Қазақстанның ата заңдары

Жуырда белгілі ғалым, Еуропа ғылым академиясының мүшесі Жанұзақ Әкімнің «Өлке» баспасынан «Қазақ идеясы» деген ғылыми-танымдық кітабы жарық көрді. Егемендік алып, дүниежүзілік қауымдастықтың мүшесі болған Қазақстан XXI ғасырға өз экономикасын нарықтық бағытқа түзеп, өркениетті елдердің қатарына қосылуға ұмтылуда. Тәуелсіздікті сақтау жолында зор тарихи міндеттер күтіп тұр. Ол үшін не істеу керек? Шығыс пен Батыстың құндылықтарының қайсысын таңдаймыз? Әлде жаһандану дәуірінде өзіміздің сара жолымызбен жүреміз бе? Осы өзекті проблемаларды шешуде қазақтың ұлттық идеясы қандай болу керек?
Жанұзақ Әкім өз еңбегінде осы сауалдарға жауап іздей отырып, халықтың әріден алғанда дәуірлік, беріден алғанда ғасырлық мұратын айқындайтын рухани философиялық ой қозғайды. Ұлттың тіліне, дініне, тарихы мен мәдениетіне, салт-дәстүріне негізделген идея — қоғам алдында, халық алдында өз міндетін атқаратын өміршең рухани дүние болмақ. Автор осы міндеттерді талдау мақсатында халқымыздың өткен тарихи және мәдени мұраларына жан-жақты тоқталып өтеді. Қазақстанның негізгі халқы қазақтар және олардың бабалары көне түркілер ерте заманнан бері әртүрлі құрылымдағы мемлекеттерді, оның ішінде Еуразияны билеп тұрған Дала империяларын құрғаны белгілі.
Тарих тереңіне үңілсек, біздің бабаларымыз Тұран тайпаларының одағы, сақтар, ғұндар, одан кейін түркі тайпалары құрған мемлекеттер мыңдаған жылдар бойы Қытай, Үндістан және Еуропа халықтарына биліктерін жүргізіп отырған. Олар Еуразия құрлығының тарихын жасауға көп үлес қосты. Ертедегі ойшылдар олардың тарихи рөлін сол кездегі цивилизацияларды жазалауға жіберген Құдайдың қамшысы деп түсінді. Ал кейбір батыс ғалымдары көшпенділер материалдық мәдениеттің дамуын тежеді деген пікір айтады. Ал автор көшпенділерді тек әскери күш ретінде қарау олардың тарихы туралы толық мағлұмат бермейтінін айта келіп, батыл әрі тың деректер келтіреді.
Иә, түркі халықтары заманында материалдық цивилизациясы дамыған Құшан, Ұлы Моғол мемлекеттерін құрды. Түркілерден шыққан ұлы ғалымдар, ойшылдар мен ақындар орта ғасырдағы «Шығыс немесе Мұсылман Ренессансының» негізін қалауға атсалысып, дүниежүзілік сәулет