Оңтүстік Қазақстан облысындағы мемлекеттік ақпараттық саясат: саяси-салыстырмалы талдау

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 49 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

«Саясаттану» кафедрасы

МАГИСТРЛІК ЖҰМЫС

Тақырыбы: Оңтүстік Қазақстан облысындағы мемлекеттік ақпараттық саясат: саяси-салыстырмалы талдау

Орындаған:

Ғылыми жетекшісі

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . .

I - тарау. Мемлекеттік ақпараттық саясаттың теориялық негіздері . . .

Мемлекеттік ақпараттық саясаттың қалыптасуының саяси аспектілері . . .
Ақпараттық технологиялардың қалыптасу факторлары . . .

II - тарау. Оңтүстік Қазақстан облысындағы мемлекеттік

ақпараттық саясат . . .

2. 1 Оңтүстік Қазақстан облысындағы мемлекеттік ақпараттық саясаттың жүзеге асырылу кезеңдері . . .

2. 2 Оңтүстік Қазақстан облысы бұқаралық ақпарат құралдарының

даму үрдісінің мониторингі /контент талдау/ . . .

Қорытынды . . .

Пайдаланылған әдебиеттер . . .

Қосымша . . .

КІРІСПЕ

Тақырыптың көкейкестілігі.

Мәселенің зерттелу деңгейі. Қазақстандағы бұқаралық ақпарат құралдарының пайда болуы, дамуы және қалыптасуы, ақпараттық саясатың жүргізілу барысы мәселелерін зерттеуде Қ. Атабаев, Ү. Субханбердина, З. Бекхожин, Ж. Кенжалин, Б. Кенжебаев, С. Қозыбаев, А. Сәрсенбаев тағы басқалардың жұмыстарының үлкен теориялық және әдістемелік үлестері бар.

Тақырыптың өнделу барысын, тұтастай алғанда, жоғары екендігін айта келіп, бір ескертетін нәрсе қазіргі қоғамда мемлекеттік ақпараттық саясатқа арналған әлі де талданған диплом жұмысы болған жоқ.

Диплом жұмысының мақсаты:

Зерттеудің міндеттері:

Зерттеу объектісі:

Зерттеу әдістері:

Жұмыс деректемелеріне

Дипломдық жұмыстың тәжірибелік құндылығы.

Диплом жұмысының құрылымы.

Кіріспеде

Дипломдық жұмыс құрылымы.

Қорытындыда

Қолданылған құжаттар тізімінде

I- тарау. МЕМЛЕКЕТТІК АҚПАРАТТЫҚ САЯСАТТЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

. Мемлекеттік ақпараттық саясаттың қалыптасуының саяси аспектілері

Билік органдары мен бұқаралық ақпарат құралдары арасындағы өзара байланыс қоғамдық қатынастардың аса күрделі салаларының бірі. Оның үстіне қазіргі замандағы жаһандану мен ақпараттар үрдістері бұқаралық ақпарат құралдарының беделін едәуір көтергені шындық. Мемлекеттік билік органдарының жұртшылықпен байланысының маңызды арнасы - БАҚ-мен арақатынасы бұрынғыдан да күрделеніп, қоғамдық маңызы артып, көп қырлы сипат алыпотырғаны белгілі.

Соңғы жылдары БАҚ, әсіресе, телевизия, қоғам және мемлекет туралы ақпараттың негізгі көзіне айналды. Мұны мемлекеттік билік органдары өз қызметінде ерекше сезінеді және оған оъективті түрде мүдделі.

Бұл мәселенің бірнеше қыры бар. Біріншіден, бүгінде бұқаралық ақпарат құралдарынсыз еліміздегі қоғамдық саяси жүйенің қалыпты қызмет жасауы мүмкін емес. Екіншіден, олар қоғамның демократиялық жолмен дамуының аса маңызды құралы болып табылады. Үшіншіден, демократия мен азаматтық қоғамның құқықтық және әлеуметтік үрдісінде дамуы, сөз жоқ, бұқаралық ақпарат құралдарына да кең құқықтық өріс ашып, қызмет жүйесін заңмен реттеуге мүмкіндік берді. Осы саламен жұмыста әлеуметтік психологиядағы мына бір ахуалды есте ұстаған жөн. Ашығын айтқанда, телевизия қазіргі саяси текетірестердің (баталиялардың) негізгі құралына айналды. Кейбір халықаралық сарапшылардың айтуынша, БАҚ, тіпті «қоғамда болып жатқан процестерге әлеуметтік бақылау жасау мәселесінде заң шығарушы, атқарушы және сот биліктерін белгілі мөлшерде ығыстырып шығарады» [1] . Мысалы, жұртшылықтың пікірінше, Президент пен конгреске қарағанда сенімге телевизия мен баспасөз лайықты дегенді АҚШ-дағы сауалнамалардың бекіткеніне бірнеше жыл болған [2] .

Билік тізгінін ұстаған адамдарға осы орайда әдейі ескертер мәселе - «сенімсіздік мәдениетінің» біздің елімізде де етек алуы әбден мүмкін. Оның тууының негізгі көзі, біздің болжауымызша, алдымен, әлеуметтік мәселелерден: аймақтардағы жұмыссыздықтың нақты төмендеуі жөніндегі ақиқат пен көщбояушылықтан, ауылдың ахуалы, білім беру сапасы, мектептерді ақпараттандырудың ақиқаты, балаларды мектепке тартудағы жалған мәліметтерден өріс алып, одан кейін барлық деңгейдегі билік тұтқаларына деген жаппай сенімсіздікке ұласуы ықтимал. Оның көптеген нышандарының бүгінде орын алып отырғандығын ешкім де теріске шығара алмайды.

Саяси жүйенің барлық әлементтері қызметіне әсер ете отырып, БАҚ олардың іс-қимылына жаңалықтар әкеліп, серпінділік береді, жан бітіреді, әлеуметтік топтар мүдделерімен байланыстырады. Мысалы, саяси партиялардың танымалығы, бұқаралығы, беделі және ықпалдылығы бүгінде олардың өз мақсаттарына БАҚ-ты пайдалана және тарта білу деңгейіне байланысты екендігі - даусыз шындық. Осы турасында ресейлік «независимая газета» басылымының бас редакторы, белгілі сааясаттанушы-журналист В. Третьяков: «БАҚ, әсіресе, телевизия - ірі саясаткерлердің Россия саясатына ықпалының бірден-бір тұтқасы, ал қалыпты партиялар жоқ жағдайда ірі телеканалдар формасы жағынан квазипартиялар (жалған партиялар), ал мәні жағынан олар партиялық құрылымдар болып табылады» деп жазады [3] . Ал бұндай үрдістердің соңғы бірер жылда біздің елімізде де орын ала бастағаны біз бәріміз де көріп, байқап отырмыз. Тәуелсіз деп аталатын «Таң», «31-арна», «Караван», «Время», «Новое поколение» тәрізді ақпарат құралдарын өз мүддесіне пайдалануға тырысатын, басқалармен солар арқылы саяси есеп айырысатын саясаткерлер, олигархтар бізде де бой көрсетіп отыр.

Қазіргі заманғы саяси жүйедегі, өзінің саяси тағдырындағы ақпарат құралдарының өскелен орны туралы мәселені өз мемуарларында сан мәрте көтерген Ресейдің тұңғыш Президенті Б. Н. Ельцин мынадай түйін жасаған: «БАҚ-ның әлділігі сондай олар бүгінде тіпті бүкіл мемлекеттік машинадан да әлеуетті болып шыға алады [4] . Әрине, бұл бағамда субъективизм әлементтері бар, алайда, саяси тартыстардағы әккі күрескердің бұндай қорытындысынан белгілі бір сабақ алу - одан маңыздырақ.

Қазақстандағы ақпараттық саясаттың қалыптасу кезеңдерін төмендегідей бөліп қарастыруға болады.

Бірінші кезең - 1992 жылға дейін посткеңестік кезең. Бұқаралық ақпарат құралдары толыққанды мемлекеттің бақылауында болды, жеке-меншік газеттер болмады. Бұл уақытта жеке-меншік, яғни сол кезде тәуелсіз газет, журналдар, телеарналар пайда болуын тек арман ретінде қарастырылды. Бұл кезеңде қазақстандық ақпарат құралдары жүйесінің алғашқы тарихи даму жылдары болды. Осы уақыт аралығында 1991 жылдың 28 маусымында «Баспа және басқа да бұқаралық ақпарат құралдары туралы» Қазақстан Республикасының заңы жарыққа шықты. Заң 42 баптан тұрды. Осы заңның негізгі жетістігі - цензураның алынып тасталғанында болды. Заң тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында қабылданғандықтан, жедел дамудың қарқыны талаптарын ескере алмауынан заңның көптеген ережелері тез ескіріп қалды.

Екінші кезең - 1992, 1996 жылдарды қамтиды, бұл уақыт аралығы ақпарат айдынында мемлекеттік билік күшінің қарқынды азаюымен, жеке меншік бұқаралық ақпарат құралдарының көптеп пайда бола бастауымен ерекшеленді. Осылайша мемлекеттік биліктің саясатын жүргізетін бұқаралық ақпарат құралдары бөлігі күрт азайды. Қазақстандық ақпараттық саясатты зерттеушілер бұл кезеңді Қазақстандағы бұқаралық ақпарат құралдарының «алтын ғасыры» деп атайды. Бұл уақытта, Қазақстандық бұқаралық ақпарат құралдары нарығы қалыптаса бастап, жаңа телеарналар, газеттер мен радиостанциялар ашылды. Жаңа газет, телеарналар ескі техникалардан арылып, олар қазіргі заманғы технологияларды, жаңа технологияларды меңгере бастады, олар медиа нарықты жаңа форматта жұмыс жасай бастады.

Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев 1992 жылғы «Қазақстанның егеменді мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының стратегиясында»: «Саяси демократия тәуелсіз бұқаралық ақпарат құралдарынсыз ақылға сыйымсыз болар еді. Сонымен бірге олардың объективсіздік пен теріс пиғылдықтың бүлдіруші әрі тұрақсыздандырушы күшін сезінуі, әлеуметтік жауапкершілігі болуға тиіс. Нақ сондықтан мемлекеттік өкімет құрылымдары қоғамдық пікірді зерттейді және өзінің іс-қимылын соған сәйкес түзетіп отырады», - деп, сонау тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында-ақ Қазақстанның дамуында сөз бостандығы мен ой бостандығының алдыңғы қатарда болатындығын атап көрсетті [5] .

Үшінші кезең - 1996, 1998 жылдар аралығын қамтиды, бұл уақытта БАҚ сандық және сапалық тұрғыдан дамуы қарқынды болды. Мемлекеттік бұқаралық ақпарат құралдары жекешелендіре бастады. Баспа мекемелері пайда бола бастады, облыстардың барлығында баспа машиналары әкелініп, газеттер жергілікті жерлерде басыла бастады. Мемлекеттік БАҚ мемлекеттік саясатты жүргізуге арналған арнайы мемлекеттік тапсырыс жүйесі бойынша жұмыс жүргізе бастады. Осы кезеңде Қазақстандық ақпарат алаңында жаңа медия холдингтер пайда бола бастады.

Төртінші кезең - 1998 жылдан осы уақытқа дейінгі уақытты қамтып, бұқаралық ақпарат құралдарының саяси жүйеге, саясатқа белсенді араласуымен, өзіндік үлкен ықпал етуші күш ретінде қалыптасуымен ерекшеленді. Көптеген билік топтары газет, телеарналарды қаржыландыру, немесе жаңа БАҚ ашу арқылы қарулана бастады. Өздерінің саяси мүдделерін тікелей ақпарат құралдары арқылы шешуге ықпал етіп, қоғамдық пікірлер қалыптастыру дәстүрлері пайда бола бастады.

Осы кезеңде, медиа нарықтағы бұқаралық ақапарат құралдарының қызметін экономикалық тұрғыдан реттеу, тәуелсіз баспа ақпарат құралдары жұмысына үлкен ауырлық салмағын тигізіп келген салық жеңілдетіліп, 2001 жылы «Салық және басқа да бюджетке міндетті төлемдер төлеу туралы» заңға өзгерістер енгізіліп, бұқаралық ақпарат құралдарының табыс салығы алынып тасталды. Телеарналарға да жеңілдіктер жасалынды, өзіндік табыстан алынатын салық нөлдік есептік көрсеткішпен есептелінет болды. Мұндай мемлекеттік жеңілдіктер отандық БАҚ дамуына үлкен көмек болды.

Бұл кезеңде бұқаралық ақпарат құралдары қызметін реттейтін заң құжаты екінші рет 1999 жылдың шілдесінде «Бұқаралық ақпарат құралдары» атты Қазақстан Республикасының заңы қабылданды. Заң жаңа заман талабына кедергі келтіретін ескі ережелерді жоққа шығарып, ақпарат құралдарының жаңа стильдегі жұмысының көзі болып табылды. Заң 26 баптан тұрады, мазмұны жағынан демократиялық принциптерді басшылыққа алды, сонымен қатар, прессаның қызметіне талаптарды күшейтті. Интернет жүйесіндегі веб сайттар бұқаралық ақапарат құралы ретінде заң жүзінде бекітілді, оларды да тіркеу міндетті болды. Сонымен қатар шетелдік телеарналарды ретрансляциялау барлық тарату ауқымының тек 20% ғана қамтуы тиіс деген талап енгізілді. Осының аясында 50/50 бағдарламасы жүзеге аса бастады. Барлық көрсетілім ауқымының 50% қазақ тілінде болуы міндетті болды.

Осылайша қазіргі таңда Қазақстандағы ақпараттық нарықтың заңнамалық және негізгі элементтері қалыптасты. Егер 1990 жылдары елімізде 10 мемлекеттік газеттер мен журналдар, 21 теле-радиоарналар қызмет жасаса, 2007 жылғы 30 қаңтарға 7 281 бұқаралық ақпарат құралдары тіркелген. Жеке меншік ақпарат құралдары жалпы санының 78% құрайды. Барлық тіркелген бұқаралық ақпарат құралдарының 2 479 қазіргі таңда жұмыс жасап отыр.

Елдің біртұтас ақпараттық кеңістігі бұл азаматтардың және ұйымдардың ақпараттық-телекоммуникациялық ортада өздерінің ақпараттық сұраныстарын орындауына және осы ресурстарға жүгіну уақытына, сондай-ақ пайдаланушының мәртебесіне қарамастан қанағаттандыру мақсатында пайдаланылатын ақпараттық русурстардың жиынтығы.

Біртұтас ақпараттық кеңістік мынадай басты компоненттерді:

тиісті ақпарат таратқыштарды көрсетілген деректерді, мәліметтерді және мағлұматтарды қамтитын ақпараттық ресурстарды;
біртұтас ақпараттық кеңістіктің жұмыс істеуін және дамуын қамтамасыз ететін ұйымдық құрылымдарды. Атап айтқанда ақпараттарды жинауды, өңдеуді, сақтауды, таратуды іздестіруді және беруді;
азаматтар мен ұйымдардың ақпараттық өзара іс-қимылдарының құралдарын және оларға бағдарламалық техникалық құралдар ұйымдық нормативтік құжаттар кіретін тиісті ақпараттық технологиялардың негізінде ақпараттық ресурстар мен жұмыс жасауға рұқсат етуді қамтиды.

Ұйымдық құрылымдар және ақпараттық өзара іс-қимыл құралдары ақпараттық инфрақұрылымды құрайды. Ақпараттық кеңістіктің қазіргі кездегі жай-күйіне тоқталып көрелік: ҚР-ның ақпараттық кеңістігін, бүгінгі күні шартты түрде өзара әлсіз байланысқан, әрқайсысын түрлі себептермен отандық пайдаланушыларға аз мөлшерде қолайлы ақпараттық секторлардан (ведомствалық, аймақтық, коммерциялық) тұратындығын айтуға болады.

Құрылған ақапараттық жүйелер негізінен өкіметтің жекелеген мемлекеттік органдарының, коммерциялық құрылымдардың мүдделерінде және әдетте жұмыстарды қайталауға, артық бастапқы ақпараттарды жинауға, зерттеулерге және жүйелерді пайдалануға әкеп соғатын қажетті өзара іс-қимылсыз жұмыс істейді. Бұл ресурстар:

тақырыптық және функционалдық толық еместікпен;
төменгі сапасымен және сертификаттаудың болмауымен;
олардың сандық және сапалық сипаттамалары туралы нақты мәліметтердің болмауымен сипатталады.

ҚР-ның аумағы бойынша ақпараттық қызмет көрсетулердің таралуына, ресурстарға және бағдарламалық өнімдерге, ақпараттық әлеуетке талдау жасау олардың өте бір келкі емес бөлінуін көрсетеді.

Ақпаратқа рұқсат ету мүмкіндігі, әдетте, оның ведомствалық тиесілігімен, біртұтас ұлттық телекоммуникация жүйенің болмауымен шектеледі және көбінесе пайдаланушының лауазымдық жағдайымен және әлеуметтік мәртебесімен айқындалады. Аумақтық алыс ақпаратты ресурстарға рұқсат етілу проблемасы нашар шешілуде. Мемлекеттік басқару органдарын, шаруашылық жүргізуші субъектілерді және жекелеген азаматтарды ақпараттық қамтамасыз ету төмен дәрежеде қалуда. Көптеген тұрғындар үшін ақпаратқа қол жеткізу дәстүрлі түрде - баспасөз, радио, теледидар және басқалар арқылы жүзеге асырылады.

Бұқаралақ ақпарат құралдарының негiзгi мiндеттерi:

адамдардың нақты және шынайы ақпараттар алуына кепiлдiк беру;
ақпараттармен қамтамасыз етедi және саяси тұрақтылық пен қоғамдық келiсiмдi жүзеге асырады;
ақпараттық дербестiктi бекiту және ақпараттық егемендiктi қорғау;
мемлекеттiң ұлттық, оның iшiнде ақпараттық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету;
мемлекетте бiрыңғай ақпарат кеңiстiгi қалыптасуына жағдай жасау;
азаматтардың азаматтық жауапгершiлiгiн, мемлекеттiк етенелесуi мен патриотизмiн қамтамасыз ету;
этносаралық және рухани келiсiмдi қамтамасыз ету;
демокартиялық құндылықтарды және нарықтық экономиканы уағыздау, азаматтардың тарихи және құқықтық санасын көтеру;
мемлекеттiң ұлттық мұддесiн қорғау және қолдау.

БАҚ-ның бiрiншi қызметiне - мемлекеттiк басқаруға, оның халықпен қарым-қатнасы аясын кеңейту жатады. Мемлекетке қандай жаңалықтардың болып жатқанын бiлу- әр адамның табиғи құқығы, ол сол ақпараттарды үзбей жариялап отыру - үкiметтiң халық алдындағы мiндетi болып табылады.

Ерiктi ақпарат құралдарының екiншi қызметi - жариялылықтың басты механизмi еркiндiгiнде. Газеттер мен журналдар, теледидар мен радио қызметкерлерi, журналистер қоғамдағы әрбiр құбылысты қалт жiбермей оқытып отырады. Әсiресе билiк орындарының жiберген қателiкттерi, жасаған заңсыздықтары, қылмыстары, халықтарының негiзiнен таса болмау керек.

БАҚ-тың үшiншi бiр қызметi- үкiмет пен қоғамдағы басқа да билеушi институттарды тексеру мен бақылауды жұзеге асыру болып табылады. БАҚ еркiндiк пен объективтiк стандарттын Ұстана отырып, бар шындықты болмаса да, ұкiмет мәлiмдемесiнде жасырын қалып қойған шындықты ашу және ресми адамдардың өз әрекеттерiне мән берiп отыруларын қадағалауы қажет.

БАҚ-тың төртiншi қызметi- қоғамдық тартыстар кезiндегi белсендiлiгi. Ерiктi ақпарат құралдарының өзiнiң мақалалары, зерттеулерi арқылы белгiлii бiр саяси бағыттарды, науқандарды ұйымдастыру, оған ұйытқы, түрткi болу мүмкiндiгi бар. Олар ағымдық “күн тәртiбiн” өздерi анықтайды, қай мәселелердi хабарлау, ол қайсы бiреуiн елемеу керек екендiгiн өздерi шешiп, таңдап отырады.

Баспасөзге ежелден тән қасиет- оның халық бұқарамен тiкелей және керi байланысының екi жақтылығы мен көпфункциялығы.

Бiрiншiден, бүқаралық ақпарат құралдары- халық пен үкiметтiң жоғары эшолоны арасындағы байланысты ұйымдастырушы;

Екiншiден, баспасөз қоғамның әлеуметтiк өмiрiндегi өзгерiстерге жедел үн қосып отырады.

Саяси мүдделердiң артикуляциясы қоғамда тек БАҚ - арқылы ғана жүзеге аспайды, басқа институттар арқылы да жүзеге асады. Бiрақ БАҚ олардың өз жақтастарын көрсетуге ұйымдастыруға және бiр iске тартуға мұмкiндiк бередi. Ол адамдарды белгiлi бiр саяси қимылдарға шақыруда, оларды саясатқа тарту көрiнiсi. БАҚ - адамдардың ақыл-ойына және сезiмiне, ой қорытуға бағалау өлшемдердi мен әдiстерiне өзiн-өзi ұстаудың нақта стилiне ықпал етудiң үлкен мүмкiндiк-терiне ие. БАҚ - саяси қызметi шеңберi жоғары шектелмейдi.

Заң ең алдымен баспасөз қызметкерлерiнiң өзiне керек. Ол журналистерге құқық берiп қана қоймай, оның мiндеттерiн де айқындап отыр. Редакция қызметкерi жергiлiктi жерге келгенде өзiнiң не қызмет атқарып, қандай ақпарат алуын жақсы бiледi. Алайда оның құқығы жұзеге асуына бiреулер мұрындық болу керек. Бiр өкiнiштiсi - журналистердiң хабар жинап, тарату құқығын жұзеге асыруының тетiгi әлi айқындалмаған. Баспасөз қызметкерi мағлұмат алу үшiн келетiн мекемелердiң басшылары мен мамандары бұқаралық ақпарат туралы заңды бiле бермейдi.

Бiртұтас ақпараттық кеңiстiктi құрудың мақсаты:

азаматтардың ақпаратқа құқықтарының ҚР-ның Конституциясында жариялан-ған кепiлдiктерiн қамтамасыз ету;
елдiң әлеуметтiк-экономикалық дамуының талаптарына жауап беретiн ақпараттық әлеуметтiк қажеттi дейгейiн құру, ұстап тұру және дамыту;
мемлекеттiк билiк жұйесiнiң буындары қабылдайтын ''Қазақстан-2030'' бағдарламасының стратегиялық тапсырмаларын жұзеге асыру жөнiндегi шешiмдердiң тиiмдiлiгiн және келсiлуiн арттыру;
азаматтардың, олардың құқықтары мен мiндеттерiн айқындайтын тиiстi апараттық құқықтық және нормативтiк құжаттарға, оларға еркiн рұқсат ету жолымен, олардың мәдени дамуының бiлiмдiлiгiнiң құқықтық сана деңгейiн көтеру;
мемлекеттiк басқару органдарының қызметтi туралы азаматтармен қоғамдық ұйымдардың хабардар болуының деңгейiн арттыру;
азаматтардың ашық ғылыми-техникалық, әлеуметтiк экономикалық, қоғамдық-саяси ақпараттарды пайдалануға тең мұмкiндiктерiн қамтамасыз ету жолымен олардың iскерлiк белсендiлiктерiн арттыру;
әлемдiк ақпараттық кеңiстiкпен интеграция болып табылады.

Осы құжатта бұдан әрi республиканы ақпараттандыру саласындағы мемлекеттiк саясаттың негiзгi принциптерi, бiртұтас ақпарат кеңiстiгiнiң концептуальдық ұлгiсi (мақсаттары, принциптерi, функциялары, объектiлерi, перспективалары) және iске асырудың принциптерi баяндалады.

ҚР-ның ақпараттық кеңiстiгiнiң қалыптастыру және дамыту саласындағы мемлекеттiк саясаты. Қазақстан Республикасының бiртұтас ақпараттық кеңiстiгiн қалыптастырудың және дамытудың мемлекеттiк саясаты мынандай бағыттарда қалыптастыруға және жұзеге асырылуы тиiс.

Ақпараттық ресурстарды қалыптастыру және пайдалану. Мемлекеттiк өкiмет органдары, мемлекеттiк және мемлекеттiк емес кәсiпорындар, ғылыми, оқу және қоғамдық ұйымдар қызметiнiң процесiнде ақпараттарды жинау, есепке алу, тiркеу, жинақтау, сақтау, жүргiзу және сұрау салу немесе регламент бойынша беру жүзеге асырылады, яғни ақпараттақ ресурстарды құрудың және пайдаланудың мәселелерi тұрақты шешiлiп отырады.

Ақпараттық ресурстың ақпараттық кеңiстiктегi қазiргi заманғы ақпараттық технологияларды пайдалануға арналған неғұрлым тиiмдi бөлiгi арасында деректер банкi мен базасы болып табылады. Автоматтандырылған ақпараттық ресурстардың құрылымдарын схемалық бейнелеудi мынандай тұрғыда ұсынуға болады.

Мемлекеттiк ақпараттық ресурстарға: мемлекеттiң дотациялайтын өкiмет органдарының және мамандандырылған мекемелердiң (кiтапханалар, архивтер, ақпарат органдары және басқалар) қызметiнiң негiзiнде құрылатын ресурстар; мемлекеттiк өкiмет органдарының тапсырысын және мүдделерi бойынша тиiстi лицензиялардың негiзiнде мемлекеттiк емес органдар құратын ресурстар жатады.

Экономиканың мемлекеттiк емес секторынан және жеке тұлғалардың қаражаттарымен құрылған ақпараттық ресурстар мемлекеттiк емес болып табылады. Бұл секторда көбiнесе экономикалық және әлеуметтiк салаларда пайдалануға арналған деректер мен банктерi құрылады, бұл ең алдымен: қаржылық, банктiк, биржалық, коммерциялық, сондай-ақ анықтамалық, тарихи мәдени және басқа да ақпараттар.

Меншiктiң аралас нысанындағы ақпараттық ресурстар мемлекеттiк және мемлекеттiк емес ұйымдардың (жеке тұлғалардың үлестiк қаржыландыру негiзiнде құрылады.

Мемлекеттiк және мемлекеттiк емес ақпараттық ресурстар шын мәнiнде дәстүрлi ақпараттық технологиялар және ақпарат таратқыштар ретiнде де және оған мүмкiндiгiне қарай қосымша ақпараттық қорларды, деректер базалары мен банктерi ретiнде де пайдаланатын, өзара байланысатын ақпараттық қорлардың жүйесiн құруы тиiс.

Мемлекеттiк ақпараттық ресурстардың нақты түрлерiне арналған басымдықтарда айқындау бiртұтас ақпарат кеңiстiгi саласындағы мемлекеттiк саясатты қалыптастырудың маңызды кезеңi болып табылады. Дамудың осы кезеңiндегi басымдықты ақпараттық реурстарға:

құқықтық мемлекет құруға және азаматтарға арналған, олардың заңды құқықтарын жүзеге асыру жөнiндегi кепiлдiктерге байланысты ақпараттарды;
мемлекеттiк өкiмет органдарының қызметтерi туралы, олардың қызметтерiне демократиялық бақылау жасаудың мұмкiндiгiн қамтамасыз ететiн ҚР экомикасының барлық субъектiлерi үшiн үлкен мүдделiгiн бiлдiретiн ақпаратты;
төтенше жағдайлар, қауiптi табиғи құбылыстар және процестер туралы, экологиялық, санитарлық-эпидемиологиялық және азаматтардың, тұтастай алғанда халықтық, сондай-ақ өндiрiстiк объектiлердiң қауiпсiздiгi үшiн қажеттi ақпаратты;
мемлекеттiк органдарға (салық инспекциясы, статистика және басқалар) берiлетiн кәсiпорындар мен ұйымдар туралы ашық ақпаратты және ұйымдардың кәсiпорындардың және жекелеген азаматтардың iскерлiк белсендiлiктерiн қолдау үшiн қажеттi мемлекеттiк статистика органдарының ақпаратын;
қоғамның мәдени мұрасын (ғылыми-техникалық, әдеби-көркем, мұражайлық, архивтiк және басқалар), сақтау және пайдалану туралы ақпаратты жатқызуға болады.

Бұл ретте мемлекеттiк, мемлекеттiк емес және аралас ақпараттық ресурсстардың ұстаушылары - ұйымдары бойынша және таратылатын немесе ақпараттық өнiмдердiң және көрсетiлетiн ақпараттық қызметтiң түрлерi бойынша мәлiметтер бар мемлекеттi ақпараттық регистiрдi қалыптастырудың және жүргiзудiң тәртiбi айқындалу керек.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.