Қаржылық институттардың қызметін реттеу

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 42 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

МазмұныКіріспе: 1

3: ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ҚАРЖЫЛЫҚ ИНСТИТУТТАР ҚЫЗМЕТІН РЕТТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

МазмұныКіріспе: 1. 1

3: Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарының қызметін мемлекеттік реттеудің қажеттілігі, мақсаттары мен міндеттері

МазмұныКіріспе: 1. 2

3: Қаржылық институттардың қызметін реттеу ерекшеліктері

МазмұныКіріспе: 1. 3

3: Шетел тәжірибелерінде қаржылық инситуттар қызметін реттеу ережелері

МазмұныКіріспе: 2

3: ҚАРЖЫЛЫҚ ИНСТИТУТТАРДЫҢ ҚЫЗМЕТІН РЕТТЕУДЕГІ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҰЛТТЫҚ БАНКІНІҢ РОЛІ

МазмұныКіріспе: 2. 1

3: Қазақстан Ұлттық Банкiнiң қаржы ұйымдары қызметін бақылау мен қадағалауды ұйымдастыру тәртібі

МазмұныКіріспе: 2. 2

3: Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің реттеушілік қызметінің жағдайын талдау

МазмұныКіріспе: 2. 3

3: Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің қаржы институттарының қызметін реттеудегі орта мерзімдегі саясаты

МазмұныКіріспе: 3

3: ҚАРЖЫ ҰЙЫМДАРЫН РЕТТЕУ ЖӘНЕ ҚАДАҒАЛАУ РӘСІМДЕРІН ЖЕТІЛДІРУ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ

МазмұныКіріспе: ҚОРЫТЫНДЫ

3: 38

МазмұныКіріспе: ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

3: 39

МазмұныКіріспе:

КІРІСПЕ

Еліміз тәуеліздік алғаннан бері Қазақстанның ұзақ мерзімді перспективадағы әлеуметтік - экономикалық дамуы қаржылық қамтамасыз етуден және оны жүзеге асыру механизімінен тәуелді тиімді ұлттық экономиканы құру стратегиясын анықтайды. Қазақстанда қаржы институттарының қызметін мемлекеттік реттеудің барлық қадағалау және реттеу функцияларын мамандандырылған бір органның аясына біріктіруді көздейтін жаңа жүйе құрыла бастады. Осы жүйені құру шеңберінде кшенді реттеудің және қадағалаудың үйлестірілуі мен тиімділігінің, ақпараттылығының, қаржылық қызметті тұтынушылардың құқықтары мен мүдделерін қорғаудың жоғарғы дәрежесін қамтамасыз ету қажет. Қаржы секторын толыққанды реттеу үшін оны құрған кезде ықпал ету, Ұлттық банкпен және басқа мемлекеттік органдармен ақапарт алмасу рәсімдері мен өзара іс-қимыл сызбаларын айқындау қажет.

Қазақстанда бүгінгі күні қаржылық қызмет көрсетуге қажеттілікті толық дәрежеде қанағаттандыруға мүмкіндік беретін қаржы институттарының көп деңгейлі жүйесі қалыптасты.

Ұлттық Банктің негізгі мақсаты Қазақстан Республикасында баға тұрақтылығын қамтамасыз ету болып табылады. Сол себепті қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын, сондай-ақ құзыреті шегінде өзге де тұлғаларды реттеу, бақылау және қадағалау Ұлттық банктің негізгі міндеттерінің біріне жатады.

Қаржы ұйымдарының қызметiн реттеуде уәкiлеттi орган болып Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі табылады.

Қазақстан Ұлттық Банкі және оның ведомствосы Қазақстан Республикасының банк қызметі, сақтандыру және сақтандыру қызметi, валюталық реттеу мен валюталық бақылау, ақша төлемдері мен аударымдары, зейнетақымен қамсыздандыру, бағалы қағаздар нарығы, бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік, мемлекеттік статистика, кредиттік бюролар және кредиттік тарихты қалыптастыру, почта, Қазақстанның Даму Банкі, микроқаржы ұйымдары туралы заңнамасында белгіленген талаптарды қаржы нарығының субъектілері мен қатысушыларының сақтауын бақылауды жүзеге асырады, сондай-ақ өздерінің бақылау функцияларын жүзеге асыру барысында көрсетілген талаптарды бұзушылықтар анықталған жағдайда әкімшілік іс қозғайды не Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де шараларды қолданады.

Жұмыстың негізгі мақсаты - Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің қызметін бақылау мен қадағалауды ұйымдастыру тәртібін зерттеу, реттеушілік қызметін талдау, және Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі, оның қаржылық институттардың қызметін реттеудегі орнын зерттеу.

Осы мақсатқа қол жеткізу үшін мынадай міндеттерді шешу көзделген:

Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарының қызметін мемлекеттік реттеудің қажеттілігі, мақсаттары мен міндеттері;
Қаржылық институттардың қызметін реттеу ерекшеліктері;
Шетел тәжірибелерінде қаржылық инситуттар қызметін реттеу ережелері
Қаржылық институттардың қызметін мемлекеттік реттеу мен қадағалау тәртібі. Қазақстан Ұлттық Банкiнiң қаржы ұйымдары қызметін бақылау мен қадағалауды ұйымдастыру тәртібі
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің реттеушілік қызметінің жағдайын талдау
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің қаржы институттарының қызметін реттеудегі орта мерзімдегі саясаты
Қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау рәсімдерін жетілдіру перспективалары.

Жұмысты орындау барысында ақпараттық негіз ретінде отандық және шетелдік авторлардың еңбектері, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің сайтынан статистикалық көрсеткіштері қолданылды.

Жобалық жұмыс кіріспе, тақырыпты теориялық аналитикалық тұрғыдан ашатын бөлімдер және қорытындыны қамтыған.

1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ҚАРЖЫЛЫҚ ИНСТИТУТТАР ҚЫЗМЕТІН РЕТТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

1. 1 Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарының қызметін мемлекеттік реттеудің қажеттілігі, мақсаттары мен міндеттері

Қазіргі уақытта неғұрлым толық, жан-жақты және тиімді реттеу қажеттілігін түсіну өсіп отыр. Тұтастай алғанда, экономика үшін тәуекелдер туғызатын қызметтің барлық түрін қоса алғанда реттеу саласын және периметрін кеңейту, тәуекелдің реттеу периметрі шегінен тыс шоғырлануын болдырмау мүмкіндігін зерттеу болжанып отыр. Бұл ретте реттеу ұйымдарға емес, қызметтің түрлеріне бағдарлануы тиіс.

Қаржы нарығын мемлекеттік реттеу жүйесін реформалау мақсатында 2004 жылдан бастап қаржы нарығын қадағалау мен реттеу функциялары бөлек құрылған ведомство - Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігіне өтті. Ұлттық Банкке негізгі мақсат - баға тұрақтылығын қамтамасыз ету заңнамалық тұрғыдан бекітіліп берілді.

Қазақстан Республикасының қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттiк реттеу, бақылау және қадағалау «Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттiк реттеу, бақылау және қадағалау туралы» 2003 жылғы 4 шілдедегі № 474-ІІ Қазақстан Республикасының Заңына негiзделедi және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актілерінен тұрады [1] .

Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттiк реттеудің, бақылаудың және қадағалаудың мақсаттары:

1) қаржы рыногы мен қаржылық ұйымдардың қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету және тұтастай алғанда қаржы жүйесiне деген сенiмдi қолдау;

2) қаржы рыногында адал бәсекенi қолдауға бағытталған қаржылық ұйымдардың қызметi үшiн тең құқықтық жағдайлар жасау болып табылады.

Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттiк реттеудің, бақылаудың және қадағалаудың қағидаттары:

1) реттеудің ресурстары мен құралдарын тиімді пайдалану;

2) қаржы ұйымдары қызметінің және қаржылық қадағалаудың ашықтығы;

3) қаржы ұйымдарының жауапкершілігі болып табылады.

Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын мемлекеттiк реттеудің, бақылаудың және қадағалаудың міндеттері:

1) қаржылық ұйымдар қызметiнiң стандарттарын белгiлеу, қаржылық ұйымдарды корпоративтiк басқаруды жақсарту үшiн ынталандыру жағдайларын жасау;

2) қаржы жүйесіндегі тұрақтылықты сақтау мақсатында қаржы рыногы мен қаржылық ұйымдардың мониторингi;

3) қаржылық тұрақтылықты қолдау мақсатында қаржы рыногының қауiпке неғұрлым бейiм салаларында қадағалау ресурстарын шоғырландыру; 2012. 05. 07. № 30-V ҚР Заңымен 4) тармақша өзгертілді (бұр. ред. қара)

4) қаржылық қызметтерді тұтынушылардың мүдделерін қорғаудың тиісті деңгейін, сондай-ақ тұтынушылар үшін қаржы ұйымдарының қызметі және олар көрсететін қаржылық қызметтер туралы ақпараттың толықтығын және қолжетімділігін қамтамасыз ету болып табылады [2] .

Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес берiлген тиiстi лицензиясы жоқ тұлғалардың қаржы рыногында кәсiби қызметтi жүзеге асыруына жол берiлмейдi. Уәкiлеттi органның тиiстi лицензиясынсыз жасалған қаржылық қызмет көрсету бойынша мәмiлелер жарамсыз болып табылады. Ұлттық Банк өз қызметін Қазақстан Республикасының Үкіметімен үйлестіреді, өзінің қызметінде Үкіметтің экономикалық саясатын ескеріп отырады және егер өзінің негізгі функцияларын орындауға және ақша-кредит саясатын жүзеге асыруға қайшы келмейтін болса, оны іске асыруға жәрдемдеседі.

Қаржы ұйымдарының қызметiн реттеуде уәкiлеттi орган болып Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі табылады.

Сурет 1. Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің мiндеттерi

Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі қаржы ұйымдарының қызметiн мемлекеттік реттеу, бақылау және қадағалау мақсатында:

1) Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген жағдайларда қаржылық ұйымдарды ашуға (құруға), оларды ерiктi түрде қайта құру мен таратуға оның ішінде банк және сақтандыру холдингтерін ерікті түрде қайта ұйымдастыруға рұқсат бередi және оны керi қайтарып алады, сондай-ақ аталған рұқсаттар мен келісімдердi беру тәртібін айқындайды;

2) Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген жағдайларда қаржылық ұйымдардың, банк холдингтерінің, сақтандыру холдингтерінің басшы қызметкерлерi лауазымдарына адамдарды сайлауға (тағайындауға) келісім бередi не келісім беруден бас тартады, сондай-ақ аталған келісімдi берудiң не беруден бас тартудың тәртібін айқындайды; 2006. 05. 05 № 139-III ҚР Заңымен 3) тармақша өзгертілді (бұр. ред. қара) 2007 ж. 19 ақпанындағы өзгерістерді қара (ресми түрде жаряланған күннен бастап 6 ай өткенде қолданысқа енді)

3) Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген жағдайларда қаржы рыногында кәсiби қызметтi жүзеге асыруға лицензиялар беру, қолданылуын тоқтату және керi қайтарып алу тәртібін белгiлейдi, аталған лицензияларды бередi, қолданылуын тоқтатады және керi қайтарып алады;

4) қаржылық ұйымдар, қаржылық қызмет көрсетудi тұтынушылар, басқа да жеке және заңды тұлғалар үшiн Қазақстан Республикасының аумағында орындалуы мiндеттi нормативтiк құқықтық актiлер шығарады;

5) қаржылық ұйымдар үшiн, оның iшiнде шоғырландырылған негiзде пруденциялық нормативтердi және сақталуы мiндеттi өзге де нормалар мен лимиттердi бекiтедi;

6) банктердің, банк холдингтерінің және банк конгломераттарының қабылдайтын тәуекелдерін ескере отырып, олардың уәкілетті органның талаптарын орындауын айқындауға арналған ішкі рәсімдерді бекітеді; 2010. 19. 03. № 258-ІV ҚР Заңымен 6) тармақша өзгертілді (бұр. ред. қара)

7) қаржылық ұйымдар мен олардың аффилиирленген тұлғалары есептілігінің (қаржылық есептiлiктi қоспағанда) тiзбесiн, нысандарын, табыс ету мерзiмдерi мен тәртібін белгілейді;

8) қаржылық ұйымдар, банк және сақтандыру холдингтері акционерлерінің жалпы жиналысына қатысу үшін өз өкілін жібереді; 2006. 31. 01. № 125-III ҚР Заңымен 8) тармақша өзгертілді (бұр. ред. қара)

9) Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген жағдайларда және шектерде, оның iшiнде аудиторлық ұйымды тарту арқылы қаржылық ұйымдар мен олардың аффилиирленген тұлғаларының қызметiн тексередi;

10) қаржы рыногында қызметті жүзеге асыруға лицензия беру туралы уәкілетті органға өтініш білдірген заңды тұлғаларды Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда және шектерде тексереді;

11) қаржылық ұйымдарға, қаржылық ұйымдардың ірі қатысушыларына, банк және сақтандыру холдингтеріне, банк конгломераттары мен сақтандыру топтарының қатысушыларына Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген шектеулi ықпал ету шараларын, мәжбүрлеу шараларын және санкцияларды, оның ішінде тәуекелді азайту мақсатында қолдану тәртiбiн айқындайды және оларды қолданады;

12) банктердің, банк холдингтерінің және банк конгломераттарының қызметінде туындайтын тәуекелдерді бағалау әдістерін қолданады;

13) Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген жағдайларда Қазақстан Республикасының Үкіметімен келiсе отырып, қаржылық ұйымдардың лекцияларын мәжбүрлеп сатып алу туралы шешiм қабылдайды;

14) Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген жағдайларда қаржылық ұйымдардың тарату комиссияларының қызметiн бақылауды жүзеге асырады;

15) қаржылық ұйымдар туралы мәлiметтердi (қызметтiк, коммерциялық, банктiк немесе өзге де заңмен қорғалатын құпияны құрайтын мәлiметтердi қоспағанда), оның iшiнде оларға қолданған шаралар туралы ақпаратты бұқаралық ақпарат құралдарында жариялайды [3] .

Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі қаржы мониторингіне жататын ақшамен немесе өзге де мүлікпен операциялар туралы ақпаратты тіркеу, сақтау және ұсыну бөлігінде қаржы ұйымдарының заңсыз жолмен алынған кірістерді заңдастыруға және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы Қазақстан Республикасының заңнамасын орындауын, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ішкі бақылауды ұйымдастыруын бақылауды жүзеге асырады.

Уәкілетті орган қадағалау функцияларын жүзеге асыру мақсаттарында банктерде, банк холдингтерінде, инвестициялық портфельді басқарушыларда, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарында, сақтандыру холдингтерінде өз өкілінің болуына құқылы. 2011. 05. 07. № 452-IV ҚР Заңымен 3-тармақ өзгертілді (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін үш ай өткен соң қолданысқа енгізілді) (бұр. ред. қара) ; 2012. 05. 07. № 30-V ҚР Заңымен 3-тармақ жаңа редакцияда (бұр. ред. қара) Уәкiлеттi орган қаржы ұйымдарын, банк және сақтандыру холдингтерін, банк конгломераттарын және сақтандыру топтарын мемлекеттік реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі өзге де өкiлеттiктердi жүзеге асырады. Уәкiлеттi орган, Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген жағдайларды қоспағанда, қаржылық ұйымдардың қызметiне араласуға құқылы емес.

Уәкілетті орган бақылау және қадағалау функцияларын жүзеге асыру мақсаттарында уәкілетті органның қызметкерлері арасынан өзі тағайындайтын өз өкілін банктерге, банк холдингтеріне, инвестициялық портфельді басқарушыларға, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, сақтандыру холдингтеріне жібереді. Уәкілетті орган банктегі, инвестициялық портфельді басқарушыдағы, сақтандыру ұйымындағы өз өкілін кез келген уақытта ауыстыруға құқылы. Өкілдің негізгі міндеті уәкілетті органның бақылау және қадағалау функцияларын жүзеге асыруды қамтамасыз ету болып табылады.

1. 2 Қаржылық институттардың қызметін реттеу ерекшеліктері

Әлемдік тәжірибиеде қоғамдық дамудың таңдаған жолына байланысты қаржы нарығын реттеудің әр түрлі үлгілерін ерекшелеуге болады. Саудаға қатысушылардың қызметін реттейтін өкілетті органдар: эмитенттер, инвесторлар, кәсіби қор делдалары, нарық инфрақұрылымының ұйымдары. Осы процесс мемлекетпен қабылданған әлеуметтіксаяси бекітулерді шешуге бағытталған.

Қаржы нарығын реттеу деп - қатысушылардың қызмет көрсету процесінде пайда болатын қатынастар реттеу, сондай-ақ олармен осы қызметтерге өкілетті ұйымдар тарапынан операцияларды жүргізу олардың барлық қатысушыларын, қызметтерінің барлық түрін қамтитын қатынастарды айтамыз.

Қаржы нарығын реттеу бірқатар бағыттар бойынша қаржы нарығының әрбір кәсіби қатысушысының міндеттері мен құқықтарын анықтайтын заңдар мен басқа да нормативтік актілердің орындалуын талап ету мақсатында жүргізіледі.

Экономикасы дамыған шетелдік мемлекеттердің тәжірибиесі көрсеткендей, мемлекет мынадай негізгі функцияларды атқару қажет:

- Қаржы нарығын дамыту тұжырымдамасын және оны жүзеге асыру;

- Қаржы нарығын дамыту үшін заң актілерін жасау және жетілдіру;

- Нарықтың қызмет ету нрмаларын жасау және оларды жаңартып отыру;

- Инвестициялық институттардың қаржылық жағдайын бақылау;

Реттеу процесі алғашқы және қайталмалы нарықтарда жүргізіледі. Алғашқы нарықта мемлекеттік реттеудің міндеті айналымға қаржылық құралдарды шығарғанда және оларды тіркегенде біркелкі талаптарды қолдау. Қайталмалы нарықта мамандандыру туралы куәліктер, сонымен қатар қаржы нарығында қызметті жүргізуге құқық беретін лецензия беріледі және нарықтың кәсіби қатысушыларының аттестациясы жүргізіледі.

Қаржы нарығын реттеудің мақсаттары:

қаржы нарығының барлық қатысушыларының жұмыстары үшін тәртіпті ұсыну және оларға жағдай жасау;
қатысушыларды әділетсіз және алаяқ жеке тұлғалардан немесе ұйымдардан қорғану;
сұраныс және ұсыныс негізінде қаржылық құралдарға еркін және ашық баға белгілеу процесін қамтамасыз ету;
кәсіпкерлік үшін ынтасы бар және тәуекелге тиісті сыйақыберетін тиімді қаржы нарығын құру;
қоғамдық мақсаттарға жету үшін нарыққа әсер ету;
жаңа нарықтарды ұйымдастыру, олардың құрылымын, бастауларын қолдау.

Қаржы нарығын реттеу тәсілдері

Реттеу әдістеріне байланысты

Мақсаттар және тәсілдер көзқарасы бойынша

Реттеу қай тарап арқылы жүргізілуіне байланысты

мемлекеттік
қаржы нарығының кәсіби қатысушылары

тікелей немесе әкімшілік
жанама немесе экономикалық

сыртқы
ішкі

Сурет 2. Қаржы нарығын реттеу тәсілдері

Сыртқы реттеу нарықтың барлық институттарының қызмет етуін қамтамасыз ететін заңды және нормативті актілердің орындалуына негізделеді. Ішкі реттеу тікелей нарық қатысушысымен қабылданған жеке нормативті құжаттарға, жарғыларға, ережелерге негізделеді. Сонымен қатар, макроэкономикалық деңгейде осы елдегі ішкі реттеуде мемлекеттің өзінің барлық заңдары мен нормативтерінің орындалуы, ал сыртқы реттеуде халықаралық сипаттағы нормативті актілердің орындалуы қажет.

Мемлекеттік реттеу - қаржы нарығында қалыптасатын қатынастарды мемлекеттік билік пен өкілетті органдардың реттеуі. Жекелей алғанда, Қазақстанда оны жүзеге асыратындар: Қазақстан Республикасының Президентінің аппараты, Үкімет, Қазақстан Республикасының қаржы нарығы мен қаржылық ұйымдарды реттеу және қадағалау Агенттігі, Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі монополияға қарсы саясат жөніндегі мемлекеттік комитет, Қазақстан РеспубликасыныңӘділет министрлігі және т. б.

Мемлекеттік реттеу оның қызметіне тікелей араласуы немесе нарыққа шаралар арқылы әсер етуі мүмкін.

Тікелей реттеу әдістері: қаржы нарығының субъектілерінің қызметіне міндеттерді талаптарды бекіткен заңды және нормативті актілердің шығарылуы; эмиссиялық бағалы қағаздарды шығаруды тіркеу және ондағы көрсетілген шарттар мен міндеттерді эмитенттердің орындалуын бақы лау; кәсіби қатысушылардың қызметін, қор биржасын, биржадан тыс нарықта айналыстаболатын қаржылық құралдар саудасын бағалайтын және техникалық қамтамасыз ететін ұйымдарды лицензиялау; қаржы нарығының кәсіби қатысушылар қызметін бақылау және заңнаманы бұзғаны үшін сәйкесінше санкцияны қолдану; қаржы нарығында заңнаманы бұзатын тұлғаларды табу қаржы нарығы қатысушыларының кәсіби және білім деңгейін жоғарылату бойынша жүйені ұйымдастыру болып табылады [4] .

Қаржы нарығын жанама реттеу мемлекеттің қарамағындағы экономикалық тұтқалар арқылы жүргізіледі. Олар: салық саясаты; ақша саясаты; мемлекеттік капиталдар; мемлекеттің меншігі мен ресурстары; сыртөы экономикалық саясат; сыртқы экономикалық саясат.

Өзін өзі реттеу бұл нарықтың кәсіби қатысушылар бірлестіктері тарапынан қаржы нарығын реттеу.

Қоғамдық реттеу де маңызды рөл атқарады. Ол қоғамдық пікір арқылы реттеу жүргізуді білдіреді.

1. 3 Шетел тәжірибелерінде қаржылық институттар қызметін реттеу ережелері

АҚШ-тың федералдық резервтік жүйесі өзінің мәні жағынан басқа елдердің орталық эмиссиялық банктеріне балама болып келеді, бірақ оның ұйымдастырылуында осы елдің федералдық саяси жүйесінің негізі жатыр.

ФРЖ өзінің құрылымы мен басқару қағидалары бойынша басқа елдердің орталық банктерінен өзгешеленеді.

ФРЖ-ні құру кезінде ескерілген негізгі критерийлердің бірі- жергілікті банктердің мүдделерімен санасу және басқарудың шамадан тыс орталықтандырылуын болдырмау. Осыдан ФРЖ-нің құрылымы шығады: Орталық банк бір мекемеден ғана құрылмайды, ол Вашингтондағы Басқарушылар кеңесінің басшылығымен 12 регионалды резервтік банктерден тұрады. ФРЖ-нің құқықтық мәртебесі де ерекше: АҚШ үкіметімен және бүкіл мемлекеттік мекемелер жүйесімен тығыз байланыста бола тұрып, федералдық резервтік банктер формалды түрде мемлекеттік болып саналмайды. Өйткені, олардың капиталдары коммерциялық банктердің үлес- жарна пұлдары есебінен құралған. Осыған қарамастан ФРЖ өзінің жетекші органдарының құрамы, қызметтері, принциптері және жүргізілетін саясатының критерийлері бойынша АҚШ-тың басты үкіметтік мекемелерінің қатарына жатады.

ФРЖ үш деңгейлі жұмыс органдарынан тұрады- Басқарушылар кеңесі; 12 федералдық резерв банктері; 6 мыңға жуық ФРЖ-нің мүше банктері. Одан басқа ФРЖ-ге екі комитет кіреді: ашық нарықтық Федералдық комитеті (АНФК) және Федералдық консультативтік кеңес.

Барлық ақша және банк жүйелерінің өзегі- ФРЖ-нің Басқарушылар кеңесі. Ол елдегі ақша және банк жүйелерін жалпы басқаруға және жұмысын бақылауға жауапты. Кеңестің жеті мүшесін конгрестің мақұлдауымен президент тағайындайды. Өкілеттік мерзімі - 14 жыл, әр екі жылда Кеңестің бір мүшесі ауысады. Бұл Кеңес жүйелі түрде жұмыс істеуі үшін жоғары маман мүшелері болуы тәуелсіз болуы тиіс.

Басқарушылар Кеңесі ақша- кредит саясатының негізгі мәселелерін шешеді және оларды жүзеге асыруға қажетті өкілеттігі бар. 12 Федералдық резервтік банктердің үш негізгі белгісі болады:

олар орталық банктер болып саналады;
квази- қоғамдық банктер болып есептелінеді;
«банктердің банкісі».

АҚШ аумағы 12 федералдық резервтік банктерге бөлінген. Осылар арқылы Басқару кеңесінің негізгі саясаттары жүзеге асырылады. Бұлардың ішіндегі ең маңыздысы - Нью- Йорк қаласының федералдық Резервтік банкісі.

Бұл банктер қазір қоғамдық банктер болып табылады, яғни олар жеке меншіктің және қоғамдық бақылаудың нысанын бейнелейді. Олар коммерциялық банктердің меншігінде болғанымен, мемлекетпен, яғни Басқарушылар кеңесімен басқарылады.

Федералдық Резервтік банктер- «банктердің банкі», өйткені олар орталық банктің барлық қызметін орындайды. ФРЖ-нің жұмысына АНФК маңызды рөль атқарады. Ол ақша және қаржы нарығы арқылы коньюктураға әсер етудің негізгі оперативті огганы болып табылады. Ол ФРЖ есебінен мемлекеттік операцияларды сатып алу- сатуды жүргізу бойынша инструкциялар береді. Федералдық консультациялық кеңес коммерциялық банктердің 12 танымал басшыларынан тұрады. Ол Басқарушылар кеңесімен кездесулер жүргізіп, банктік саясат туралы өз ойларын айтып отырады.

Жеке коммерциялық банктермен күнделікті оперативтік байланысты 9 директордан тұратын басқарма жүзеге асырады (6-ы мүше банктер округынан, 3-і Басқарушылар кеңесімен тағайындалады) . Басқармада ірі банктер және өнеркәсіптік компаниялар бар. Федералдық резервтік банктерінің негізгі қызметін: ақша эмиссиясы, банктердің міндетті резервтерін сақтау, коммерциялық банктерді кредиттеу, АҚШ қазанылығына қаржылық қызмет көрсету және т. б. атқарады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.