Салық комитетінің төлемдерін бақылау ақпараттық жүйесі

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 3 . 4
1.Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 5 . 23
1.1 ҚР салықтары және салық
жүйесінің сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 5 . 13
1.2 Салық комитетінің сипаттамасы ... ... ... 14 . 16
1.3 АЖ құрудың мақсаты мен тағайындалуы ... 16
1.4 АЖ қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... 17 . 21
1.5 АЖ концептуалды сызбасы ... ... ... ... ... 21 . 23
2. АЖ жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 24 . 29
2.1Мәселе қойылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 24
2.2 Кіріс ақпарат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 24 . 26
2.3 Шығыс ақпарат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 26 . 27
2.4 Программалық жабдықтау сипаттамасы ... . 27 . 29
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... 31
Қосымшалар

Қазақстан Республикасының бүгінгі таңдағы даму кезеңі қоғамдық құрылыспен қатар экономикалық, шаруашылық және қаржылық салаларда түбегейлі өзгерістермен сипатталады. Экономикадағы және шаруашылық салалардағы зандарды және нарық заңнамаларын қолданудағы нарықтық қатынасқа көшу, нарықтық құрылымды құру мен іске асыру біздің көзқарасымыз бен ісімізді түбегейлі өзгертеді. Біз жаңа мемлекет болып қалыптасып, өзінің жоспарларын жүзеге асыру үшін қаржы қажет болады, сондықтан әрбір мемлекет сияқты Қазақстан Республикасыда салық саясатын жүргізеді.
Салық дегеніміз бюджетке төленетін міндетті төлем. Бұл төлемдерді алдын ала белгіленген мөлшерде және Қазақстан Республикасының Салық заңнамалары мен Кодексі арқылы реттеледі. Қазақстан Республикасының салық жүйесі КРСО құлдыраған кезде 1991 жылы құрылды. Бұл біздің мемлекет болып өз саясаттарымызды жүзеге асырудағы алғашқы шараларымыздың бірі болып есептелінеді. Қазақстан Республикасының салық жүйесі бірнеше элементтен тұрады. Салық қызметі органдары салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің толық түсуін, міндетті зейнетақы жарналарының және мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдардың толық және дер кезінде аударылуын қамтамасыз ету жөніндегі, сондай–ақ салық төлеушілердің салық міндеттемелерін орындалуына салық бақылауын жүзеге асыру жөніндегі міндеттер жүктеледі.
Салық қызметі органдары уәкілетті мемлекеттік орган мен салық органдарынан тұрады. Салық органдарына аймақаралық салық комитеттері, облыстар, Астана және Алматы қалалары бойынша салық комитеттері, аудандар бойынша салық комитеттері жатады. Арнайы экономикалық аймақтар құрылған жағдайда бұл аймақтардың аумағында салық комитеттері құрылуы мүмкін. Салық органдары тиісті жоғары тұрған салық қызметі органына төменнен жоғары қарай тікелей бағынады және жергілікті атқарушы органдарға жатпайды. Уәкілетті мемлекеттік орган салық органдарына басшылық жасауды жүзеге асырады. Салық органдарының бірінші басшыларын қызметке уәкілетті мемлекеттік органның бірінші басшысы тағайындайды. Қазақстан республикасының Салық комитетінің Қаржы министрлігіне қарайды.
Әрбір Қазақстан Республикасының азаматтары Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес және Қазақстан Республикасының Салық Комитетінің міндеттеріне қарай мемлекеттік бюджетке салық төлеуге міндетті. Салық және бюджетке төленетін басқа міндетті төлемдерді Қазақстан Республикасының Салық Кодексі заңдары арқылы реттеледі. Нарықтық экономиканың қалыптасу кезеңінде салық

1. “Статистиканың жалпы теориясы” Ызғарбек Әміреұлы, Алматы-1998ж.
2. Системы управления базами данных и знаний: Спра¬вочное издание./ Под ред. А.Н. Наумова. - М.: Фи¬нансы и статистика, 1991. – 352 с.
3. Стороженко Л.А., Матвеева И.А. Информационно-ком¬пьютерные системы учета в Республике Казахстан./ Сборник статей “Информационные системы в экономике”. - Алматы: Экономика – 1997 г. - с.87-93.
4. Н. Назарбаев Қазақстан – 2030, Ел президентінің Қазақстан халқына жолдауы, Білім:1998ж.
5. Қ.С. Байшоланова Ақпараттық жүйелер теориясы, Алматы: Экономика -2002ж.
6. Н.Б.Бралиева, Қ.С.Байшоланова, Н.Л.Гагарина “Экономикадағы ақпараттық жүйелері”. Оқу құралы. Алматы, 2001
7. Н.Б.Бралиева, Л.А.Байбөлекова, Қ.Т.Балашов “Ақпараттық менеджмент негіздері”. Оқу құралы. Алматы: Экономика, 2000
8. “Жалпы мемлекеттік салықтар” Б.Ж. Ермекбаева, Алматы, Экономика 1997

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Т.Рысқұлов атындағы Қазақ Экономикалық Университеті

Қолданбалы информатика кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Салық комитетінің төлемдерін бақылау
ақпараттық жүйесі

Тексерген: Қайнарбаева Г.Б
Орындаған: АЖ 204

Шампикова А.К

Алматы 2007ж.

Жоспар

Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
. 3 – 4
1.Негізгі бөлім
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 5 – 23
1.1 ҚР салықтары және салық
жүйесінің сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
– 13
2. Салық комитетінің сипаттамасы ... ... ... 14 – 16
3. АЖ құрудың мақсаты мен тағайындалуы ... 16
4. АЖ қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... 17 – 21
5. АЖ концептуалды сызбасы ... ... ... ... ... 21 – 23
2. АЖ жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
24 – 29
2.1Мәселе қойылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 24
2.2 Кіріс ақпарат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
24 – 26
2.3 Шығыс ақпарат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
– 27
2.4 Программалық жабдықтау сипаттамасы ... . 27 – 29
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
30
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... 31
Қосымшалар

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасының бүгінгі таңдағы даму кезеңі қоғамдық
құрылыспен қатар экономикалық, шаруашылық және қаржылық салаларда түбегейлі
өзгерістермен сипатталады. Экономикадағы және шаруашылық салалардағы
зандарды және нарық заңнамаларын қолданудағы нарықтық қатынасқа көшу,
нарықтық құрылымды құру мен іске асыру біздің көзқарасымыз бен ісімізді
түбегейлі өзгертеді. Біз жаңа мемлекет болып қалыптасып, өзінің жоспарларын
жүзеге асыру үшін қаржы қажет болады, сондықтан әрбір мемлекет сияқты
Қазақстан Республикасыда салық саясатын жүргізеді.
Салық дегеніміз бюджетке төленетін міндетті төлем. Бұл төлемдерді алдын
ала белгіленген мөлшерде және Қазақстан Республикасының Салық заңнамалары
мен Кодексі арқылы реттеледі. Қазақстан Республикасының салық жүйесі КРСО
құлдыраған кезде 1991 жылы құрылды. Бұл біздің мемлекет болып өз
саясаттарымызды жүзеге асырудағы алғашқы шараларымыздың бірі болып
есептелінеді. Қазақстан Республикасының салық жүйесі бірнеше элементтен
тұрады. Салық қызметі органдары салық және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдердің толық түсуін, міндетті зейнетақы жарналарының және
мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдардың толық
және дер кезінде аударылуын қамтамасыз ету жөніндегі, сондай–ақ салық
төлеушілердің салық міндеттемелерін орындалуына салық бақылауын жүзеге
асыру жөніндегі міндеттер жүктеледі.
Салық қызметі органдары уәкілетті мемлекеттік орган мен салық
органдарынан тұрады. Салық органдарына аймақаралық салық комитеттері,
облыстар, Астана және Алматы қалалары бойынша салық комитеттері, аудандар
бойынша салық комитеттері жатады. Арнайы экономикалық аймақтар құрылған
жағдайда бұл аймақтардың аумағында салық комитеттері құрылуы мүмкін. Салық
органдары тиісті жоғары тұрған салық қызметі органына төменнен жоғары қарай
тікелей бағынады және жергілікті атқарушы органдарға жатпайды. Уәкілетті
мемлекеттік орган салық органдарына басшылық жасауды жүзеге асырады. Салық
органдарының бірінші басшыларын қызметке уәкілетті мемлекеттік органның
бірінші басшысы тағайындайды. Қазақстан республикасының Салық комитетінің
Қаржы министрлігіне қарайды.
Әрбір Қазақстан Республикасының азаматтары Қазақстан Республикасының
Конституциясына сәйкес және Қазақстан Республикасының Салық Комитетінің
міндеттеріне қарай мемлекеттік бюджетке салық төлеуге міндетті. Салық және
бюджетке төленетін басқа міндетті төлемдерді Қазақстан Республикасының
Салық Кодексі заңдары арқылы реттеледі. Нарықтық экономиканың қалыптасу
кезеңінде салық саясатының негізгі бағыты немесе салық саясатының басты
мақсаты — салық жүйесін құру және оның тиімді қызмет етуіне мүмкіншілік
беретін салық механизмін іске асыру.
Салық жүйесі — өзінің құрамы жағынан бірнеше компоненттерден тұратын
күрделі модель. Салық жүйесінің компонентерінің құрамына мынандай: қаржы
қатынастары және осы қатынасты анықтайтын салықтар; салық механизмі, яғни
салық салу әдістері мен жолдары; нұсқаулар мен әдістемелік құжаттар; салық
салуды басқару және салық қызметі органдары. Салық салуды ұйымдастыру,
салық салудың негізгі принциптері және т.б. салық механизміне жатады. Басты
мақсат — салық жүйеснің механизмінің жұмысының тиімділігін арттыру. Осыған
орай ЭЕМ базасында экономикалық талдауды автаматтандыру барынша объективті
қажеттілік болып тұр. Ол сапалы ақпаратты қызмет процесінің қожалық
іскерлігіне ЭЕМ–нің техникалық өркендеудің дамуына осы заманғы экономиканың
даму айналымының артықшылықтарына негізделген.
Берілген курстық жұмыстың негізгі мақсаты қаржы аналитигі — салық
комитетінің төлемдерін бақылаудың ақпараттық жүйесін қалыптастыру және
автоматтандыру болып табылады. Ол оның жұмысын жеңілдетуін қамтамасыз етіп,
кәсіпорынның қаржы мүлкін талдауға мүмкіндік береді.
Жұмыста Салық комитетінің жұмыс істеу тәртібінің сипаттамасы берілген,
ұйымның негізгі атқарылатын салық және басқа да міндетті төлемдердің
бюджетке түсуін талдау және болжау көрсетілген ақпараттық жүйе негізінде
ұйымдастыру жұмыстарын жүргізу қарастырылады. Сонымен қатар, экономикалық
ақпаратты сараптау жүйесін талдау және оның кемшіліктерін айқындау, негізгі
қамтамасыздандыру түрлері мен ақпараттық жүйедегі міндеттерді көрсету,
бағдарламалық құралдардың сипаттамасы мен осы берілген комплексті
сұрақтарды шешу және олардың кемшіліктерін анықтау баяндалады.

1.Негізгі бөлім
1.1 Қазақстан Республикасының салықтары және салық жүйесінің
сипаттамасы

Салық — мемлекеттік бюджетке заңды және жеке тұлғалардан белгілі бір
мөлшерде түсетін міндетті төлемдер.
Салықтар — шаруашылық жүргізуші субъектілердің, жеке тұлғалардың
мемлекет пен екі арадағы мемлекет бюджет арқылы жүзеге асырылатын, қаржы
қатынастарын сипаттайтын экономикалық категория. Салықтардың экономикалық
мәні мынада: салықтар шаруашылық жүргізуші субъетілер мен халық табысының
қалыптасуындағы қаржылық қатынастардың бір бөлігін білдіреді. Сондай–ақ
шаруашылық жүргізуші субъетілер мен халық табысының белгілі бір мөлшерін
мемлекет үлесіне жинақтап, жиынтықтаудың қаржылық қатынастарын көрсетеді.
Салықтар мемлекет құрылуымен бірге пайда болады және мемлекеттің өмір
сүріп, дамуының негізі болып табылады. Мемлекет құрылымының өзгеруі,
өркендеуі қашанда болса осы салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен
бірге қалыптасады.
Әрбір мемлекетке өзінің ішкі және сыртқы саясатын жүргізу үшін белгілі
бір мөлшерде қаржы көздері қажет. Салықтар — мемлекеттің тұрақты қаржы көзі
болып табылады.
Салықтардың мәнін толық түсіну үшін, олардың экономикалық маңызын
түсіну қажет. Ал салықтардың экономикалық маңызы олардың атқаратын
қызметіне тікелей қатысты.
Салық және бюджетке төленетін басқа міндетті төлемдерді Қазақстан
Республикасының Салық Кодексі заңдары арқылы реттеледі.
Кодекс заңдары арқылы салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдерді белгілеу, енгізу және еспетеу мен төлеу тәртібі жөніндегі билік
қатынастарын сондай–ақ мемлеккет пен салық төлеуші арасындағы салық
міндеттемелерін орындауға байланысты қатынасты реттейді.
Қазақстан Республикасының салық заңдары Салық Кодекстен, сондай-ақ
қабылдануы осы Кодексте көзделген нормативтік құқықтық актілерден тұрады.
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер төлеу жөніндегі
Салық Кодексінде көзделмеген міндет ешкімге жүктелінбейді.

Жеке табыс салығын есептеу мен ұстап қалу
және әлеуметтік салықты есептеу
ережесі

1. Осы Ережелер Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдер туралы Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық Кодексі)
153 және 318-баптарына сәйкес әзірленген және төлем көзінен салық салынатын
табыстар бойынша жеке табыс салығын есептеу мен ұстап қалу және жұмыс
берушінің қызметкерлердің табыстарын төлеуге арналған шығыстарынан
есептелетін әлеуметтік салықты есептеу тәртібін айқындайды. Жеке табыс
салығын есептеу мен ұстап қалу, сондай-ақ әлеуметтік салықты есептеу осы
Ережеге қосымшаға сәйкес жеке табыс салығын есептеу мен ұстап қалу және
әлеуметтік салықты есептеу бойынша есепті жасау жолымен жүзеге асырылады.

Әлеуметтік салықты есептеудің осы Ережеде белгіленген тәртібі
оңайлатылған декларация негізіндегі және шаруа (фермер) қожалықтарына
арналған арнаулы салық режимдерін қолданатын салық төлеушілерге таралмайды.

2. Есепте салық төлеуші мынадай деректерді көрсетеді:

1) 1-бағанда күнтізбелік жылдың тиісті айлары;

2) 2-бағанда Салық кодексінің 149-бабының 2-тармағына және
154, 156, 159, 161-баптарына сәйкес тиісті ай үшін жеке тұлғаға есептелген
Салық кодексінің 146-бабына сәйкес жеке табыс салығы салынатын және Салық
кодексінің 316-бабына сәйкес әлеуметтік салық салынатын табыстың сомасы;

3) 3-бағанда жылдың басынан бастап ұлғаю нәтижесiмен есептелген Салық
кодексінің 316-бабына сәйкес әлеуметтік салық салынатын табыстардың сомасы;

4) 4-бағанда 2-бағанда көрсетілген және Салық кодексінің
144-бабына сәйкес жылдың тиісті айы үшін салық салынуға жатпайтын
табыстардың сомасы;

5) 5-бағанда зейнетақы заңнамасына сәйкес тиісті ай үшін айқындалатын
міндетті зейнетақы жарналарының сомасы;

6) 6-бағанда жылдың басынан бастап ұлғаю нәтижесiмен міндетті
зейнетақы жарналарының сомасы;

7) 7-бағанда Салық кодексінің 152-бабы 1-тармағының
1), 4)-7) тармақшаларына сәйкес айқындалатын тиісті ай үшін салық
шегерімдерінің жалпы сомасы;

8) 8-бағанда 2-баған мен 4, 5, 7-бағандардың тиісті сомаларының
арасындағы айырмасы ретінде айқындалатын, жеке табыс салығы салынатын
табыстың сомасы;

9) 9-бағанда жеке табыс салығы салынатын табыс сомаларын (8-баған)
Салық Кодексінің 145-бабының 1-тармағында белгіленген салық ставкасына
көбейту жолымен айқындалатын есепті ай үшін есептелген жеке табыс салығының
сомасы;

10) 10-бағанда міндетті зейнетақы жарналарын қоспағанда, 2-бағанда
көрсетілген Салық кодексі 316-бабының 1-тармағына сәйкес әлеуметтік салық
салу объектілеріне жатпайтын тиісті ай үшін табыстардың сомасы;

11) 11-бағанда міндетті зейнетақы жарналарын қоспағанда, салық жылының
басынан бастап ұлғаю нәтижесiмен 10-бағанда айқындалған табыстардың сомасы;

12) 12-бағанда жұмыс берушінің 2-баған мен 5, 10-бағандардың тиісті
сомаларының арасындағы айырма ретінде айқындалатын тиісті ай үшін
әлеуметтік салық салынатын шығыстарының сомасы;

13) 13-бағанда жұмыс берушінің 3-баған мен 6, 11-бағандардың тиісті
сомаларының арасындағы айырма ретінде айқындалатын салық жылының басынан
бастап ұлғаю нәтижесiмен әлеуметтік салық салынатын шығыстарының сомалары;

14) 14-бағанда жұмыс беруші әлеуметтік салық салынатын шығыстардың
есептік сомасын айқындайтын айлардың санын білдіретін санға жылдың басынан
күнтізбелік жылдың соңына дейін қалған айлардың санын білдіретін санның
қатынасы ретінде айқындалатын қайта есептеу коэффициенті.

Қызметкер күнтізбелік жылдың ішінде жұмысқа орналасқан кезде, жұмыс
беруші әлеуметтік салық салынатын шығыстардың есептік сомасын есептеуді
әлеуметтік салық салынатын шығыстардың есептік сомасы айқындалатын айлардың
санын білдіретін санға қызметкер жұмысқа орналасқан айдан бастап
күнтізбелік жылдың соңына дейін қалған айлардың санын білдіретін санның
қатынасы ретінде айқындалатын қайта есептеу коэффициентін қолданумен
жүргізеді.

Қызметкер жұмыстан шығарылған кезде жұмыс беруші жұмыс істеген соңғы
ай үшін әлеуметтік салық салынатын шығыстардың есептік сомасын есептеуді
қайта есептеудің 1 деген коэффициентін қолдана отырып жүргізеді;

15) 15-бағанда жұмыс берушінің есепті ай үшін салық салынатын табыстың
сомасын (12-баған) қайта есептеу коэффициентіне көбейту
(14-баған) жолымен айқындалатын әлеуметтік салық салынатын шығыстарының
есептік сомасы;

16) 16-бағанда жұмыс берушінің (15-баған) салық салынатын шығыстар
сомасының есептік сомасына Салық кодексі
317-бабының 1 немесе 2-тармақтарында белгіленген ставканы қолдану жолымен
есептелген және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 21 маусымдағы
№ 683 қаулысымен бекітілген Әлеуметтік аударымдарды есептеу ережесіне
(бұдан әрі – Ереже) сәйкес есептелген Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру
қорына аударылған әлеуметтік аударымдардың сомасына азайтылған әлеуметтік
салық сомасы.

Салық кодексі 121-бабының 2-тармағында белгіленген талаптарға сәйкес
келетін тiрек-қимыл мүшесi бұзылған, есту сөйлеу көру қабiлетiнен айрылған
мүгедектер жұмыс iстейтiн мамандандырылған ұйымдар
әлеуметтік салықты есептеуді жұмыс берушінің (12-баған) әлеуметтік салық
салынатын шығыстарына Салық кодексі 317-бабының
4-тармағында белгіленген ставканы қолдану және Ережеге сәйкес есептелген
Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына аударылған әлеуметтік
аударымдардың сомасына азайту жолымен жүзеге асырады. Бұл ретте,
көрсетілген ұйымдар 15, 17-19-бағандарын толтырмайды;

17) 17-бағанда жұмыс берушінің әлеуметтік салық салынатын шығыстарының
есептік сомасынан әлеуметтік салық сомасының (16-баған) қайта есептеу
коэффицентіне (14-баған) қатынасы ретінде айқындалатын есепті ай үшін
әлеуметтік салықтың сомасы;

18) 18-бағанда алдыңғы айлар үшін есептелген әлеуметтік салықтың
сомасы;

19) 19-бағанда есепті ай үшін әлеуметтік салық сомасы (17-баған) мен
алдыңғы айлар үшін әлеуметтік салық сомасының (18-баған) айырмасы ретінде
айқындалатын тиісті ай үшін төленуге жататын әлеуметтік салықтың сомасы;

20) 20-бағанда Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік
аударымдар есептелетін Салық кодексі 144-бабының 1 тармағының 6)
тармақшасында көрсетілген әскери қызмет міндеттерін атқарған кезде әскери
қызметшілерді, ішкі істер органдарының, қаржы полициясының, қылмыстық-
атқару жүйесi органдары мен мекемелерiнің және мемлекеттік өртке қарсы
қызметтің қызметкерлерін ұстаудың ақшалай түріндегі табыстарын қоса
алғанда, жеке тұлғаның табыстары түріндегі жұмыс берушінің шығыстарының
сомасы.

Бұл ретте Есептің 2-19-бағандары әскери қызмет міндеттерін атқарған
кезде әскери қызметшілерді, ішкі істер органдарының, қаржы полициясының,
қылмыстық-атқару жүйесi органдары мен мекемелерiнің және мемлекеттік өртке
қарсы қызметтің қызметкерлерін ұстаудың ақшалай түрінде төленетін табыстары
бойынша толтырылмайды.

21) 21-бағанда Ережеге сәйкес есептелген әлеуметтік аударымдардың
сомасы көрсетіледі.
Салық салу механизмінің элементтері: субъект, объект, салық көзі, салық
ставкасы, салық өлшем бірлігі, салық оклады, салық жеңілдіктері, салық
төлеу мерзімімен тәртібі, салық төлеушінің және салық қызметі органдарының
құқығы мен міндеттері, салық төлеуін бақылау, салықтық жазалау шаралары.
Енді осы әрбір элементке қысқаша түсінік берсек.
Салық салу субъектісі — заң бойынша салық төлеу міндеті жүктелген жеке
және заңды тұлғалар.
Салық салу объектісі — табыс, мүлік еңбек ету түрі, қызмет көрсету,
ақшамен жасалатын операциялар, мүлікті басқаға беру, табиғи қорлрады
пайдалану, қосылған құн, айналым және т.б.
Мүлік пен іс-әрекеттер салық салу объектілері және салық салынуға
байланысты объектілері болып табылады, олардың болуына байланысты салық
төлеушінің салық міндеттемесі туындайды.
Салық базасы — салық салу объектісі мен салық салуға байланысты
объектінің құндық, физикалық немесе өзге де сипаттамалары, олардың
негізінде бюджетке төленуге тиіс салық және басқа да міндетті төлемдер
суммасы айқындалады. Салық ставкасы салық базасының өлшем бірлігіне салық
есептеулерінің шамасын білдіреді. Салық ставкасы салық базасының өлшем
бірлігіне процентпен немесе абсолютті суммамен белгіленеді.
Салық оклады — салық төлеушінің белгілі бір салық объектісінен төлейтін
салық суммасы.
Салық төлеу мерзімі — салық төленетін уақыт. Осы салық Кодекстің ерекше
бөліміне сәйкес жекелеген салықтар мен басқа да міндетті төлемдерге қатысты
белгіленген уақыт кезеңі салық кезеңі деп түсіндіріледі. Ол аяқталған соң
салық базасы айқындалады және бюджетке төленуге тиіс салық және басқа да
міндетті төлемдер соммасы есептеледі.
Басқа да міндетті төлемдер — бюджетке белгілі бір мөлшерде жүргізілетін
міндетті ақша аударымдары (алымдар, баждар, төлемақылар мен төлемдер);
Салықтар — мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгіленген, белгілі
бір мөлшерде жүргізетін қайтарымсыз және өтеусіз сипатта болатын бюджетке
төленетін міндетті ақшалай төлемдер;
Салық көзі — салық салынатын табыс.
Салық төлеуші — салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдерді төлеуші болып табылатын тұлға.
Тұлға — жеке және заңды тұға болып екіге бөлінеді. Жеке тұлға Қазақстан
Республикасының азаматы, шет мемлекеттің азаматы, азаматығы жоқ адам. Заңды
тұлға Қазақстан Республикасының немесе шет мемлекеттің заңдарына сәйкес
құрылған ұйым (шет елдік заңды тұлға).
Бағалы қағаздар — акциялар, борыштық бағалы қағаздар, туынды бағалы
қағаздар және Қазақстан Республикасының ззаңдарына сәйкес бағалы қағаздар
деп танылған мүліктік құқықтың өзге де объектілері.
Салық төлеу тәртібі — белгіленген мерзімде салықты төлеген кезде
алдымен бюджетке қандай салықтар төлеу керек екенін, яғни төлеу кезінде
белгілі бір дәйектілікті белгілейді.
Салық төлеудегі дәйектілік заң жүзінде бекітіледі де, мынандай
тәртіппен іске асырылады:
а) бірінші кезеңде барлық мүлікке салынатын салық төленеді , содан
кейін акциздер және баж салығы ;
б) екінші кезеңде жергілікті салықтар мен алымдар;
в) үшінші кезеңде басқа салықтармен алымдар;
Салық төлеушілер мен салық қызметі органдарының құқығы мен міндеттері салық
заңдары арқылы белгіленеді және реттеледі.
11-бап. Салық төлеушiнiң құқықтары
1. Салық төлеушi:

1) қолданылып жүрген салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi
төлемдер туралы, салық заңдарындағы өзгерiстер туралы салық қызметi
органдарынан ақпарат алуға;

2) салық қатынастары мәселелерi бойынша өз мүдделерiн жеке өзiне өз
өкiлi арқылы бiлдiруге;
3) салық бақылауы нәтижелерiн алуға;
4) салық бақылауы нәтижелерi бойынша салық және бюджетке төленетiн
басқа да мiндеттi төлемдердi есептеу мен төлеу жөнiнде салық қызметi
органдарына түсiндiрме табыс етуге;
5) жеке шотынан салық мiндеттемелерiнiң орындалуы бойынша бюджетпен
есеп айырысудың жай-күйi туралы көшiрме алуѓа;
6) осы Кодекс пен Қазақстан Республикасынық басқа да заң актiлерiнде
белгiленген тәртiппен салықтық тексеру актiлерi бойынша хабарламаға және
салық қызметi органдары лауазымды адамдарының әрекетiне (әрекетсiздiгiне)
шағым жасауға;
7) салық құпиясының сақталуын талап етуге;
8) салық салуға қатысы жоқ ақпарат пен құжаттар табыс етпеуге құқылы.
2. Салық төлеушiнiң Қазақстан Республикасының салық заңдарында
көзделген өзге де құқықтары бар.
12-бап. Салық төлеушiнiң мiндеттерi
1. Салық төлеушi:

1) осы Кодекске сәйкес салық мiндеттемелерiн дер кезiнде және толық
көлемiнде орындауға;
2) салық қызметi органдарының анықталған салық заңдарын бұзушылықтарды
жою туралы заңды талаптарын орындауға, сондай-ақ қызметтiк мiндеттерiн
атқаруы кезiндегi заңды қызметiне кедергi жасамауға;
3) нұсқама негiзiнде салық қызметi органдары лауазымды адамдарының
салық салу объектiсi және салық салумен байланысты объект болып табылатын
мүлiктi тексеруiне жол беруге;
4) салық есептiлiгi мен құжаттарды осы Кодексте көзделген тәртiппен,
сондай-ақ Қазақстан Республикасының трансферттік бағаларды қолдану кезінде
мемлекеттік бақылау мәселелерін реттейтін заңдарында көзделген ақпарат пен
құжаттарды табыс етуге;
5) осы Кодекске сәйкес қолма-қол ақшамен, төлемдiк банк
карточкаларымен, чектермен сауда операцияларын жасаѓан немесе қызметтер
көрсеткен кезде тұтынушылармен ақшалай есеп айырысуды фискальдық жады бар
бақылау-касса машиналарын мiндеттi түрде пайдалана және тұтынушының қолына
бақылау чегiн бере отырып жүргiзуге;
Қазақстан Республикасының салық заңдарына мыналар жатады: Қазақстан
Республикасының салық қатынастарын реттейтін Қазақстан Республикасы
Президентінің Заң күші бар Жарлығы Салық және бюджетке төленетін басқада
төленетін міндетті төлемдер туралың (Алматы, 24-сәуір, 1995 жылы); [4]
Қазақстан Республикасы Президенті мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің
актілері; Қазақстан Республикасы салық комитетінің нормативтік актілері.
Салықтар тікелей және жанама болып екіге бөлінеді. Тікелей салықтарға:
жеке және заңды тұлғалардың табысына салынатын салық, мүлік салығы, жер
салығы, бағалы қағаздармен жүргізілетін операцияларға салынатын салық, жер
қойнауынан пайдаланушылардың арнайы салығы мен төлемі, көлік құралдарына
салынатын салық және т.б. Жанама салықтарға қосылған құн салығы мен акциз,
баж салығы жатады. Жанама салықтарды сатушы емес сатып алушы, яғни тұтынушы
төлейді. Тауар немесе қызмет бағасына алдын ала салық енгізілмегендіктен,
іс жүзінде оны бюджетке сатушы аударады.
Қазақстан Республикасының салық жүйесіне сәйкес салықтар мынандай
түрлерге бөлінеді:
• корпорациялық табыс салығы.
• жеке табыс салығы.
• қосылған құн салығы.
• акциздер.
• жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнайы төлемдері.
• әлеуметтік салықтар .
• жер салығы.
• көлік құралдары салықтары.
• мүлік салығы.
Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес алымдардың түрлері:
➢ Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін алым.
➢ Жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркегені үшін алым.
➢ Жылжымайтын мүлікке құқтарды және олармен жасалған мәмілерді
мемлекеттік тіркегені үшін алым.
➢ Радиоэлектрондық құралдардың және жиілігі жоғарғы құралдарды
мемлекеттік тіркегені үшін алым.
➢ Механикалық көлік құралдарымен тіркемелерді мемлекеттік тіркегені
үшін алым.
➢ Теңіз, өзен кемелері мен шағын көлемді мемлекеттік тіркегені үшін
алым.
➢ Азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алым .
➢ Дәрі- дәрмек құралдарын мемлекеттік тіркегені үшін алым.
➢ Автокөлік құралдарының Қазақстан Республикасының аумағы арқылы
жүру алымы.
➢ Аукциондардан алынатын алым.
➢ Елтаңбалық алым.
➢ Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензиалық алым.
➢ Телевизия және радио хабарларын тарату ұйымдарына радиожиілік
спектірін пайдалануға рұқсат беру үшін алым.
Қазақстан Республикасының салық жүйесінің төлемдер түрлері.
❖ Жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлемақы.
❖ Жер бетіндегі көздердің су ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемақы.
❖ Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемақы.
❖ Жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін төлемақы.
❖ Орманды пайдаланғаны үшін төлемақы.
❖ Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланғаны үшін төлемақы.
❖ Радиожиілік спектірін пайдаланғаны үшін төлемақы.
❖ Кеме қатынайтын су жолдарын пайдаланғаны үшін төлемақы.
❖ Сыртқы ( көрнекі) жарнаманы орналастырғаны үшін төлемақы.
Тағы айта кететін бір жайт салық алатын және салыққа иелік ететін
органдардың ерекшеліктеріне қарай салықтар жалпы мемлекеттік салықтар және
жергілікті салық болып бөлінеді. [8]
Жалпы мемлекеттік салықтарға мыналар жатады:
← заңды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы;
← қосылған құнға салынатын салық;
← акциздер;
← бағалы қағаздармен жасалатын операцияларға салынатын салық;
← жер қойнауын пайдаланушылардың арнайы салығы мен төлемдері.
Жергілікті салықтар мен алымдарға:
▪ жер салығы;
▪ заңды және жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салық;
▪ көлік құралдарына салынатын салық;
▪ кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғаларды және заңды
тұлғаларды тікегені үшін алынатын алым;
▪ аукционда сатудан алынатын алым;
▪ әлеуметтік салық;
▪ қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемақы;
▪ су ресурстарын пайдаланғаны үшін төленетін төлемдер;
▪ жеке табыс салығы;
▪ басқа да жергілікті бюджетке түсетін салықемес төлемдер;
Аталған жергілікті салықтарға қысқаша тоқталып кетсек.
Жер салығы. Жер құығына ие тұлғаларға салынады. Салық салу объектісі
жер учаскелері болып табылады. Жер учаскесі салық базасы болады, ал базалық
ставкалары осы жерді пайдалану мақсаттарына қарай анықталады. Жер салығының
өлшем бірлігі шарушылықты жүргізудің нәтижесі бойынша емес, ол жердің
құнарлығына, орналасуына және сумен қамтамасыз етілуіне байланысты салық
салады.
Мүлік салығы. Мүлікке құқығы бар заңды және жеке тұлғалардың мүлікті
кәсіпкерлік мақсатта падалануына және пайдалануына байланысты. Мүлік
салығын жеке тұлғалар кәсіпкерлік мақсатта пайдаланбаған жағдайда мүлік
бағасының 0,5 % - төлейді.
Көлік құралдарына салынатын салық. Қазақстан Республикасында
мемлекеттік тіркеуге жататын және есепте тұрған көлік құралдары салық салу
объектісі болып табылады. Көлік құралдарына салық салу үшін оның
двигательінің көлеміне, жүк көтергіштігіне және т.б. байланысты салынды.
Жеке табыс салығы. Салық төлеушілердің төлем көзінен салық салынатын
табыстарына: қызметкерлердің табысы, біржолғы төлемдерден алынатын табыс,
жинақтаушы зейнетақықорларынан берілетін зейнетақы төлемдері, дивиденттер,
сыйақылар, ұтыстар түріндегі табыстар, степендиялар, жинақтаушы сақтандыру
шарттары бойынша табысы жатады.
Қосылған құн салығы. Қосылған құн салығы тауарларды (жұмыстарды, қызмет
көрсетулерді)өндіру және олардың айналу үрдісінде қосылған, оларды өткізу
бойынша салық салынатын айналым бойынша бюджетке төленуге тиісті қосылған
құн салығы сатылған тауарлар (жұмыстар, қызмет көрсетулер) үшін есептелген
қосылған құн салығының соммасы мен алынған тауарлар (жұмыстар, қызмет
көрсетулер) үшін төленуге тиісті қосылған құн салығының соммасы арасындағы
айырма ретінде айқындалады. Қосылған құн салығының салық салу объектілері
болып: салық салынатын айналым және салық салынатын импорт қосылған құн
салығын салу объектілері болып табылады.

Салық Комитетінің сипаттамасы

Қандай да болмасын әрбір ұйымдар жұмыс жүргізу үшін өздерінің жалпы
заңдарын шығарып, соның негізінде жұмыс ұйымдастырып, басқарып отырады. Сол
сияқты Салық инспекциясының да өзіне тиісті жалпы ережелері, заңдары бар.
Осы заңдарда, ережелерде аталмыш ұйымның қызметтері мен міндеттері туралы
айтылады және де құрылымдық бөлімдерге қойылатын талаптар да айталады.
Әрбір салық комитетінің басқармасы үш негізгі бөлімдерден тұрады:
• Талдау және болжау бөлімі.
• Төлемдерді есепке алу.
• Ірі салық төлеушілердің мониторингі бөлімі.
Бұл басқарманың негізгі міндеттері мен қызметтері:
• Салық және басқа да міндетті төлемдердің бюджетке түсуі бойынша
Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің Салық Комитетінің
белгілеген есеп берулерді құру және ұсыну.
• Болжамдық көрсеткіштердің орындалуына талдау жасау және салық және
басқа да міндетті төлемдердің бюджетке түсуінің динамикасын көлемі
және соммасы бойынша көрсету, Қазақстан Республикасының Қаржы
Министрлігінің Салық Комитеті жүргізген мемлекеттік бюджетіне және
қалалық, аудандық Маслихаттың жергілікті бюджетіне кіріске алу
жөніндегі қолы.
• Салық және басқа да міндетті төлемдердің бюджетке түсуін есепке
алуды жүргізу және ұйымдастыру.
• Мемлекеттік және аймақтақ деңгейде ірі салық төлеушілердің
электрондық мониторингін жүргізу.
• Ірі салық төлеушілер беретін мәліметтерді кешенді түрде талдау
және салықтық есеп берулермен салыстыру, бұл талдаудың мақсаты ірі
кәсіпорындарды анықтау және осыған байланысты қосымша салық салу
қоймасын жасау.
• Осы құзырлы басқарма аумағында салық және басқа да міндетті
төлемдерді қарастыратын салық заңнамалары мен заң актілерінің
орындалуына бақылау жасау.
• Салық және басқа да міндетті төлемдерді қарайтын заңнамалар мен
заң актілерінің тиімділігн анықтау және салықтық әкімшілік
тіркеулердің жүзеге асуына ұсыныстар енгізу.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.