Қазақстан Республикасындағы институтционалды инвесторлардың қазіргі жағдайы мен экономикалық мазмұны

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ТҰРАР РЫСҚҰЛОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТ

кафедрасы

Қазақстан Республикасындағы институтционалды инвесторлардың қазіргі жағдайы мен экономикалық мазмұны

Тексерген: аға оқытушы

Асилова А. С

Студент:Турысбаева Ж. Н Мамандығы: Банк ici

Тобы: 401

Алматы- 2006

Жоспар

Кіріспе

Институционалды инвестордың түсінігі
Қазақстан Республикасының Жинақтаушы Зейнетақы қорының дамуы және әдістері
Зейнетақы активтері

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе

XX ғасырдың соңында басқарушы шаруашылықты халықаралық дәрежеде ұстау жаңа даму деңгейіне өтті-ол әлемдік экономикалық жаһандану деңгейі. Бұл жаһандану жағдайында және халықаралық интеграция кезінде әлемнің кез-келген елі үшін әлеуметтік- экономикалық дамуының табыстылығы инвестицияны тиімді пайдалануына байланысты.

Қазақстан өзінің егемендігін алған кезде өте ауыр дағдарыс болды. Және одан шығу өте қиын болды. Себебі Қазақстандағы жоспарлы экономиканың қалдығы өте көп еді. Еліміздің тұрғындары өз еткен еңбегі үшін жалақысын ала алмады, жұмыссыздық деңгейі өсті, зауыт- фабрикалар жабылды, жалақысын ала алмады. Барлық кәсіпорындар тек өндіру саласында қызмет етті. Осы жағдайдан шығу үшін, еліміз экономикамыз инвестициялауды жүргізу үшін, ішкі және сыртқы шикізат ағымын арттыру керек болды. Енді біздің дағдарыстан шығуымызға бірден-бір мүмкіндік туды; ол тек ұлттық емес, шетелдік инвестицияларды да экономикаға тарту болтын. Қазақстан үшін- инвестициялар тек дағдарыстан шығуды, экономикалық өсуді қамтамасыз етудің қайнар көзі ғана емес еді.

Ол өз алдында әлемдік экономикаға аяқ басудың алғы шарты еді. ҚР-дың президенті Қазақстан республикасының халқына жолдауында қоғамды дамытудың негізгі бағыты экон-қ өсуді бөліп көрсетті. Ол ашық нарықтық экон-ғы шетелдік инвестициялардың және ішкі жинақтауларды жоғарғы деңгейіне негізделген. Қазақстан әлемдік рынокқа шығуы үшін осы елімізге тартылып отырған инвестицияларды қызмет көрсету саласына салуға тырысуда. Инвестициялық белсенділік экономиканы дамытудың маңызды шарты болып табылады. Ол бәсекелестіктің күшейту, жалпы құрылымы өзгертуде мүмкіндік тудырады.

1. Институционалды инвестордың түсінігі

Сонымен “инвестиция” немістің “ inversition “ деген сөзі және бұл кәсіпорынға пайда табу мақсатында ұзақ мерзімге салынған капитал мөлшерін көрсетеді: Инвестиция кейбір қаржылық нәтиже алу үшін “акция немесе облигация сатып алуды” білдіреді

Ең кең мағынада инвестиция еліміздің экономикасының дамуы мен өсуін қаржыландыруға қажетті механизмді қанағаттандыру болып табылады. Инвестиция бұл кәсіпкерлік және т. б қызмет түрлерінің объектілеріне салынатын құндылықтардың нәтижесінде пайда болатын табыс немесе әлеуметтік тиімділік.

Инвестицияға жататын объектілерге :

-Ақша құралдары, бағытталған банк салымдары, акция ж. т. б;

-жылжымайтын және жылжитын мүліктер

авторлық құқық, жер пайдалану құқығы
мүлктік құқықтар, тәжірибе және т. б. интеллектуалдық құндылықтар және т. б.

Қаржылық анықтама бойынша инвестиция дегеніміздің өзі активтер, олар шаруашылыққа және өндіріске белгілі бір табыс алу мақсатында салынады. Экономикалық анықтама бойынша инвестиция, ол айналым капиталын және негізгі қорларды жаңарту, қайта жөндеу үшін жұмсалған шығындар.

Инвестиция-бұл капитал салудың түрлері, ол салынған капиталдың сақталуын немесе өсуін қамтамасыз етуі керек және табыстың өсуіне әкелуі керек.

Сонымен жалпы, инвестицияның динамикасын талдаған, олардың бір текті емес екендігін және әрбір типтің қозғалысында айырмашылықтар болуы мүмкін екендігін ескерген жөн. Сондықтан оларды ажыырату керек:

● шынайы инвестициялар, тікелей салымдар;

● қоржындық инвестициялар, қаржылық құралдар арқылы саланатын салымдар.

Инвестицияның айналам сферасы және мақсатталған бағытына қарай үш типке бөлуге болады:

● материалдық активтегі инвестициялар, яғни құрадарды, ғимарат, құрылыс, машина түрлері және құрал - жабдықтарға салу; қызмет ету мерзімі бір жылдан аса және материалды қорлар;

● қаржылық активвтегі инвестициялар, яғни құнды қағаздар сатып алуға құрал салымы;

● материалдық емес активтердегі инвестициялар, мұнда патент, лицензия, ғылыми технологиялық жаңалықтар жасауға, квалификацияны көтеруге және т. б. қаржы немесе құрал бөлігіне бағытталған салымдар айтылып отыр.

Қазіргі уақытта институционалды инвесторларға мыналар жатады:

Инвестициялық қорлар
Сақтандыру
Жинақтаушы зейнетақы қоры

1. Инвестициялық қорларға келетін болсақ бағалы қағаздар нарығындағы инвесторлардың құқықтарын қорғау мақсатында және бағалы қағаздарға ақшалай қаражаттарды тарту және оларды диверсификациялау жолымен инвестициялық тәуекелдерді төмендету мақсатында құрылады. Инвестициялық қор болып ашық акционерлік қоғам ретінде құрылатын және өзінің акцияларын шығару және ашық орналастыру жолымен ақшалай қаражаттарды тарту бойынша, сондай-ақ тартылған қаражаттарды қаржылық құралдарға диверсификациялау бойынша қызметті жүзеге асыратын заңды тұлға болып табылады. Инвестициялық қорлардың акционері болып кез- келген заңды тұлға және жеке тұлға табылады. Қазақстан Республикасында инвестициялық қорлардың мынандай түрлері қызмет етеді:

Акционерлік инвестициялық қор
Инвестициялық пай қоры

Ол ашық аралық және жабық формада құрылады.

Акционерлік инвестициялық қор ерекше түрін заңда белгіленген талаптарға және өзінің инвестициялық декларациясына сәйкес осы қоғамның акциионерлері оның акцияларын төлеу ақшаларының, сондай- ақ инвестициялау нәтижесінде алынған активтерді жинақтаумен инвестициялау болып табылатын акционерлік қоғам.

Инвестициялық пай қоры бұл пайға сондай- ақ инвестициялық нәтижелерді сатып алынған өзге де активтерге ақы төлеуден алынған өзге де активтерге ақы төлеуден алынған пайларды ұстаушыларға ортақ үлестік меншік құқығы мен тиесілі және басқарушы компанялардың басқарылымдағы ақша жиынтығы. Ерекше екі типін көрсетеді:

Ортақ
Инвестициялық компания

Ортақ қор ашық инвестициялық қор үйі, барлық қалайтын инвесторларды ақша қаражаттарын тартатын және өзінің акционерінен міндетті түрде эмитенттелген акцияны сатып алуға, шектеусіз көлемде акцияларды шығаруға және акционерлердің кеңесінсіз қосымша эмиссияланған акцияларды шығара алады. Артықшылықты акция шығара алмайды. Сонымен қатар бұл қорда акция ұйымдаспаған нарықта айналысқа түсе алады, заңда белгіленген акцияға баға күнделікті орнатылады.

Инвестициялық компания бұл жабық инвестициялық қор, бір немесе бірнеше заңды тұлға және жеке тұлға қаражаттарын тарта алады. Осы қордың акционерлері мен ұстаушылар арасында, өзінің акционерлерінен эмитенттелген акцияны сатып алу міндетті емес, инвестициялық қор жарғылық капиталын көбейте алмайды қосымша акция шығару арқылы немесе акцияны өтеу арқылы акционерлер жалпы жиналысының шешімінсіз. Инвестициялық компания акциялары қор биржаларында айналысқа түседі. Компания күнделікті акцияға баға қою міндетті емес. Артықшылықты акция шығара алады.

Бағалы қағаздар рыногында инвестициялық қорлар өзгеше жағдайда болады. Олар инвесторлардың ақшасын жұмылдыру және оларды қор атынан бағалы қағаздарға, сондай- ақ банк шоттарына және салымдарға жұмсау мақсатымен акциялар шығарады; сонымен бірге мұндай жұмсумен байланысты барлық тәуекелдіктер, бүкіл табыстар мен зияндар осы қор иелерінің (акционерлердің) есебіне жатқызылады және олар қор акцияларының ағымдағы бағасын өзгерту есебінен іске асырылады. Инвестициялық қор қызметін айқындайтын құжат Инвестициялық мағлұмдама болып табылады. Ол инвестициялаудың мақсаттарын, стратегиясын, бағыттарын инвестициялық қор қызметінің бағалы қағаздар портфелін әртараптандырудың нормаларын анықтайды.

Инвестициялық қорлар туралы заң қабылданды. Қазірдің өзінде алғашқы жеке меншік қорлар тіркелді. Алайда олардың тиімді жұмыс істеу үшін Үкімет құқықтық қамтамасыз етудің бір қатар мәселелердің шешуі керек. Рынокты жаңа құрылымдар толықтыру керек. Бірінші кезекте жобалық облигациялар туралы болып отыр. Оларды шығару үшін ел экономикасына маңызды бірнеше инвестициялық жобалардыіріктеп алған жөн. Бұған темір жолдар мен автомобиль жолдарын, вокзалдар мен теңіз порттарын салу жөніндегі инфрақұрылымдық жобалар қолайлы болар еді.

2. Сақтандыру

Сақтандыру- қоғамның экономикалық қатынастарының айрықша сферасын бейнелейтін көне категориясының бірі. Сақтандыру сферасы адам өмірінің, өндірістік және әлеуметтік- экономикалық қызметтің барлық жағын қамтиды. Сақтандыруға түрткі болатын басты себеп- бұл өндіріс пен адам өмірінің қауі- қатерлі сипаты.

Қазақстан Республикасының нарықтық- экономикалық қатынастардың өтуіне байланысты сақтандыру институттарының қажеттілігі мен олардың маңыздылығы келесі факторлармен анықталады:

Біріншіден, мемлекет тарапынан көзделген шаралардың сипаты мен көлеміне қарамастан, сақтандыру халық пен ұйымдардың түрлі мүдделерін қосымша қорғауға мүмкіндік береді.

Екіншіден, сақтандыру механизмі қазіргі жағдайда пайдалану елдегі кәсіпкерлік қызметті жедел дамытуды, Қазақстан экономикасының негізгі саласының ерекшеліктерін, оның климаты мен географиялық орналасуын экологиясының деңгейін ескере отырып өндіріс технологиясын жетілдіруді қамтамасыз етеді.

Сақтандыру процессі сақтандыру шарты негізінде не өзара сақтандыру қоғамына мүшелік негізінде жүзеге асырылады. Сақтандыру шарты бойынша бір тарап (сақтанушы) сақтық сыйақылармен төлеуге міндеттенеді, ал екінші тарап (сақтандырушы) сақтық жағдайы пайда болған кезде сақтанушыға немесе оның пайдасына шарт жасалған өзге де тұлғаға (пайда алушыға) шартта белгіленген соманың (сақтық сомасының) негізінде сақтық өтемін төлеуге міндеттенеді.

Сақтандырудың келесідей нысандары бар:

Міндеттілік дәрежесі бойынша - ерікті және міндетті;

Сақтандыру объектісібойынша- жеке және мүліктік;

Сақтық өтемді жүзеге асыру негіздері бойынша- жинақтаушы және жинақтаушы емес. Міндетті сақтандыру- заңнамалық актілер талаптарына орай жүзеге асырылады. Ол сақтанушының есебінен жүзеге асырылады.

Ерікті сақтандыру- тараптардың еркін білдіруіне орай жүзеге асырылады.

Инвестициялық инструменттер сақтнадыру схемасында көп кездесетін:

Мерзімсіз аннуитет, табыс әкелетін (келісім шартта төлем ақысы көрсетіледі) ;
Депозиттік шоттар (сақтандыру сыйақылар, мақсатталған басқаға жұмсау мүмкін емес. Сақтандыру компаниясының инвестициялық қызметінің бонустарына байланысты) .
Жылдам аннуитет, табыс әкелмейді (көрсетілген қамтамасыз етілген ттөлем соммасы) ;
Мерзімсіз аннуитет, табыс әкелмейді (зейнетақы схемасы жабылған кезде қолданылады) ;

Сақтандыру компаниялардың табысын кепілдендіру инвестициялық табыстылық, зейнетақы бизнесін орбитасына қатыстырылуы. Зейнетақы сақтанушылардың шоттарында қамтамасыз етілген қаражаттардың көбеюі әр түрлі инвестициалық инструменттердің қолдануы нәтижесінде. Бір жақ шетінен- жинақтаушы зейнетақы қорының қаражаттары, сақтандыру компаниялардың басқарылуымен,, инвестициялық ресурстардың ұзақмерзімділігі.

2. Қазақстан Республикасының Жинақтаушы Зейнетақы қорының дамуы және әдістері

Зейнетақы- бұл зейнетақымен қамсыздандырылуға құқығы бар азаматтар заңнамада көрсетілген тәртіппен Зейнетақы төлеу жөніндегі мемлекеттік орталықтан, жинақтаушы зейнетақы қорларынан, ал әскери қызметшілер, ішкі істер органдарының қызметкерлері үшін тиісті қызметтерді ұстауға көзделгенқаражат есебінен төленетін зейнетақы төлемдерінің жиынтығы.

Жұртқа мәлім, 1998 жылға дейін зейнетақы кәсіпорындардың өз қызметкерлері үшін аударған жарнасы есебінен төленіп келді. Бірақ жарнадан жиналатын қаражат күндердің күнінде мемлекеттік зейнетақы төлеу үшін қажет болатын қаражат мөлшерінде жетпей қалуы мүмкін еді. Оның үстінде экономика дағдарысқа ұрынып, жұмыссыздық етек алған тұста бұл проблема өткір сипат ала түскен. Осы жайт жаңа зейнетақы жүйесін енгізуге итермелеген ең негізгі себептердің бірі болды.

1997 жылы Қазақстан Республикасында жинақтаушы зейнетақы жүйесін реформа басталды. Бұл жүйе 1998 жылы іске асырыла басталды. Бірақ әліде кейбір кемшіліктері бар. Жинақтаушы Зейнетақы қорының жинақтаған активтерді инвестициялауды КУПА қызмет атқарады.

Біріншіден, сол уақытта МЕЖЗҚ- ры зейнетақы активтерін өз қолдарына алуды ұсынды, сол жағдайда КУПА қаржы нарығынан ығыстыру ықтималдылығы жоғары сондықтан олар Жинақтаушы Зейнетақы қорының құрамдас бөлігіне айналуы мүмкін.

Екіншіден, мемлекеттік бағалы қағаздарға жоғарғы дәрежеде қолданылуы, халықтың зейнетақыға сенімділіктерін арттыра түседі. Бірақ бұл зейнетақы активтерінің инвестициялаудың ең ұтымды жолы деуге болмайды.

Үшіншіден, Коммерциялық банктердің депозиттерінде зейнетақыны шоғырландыру. МЖЗҚ- на ең жоғарғысы үш ай, ал МЖЗҚ үшін бір жыл. Қаржы нарығында пайыз мөлшерінің төленгісін ескере отырсақ, оның үш ай ішінде төменгісін ескеру керек.

Жинақтаушы зейнетақы қоры ашық және коперативті болып бөлінеді:

Ашық жинақтаушы зейнетақы қоры алушының тұрғылықты орнынан және жұмыс орнынан тәуелсіз салымшылардан Зейнетақы жарналарын қабылдауды жүзеге асырады. Ашық жинақтаушы зейнетақы қоры құрылтайшылардың акционері болып Қазақстан Республикасының резидет және заңды тұлға сондай- ақ Қазақстан Республикасының заңдылығынан тағайындалынған талаптарын ескеріп Қазақстан Республикасының үкіметі болып табылады.

Коперативті Жинақтаушы Зейнетақы Қоры берілген Жинақтаушы Зейнетақы қоры құрылтайшылары және акционерлері болып табылады бір немесе бір неше заңды тұлға жұмыс- алушылары үшін құрылады. Коперативті жинақтаушы зейнетақы қоры құрылтайшылары және акционерлері болып Қазақстан Республикасының заңды тұлғалары.

Салымшгылардың қордаланған жарналарын зейнетақы қорлары уәкілетті банк (кастодиан) арқылы Зейнетақы активтерін басқару жөніндегі ұйымға (ЗАБҰ) береді, ол қаражаттарды бағалы қағаздарға, банктердің депозиттеріне және басқа қаржы тетіктеріне орналастырады. Орналастыру кезінде алынған табыс инвестициялық кіріс деп аталады, ол салымшылардың жеке шоттары бойынша қордаланған қаражаттардың сомасына сәйкес бөлінеді; инвестициялық кіріс қорланудың ұлғаюын және оның инфляциядан қорғалуын қамтамасыз етеді.

Қазақстан Республикасында 14 жинақтаушы зейнетақы қоры бар, 12 ЖЗҚ 76 филиалдары бар және 75 аймақтарда басқармасы бар.

Жинақтаушы зейнетақы активтерін инвестициясын басқару 10 ұйым жүзеге асырады, оның ішінде жинақтаушы зейнетақы қоры 3, лицензиясы бар зейнетақы активтерін басқара алатын: «Жинақтаушы зейнетақы қоры «МЖЗҚ» АҚ, «ЖЗҚ Қазақстан Халық банкі» АҚ, ЖЗҚ «БТА Қазақстан» АҚ.

Таза инвестициялық табыс соммасы зейнетақы активтерінен (жарналардан басқа), салымшыпардың зейнетақы жеке шоттарына орнапастыру (алушылар),

2006 жылдың ақпан айында 12, 2млрд. Теңгеге өсті(7, 30%) және 2006 жылдың бірінші наурызында 179, 4млрд теңге құрады. Салымшылардың жинақталған зейнетақы соммасы (алушылардың) инвистициалық табыстың таза үлесі 25, 87% құрайды, немесе ағымдағы жылдың ақпан айына 0, 90 пайызға өсті.

Жинақтаушы зейнетақы қорының салымшыларының ақша қаражаттарының қозғалыс схемасы

1-транзитный шотқа зейнетақы салымдарына аудару;

2-қордың шотын аудару;

3-қордың активтерін сақтау және есептеу;

4- ұймның қызметі және оның шоты тұралы ақпарат беру, зейнетақы активтерін инвистициалық басқарылымын жүзеге асырады;

5- жинақтаушы зейнетақы қорының активтері;

6- қордың қаражаттарының орналасуын тапсыру,

7- қордың активтерін мақсатты орналасуын бақылау;

8- ивистициалық табыс;

9- табысқа салынған салықтан кейінгі зейнетақы төленеді.

Жинақтаушы зейнетақы қорының салымшыларын қосалғанда зейнетақы активтерінің қозғалыс жүйесін, мемлекеттік зейнетақы төлеу орталығы, жинақтаушы зейнетақы қорының, ұйымдар, зейнетақы активтерін инвистициалық басқарылуын жүзеге асырады, банк, костадиандар. Жинақтаушы зейнетақы қорының ұйымдарымен қарым қатынасы, зейнетақы активтерін инвистициалық басқарылуын жүзеге асырады, қордың активтерін басқарылуын келісім шартта негізделеді. Келісім шарт шешу жолдарының тәртібі қордың ережелерінде белгіленеді. зейнетақы активтерін инвистициалау акивтерін басқаруға арналған ұйым, инвистициалық процеске қандайда бір іс әрекет етуге зейнетақы қорының құқығы жоқ, өйткені инвистициалық нәтижеге осы ұйым жауап береді.

3. Зейнетақы активтері

Зейнетақы активтерінің өсу динамикасы

Көрсеткіш

1999

2000

2001

2002

2003

2004

01. 2005

Көрсеткіш:

Зейнақы активтері, млрд теңге