Қазақстанның соғыстан кейінгі жылдардағы әлеуметтік - саяси дамуы



20-жылдардың соңында жеңіске жеткен әміршіләкімшіл жүйе 40-50-жылдарда күшейіп тұрған еді. Қазақстан тарихын қоғамның сол кездегі саяси жүйесінсіз кезге елестету мүмкін емес. Оған адамның бостандығын аяққа басу, оның құқын елемеу, еңбекщілерді өндіріс құралдарынаан ажырату, оларды саясат пен мемлекеттік басқарудан шеттету сияқты теріс құбылыстар толығымен тән еді. Республикада, бүкіл елдегі сияқты, бір адамның
-И. В. Сталиннің жеке басына табыну үстемдік құрды. Қандай табыс болсын, соның басқару қабілетіне байланысты дәріптеліп, кемшіліктер мен өрескел қателіктерге көз жұма қаралды. Осының бәрі Қазақстаның қоғамдық-саяси дамуына теріс әсер етті. Ал мұның аса ауыр зиянды зардаптары болды. Әр түрлі даңғаза ұрандар астында саяси айыптар тағу, занды бұзу, билікті теріс пайдалану жаппай орын алды. Саяси жүйе өз негізінде дамуға қабілетсіздігін көрсетті. Бұл жүйенің жетекші күші болған Комунистік партия осы жүйенің барлық буындарының- Кенес мемлекетінің, кәсіподақтарының, косомолдың, кооперацианың және басқа қоғамдық ұйымдардың қызметіне өткен билік жүргізді. Қалыптасқан дәстүр бойынша партия органдарының қоғам өмірінің барлық салаларына таза әкімшілік бұйрық арқылы араласып отыруы партианың жетекшілік рөлі деп қабылданды.
Мемлекеттік органдардың құзырындағы мәселелерді тікелей шешу арқылы және халықшаруашылық әлеуметтік- мәдени міндеттерді шешуге қоғамдық ұйымдарды да барынша тарта отырып, партия олардың өз бетінше қызмет етуіне мемлекеттік бермеді.
Республиканың қоғамдық- саяси өмірі. Кенес қоғамның соғыстан кейінгі даму жоспары социализмнің сталиндік антидемократиялық, тоталитарлық үлгісінің құрамдас бөлігі еді. Алайдасоғыстың барлық тауқұметі мен қиыншылығынмайдан мен

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:   
Қазақстанның соғыстан кейінгі жылдардағы
әлеуметтік-саяси дамуы.

20-жылдардың соңында жеңіске жеткен әміршіләкімшіл жүйе
40-50-жылдарда күшейіп тұрған еді. Қазақстан тарихын қоғамның сол
кездегі саяси жүйесінсіз кезге елестету мүмкін емес. Оған адамның
бостандығын аяққа басу, оның құқын елемеу, еңбекщілерді өндіріс
құралдарынаан ажырату, оларды саясат пен мемлекеттік басқарудан
шеттету сияқты теріс құбылыстар толығымен тән еді. Республикада,
бүкіл елдегі сияқты, бір адамның
-И. В. Сталиннің жеке басына табыну үстемдік құрды. Қандай
табыс болсын, соның басқару қабілетіне байланысты дәріптеліп,
кемшіліктер мен өрескел қателіктерге көз жұма қаралды. Осының бәрі
Қазақстаның қоғамдық-саяси дамуына теріс әсер етті. Ал мұның аса
ауыр зиянды зардаптары болды. Әр түрлі даңғаза ұрандар астында
саяси айыптар тағу, занды бұзу, билікті теріс пайдалану жаппай орын алды.
Саяси жүйе өз негізінде дамуға қабілетсіздігін көрсетті. Бұл жүйенің
жетекші күші болған Комунистік партия осы жүйенің барлық буындарының- Кенес
мемлекетінің, кәсіподақтарының, косомолдың, кооперацианың және басқа
қоғамдық ұйымдардың қызметіне өткен билік жүргізді. Қалыптасқан дәстүр
бойынша партия органдарының қоғам өмірінің барлық салаларына таза әкімшілік
бұйрық арқылы араласып отыруы партианың жетекшілік рөлі деп қабылданды.
Мемлекеттік органдардың құзырындағы мәселелерді тікелей шешу
арқылы және халықшаруашылық әлеуметтік- мәдени міндеттерді шешуге қоғамдық
ұйымдарды да барынша тарта отырып, партия олардың өз бетінше қызмет етуіне
мемлекеттік бермеді.
Республиканың қоғамдық- саяси өмірі. Кенес қоғамның соғыстан
кейінгі даму жоспары социализмнің сталиндік антидемократиялық,
тоталитарлық үлгісінің құрамдас бөлігі еді. Алайдасоғыстың барлық
тауқұметі мен қиыншылығынмайдан мен тылда бірдей көтерген халықтың ой-
санасы соғыс қарсаңындағы жылдармен салыстырғанда айтарлықтай өзгерген
еді. Дегенмен бейбіт құрылысқа көшу жағдайында қоғамдық өмірдің
көптегенмәселелерді басқаша бағаланатын болды. Халық әлеуметтік
бағдарламаға бетбұрыс жасау қажеттігін анық түсіне бастады.
Алайда қоғамдық саның барлық деңгейлерінде сезіліп отырған
жаңарудың кешенді бағдарламасын жасауға орын тепкен әлеуметтік –
саяси құрылыс кедергі жасады. Мұның үстіне аса ауыр соғыста жеңіп
шығу сол кездегі қоғамдық – саяси жүйенің тиімділігі жоғары деген
жалған сезім туғызды, ал елді басқарып
отырғандардың көпшілігі билеудін әкімшіл әдістері ең тура жол деп
сенді.
40-50жылдардың басында сталинизом идеологиясы әбден асқынды.
1946жылғы наурызда өткен КСРО Жоғарғы Кенесінің сессиясында Жоспарлау
Комитетінің төрағасы Н. А Вознесенскийдің төртінші бесжылдық жоспар
туралы баяндамасында осы қағида жетекші партиялық бағыт деп
жариялады. Көз жетерлік тарихи кезенде коммунизмді орнату болады
деген қағида кеңес басшылығы тарапынан жиі-жиі айтылатын болды және
ол дайындалып жатқан коммунистік партияның үшінші бағдарламасының
жоспарында өз көрінісін табуға тиісті деп есептелді.
Сталиннің еңбегінде келешекте қала мен ауыл арасында
тарау-ақша қатынастарын тікелей өнімдер айырбасы алмастырады деген
тезіс коммунизмге өтудің негізгі шартарының бірі түсіндірілді және
оны Б.К. (б) П сезі қалады. И. В Сталиннің осы данышпандық еңбегінің
идеяларын жаппай насихаттаушылар социялистік қоғамның (шексіз
мүмкіншіліктері) туралы қалыптасқан сенімге сүйенді. КСРО-да жеңіп шыққан
социалистік қоғам тез қарқынмен коммунизмге жетуді қамтамасыз етеді деген
ұғым қалыптасты. Сонымен, коммунизмге өту проблемасы ғылымға жат, тұрпайы
пікірлермен алмастырылып, онын негізіне өнеркәсіптің кейбір салаланында
белгілі сандық көрсеткіштерге қол жеткізу алынды. Соғыстан кейінгі
онжылдықта қол жеткен табыстар КСРО-да 20-30-40 жылдарда орын алған өмірге
деген қарабайыр қөзқарастын жалғасы ғана болатын.
Жаңа қоғамдық-экономикалық формацияны күштеу әдістері арқылы
жасауға талпыну республиканың табиғи даму жолын бұзды. Насихат құралдары
көз жетерлік тарихи кезенде коммунизм орнату мүмкіндігі туралы пікірді
жаппай уағыздаумен айналысты.
Өзгерген өмірдің жаңа талаптарына қарамастан, соғыстан кейінгі
кезенде де ауыр өнеркәсіпті бұрынғыдай тез қарқынмен дамыту экономикалық
саясаттың басты принцпы болып қала берді. Ал халықтың материалдық
қажеттерін қанағаттандыру ісі, соғысқа дейінгі кезеңдегідей, екінші
кезектегі мәселе болып саналды. Осындай жағдайда насихат аппараты,
күнделікті ақпарат құралдары небары 20 жылдық мерзімде кенес халқы
коммунизмнің көкжиегін көреді деген өтірікті күн-түн демей адамдардың
санасына сінірумен айналысты. Осы “тамаша келешекке” жету жолында
еңбекшілер төзімді болуға, аянбай еңбек етуге, қандай азапты қиыншылықтар
болса да, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Соғыстан кейінгі Қазақстан ауыл шаруашылығы
Кеңес Одағында тоталитарлық жүйенің қалыптасуы
Қазақстан халқының әлеуметтік-демографиялық жағдайы (1939-1959 жылдар)
Шығыс Қазақстанның 1940 - 1950 жылдардағы экономикалық дамуы
Соғыстан кейінгі халық шаруашылығын қалпына келтіру жылдарындағы мәдени ағарту жұмысы
Қазақ КСР
Қазақстан кеңестер одағы құрамында
Соғыстан кейінгі жылдарда Қазақстанда білімнің, ғылымның мәдениеттің қалыптасуы мен даму үрдісін қарастыру
Соғыстан кейінгі Қазақстан (1946 - 1980 жж. )
Интеллектуалдық әлеует пен этномәдени өмірдің өзара ықпалдастығын зерделеу
Пәндер