тұлғалардың(азаматтардың және мемлекеттік емес заңды
тұлғалардың) меншігі болып саналатын жеке меншікке қарағанда
мемлекеттік меншік түгелдей барлық қоғамға тиесілі және оның
мүддесіне қызмет етеді. Бірақ ол мемлекеттік мүліктің (мысалы, ақша
қаражатының) халықтың белгілі бір топтары (зейнеткерлер, ардагерлер,
тағы басқа.) үшін немесе, тіптен белгілі бір тұлғалар, нақты
кәсіорындарға көмек, өнертапқышқа т.б үшін мақсатты жаратуды жоққа
шығармайды.
Меншік мемлекеттің негізін құрайды. Мемлекеттің толыққанды
өмір сүруі және оның азаматтарының құқықтарын қорғау меншіктің
болуымен және функцияларын қалыпты атқарумен байланысты.
Әртүрлі функциялардың болуы мемлекеттік меншік құрылымын
тармақтайды. Бөлу, негізінен, аумақ бойынша және меншікті сату
субьектілері бойынша жүргізіледі. АК-ның 192 бабының 1-ші тармағына
сәйкес мемлекеттік меншік республикалық және коммуналдық меншік
түрінде болады.
Мемлекеттік меншіктің жеке меншік алдында нормативтік басымдылығы
жоқ Қазақстан Республикасы азаматтық заңдармен реттелетін
қатынастарға осы қатынастардың өзге қатысушыларымен тең негіздерде
кіреді. Әкімшілік-аумақтық бөліністер үшін де осындай ережелер
белгіленген. Азаматтық құқық қатынастарының басқа субьектілерімен
қатынастардағы теңдей басталуы, жалпы ереже бойынша, әртүрлі
субьектілердің құқықтық мәртебесінде басымдылықтың жоқтығын және
Қазақстан Респуликасы(әкімшілік –аумақтық бөлініс) қатысқан дауларды
шешкенде соттар үшін ешқандай басымдылықтың болмайтынын білдірді.
Қазақстан Республикасы, әкімшілік –аумақтық бөлініс, азаматтық құқық
қатынастарда өзінің өкімет өкілеттіліктерін пайдаланбайды, оған
азаматтық заңнама нормалары толықтай тарайды.
Мемлекеттік меншік субьектісі қатысқан дауларды, жалпы ереже бойынша
мемлекеттік соттар қарайды. Бірақ тараптардың қалауы бойынша дауды
төрелік сот қарауы мүмкін, оның шешімі артық болып табылады, оны
мемлекеттік соттар қамтамасыз етеді.
ІІ-Тарау.Мемлекеттік меншік құқығының мазмұны
$.1.Мемлекеттік меншік құқығының субьектілері

Меншік құқығының мазмұны құқықтар мен міндеттердің жиынтығымен
анықталады. Меншік иелерінің өз құқықтарын жүзеге асыру көлемі мен
шектері, оларды қорғау келдіктері заңмен белгіленеді. Яғни, мемлекет,
мемлекеттік меншік обьектілерінің бірден-бір меншік иесі ретінде азаматтық
құқықтарды, сондай-ақ міндеттерді жүзеге асыруды шектері мен қорғауда заң
арқылы өзі үшін анықтайды.
АК-ның 188-бабының 2-ші тармағына сәйкес өз мүлкін иелену, пайдалану
және оған билік ету құқығы меншік иесіне берілген. Азаматтық айналымда
мемлекет екі субьект арқылы берілген: Қазақстан Республикасы және әкімшілік-
аумақтық бөлініс, олар мемлекеттік меншікті іске асыра отырып, өз
аттарынан әрекет етеді. Сондықтан субьектік құрамның күрделілігі меншік
иесінің құқық өкітеттіктерін мемлекеттік меншіктің аталған субьектілерінің
бірі болып табылатын мемлекет пен олардың мүддесін білдіруі мүмкін тұлға
арасында бөлуді көздейді.
Мемлекеттік меншікті иелену құқығы дегеніміз – мүлікті іс жүзінде
иемденуді жүзеге асырудың заңмен қамтамасыз етілген мүмкіндігі. Мемлекет,
материалданбаған ерекше субьект ретінде, барлық реттерде иемдену құқығының
титулын сақтайды, өз мүлкін іс жүзінде иемденуді мемлекеттік органдар
жүйесі арқылы жүзеге асырады. Мемлекеттік мүлікті тікелей іс жүзінде
иемденуді, әдетте, мемлекеттік заңды тұлғалар немесе атқарушы билік
органдары жүзеге асырады. Мемлекеттің иемдену құқығы туралы мәселе заң
әдебиеттерінде дау туғызады.
Мысалы, А. Талдыбаев иемдену дегенді затқа іс жүзінде үстемдік жасау құқығы
, затты қолда ұстау құқығы деп түсінеді. Сондықтан ол мемлекет үшін
–ғайыр өз мүлкін тікелей емес, тек өз органдары арқылы ғана иемденеді
дейді.
Мемлекеттік меншікті пайдалану құқығы дегеніміз –мемлекеттік
мүліктен оның пайдалы табиғи қасиеттерін алудың, сондай –ақ одан пайда
алудың заңмен қамтамасыз етілген мүмкіндігі. Пайда табыс, өсім, жеміс, төл
түрінде және өзге формаларда болуы мүмкін. Мемлекеттік мүлікті пайдалану
әртүрлі формада жүзеге асырылады. Мысалы, заңмен жол берілген салада
кәсіпкерлік қызметпен айналысатын мемлекеттік органдарға мемлекеттің жер
учаскелерін жалға және пайдалануға беруі, пайдалы қазбалар өндіру,
ғимараттар мен құрал –жабдықтарды, жиһазды пайдалануға беруі кең таралған.
Мемлекеттік меншікке билік жасау құқығы дегеніміз –мүліктің заңдық
тағдырын анықтаудың заңмен қамтамасыз етілген мүмкіндігі. Айналымда жүрген
мемлекеттік мүліктің дені ақша қаражаты болғандықтан, әдетте, пайдалану
және билік жасау құқық өкілеттіктері біріне бірі сәйкес келеді. Мемлекет
негізінен бюджет ақшасын таратады. Бұл функцияны жүзеге асыруға өкілдік
және атқарушы билік органдары тартылады. Алдымен Парламент пен мәслихаттар
бюджетті бекітеді, содан соң Қазынышылық пен Әкіматтар ақша қаражатын
мемлекеттік органдар бойынша бөледі, ал олар қаржыландыру субьектісіне
жеткізеді. Мемлекеттік меншік шектерінде мынадай схема жиі қолданылады
–мемлекет мүлікті иелену, пайдалану және оған билік ету құқығын мемлекеттік
заңды тұлғаларға береді.
Бұл ретте мемлекет меншік құқығын жоғалтпайды. Ол дегеніміз –мемлекетте
жоғарыда аталған үш заттық құқықтан басқа титулдық құқық бар деген
сөз, ол меншік құқығын жоғалтқанда шарт бойынша тек ерікті түрде
ғана иеліктен алынуы мүмкін не пайдалану –билік ету жүзінде
обьектінің жаратылып кетуі нәтижесінде тоқтайды. Бұл тезис АК-ның 188-
бабының 3-ші тармағында бекімін тапқан , онда былай делінген:меншік
иесі өзіне тиесілі мүлікке қатысты өз қалауы бойынша кез- келген
әрекеттер жасауға, соның ішінде бұл мүлікті басқа адамдардың
меншігіне беріп, иелігінен шығаруға, өз меншік иесі болып қала
отырып, оларға мүлікті иелену, пайдалану және оған билік ету
жөніндегі өз өкілеттігін тапсыруға, мүлікті кепілге беруге және
оған басқа да әдістермен ауыртпалық түсіруге, оларға өзгеше түрде
билік етуге құқылы. Бұл ереже мемлекеттік заңды тұлғада арнаулы
құқық қабілеттілік бар екендігіне есептелген, ал мемлекет, өзінің
абсолюттік меншік құқығын іске асыра отырып өзінің мүлкін, азматтық
айналымда көзделген мақсатта қатаң пайдалануы үшін, мемлекеттік заңды
тұлғаларға береді. Мемлекеттік органдар мен әкімшілік-аумақтық
бөліністердің өздері де мемелекеттік ақша қаражатын бекітілген бюджетке
сай жұмсайды.
Меншік құқығының мазмұны меншік йесі жағында тек құқықтарды
ғана емес, міндеттердің де болуын көздейді. Міндеттер заңнан және
заңдық фактылардан туындайтындарға бөлінеді. Формуланың негізін
Конституцияның 6-шы бабының 2-тармағы құрайды, оған ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.