Реляционды мәліметтер базасын жобалау

1.Кірспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2
1.1.Реляционды мәліметтер базасын жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1.2.Мән байланыс модельі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1.3.Транзакция механизмі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
2. Бизнес .Ережелер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
3. Берілгенднр сөздігі(Словарь данных) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
4. Конструктор режимі.Өрісті кілттік ету.Өріс қасиеттері ... ... ... ... .12
4.1.Кестені импорттау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
4.2.Кестені сорттау,пароль орнату ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
4.3.Сұраныстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
4.4.Формалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
4.5.Есептер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
4.6.Түймелер мен макростар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
5. Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
6. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15

Деректер қоры.Реляциялық деректер қорын басқару жүйелері өндірісте,ауыл шаруашылығы мен оқу орындарындарында ,коммерциялық мекемелер де және т.б.салаларда түрлі берілгендерді дайындау оларды өңдеу,сақтау жиі кездеседі.мысалы жоғарғы оқу орнындағы дайындалатын мәліметтер:
-түрлі бөлімдерде жұмыс істейтін адамдардың тізімі(фамилиясы,аты,білімі,адресі,үй телефоны)
-Факультеттер,олардың құрамындағы кафедралар мен кафедра қызметкерлерінің тізімдері;
-Студеттер жөніндегі мәліметтік тізімдер,т.б
ларды сақтаудың көп тараған әдісі –компьютерде деректер қоры түрінде сақтау.Деректер қоры (ДҚ)-құрлымы берілген тәсіл б/ша ұйымдастырылған арнайы форматтағы файл(Деректер қорын кейде берілгендер қоры деп те атайды)ДҚ-да сақталатын берілгендер кесте түрінде дайындалады.Яғни дискілік файл-деректер қоры,оған енізілетін кесте –ДҚ құрамында сақталатын обьект(Обьект-қасиеттері,өрістері бар,өзімен түрлі обьектілері,өзімен түрлі әрекеттер орындауға болатын нәрсе,мысалы ,кесте)Деректердің байланысы элементтер тобын жазба (не жазу) деп атайды.
Деректерді және олардың арасындағы байланыстарды ұйымдастырудың түрлі типттері бар:ирархиялық,реляциялық және тораптық.
Реляциялық ДҚ-кесте түрінде дайындалған берілгендер.Ол ең көп тараған берілгендер қоры.кетелер арасындағы байланыстар жиі пайдаланылатын ең маңызды ұғым.Деректер қорында жазба үшін кесте жолы түсініледі,кестеде қайталанатын бірдей жолдар болмайды.Кесте бағанын құрайтын жазба элементтері Өріс деп аталады.өрісің негізгі ерекшелігі –бір өріс элементтері бірдей типті етіп құрылады,Мысалы сандық не символдық.
Бұл реляциялық деректер қорының Ехссе1-де бір өріс элементтері түрлі типті бола береді және ол тек бір пайдаланушыға ғана арналған,ал реляциялық ДҚ-менкөптеген адамдар жұмыс істей береді )Мұндай ДҚ-да кестелерді байланыстырып ,олардың кейбір өрістері арқылы түрлі жаңа кестелер құруға да болады.мұндай кестелерді сұраныстар деп атайды.
Реляциялық деректкр қорын құру және онымен жұмыс істеуді басқару үшінкөптеген арнайы программалар дайындалған: dBase,FoxBase,FoxPro,Access,т.б. Оларды деректер қорын басқару жүйлері(ДҚБЖ)деп атайды.
Алғашқы кездерде қолданылып жүрген dBase –тің түрлі нұсқалары , FoxPro т.бжүйелер әрі программалау тілдері ,әрі ДҚБЖболатын және олар MS DOS жүйесінде жұмыс істейтін.Программалаудың кіші бизнестік сияқты шағын мекемелерде көп қиындық туғызатыны белгілі.Осы себепті соңғы жылдары пайдаланушыдан программалауды қажет ете бермейтін Microsoftoffice(windows)құрамына кірістірілген реляциалық ДҚБЖ-лері оның ішінде Access атаулы жан-жақты мүмкіндікті ДҚБЖ-нің біренше нұсқалары жарық көрді.

1. Симонович С.В. и др.Информатика.Базовый курс роб:учебник .м 2002.
2. Волков А.К.и др «Информационные технологии(для экономистов)»2001
3. О.Каймердинов «информатика» Учебник 2006
4. А Хоменко и В Гофман «Робота с базами данных»2005Санкт-Петербург
5. Конюховский П.В.КолесоваД.Н «Экомическая информатика»учебник 2001
6. Ахметов К.А Есептеу техникасы және программалау Алматы 1996
7. Бөрібаев Б.Информатика және компютер Алматы 1996
8. Робинсон С Microsoft Access2000Спб 2000
9. Рогов И. Windows98

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

1.Кірспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... 2
1.1.Реляционды мәліметтер базасын
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1.2.Мән байланыс
модельі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..4
1.3.Транзакция
механизмі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .9
2. Бизнес
–Ережелер ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 10
3. Берілгенднр сөздігі(Словарь
данных) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
4. Конструктор режимі.Өрісті кілттік ету.Өріс
қасиеттері ... ... ... ... .12
4.1.Кестені
импорттау ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 12
4.2.Кестені сорттау,пароль
орнату ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..12
4.3.Сұраныстар ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .12
4.4.Формалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..12
4.5.Есептер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 13
4.6.Түймелер мен
макростар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.13
5. Қортынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 14
6. Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .15

1.Кіріспе

Деректер қоры.Реляциялық деректер қорын басқару жүйелері өндірісте,ауыл
шаруашылығы мен оқу орындарындарында ,коммерциялық мекемелер де және
т.б.салаларда түрлі берілгендерді дайындау оларды өңдеу,сақтау жиі
кездеседі.мысалы жоғарғы оқу орнындағы дайындалатын мәліметтер:
-түрлі бөлімдерде жұмыс істейтін адамдардың
тізімі(фамилиясы,аты,білімі,адресі, үй телефоны)
-Факультеттер,олардың құрамындағы кафедралар мен кафедра қызметкерлерінің
тізімдері;
-Студеттер жөніндегі мәліметтік тізімдер,т.б
ларды сақтаудың көп тараған әдісі –компьютерде деректер қоры түрінде
сақтау.Деректер қоры (ДҚ)-құрлымы берілген тәсіл бша ұйымдастырылған
арнайы форматтағы файл(Деректер қорын кейде берілгендер қоры деп те
атайды)ДҚ-да сақталатын берілгендер кесте түрінде дайындалады.Яғни дискілік
файл-деректер қоры,оған енізілетін кесте –ДҚ құрамында сақталатын
обьект(Обьект-қасиеттері,өрістері бар,өзімен түрлі обьектілері,өзімен түрлі
әрекеттер орындауға болатын нәрсе,мысалы ,кесте)Деректердің байланысы
элементтер тобын жазба (не жазу) деп атайды.
Деректерді және олардың арасындағы байланыстарды ұйымдастырудың түрлі
типттері бар:ирархиялық,реляциялық және тораптық.
Реляциялық ДҚ-кесте түрінде дайындалған берілгендер.Ол ең көп тараған
берілгендер қоры.кетелер арасындағы байланыстар жиі пайдаланылатын ең
маңызды ұғым.Деректер қорында жазба үшін кесте жолы түсініледі,кестеде
қайталанатын бірдей жолдар болмайды.Кесте бағанын құрайтын жазба
элементтері Өріс деп аталады.өрісің негізгі ерекшелігі –бір өріс
элементтері бірдей типті етіп құрылады,Мысалы сандық не символдық.
Бұл реляциялық деректер қорының Ехссе1-де бір өріс элементтері түрлі типті
бола береді және ол тек бір пайдаланушыға ғана арналған,ал реляциялық ДҚ-
менкөптеген адамдар жұмыс істей береді )Мұндай ДҚ-да кестелерді
байланыстырып ,олардың кейбір өрістері арқылы түрлі жаңа кестелер құруға да
болады.мұндай кестелерді сұраныстар деп атайды.
Реляциялық деректкр қорын құру және онымен жұмыс істеуді басқару
үшінкөптеген арнайы программалар дайындалған:
dBase,FoxBase,FoxPro,Access,т.б. Оларды деректер қорын басқару
жүйлері(ДҚБЖ)деп атайды.
Алғашқы кездерде қолданылып жүрген dBase –тің түрлі нұсқалары ,
FoxPro т.бжүйелер әрі программалау тілдері ,әрі ДҚБЖболатын және олар MS
DOS жүйесінде жұмыс істейтін.Программалаудың кіші бизнестік сияқты шағын
мекемелерде көп қиындық туғызатыны белгілі.Осы себепті соңғы жылдары
пайдаланушыдан программалауды қажет ете бермейтін
Microsoftoffice(windows)құрамына кірістірілген реляциалық ДҚБЖ-лері оның
ішінде Access атаулы жан-жақты мүмкіндікті ДҚБЖ-нің біренше нұсқалары жарық
көрді.
1.1. Реляционды Мәліметтер базасын жобалау

Мәліметтер базасы жүйелеріндегі теориялық көптік модельдің пайда
болуы.Графтық модельдегі мәліметтер елементі мен жұмыс жасауда макро
обьектілерді қолдануға көшуге байланысты.Бұл мәліметтер модельдің
сыныптарында негізгі болып реляционды модель болып табылады.Бұл модельдің
ерекшелігі қарапайым пайымдар түсінігі және екінші жағынанантолығымен
теория негіздері .Сонымен қатар мілімдемелерді осындай түрде орналастыру
.Мұндай ақпаратты білім базасында қолдану Мәліметтер базасымодельдің
теориялық негізінде қатнас теориясы жатады.Теория авторлары:Чарльз
Содерс,Пирс(1839-1914)Неміс ғалымы Э.ФКодд алғашқы болып реляциондық
алгебрадағы қатнасын жүргізген.7,1 операциясыныңжиынтығын пайдалана отырып
релякционды теорияның негізгі ұғымын шектеуін қалыптастырды.Бұл үшін Кодд
жоғарғы дәрежелі Тюринг премиясына ие болды.Мәлімдеменің негізгі құрлымы
болып қатнастар жатады.Сосын модель реляционды деп аталады.(relation-
қатнас)Реляциондвы база қатнастар жиыны.Қатнастар жолы обьектінің қасиетін
сипаттайды.Логикалық қатнастарды кесте түрінде көрсетеміз.Мұнда жолдар
нақты қолдану обьектісін сипаттайтын жазуды қамтиды.Дәстүрді кестеден
айырмашылығы кестедегі бағаналардың орналасу тәртібі маңызды
емес.Қатнастың әрбір жолы уникальды айқындауыш(иднтификатор)арқылы
орындалады .Сандық қатнастар жолдар санын айқындайды.Дәрежелік қатнастар
бағаналармен саналады.
Homerконтракт мерзімі, контракт соммасы Факс жатқызамыз.
2093
465
01
56
Бұл мысалда кесте дәреже қатнасы 5-ке тең,Сандық қатнас 4-ке тең.
Реляционды модельде domen.Atribut және қатнастар саналады.
Атрибут-мәндерді сипаттайтын элементарлы ақпарат бірлігі.
Domen-көрсеткіш құлпы бұл атрибуттың фактілік көрсеткіші болып
табылады.
Кортеж-Жолды жазуды дың құрлымын атрибудтар жиынтығы .Қатнас кортеж
немесе жолдар деп аталады.Жазулар жиынтығы қатнасты қамтитын атрибудтар
саны қатнастың қуатын көрсетеді.Жүйені толық реляционды деу үшін ол
мынандай критерилерге сәйкес болуы тиіс:
1.Реляциондық модельдің барлық құрлымдық аспектілерін қамтамасыз етуі
тиіс.
2.Қатнастар алгебрасына сәйкес және қатнасты айқындайтын тілді қамту
керек.
Кемшіліктері:Мәлімет іздеуге уақыт көп кетеді.Оны іріктеу күрделі
болады.Мәліметтің қарастырған үш модельін салыстыру үшін көрсететін төменгі
критерилерін салыстыру керек.
Пайдалану жеңілдіктері:Яғни қалыпты оңай құру.Жүзеге асырудағы
тиімділік яғни модель концептуалдық модельден физикалық модельге оңай ауысу
оңай болып табылады.
Бұл модель Мәліметтер базасын құрудағы маңыздылардың бірі.Семантикалық
модельді құрушылар Хамер.Мак Лео,Чен.Мән байланыс модельін ұсынды.стандарт
бойынша ER модель болып аталады.Бұны басқаларға қарағанда түрлі
айырмашылықтар бар.Көбіне Case модельдщі қолдануда анықталады.Инфологиялық
модель қолданудың құрлымын динамикасын Жүйені пайдаланудың ақпараттық
сұранысынМәліметтер базасы жүйесінде жүзеге асыру ерекшелікттерін тәуелсіз
терминдермен сипаттайды.Мұндай модельге қойылатын негізгі талап шынайлылық
қолдануға мазмұнды болуы керек.

Объектілер Пайдалану-шыИнфология-лыЛингвист и-каКөрсеткіш-тіБүтіндік
және олардыңлар қ модель лық к шектеулер
арасындағы ақпараттық қатынастар алгоритмдік
байланыс. қажеттілік-т катынастар
ері.

Инфологиялық модельдің негізгі компоненттері:-обьектілерді өзара
байланыстырады,сипаттайды.пайдалану дың ақпараттық қажеттілігін
сипаттау.Компонентін анықтағаннан кейін тілді таңдау қажет.бұл тіл түснікті
ашық болуы тиіс.Бұл қасиетті лингвистикалық қатнастар анықтайды.

1.2. Мән байланыс модельі

Күрделі қатнастарда мән байланыс модельі қатысады.бұл мәнде атрибудтар
айқындаушы.Мысалы туған күні аты жөні,т.б.Мәнді байланыстырғанда
иденфикаторлардан атрибудтар жиыны – Көрсеткіштік деп аталады.Бұл құрлымда
белгілі мән байланыс болады.мән байланыс мәліметтер базасының айқынды
құрлымын анықтайды.Модль таңдау кезінде қатнас жасаған өрісін анықтау
қажет.кейбір жағдайда бірнешеуі индексациясынн байланысты болуы мүмкін.Яғни
бұл қатнас арқылы керекті обьектіні басқа обьект байланысын қалыпта
есептеп көрсетуге болады.Мұнда басшы қалып күйінде бағанасы кесте түріндке
көрсетіледі.Қатнас құруда олардың логикалық құрлымын анықтау үшін
жобалаудың 60% көп уақыт кетуі мүмкін.есептің қойылымын анықтағаннан кейін
модельді таңдауды қатыстырады.өрістің сипаттарын белгілейді. Кесте
арасындағы байланыс. М.Б бір кесте тұруы мүмкін.Мысалы авия –компания
жұмыскерлері жайында.Бірақ реляциялық М.Б бір бірімен байланысқан бірнеше
кестеден тұрады.
Кесте арасындағы байланысты мәліметтер базасын құрғанда құруға
болады.сонымен қатар СУБД арқылы берілетін мәліметтерді қолдана отырып
кестені құру кезінде екі немесе оданда көп кестелерді байланыстыра беруге
болады.Реляциялық мәліметтер базасында байланыстырылған кестелерден
басқа,ешқандай кестемен байланыспаған жекелеген кестелерде кездеседі.Бұл
мәліметтер базасында –да ешқандай өзгеріс әкелмейді.бұлар ақпараттық жүйе
жайында бірдей мәлімет жинайды,және қалай болғанда да барлық мәліметтер бір
системаға бағынады.
Мәліметтер блазасы бір-бірімен байланысқан кестеден тұрады.әр кесте обьект
жайында өзіндік мәлімет сақтайды.Осындай әрбір кесте мәліметтер базасын
құрайды .
Кесте катологта қатты дискіде сақталады.Және мұндай кестелер жеке
документке ұқсас файлдарда немесе электрондық кестелерде оңай орнын
ауыстырып көшіруге болады.Айталық windows проводнигі арқылы жасалады.Бірақ
документтерден өзгешелігі мәліметтер базасында кесте көп қолданбалы режимде
жұмыс істейді.Ол дегеніміз бір мезетте бірнеше мәліметтерді қолдана алады.
Бір кесте үшін бірнеше файл ашамыз.Оның индексі,кілті т.б
болады.файлдар үшін кесте автоматты түрде беріледі.Кесте атымен сәйкес
барлық файлдар бірдей атау алады.
Мәліметтер базасындағы әр кесте жолдан және бағаннан тұрады.Бұл
ақпараттық жүйенің бір типті обьектілері жайындағы мәліметтерді сақтау
үшін берілген.Кестедегі жол жазба (запись) деп аталады.Ал бағана өріс деп
аталады.
Баған жіберілген типті мәліметтерден тұрады.Мысалы. жолдық,бүтін
санды тип немесе дата.Бағанға сан беру кезінде автоматты түрде тексеру
жүргізіледі.Берілген типпен баған типінің сәйкестігі жөнінде Кілтті анықтау
міндетті.Себебі мұндай келеңсіздіктер кесте типін анықтағанда ескеру
керек.Бұндай келеңсіздіктер мәліметтер базасы құрлымына әсер етіп қана
қоймай,мәліметтер базасында жұмыс істеу кезінде кедергі келтіреді.Бірақ
кестелердің әртүрлі екендігіне қарамастан барлығына бір ереже бекітілген.
Кестенің құрлымының оның бағанының сипатталуы құрайды.Әрбір кесте ең
құрығанда бір бағаннан тұрады.Кесте кең көлемді ұғым болғандықтан
• Бағанды сипаттау
• Кілт қою
• Индекс
• Бағанның сипатталуына кедергі
• Пороль
• Шек қою(ограничение)
Толық түрдегі кестелер арқылы келесі түрдегі операциаларды орындауға
болады.
1. Құру(создание)
2. Структурасын өзгерту
3. Атын өзгерту
4. Өшіру
Кесте құрғанда кесте құрлымымен аты шығады.Дискіде сақталған болса
керек файлдар шығады.жоғарыда айтылғандай олардың аттары файлдар атымен
аттас болады.
Кесте құрлымын өзгерткенде оның аты баған мінездемесі өзгеруі
мүмкін.Кілттік өріс құрлымы,аты өзгереді.Бірақ кесте атымен файлдар бұрынғы
қалыпта қалады.Кесте атын өзгерткенде жаңа атау алады.Бүкіл файлдар сол
атқа көшеді.Бұл үшін арнайы программалар арнайы утилиттер қолданылады.
Кесте өшіру кезіндегі дисктегі барлық файлдар өшіріледі .Атын
өзгертуден еркшклігі бұны кез келген программа арқылы іске асыруға болады.
Кілт баған комбинациясын таныстырады.Бұл кестедегі әр жазбаны
анықтай алады.Қарапайым кілт бір бағаннан тұрады.Ал құрмалас (сложный)-
бірнеше бағаннан құрылады.Бағн арқылы құрылған кілтті –кілттік деп
атайды.кілт қарастыратын мәселелер:
1.Кестедегі бір таңбалы иденфикациялық жазбалар.
2.Мәліметтер базасындағы сұрақнаманы тездету
3.мәліметтер базасындағы кестелерді байланыстыру
4.кілт сонымен қатар индекс ретінде –де қолданылады .
Кілт жайындағы мәліметті жеке файлда сақтауға болады .Немесе кесте
мәліметтерімен бірге.
Кілттік өрістегі таңдап алу әр-кез қарапайым бола бермейді.Кей кезде
ұжым кестесіндегі адамдардың фамилиясы немесе складтағы товарлардың бірдей
бір фамилияда немсе бірдей қораптағы бірдей атау товарлар кездесуі
мүмкін.Сол үшін кестедегі әр бір бағанға жеке код қою керек.
Кесте арасындағы байланыс.Кесте үшін басты кесте өрістерін
байланыстыру үшін кілттік өріс ал бағыныңқы өріс үшін индекстік өріс
қолданылады.Тағы бір айта кететін жайт бағыныңқы кестеде міндетті түрде
кілт анықталу керек.
Кілт
Басты кесте
М Code *
* *
Ключевое *
поле * *

D Number D Code * *
* *
Ключевое Индексное *
поле поле * * *

Индекс (сыртқы кілт)
Бағыныңқы кесте

Басты кестеде кілт анықталған.Бұл м код автоинкриментті
тип.бағыныңқы кестеде кілт д номер сол сияқты автоинкрементті тип және
индекс д код өрістері арқылы орындалады.Өріс атауларына
префикстерқосылған.Бұл өріс қажеттіліктерін кестеде көрсетеді.Бұл дегеніміз
басты кестедегі өріс атауларым әрәпінен басталады м(мастер) ал бағыныңқы
кестедегі өріс аттары д (деталь) әріпінен басталады.Өрістерге осылай атау
беру аттармен жұмыс істеуді біраз жеңілдетеді.Егер көп кесте құрылған
болса.
Ескертпе:Жоғарыда көрсетілгендей байланыстыру өрістері индекстелген
болуы тиіс,ал егер қатаң түрде қарастырсақмұндай міндеттілік әрқашанда
қажет емес.Егер SQL тілімен қарастырсақкестелерді бір-бірімен
индекстелмеген өрістетр арқылы байланыстыруға болады.Ал бұндай жағдайда
операция орындалуының уақыты баяулайды.
Кесте арасындағы байланысты басыңқы кесте көрсетеді.Бір кесте басыңқы
яғни(аталық немесе мастер)ал екіншісі басыңқы(балалық немесе детальдық).Ал
өздік кестені әдетте басыңқы-бастынемесе мастер –детальдықдеп
атайды.Кесте байланыстырудың келесідей түрлері бар:
Бірдің-біреуге қатнасы
Бірдің-көпке қатнасы
Көптің-бірге қатнасы
Көптің-көпке қатнасы
Бірдің-біреуге қатнасы бұл басты кестедегі бір жазба бағыныңқы
кестьедегі бір жазбаға сәйкес келедідеген сөз.Бұл жерде екі нұсқа
қарастырылады:
• Басты к естедегі әрбір жазба үшін бағыныңқы кестеде бір жазба болады.
• Басты кестеде жазба болмауы мүмкін,Бұл жағдайда басты кестедегі
жазбаға сәйкес келмейді.
Бірден-бірге әдетте кестені бөлу үшін қолданылады.Егер де бағаналар
көп болса.Бұл жағдайда бірінші кестеде аса маңызды мәліметтер қалады да,Ал
қалған өріс келесі кестеге көшеді.
Бірдің-көпке қатнасы бұл дегеніміз басты кестедегі бір өріскебағыныңқы
кестеде бірнеше өріс сәйкес келеді.Бұл жағдай басқаларға қарағанда көп
кездеседі.Кесте арасындағы байланысты орнатқан соң ,қандай да бір жазбаға
ауыстыру басты кесте де басыңқы кестеде жазба автоматты орындалады.Өріс
мағнасы өріс мазмұнына сәйкес басты кестедегі ағымдық жазбалар сәйкес
келеді.Мұндай қадамдар өз кезегінде фильтрация деп аталады.
Осыған қарапайым мысал келтірейік:кітапханада кітап беретін мекеме
делік.Олар үшін ы ңғайлы екі кесте құрамыз.
➢ Оқырман картасы туралы кесте,ол эжерде оқырман жайындағы
мәлімет болады:Аты, тегі,әкесінің аты,туған жылы,мекен жайы,т.б.
➢ Кітап беру туралы кесте:Ол жерге кітап беру уақыты,өткізу
уақыты берілсін
Бірінші кесте басты,екінші кесте басыңқы болсын.Бір оқырман қолында
бірнеше кітап болуы мүмкін.Сол үшін басты кестедегі бір өріске басыңқы
кестедегі бірнеше өріс сәйкес келуі керек. Егер оқырман барлық кітаптарды
өткізсе немесе әлі бір кітапта алмаса онда бағыныңқы кестеде өріс жоқ
болады.Екі кестені байланыстырғаннан кейін кітап беру кестесіндегі
жазбаларды таңдасақтек сол жазба.яғни кітап жайында ,оқырман қолындағы
қандай кітап екендігі жайында.
Көптің-бірге қатнасы бірдің-көпке қатнасынан айырмашылығы үлкен
емес.оның бағытында ғана Егер бірдің-көпке қатнасын бағыныңқы кесте жағынан
қарастырсақ онда ол көптің-көпке қатнасымен бірдей.
Көптің-көпке қатнасы өзіндік орны бар.Егер басты екстедегі бір жазбаға
бағыныңқы кестедегі бірнеше кесте жазбалары сәйкес келіп тұрса немесе бір
уақытта бағыныңқы кестенің бір жазбасына басты кестенің бірнеше жазбалары
сәйкес келіп тұрса көптің-көпке қатнасы шығады.Бұндай қатнастар көбіне
,мысалға:институттағы оқу кестесін құрғанда қолдана аламыз.Кесте құрғанда
ол жерде аудитория номері және оқитынгруппа нөмірі көрсетіледі.яғни бұл
дегеніміз группалар кез-келген аудиторияда оқитын болғандықтан.,біресе
группа жайында бір жазба (бірінші кесте)бұған бірнеше жазбалар сәйкес
келеді.немесе сол уақытта бір аудиторияда әртүрлі группа дайындалуы
мүмкін.(тіпті бір мезетте ) Сондықтан аудитория жайындағы бір жазбаға
группа жайындағы (екінші кесте )кестеде бірнеше жазба сәйкес болады.Көптен-
көпке практикада аса көп қолданылмайды.Бұған себеп кесте байланыстырғанда
туындайтын қиындықтар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.