Қазақстанның қорықтары



Салыстырмалы түрде ғылыми-техникалық процесс қоршаған ортаны бұзып, ластаған сайын қорықтар мен табиғи саябақтар маңызы арта түсуде. Туризм индустриясын құрудағы басты мәселелердің бірі, туристік қызығушылықты арттыратын ұлттық саябақтар торын ұйымдастыру. Оның мақсаты - бұл территориялардағы табиғатты қорғау, бұзылған ландшафты қалпына келтіру және нәтижесінде бұл территорияларды табыс табу көзі болатын, ұйымдастырылған кіру территориясына айналдыру.
1998 жылы республикада 887 мың гектар жерді алып жатқан 9 қорық, 580 мың гектар көлемдегі 4 табиғи ұлттық саябақтар еспке алынған. Ал, қазақстандағы ерекше қорғаудағы территориялар саны ел территотиясының 0,5 пайызын құрайды. Бұл ТМД елдерімен салыстырғанда әрине, аз.
Аталған ерекше табиғи территориялардың ішіне Шығыс Қазақстан обылсының еншісіне кіретіндері мыналар: қорықтар - Батыс Алтай, Марқакөл, Алакөл; ұлттық парктер - Катон-Қарағай; мемлекеттік табиғи резерв - Семей орманы; қорықшалар - Төменгі Тургусински, Тарбағатай, Қаратан құмы, Алет, Солдат шатқалы, Үржар және тағы басқалары.
Айта кететін жайт, 9 қорықтың бірі - екі реликті шағала және "Тоқты" қорықшалары базасы негізінде 1998 жылы Алакөл қорығы ұйымдастырылды. Бұғанға дейінгі аумағы 12,5 мың гектар болатын "Тоқты" және алма ағаштарынан тұратын 32 мың гектар "Лепсі" қорықшалары болған.
Алакөл табиғи қорығы - 1998 жылы 21сәуірде Алматы және Шығыс Қазақстан обылыстары территориясында (Үржар ауданы) 20 мың гектар жерде орын алған. Бүгінгі күні жұмыс атқарып отырған 10 қорықтың ең кішісі. Барлық қорық көлемі сегіз аймаққа бөлінген. Қорық территориясында 270 өсімдік түрі есептелген. Алакөл көлінде 156 балдыр түрі болса, жануарлар әлемінің 290 түрі бар: 315 құс, 21 сүтқоректілер - жәндіктер,жыртқыштар, кеміргіштер кездеседі. Осылардың ішінде сүткоректілердің түрлері кең тарған.
Қорықтың ашылу мақсаты - Тентек өзені суайрығын және Алакөл көлі аралдары - Үлкен, Орта, ждәне Тастыны қорғау болды. Осы территориядағы сулы-сазды кешенді, ұя салатын және көптеген сирек кездесетін Қазақстан

Қазақстанның қорықтары
Салыстырмалы түрде ғылыми-техникалық процесс қоршаған ортаны
бұзып, ластаған сайын қорықтар мен табиғи саябақтар маңызы арта түсуде.
Туризм индустриясын құрудағы басты мәселелердің бірі, туристік
қызығушылықты арттыратын ұлттық саябақтар торын ұйымдастыру. Оның мақсаты -
бұл территориялардағы табиғатты қорғау, бұзылған ландшафты қалпына келтіру
және нәтижесінде бұл территорияларды табыс табу көзі болатын,
ұйымдастырылған кіру территориясына айналдыру.
1998 жылы республикада 887 мың гектар жерді алып жатқан 9 қорық,
580 мың гектар көлемдегі 4 табиғи ұлттық саябақтар еспке алынған. Ал,
қазақстандағы ерекше қорғаудағы территориялар саны ел территотиясының 0,5
пайызын құрайды. Бұл ТМД елдерімен салыстырғанда әрине, аз.
Аталған ерекше табиғи территориялардың ішіне Шығыс Қазақстан
обылсының еншісіне кіретіндері мыналар: қорықтар - Батыс Алтай, Марқакөл,
Алакөл; ұлттық парктер - Катон-Қарағай; мемлекеттік табиғи резерв - Семей
орманы; қорықшалар - Төменгі Тургусински, Тарбағатай, Қаратан құмы, Алет,
Солдат шатқалы, Үржар және тағы басқалары.
Айта кететін жайт, 9 қорықтың бірі - екі реликті шағала және
"Тоқты" қорықшалары базасы негізінде 1998 жылы Алакөл қорығы
ұйымдастырылды. Бұғанға дейінгі аумағы 12,5 мың гектар болатын "Тоқты" және
алма ағаштарынан тұратын 32 мың гектар "Лепсі" қорықшалары болған.
Алакөл табиғи қорығы - 1998 жылы 21сәуірде Алматы және Шығыс
Қазақстан обылыстары территориясында (Үржар ауданы) 20 мың гектар жерде
орын алған. Бүгінгі күні жұмыс атқарып отырған 10 қорықтың ең кішісі.
Барлық қорық көлемі сегіз аймаққа бөлінген. Қорық территориясында 270
өсімдік түрі есептелген. Алакөл көлінде 156 балдыр түрі болса, жануарлар
әлемінің 290 түрі бар: 315 құс, 21 сүтқоректілер - жәндіктер,жыртқыштар,
кеміргіштер кездеседі. Осылардың ішінде сүткоректілердің түрлері кең
тарған.
Қорықтың ашылу мақсаты - Тентек өзені суайрығын және Алакөл көлі
аралдары - Үлкен, Орта, ждәне Тастыны қорғау болды. Осы территориядағы сулы-
сазды кешенді, ұя салатын және көптеген сирек кездесетін Қазақстан Қызыл
кітабына енген құстарды қорғау.
Табиғи әдемілігі бұл жерде сирек, қайталанбас флора мен фаунаға
бай. Алакөл қорығын шөлді және далалы қоңыр-күлгін, қарашірік топырақ
жамылғысымен жапқан. Мынандай үсімдіктер түрлері кездеседі: жусан, көлдер
жағалауы мен өзендер қуыстарында - тоғай ормандары, өскен қамыстар, дала
жусаны, жүзгін және тағы басқалары көптеп кездеседі.
Жануарлар әлемінен: қасқыр, түлкі, қоян, шошқа, ондатр, қоңыр
ая, борсық, арқар, тауешкі,марал - 12 түрден астам кездеседі. Көлде
сазанның 16 түрі, көлдік және өзендік маринка, корось және тағы басқа балық
түрлері кездеседі.
Қорықтың негізгі территориясына 2003 жылы сәуір мамыр айларында
барлық ірі суайрық көлдерінде қайық-байдаркалар кедлергісіз жүзу үшін
каналдарды тазарту жұмысы жүргізілген. 2004 жылы қорық қызметкерлері Алакөл
қазаншұңқыры құстар фаунасы құрамын анықтап, оның толық ұялайтын, ұшып
келетін және кететін құстар тізімін құрды.
Алакөл қорығынан кем түспейтін Шығыс Қазақстан обылысында
Марқакөл қорығы орналасқан.
Марқакөл қорығы - республикамыздағы құрылған алтыншы мемлекеттік
қорық. 1976 жылы 4 - тамызда Қазақ ССР Министрлер Советінің осы қорықты
ұйымдастыру туралы қаулысы шықты. Бұл шешімді өз елінің сұлу табиғатын
қорғауды сүйетін бүкіл жұртшылық қуанышпен қарсы алды.Қуаныш негізсіз емес
еді.
Үстіміздегі ғасырдың басында Марқакөлдің атағы жер жарған. Онда
балық қоры мол болғандықтан оны сатып алушы саудагерлер еліміздің түпкір-
түпкірінен келіп жататын. Балықшылар сүзекімен тәулігіне 400 пұтқа дейін
балық аулайтын. Көктемде балықтар уылдырық шашуға өзендер арналарына шығар
уақытта да сол маңға балықшылар ау менсүзектерді құрып, балықты көптеп
ұстайтын. Марқакөлде 700-дей балықшылар кәсіп жасапты. Міне, осылайша көл
балығын есепсіз аулау оның қорын кейінен мүлдем азайтып жіберді. "Бір
уақытта уылдырық шашуға балықтар өзендер бойына ағылғанда, олардың
көптігінен судан ат өткенде, жанталасқан балықтар ат аяғына соғып
жүргізбейтін" деп еске алады жергілікті ақсақалдар. Ал, бүгінде оны байқау
тіпті қиынға соғады.Сонымен бірге көл төңірегіндегі тау беткейлерінен орман
ағаштарын жаппай кесу етек алғандықтан, тау жоталары ашылып, "сидиып"
қалды. Бұрын тіршілік еткен өзен кәмшаты мүлде жойылып кетсе, көл маңынан
бұлғын, марал, тиін және суырды көру сирек кездесетін жағдайдға айналды.
Маракөл төңірегідегі табиғи ресурстардың осылай азая түсуі обылыс
жұртшылығыцн барынша ойландырды. Олар бұл көл мен оның айналасындағы табиғи
байлықтарын қорғау керектігін талап етті. Осыдан келіп ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Қазақстан қорықтары жайлы
Қазақстан Қызыл кітабы
Саябақ - елдiң сәнi
Ерементау қорығы
Қазақстан қорықтары және қызыл кітап
Қазақстан қорықтары жайында
Қорықтардың қоршаған ортаны қорғаудағы рөлі
Алматы қорығының сирек және жойылып бара жатқан жануарлар популяциясының экологиясы
Қазақстанның табиғи қорықтары
Қазақстан Республикасының қорықтары және олардың туризмдегі рөлі (Қорғалжын қорығы мысалында)
Пәндер