Халыққа қызмет көрсету орталығының деректер қорын жобалау

Нормативті сілтемелер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 5
Анықтамалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 6
Белгілеулер мен қысқартулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 7
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 8
1 Аналитикалық бөлім. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.1 Жалпы ережелер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 10
1.2 Халыққа қызмет көрсету орталығының міндеті мен қызметі ... ... ... ... ... ... 10
1.3 Халыққа қызмет көрсету орталығының құжат айналымы ... ... ... ... ... .. 15
2 Жобалау бөлімі. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 26
2.1 Мәліметтер қоры туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 26
2.2 Мәліметтер қорының жіктелуі (классификициясы) ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 29
2.3 Бағдарламалық кешеннің сипатталуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 48
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 61
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 62
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 63

Ақпаратты өңдеу, тасымалдау мәселелері ең маңызды мәселелердің бірі. Ол адамзат тарихында оның даму кезеңдерімен қатар еселеп өсіп, мүмкіншіліктері артып келеді. Бұл мәселенің көп жылдардан бергі алғашқы шешімі - адамның миы, тілі, санасы болып келді. Ең бірінші өзгеріс алғашқы жазулармен бірге келді, ал одан кейінгі дамулары кітап баспалары болды. Дегенмен сол кездердегі, кітап баспасы кезінде ақпарат тасушы болып қағаз есептелді. Сол кездердегі ақпаратты тасымалдаушы және жинақтаушыларды «қағаздық информатика» деп атады.
Құжат айналымының жүзеге асуры үшін ұйымдағы (мекемедегі) хат-хабар құрамы мен көлеміне терең талдау жасауды талап етеді. Хат-хабар алмасу процесінде пайда болған құжаттар ең алдымен ұйым әкімшілігіне байланысты. Құжаттарға ұйымдастыру мәселелерінің шешіміне байланысты, есеп, үйлестірімдер, тексерулер және басқа да орындау басқару бағыттындағы әкімшілік іс-әрекеттерінің ақпараттары кіреді.Қазіргі күнде көпшілік қаржы ұйымдары, өнеркәсіптер, сауда-саттық, оқу мекемелер, яғни мектептер, жоғары оқу орындар және т.б. ұйымдар мәліметтер қорысыз жұмыс істеуі өте қиын. Мәліметтер қоры болмағанда олар ақпараттар көшкінінде жай ғана тұншығып қалар еді.Бұл үшін құжат айналымының есебін жүргізу керек болады. Құжат айналымы жөніндегі толық мәліметті хат-хабарландыру қабылдау және тіркеу туралы мәліметтерді қоса барлық құжат айналым көлемі шығады.
Ақпараттандыру концепциясының негізгі идеясы қоғамның әлеуметтік экономикалық дамуына ақпарат пен жаңа ақпараттық технология әсерінің өсе түсуі болып отыр. Осы жерде екі ұғымның түсінігін анықтау проблемасы туады - информациялық ұқыптылық және компьютерлік сауаттылық. Бұл екі ұғымды жиі алмастыру байқалады. Бірақ, алғашқы ұғымның арнасы кеңірек, ол информацияның қай жерде және қандай түрде сақталатынын біле отырып, информацияны табу қабілетін ғана емес, сонымен қатар, ол нақты қандай ақпарат, ол қалай классификациаланып, жөнделген, оны қалай пайдалануға болады және ең бастысы белгілі бір жағдайда ол байлық табу жолында қандай үлес қоса алады деген мәселелер туралы нақты біле алады. Ал мұндай ой еңбегі тек жалпы білімде ғана емес, арнайы дайындықты да қажет етеді. Екінші жағынан, әрбір қоғамның ақпараттандыру деңгейі информация саласында жұмыс істеушілер санымен анықталады. Сондықтан да, жан - жақты білімді және компьютерлік сауатты мамандар дайындау қазіргі заманның үлкен қажеттілігі болып отыр. Информатизация процесінің алдында тұрған тағы бір мәселе - қазіргі заманға сай жаппай компьютер жасап шығару, оларды телекоммуникация жүйелерімен байланыстыру. Мұндай жағдайларда информация жүйелері бизнес жүргізу құралына, кәсіпорынға немесе бөлімге айналады, Қазіргі кезде қолмен пайдаланылатын информациялық жүйе (есептеп шығару техникасының көмегінсіз) және автоматтандырылған информациялық жүйе болып бөлінеді.

1. «Түркістан қаласының білім бөлімі» мемлекеттік мекемесінің ережесі, 20.11.2008ж.
2. Қазақстан Статистика жөніндегі агенттігінің ОШ-1 нысаны бойынша есебін жасау тәртібі туралы нұсқаулығы, 19.05.2003ж
3. Глушаков С.В. Базы данных – Харьков: АСТ, 2002г., 98-123ст.
4. «Организационные вопросы автоматизации управления» (перевод с английского) Глушакова В.М., 1972г., 215-231ст.
5. Брябрин В.М. Програмное обеспечение персональных ЭВМ – Москва: Наука, 1989г., 315-328ст.
6. Дж.Мартин. «Организация баз данных в вычеслительных системах», М.Мир, 1980г., 267-296ст.
7. В.В.Бойко, В.М.Савинков «Проектирование баз данных информационных систем», Финансы и статистика, 1989г., 316-324ст.
8. Шураков В.В. «Надежность программного обеспечения систем обработки данных», М. Финансы и статистика, 1987г., 56-57ст.
9. Базы данных. А. Лемоненко, В.Цыганков, Г.Мальцев., 368-371ст.
10. Информатика. Камардинов, 85-97ст.
11. Информатика. Байжұманов М.Қ. Алматы,2004г., 65-88ст.
12. Microsoft Access 2003. Самоучитель. Тимошок Т.В.
13. Разработка приложений в MS Access; Король В.И.
14. Microsoft Access 97 в подлиннике. Том 1; Дженнингс Роджер
15. Microsoft Access 97 в подлиннике. Том 2; Дженнингс Роджер
16. Access 7.0 для Windows 95; Бемер С., Фратер Г.
17. ACCESS: сотни полезных рецептов; Хоффбауэр Манфред, Кристоф Шпильманн
18. Библия пользователя Access 97; Праг Керри Н., Ирвин Мишель
19. Практическая разработка баз данных Автор: Сеннов А., Питер – 2006г.
20. Базы данных и приложения. Автор: Клименко А.К., ДиаСофт – 2001г.

Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

Аннотация

Курстық жұмыстың тақырыбы: Халыққа қызмет көрсету орталығының деректер
қорын жобалау болып табылады. Курстық жұмыс барысында ағымдық бақылауды
автоматтандыруға арналған бағдарламалық қамтама құру алға мақсат етіп
қойылды.
Курстық жұмыс 2 бөлімнен тұрады, олар: аналитикалық бөлім, онда тапсырма
бойынша қысқаша сипаттама, ақпараттық жүйелерді талдау және оларға шолу
жасалынған; жобалау бөлімі, бағдарламалық қамтаманы MS Access деректер
қорын кесте түрінде жасау және Delphi бағдарламалау ортасында
құрастырылған. Сонымен қатар курстық жұмыс кіріспе, қорытынды, қолданылған
әдебиеттер тізімі, қосымшалардан тұрады. Курстық жұмыс 97 беттен, 25
суреттен, 5 сұлбадан және 24 кестеден тұрады.
Орындаған: ИП-13-3к2 тобының студенті Егембердиева М.
Курстық жұмыс жетекшісі: т.ғ.к., доцент Исмаилов Х.Б.
Курстық жұмыс Ақпараттық жүйелер кафедрасында жасалған, 2015 жылы
қорғалған.

Мазмұны

Нормативті 5
сілтемелер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ...
Анықтамалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
Белгілеулер мен 7
қысқартулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... .
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1 Аналитикалық бөлім. 10
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...
1.1 Жалпы 10
ережелер ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ..
1.2 Халыққа қызмет көрсету орталығының міндеті мен 10
қызметі ... ... ... ... ... ...
1.3 Халыққа қызмет көрсету орталығының құжат 15
айналымы ... ... ... ... ... ..
2 Жобалау бөлімі. 26
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..
2.1 Мәліметтер қоры туралы түсінік ... ... ... ... ... ... 26
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
2.2 Мәліметтер қорының жіктелуі 29
(классификициясы) ... ... ... ... . ... ... ... ... ...
2.3 Бағдарламалық кешеннің 48
сипатталуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...61
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... .
Пайдаланылған әдебиеттер 62
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... .
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...63
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ..

Нормативтік сілтемелер

Курстық жұмыста келесі құжаттарға сілтемелер қолданылған:

ҚР СТ 12.0.001 – 2005 Еңбек қауіпсіздігінің стандарттар жүйісі.
МЕСТ 12.1.005-88, Жұмыс зонасының ауасына жалпы талаптар.
МЕСТ 12.1.0.19-79, Электр құрылғыларын орнату ережелері.
МЕСТ 28195 – 99 Бағдарламалық құралдардың сапа бағасы
СТРК 34.006 – 2002 – Ақпараттық технология мәліметтер қоры негізгі
терминдер және анықтамалар;
СТРК 34.007 – 2002 – Ақпараттық технология мәліметтер қоры негізгі
терминдер және анықтамалар. Телекоммуникациялық желілер;
Кәсіпорында еңбекті қорғау басқару жүйесі жалпы талаптар;
СанПиН 2.24.548-96, Өндірістік орындардың гигиеналық талаптары.
ДНАОП 0.03-3.01-71,Өндірістік орындардың санитарлық нормалары-245- 71.

Анықтамалар

Бұл курстық жұмыста сәйкес анықтамалармен келесі терминдер қолданылады:

Экономикалық ақпараттық жүйе- өте қиын жүйе, ол көптік элементтер
ретінде және олардың арасындағы қатынас түрінде ұсынылады.
Экономикалық ақпараттық жүйенің қамтамасыз ету жүйе асты ақпараттың
программалық, математикалық, техникалық, ұйымдасты-рушылық және қамтамасыз
етуден тұрады.
Ақпараттық жабдықтау деп ақпаратты кодтау және классификациялаудың,
құжаттаудың унификацияланған жүйелерінің, ақпараттық ағын схемаларының,
сонымен бірге деректер қорын құрудың методологиясының біртұтас жүйесінің
жиынтығы болып табылады
Мәліметтер қоры – құрылымы арнайы тәсіл бойынша ұйымдастырылған берілген
форматтағы файлдар жиынтығы.
Берілгендер қоры – құрылымы арнайы тәсілі бойынша ұйымдастырылған
берілген форматтағы файлдар жиынтығы.
Жүйеше – бұл белгілі бір атауы бойынша ерекшеленген, жүйенің бөлімі.
Операциялық жүйе дегеніміз – ақпаратты өңдеу процесін басқаруды және
қолданушы мен ақпараттық құралдар арасында байланыс орнатуды қамтамасыз
ететін бағдарламалар жиынтығы.
Жүйе – бұл қызметі нақты пайдалы нәтиже алуға бағытталған өзара және
сыртқы ортамен байланысқан элементтер жиыны.
Басқарушылық ақпарат – материалдық игіліктерді өндіру, тарату және
пайдалану процестеріне қызмет көрсетіп, экономика салаларын басқарудың
ұйымдастырушылық мәселелерін шешуді қамтамасыз ететін ақпарат.

Белгілеулер мен қысқартулар

БЖ – бағдарламалық жабдықтама
АЖО – автоматтандырылған жұмыс орны
БҚ – берілгендер қоры
БҚБЖ – берілгендер қорын басқару жүйелері
ҚБ – қолданбалы бағдарламалар
ОББ – Объектті бағдарлы бағдарламалау
ААЖ – Ақпараттық анықтамалар жүйе

Кіріспе

Ақпаратты өңдеу, тасымалдау мәселелері ең маңызды мәселелердің бірі. Ол
адамзат тарихында оның даму кезеңдерімен қатар еселеп өсіп, мүмкіншіліктері
артып келеді. Бұл мәселенің көп жылдардан бергі алғашқы шешімі - адамның
миы, тілі, санасы болып келді. Ең бірінші өзгеріс алғашқы жазулармен бірге
келді, ал одан кейінгі дамулары кітап баспалары болды. Дегенмен сол
кездердегі, кітап баспасы кезінде ақпарат тасушы болып қағаз есептелді. Сол
кездердегі ақпаратты тасымалдаушы және жинақтаушыларды қағаздық
информатика деп атады.
Құжат айналымының жүзеге асуры үшін ұйымдағы (мекемедегі) хат-хабар
құрамы мен көлеміне терең талдау жасауды талап етеді. Хат-хабар алмасу
процесінде пайда болған құжаттар ең алдымен ұйым әкімшілігіне байланысты.
Құжаттарға ұйымдастыру мәселелерінің шешіміне байланысты, есеп,
үйлестірімдер, тексерулер және басқа да орындау басқару бағыттындағы
әкімшілік іс-әрекеттерінің ақпараттары кіреді.Қазіргі күнде көпшілік қаржы
ұйымдары, өнеркәсіптер, сауда-саттық, оқу мекемелер, яғни мектептер, жоғары
оқу орындар және т.б. ұйымдар мәліметтер қорысыз жұмыс істеуі өте қиын.
Мәліметтер қоры болмағанда олар ақпараттар көшкінінде жай ғана тұншығып
қалар еді.Бұл үшін құжат айналымының есебін жүргізу керек болады. Құжат
айналымы жөніндегі толық мәліметті хат-хабарландыру қабылдау және тіркеу
туралы мәліметтерді қоса барлық құжат айналым көлемі шығады.
Ақпараттандыру концепциясының негізгі идеясы қоғамның әлеуметтік
экономикалық дамуына ақпарат пен жаңа ақпараттық технология әсерінің өсе
түсуі болып отыр. Осы жерде екі ұғымның түсінігін анықтау проблемасы туады
- информациялық ұқыптылық және компьютерлік сауаттылық. Бұл екі ұғымды жиі
алмастыру байқалады. Бірақ, алғашқы ұғымның арнасы кеңірек, ол
информацияның қай жерде және қандай түрде сақталатынын біле отырып,
информацияны табу қабілетін ғана емес, сонымен қатар, ол нақты қандай
ақпарат, ол қалай классификациаланып, жөнделген, оны қалай пайдалануға
болады және ең бастысы белгілі бір жағдайда ол байлық табу жолында қандай
үлес қоса алады деген мәселелер туралы нақты біле алады. Ал мұндай ой
еңбегі тек жалпы білімде ғана емес, арнайы дайындықты да қажет етеді.
Екінші жағынан, әрбір қоғамның ақпараттандыру деңгейі информация саласында
жұмыс істеушілер санымен анықталады. Сондықтан да, жан - жақты білімді
және компьютерлік сауатты мамандар дайындау қазіргі заманның үлкен
қажеттілігі болып отыр. Информатизация процесінің алдында тұрған тағы бір
мәселе - қазіргі заманға сай жаппай компьютер жасап шығару, оларды
телекоммуникация жүйелерімен байланыстыру. Мұндай жағдайларда информация
жүйелері бизнес жүргізу құралына, кәсіпорынға немесе бөлімге айналады,
Қазіргі кезде қолмен пайдаланылатын информациялық жүйе (есептеп шығару
техникасының көмегінсіз) және автоматтандырылған информациялық жүйе болып
бөлінеді.
Өндірісте, ауыл шаруашылығы мен оқу орындарында, коммерциялық
мекемелерде және т.б. салаларда түрлі берілгендерді дайындау, оларды
өндеу, сақтау жиі кездеседі. Осыған мысал ретінде Халыққа қызмет көрсету
орталығында:
— жеке тұлғаның құжаттарын (тегі, аты,әкесінің аты, құжатын, адресі,
телефоны, жұмыс орнын, т.б.)тіркеу.
Курстық жұмыстың мақсаты:
Халыққа қызмет көрсету орталығының құжаттарын басқару ісіндегі
жетілдіру жолдарын, құжат айналымының компьютерлендеру жолымен маңыздылығын
сипаттауға және жеке басты куәландыратын құжаттарды тіркеу мәселелерін
есептеуде керекті сұраныстар мен есептерді құруға байланысты болытын қиын
және көп уақыт алатын есептеулерге кететін жұмыс күшін азайтумен осы
жұмыстарды жеңілдетуге бағытталған.
Курстық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және
пайдаланылған әдебиеттер тізімінен турады. Деректемелер мен бланктердің
түрлері қосымшада көрсетілген.

1. Аналитикалық бөлім
1.1 Жалпы ережелер

Қазақстан Республикасының халқын құжаттандыру және тіркеу ережесін
әділет органдарының қолдануы жөніндегі нұсқаулық (бұдан әрі - Нұсқаулық)
Қазақстан Республикасының Конституциясына, "Қазақстан Республикасының
азаматтығы туралы", "Халықтың көші-қоны туралы", "Сәйкестендіру
нөмірлерінің ұлттық тізілімдері туралы" Қазақстан Республикасының
Заңдарына, "Қазақстан Республикасының халқын құжаттандыру және тіркеу
ережесін бекіту туралы" (бұдан әрі - Ереже) Қазақстан Республикасы
Үкіметінің 2000 жылғы 12 шілдедегі N 1063 қаулысына, Қазақстан
Республикасының басқа нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес әзірленді және
ол Қазақстан Республикасының халқын құжаттандыру және тіркеу мәселелерін
реттейді.
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан
халқына жолдауы, нақты іске асыру тарауында былай деп жазылған:
Электрондық үкімет жобасын іске асыруды жеделдетсін. Ол үшін биылғы жылы
Біріздендірілген номерлердің ұлттық тізілімі туралы Заң қабылдануға және
Ақпараттандыру туралы Заңға тиісті өзгерістер мен толықтырулар енгізілуге
тиіс. Нақты іске асырылған жағдайда мұның өзі әрбір азаматтың енді қазіргі
кезде жиі талап етіліп жүрген СТН, ӘЖК, төлқұжат нөмірі және басқа да
құжаттардың орнына өзінің әмбебап дербес кодын иеленуіне мүмкіндік беред.
Сондай-ақ айтуынша құжаттарды басқару келешекте электрондық жолымен жүзеге
асырылады. Құжаттарды басқару жеделдету жолында құжаттарды қазақ тілінде
жүргізу аса маңызды рөл атқарады.
Қазақстан Республикасы азаматтарының паспорттары мен жеке
куәлiктерiндегi ұлты туралы жазбаны өзгерту "Неке және отбасы туралы"
Қазақстан Республикасының Заңына және "Паспорттар, жеке куәлiктер мен
азаматтық хал актiлерiндегi Қазақстан Республикасы азаматтарының ұлты
туралы жазбаны өзгерту Ережелерiн бекiту туралы" Қазақстан Республикасы
Министрлер Кабинетiнiң 1992 жылғы 17 тамыздағы N 684 қаулысына сәйкес
жүргiзiледi.

1.2 Халыққа қызмет көрсету орталығының міндеті мен қызметі.

Мемлекет басшысының Қазақстан халқына жасаған 2005 жылғы 18 ақпандағы
Қазақстан жеделдетілген экономикалық, әлеуметтік және саяси жаңғыру
жолында деп аталатын жолдауын жүзеге асыру мақсатында Қазақстан
Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 5 қаңтардағы №1 Қазақстан Республикасы
Әділет министрлігінің халыққа қызмет көрсету орталықтарын – мемлекеттік
мекемелерін құру туралы қаулысының негізінде облыстарда, Алматы және
Астана қалаларында бір терезе қағидаты бойынша жеке және заңды тұлғаларға
мемлекеттік қызмет көрсететін Халыққа қызмет көрсету орталықтары құрылған
болатын.Осылайша, Қазақстанның барлық облыстық және аудан орталықтарында,
соның ішінде Казпочта АҚ жергілікті бөлімшелерін қосқанда 220 ХҚКО
ашылды.
Әділет министрлігінің жоспары бойынша 2008 жылдың аяғына дейін елде жалпы
саны 418 ХҚКО жұмыс жасауы қажет болатын.
Қазақстан Республикасының халыққа қызмет көрсету орталықтарының
үлгісін әзірлеу кезінде дамыған елдерде, соның ішінде Германия,
Ұлыбритания, Нидерланды сияқты елдерде сәтті жұмыс жасап тұрған баламалы
ұйымдардың шетелдік тәжірибесі есепке алынып, қолданылды. Осылайша,
шетелдік әріптестердің үздік тәжірибелері біздің экономикалық және
әкімшілік жүйені ескере отырып пайдаланылды.ХҚКО-н құру идеясы прогрессивті
идея ретінде тұрғындар үшін де, мемлекет үшін де ыңғайлы болғандығын
дәлелдеп, өзін-өзі ақтап отыр. Мемлекеттік қызметті алуға жүгінген әрбір
азамат өзіне қажетті барлық анықтамалар мен құжаттарды бір терезеден
алып, соның нәтижесінде келесі қандай органға жүгіну қажет, қандай
құжаттарды жинау керек, сондай-ақ ең бастысы қажетті құжаттардың әрқайсысын
алуға қанша уақыт қажет деген ойда болмайды.
ХҚКО қызметінің бірінші жылдары тұрғындарға барынша жайлы жағдай
жасау, әкімшілік кедергілерді және сыбайлас жемқорлыққа жағдай жасайтын
себептерді, бюрократизм мен әуре-сарсаңға салынуды жою бойынша қойылған
міндеттерді орындаудағы олардың тиімділігін көрсетті. ХҚКО-ның басты оң
қасиеттері ретінде барлық тұрғындар үшін тең қолжетімділіктің қамтамасыз
етілуі, түрлі органдардың құжаттарын әзірлеу бойынша қызметтерді бір жерден
алу мүмкіндігін жасау, сондай-ақ құжатты әзірлеушілер мен тұрғындар
арасында тікелей байланыстың болмауы сияқты маңызды аспектілер болып отыр.
Қазақстан Республикасы Әділет министрлігіндегі екі жыл жұмыстан кейін,
Елбасының тапсырмасына сәйкес, Қазақстан Республикасының Үкіметімен 2012
жылғы 15 қаңтарда №11 Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Тіркеу
қызметі және құқықтық көмек көрсету комиетінің халыққа қызмет көрсету
орталықтарын – мемлекеттік мекемелерді жергілікті атқарушы органдардың
жүргізуіне тапсыру туралы қаулысы қабылданды. Уәкілеттікті тапсыру
жергілікті биліктің тұрғындармен тығыз қарым-қатынаста болуына және олардың
қажеттеліктерін жақсы білуіне байланысты жүзеге асырылған еді. Осылайша,
оған қатысты мемлекеттік меншік құқығының субъектісі қызметін атқаратын
ХҚКО-ның мемлекеттік басқару органы облыстар, Алматы және Астана
қалаларының әкімдіктері болды.ҚР Үкіметінің 2011 жылғы 11 наурыздағы №249
Қаулысына сәйкес ХҚКО-ры ҚР Байланыс және ақпарат министрлігінің
Мемлекеттік қызметтерді автоматтандыруды бақылау және халыққа қызмет
көрсету орталықтарының қызметін үйлестіру комитетінің жүргізуіне тапсырылды
(бұдан әрі - Комитет).ҚР Үкіметінің Халыққа қызмет көрсету орталықтарының
қызметін оңтайландыру жөніндегі кейбір шаралар туралы 2011 жылғы 11
қарашадағы №1325 Қаулысының негізінде халыққа қызмет көрсету орталықтарының
жұмысының тиімділігін арттыру мақсатында ҚР Байланыс және ақпарат
министрлігінің Мемлекеттік қызметтерді автоматтандыруды бақылау және
халыққа қызмет көрсету орталықтарының қызметін үйлестіру комитетінің
Халыққа қызмет көрсету орталығы шаруашылық жүргізу құқығындағы
республикалық мемлекеттік кәсіпорны құрылды.Осылайша, облыстардың, Астана
және Алматы қалаларының 25 республикалық мемлекеттік мекемелері оларды ҚР
Байланыс және ақпарат министрлігінің Мемлекеттік қызметтерді
автоматтандыруды бақылау және халыққа қызмет көрсету орталықтарының
қызметін үйлестіру комитетінің Халыққа қызмет көрсету орталығы шаруашылық
жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына біріктіру жолымен
қайта құрылды.
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан Республикасының
мемлекеттік басқару жүйесін бұдан әрі жетілдіру туралы 2012 жылғы 20
қаңтардағы №226 жарлығымен Қазақстан Республикасының Байланыс және ақпарат
министрлігі Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникация министрлігіне
біріктірілді.
Көлік және коммуникация министрлігі мемлекеттік қызмет көрсету сапасын
арттыру және ХҚКО-н бұдан әрі дамыту мақсатында оларды жаңғырту,
мемлекеттік қызметтерді ұсынудың бизнес-үдерістерін оңтайландыру және
оларды автоматтандыру бойынша іс-шараларды жүзеге асырылды.Мысалы, 2011
жылы ірі қалаларда, облыс және аудан орталықтарында орналасқан 28 ХҚКО,
2012 жылы 224 ХҚКО жаңғыртылды.
ХҚКО-н жаңғырту - жаңа инфокоммуникациялық технологияларды енгізумен,
бизнес-үдерістерді оңтайландырумен, қажетті құжаттардың санын қысқартумен,
кедергісіз қызмет көрсету режимін енгізумен сипатталады. Бұдан өзге,
жаңғыртылған ХҚКО-да келесі іс-шаралар жүзеге асырылды:Электрондық үкімет
порталы арқылы мемлекеттік қызметтің орындалу статусын бақылау және ХҚКО
кезекті брондау функциясы енгізілді;Азаматтарға электрондық Үкіметтің төлем
шлюзі арқылы банк карточкасымен мемлекеттік баж салығын төлеу мүмкіндігі
ұсынылды;Азаматтар және бизнес өкілдеріне ыңғайлы болу үшін бизнес аймақтар
жайластырылған, онда Wi-Fi сымсыз байланысы орнатылған;
ХҚКО қызметкерлері ұсынған мемлекеттік қызметтің сапасын бағалау үшін
екінші монитор. Электрондық кезектің заманауи жүйесі;Балаларға арналған
бұрыштар ұйымдастырылды.Бұдан басқа, ХҚКО-рын жаңғырту кезде Комитет
мүмкіндіктері шектеулі адамдардың мемлекеттік қызметтерді алуы үшін қажетті
жағдайлар жасалуына аса мән берді, олар үшін әрбір ХҚКО-да құжаттар
қабылдау үшін бөлек жұмыс орындары бөлінді, пандустар мен шақыру түймелері
орнатылды.
Елбасының елдің қалың көпшілігіне, оның ішінде шалғай елді мекендер
тұрғындарына мемлекеттік қызметтердің қолжетімділігін қамтамасыз ету
бойынша қойған міндеттерін орындау аясында, барлық облыстарда пилоттық
тәртіпте 14 мобильдік ХҚКО жұмысқа қосылды, ал 2012 жылы қосымша сондай 56
ХҚКО жұмысы ұйымдастырылды.ХҚКО қызмеін бақылауды жетілдіру және халықпен
кері байланысты қамтамасыз ету мақсатында, Комитеттің жанында Ахуалдық
орталық құрылды, ол on-line тәртібінде 161 ХҚКО қызметіне бейне-мониторинг
жүргізеді. Мұндай орталықты ашу жұмыс барысындағы кемшіліктерге, оның
ішінде қандай да бір қызметті алу үшін кезек туындаған жағдайларда жедел
ден беруге мүмкіндік береді.Халыққа қызмет көрсету орталықтары жұмысының
жаңа форматына көшу халық үшін мемлекеттік қызметтерді көрсету сапасын
арттыруға, сондай-ақ оларға мониторинг жүргізуге құралдар жасауға және
сапасын бағалауға мүмкіндік береді.
Халықпен жұмыс жасайтын мамандарға жоғары талаптар қойылады. Осылайша,
кәсіби және біліктілік дайындық деңгейін, сондай-ақ ҚР қолданыстағы
заңдарын білуін анықтау мақсатында, Кәсіпорын филиалдарының қызметкерлері
аттестациялаудан өткізілді. Аттестациялауға келесі лауазымдардың 5 552
қызметкерлері жатты: инспекторлар және кеңесшілер, бөлім бастықтары және
олардың орынбасарлары, реттеу залының бастықтары, ұйымдастырушы-
бақылаушылар және тәлімгерлер, мемлекеттік қызмет көрсету сапасына
мониторинг жүргізу және бақылау қызметтерінің қызметкерлері, жинақтау
секторларының бас мамандары, филиал директорлары және олардың
орынбасарлары, кеңсе қызметтерінің қызметкерлері.
Мемлекеттік қызметтерді көрсету сапасын және сервисін арттыруға ерекше
көңіл бөлінеді, бұған жету үшін ХҚКО-да 2012 жылдан бастап енгізілген жаңа
институттар маңызды рөл атқарады: Тәлімгерліктік және Ұйымдастырушы-
бақылаушылық. Тәлімгерліктік институты қызметкерлерді оқыту және дамытуды
қамтамасыз етеді, ал ұйымдастырушы-бақылаушылықтың негізгі міндеті халыққа
қызмет көрсетудің технологиялық үдерістерін уақтылы және тиімді қадағалау
және мониторинг жүргізу болып табылады.
Қазақстан Республикасы Президентінің 2012 жылғы 27 қаңтардағы
Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағаты
жолдауын іске асыру бойынша Жалпыұлттық іс-шаралар жоспарының 7-тармағын
орындауда Алматы қаласы, Қарағанды облысы жергілікті атқарушы органдарымен
бірігіп автокөлік құралдарын тіркеуқайта тіркеу және жүргізушілік
куәліктерін беру бойынша мамандандырылған ХҚКО жобаларын іске қосу бойынша
үлкен жұмыс жүргізілді.Осылай, Халыққа қызмет көрсету орталықтары өзінің
алты жыл жұмыс барысында өз дамуында қызметкерлердің кәсіби деңгейінен
бастап заманауи инфрақұрылымға дейін үлкен өзгерістерге ұшырады. Жыл сайын
көрсетілетін мемлекеттік қызметтер саны да артуда, мысалы, 2007 жылы ХҚКО
мемлекеттік қызметтердің 25 түрін көрсеткен, қазіргі таңда бұл сан 113
қызметке дейін елеулі өскен. Құжат айналымы ұйымның
әкімшілік іс жүргізуде аса маңызды рөлі бар. Құжат айналымның дұрыс
ұйымдастыру құжаттарды реттеуді жеделдетеді, ұйымда және ведомствоға
қарасты объектілердің басқару мақсатындағы ақпараттық құжаттарды
пайдалануға әсерін тигізеді. Өз өзіндік дайын ақпараттар үнемі шешім
қабылдауға мүмкіндік бермейді. Бұл ақпараттарды өңдеу, жүйелеу, талдау,
дұрыс шешім шығару алатындай, жаңа сапалы немесе қайталама құжаттық ақпарат
шығарады. Кез келген басқару құжаттар қозғалыс іс жатады.
Құжаттардың тиімді тіркеу жүйесінің әзірлеуі іс жүргізудің жетілдіру
жолдарының бірі. Құжаттарды тіркеу ұйымдағы жұмыстардың көптеген бөліміне
тығыз байланысты және үнемі әсер етеді: орындалуын тексеру, хат-хабар
қозғалысының жылдамдығы құжаттарды іздеу және сақтау ұйымдастырылымы, іс
жүргізу және тағы басқа. Бұдан өзге, еңбек мөлшері мен уақыттар да құжаттар
есебіне байланысты операцияға жұмсалады. Құжаттарды тіркеудің тиімді
жүйесін өңдеу кезеңдерімен жүріледі.
Ұйымның әкімшілік іс жүргізуінде құжат айналамының мәні зор.
Құжаттарды жедел өңдеу, ұйымды және ведомстволық объектілерді басқару үшін
ақпараттық құжаттарды қолдану оларды дұрыс ұйымдастырып реттеуге байланысты
болады. Өз өзіндік дайын ақпарат әрдайым шешім қабылдауға жағдай бермейді.
Мұндай ақпараттарды өңдеу, жүйелеу, талдау қажет сонда дұрыс шешім
қабылдауға жарияланатын болады.Құжат айналымының жүзеге асыруы үшін
ұйымдағы (мекемедегі) хат-хабар құрамы мен көлеміне терең талдау жасауды
талап етеді. Хат-хабар алмасу процесінде пайда болған құжаттар ең алдымен
ұйым әкімшілігіне байланысты. Құжаттарға ұйымдастыру мәселелерінің шешіміне
байланысты, есеп, үйлестірімдер, тексерулер және басқа да орындау басқару
бағыттындағы әкімшілік іс-әрекеттерінің ақпараттары кіреді.Бұл үшін құжат
айналымының есебін жүргізу керек болады. Құжат айналымы жөніндегі толық
мәліметті хат-хабарландыру қабылдау және тіркеу туралы мәліметтерді қоса
барлық құжат айналым көлемі шығады.
Құжаттамалық процестің іске асырылуы ақпараттың құжаттар мен олардың
ағымдағы жүйесі түрде зерттеу көз қарастылығын қажет етеді. Жүйелі көз
қарастырылық барлық қажетті мақсатты элементтерін зерттеу және бұл
мақсаттардың толық мінездемесін беруге әкеледі.Басқару жүйесінің ішкі
элементтермен өзара қатынасы құжаттық ақпараттар арқылы шығады.
Құжаттық ақпараттар ағымдарының әр түрлі бағыттағы айналысы (тура және
кері байланыс) жүйелік жұмысын реттейді. Құжаттамалық ағымдары зерттеу тек
басқару органдарының арасындағы ақпараттық байланысты ғана емес сонымен
қатар олардың іс әрекетінің мазмұны да білдіре алады.
Ақпараттық құжат ағымдарын бөлімінің төменгі звеносынан бастап оның орталық
аппаратына дейін жүйелі түрде зерттеу бүкіл жүйенің іс-қимыл әрекеттінің
суреттемесін бере алмайды. Нақты зерттеулер автоматтандырылған жүйесін
игерумен жүргізіледі. Ақпараттар базасы – басқарудың автоматтандырылған
жүйесінің қамтамасыз етілген іске жүйелі болып табылады.
Ұйымдарғы құжаттар қозғалысының ретті ұйымдастырылу құрылымы және
шешім қабылдау деңгейінің сонымен тікелей байланыстырып орналасады.
Көрсетілген жұмысында құжат айналымының жүргізуі және ресми құжаттарды
әзірлейтін қызметкерлердің мемлекеттік тілді білуін қадағалау мәселелеріне
айрықша назар аударылғаны мәлім. Ал бұл шаралар бұрын-соңды жете көңіл
бөлінбей келген ресми іс қағаздарының тілдік-стильдік құрылымына ерекше мен
беруді қажет етеді.

1.3 Халыққа қызмет көрсету орталығының құжат айналымы

Әділет органдары Қазақстан Республикасының азаматтарына жеке басын
куәландыратын мынадай құжаттар береді:

а)Туу туралы куәлік;
Туу туралы куәлікті жоғалған жағдайда қайта алу;
б)Жеке сәйкестендіру номері;
в) Қазақстан Республикасы азаматының паспорты;
г)Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігі;
Жеке куәлік жоғалған жағдайда қайта алу;
Жеке куәлікті одан әрі пайдалану үшін жарамсыздығына байланысты
уақытша құжат алу;
д)Жеке сәйкестендіру номері;
Үй кітапшасын тіркеу(мекенжай анықтамасы) ;
ж)Неке қию туралы құжат;

Туу туралы куәлік алу
Туу туралы куәлік алуды Қазақстан Республикасы әділет министрлігінің
азаматтық хал актілерін жазу органдары жүргізеді. Құжаттар бар болғанда
куәлікті тіркеуді және беруді орындау мерзімі 2 жұмыс күні ішінде
жүргізіледі.
Егер де бала шетел азаматшасы, азаматтығы жоқ тұлға болып табылатын
немесе басқа аймақтағы анада туылса, бала туу туралы куәлікті алу 32
күнтізбелік күн өткеннен кейін ескеріледі.
Егер бала некеге тұрмаған ата-анада немесе басқа да жағдайларда туылған
болса, әділе органдары қосымша құжаттарды талап ете алады.
Қазақ халқының қалыптасқан дәстүрлерiне сәйкес тегiн, атын, әкесiнiң
атын жазу Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Ұлты қазақ азаматтардың
тегi мен әкесiнiң атын жазуға байланысты мәселелердi шешу тәртiбi туралы"
1996 жылғы 2 сәуірдегі N 2923 Жарлығының талаптарына сәйкес жүргізіледі.
Туу туралы куәліктің негізінде 16 жасқа толған азаматтарға жеке басын
куәландыратын құжаттар ресімдеу кезінде ата-анасының бірінің
(қорғаншысының, қамқоршысының) жеке куәлігі және ата-анасының
(қорғаншысының, қамқоршысының) тұрғылықты тұратын жері бойынша тіркелгенін
растайтын азаматтарды тіркеу кітабы ұсынылады.
Баланың туу туралы куәлігі жоғалған жағдайда қайталама құжатты алу
үшін Қазақстан Республикасының аумағындағы аймақтық әділет органдарының
АХАЖ Бөлімдеріне немесе тұратын жері бойынша ХҚО өтінішпен бару қажет,
сонымен қатар қызметті www.egov.kz on-line алу мүмкіндігі бар. Азаматтық
хал актілерін тіркеу туралы қайталама куәліктерді шетелден талап ету
кезінде аймақтық әділет органымен байланысу қажет. Өтініште міндетті түрде
баланың туылуының тіркелген орны, туылған жылы және сауалнама деректері
туралы мәліметтер көрсетіледі.
Туу туралы қайталама куәлікті беру
Баланың туу туралы куәлігі жоғалған жағдайда қайталама құжатты алу
үшін Қазақстан Республикасының аумағындағы аймақтық әділет органдарының
АХАЖ Бөлімдеріне немесе тұратын жері бойынша ХҚО өтінішпен бару қажет,
сонымен қатар қызметті www.egov.kz on-line алу мүмкіндігі бар. Азаматтық
хал актілерін тіркеу туралы қайталама куәліктерді шетелден талап ету
кезінде аймақтық әділет органымен байланысу қажет. Өтініште міндетті түрде
баланың туылуының тіркелген орны, туылған жылы және сауалнама деректері
туралы мәліметтер көрсетіледі.

Баланың жеке сәйкестендіру нөмірі (ЖСН)
Қазақстан Ресапубликасы азаматының паспортын немесе жеке куәлігін
алатын 16 жасқа дейінгі балалар үшін жеке сәйкестендіру нөмірлері
(ЖСН)паспортты немесе жеке куәлікті дайындау кезінде беріледі. 1996 жылдан
бастап 2007 жылғы тамыз айы аралығындағы кезеңде туылған балалар үшін (5
жастан 13 жасқа дейін) ЖСН алу үшін құжаттарды бөлек ресімдеу қажет. Жеке
сәйкестендіру нөмірі болмаса, 2012 жылдың екінші жартысынан бастап
балаларға берілетін қандай да бір төлемді ресімдеу мүмкін болмайды.

ЖСН алу үшін құжаттарды баланың қатысуымен тапсыру қажет.

Балаға жеке сәйкестендіру нөмірін ресімдеу кезінде туу туралы кәлікті
айырбастау қажет емес, ата-аналары туу туралы куәліктің салым-парағы
ретінде берілген қосымша құжат алады.Балалардың белгілеу құжаттары туу
туралы куәлікке сәйкес жазылады, онда берілу күні, нөмірі және берген
органы көрсетіледі. ЖСН жазу мерзімі – бес жұмыс күніне дейін.
1996 жылдан бастап 2007 жылғы тамыз айы аралығындағы кезеңде туылған
балалар үшін (5 жастан 13 жасқа дейін) ЖСН алу үшін құжаттарды бөлек
ресімдеу қажет. Жеке сәйкестендіру нөмірі болмаса, 2012 жылдың екінші
жартысынан бастап балаларға берілетін қандай да бір төлемді ресімдеу мүмкін
болмайды.
2007 жылдың тамыз айынан кейін туған балалардың ЖСН-ы туу туралы
куәліктерінде, сондай-ақ Қазақстан Республикасының кәмелетке толмаған
азаматтарының шетелдік паспорттарында көрсетілген.ЖСН өмірде бір-ақ рет
берілетінін және өзгертілмейтінін атап өту қажет.
Жеке сәйкестендіру нөмірі (ЖСН) - жеке тұлға, соның iшiнде өзiндiк
кәсiпкерлiк түрiнде қызметiн жүзеге асыратын жеке кәсiпкер үшiн
қалыптастырылатын бiрегей нөмiр.ЖСН Қазақстан Республикасы азаматының жеке
куәлігінің бет жағында туған күнінен төмен қарай берілген 12 цифрдан
тұрады. Қазақстан Республикасы азаматының паспортында 32-бетте орналасқан.
ЖСН-ның 12 цифрының мәні
Төрт бөлімнен тұрады:
Бірінші – 6 цифрдан тұрады: жеке тұлғаның туған жылы (соңғы екі цифр),
айы, күні көрсетіледі.
Екінші – 1 цифрдан тұрады: жеке тұлғаның жынысы мен туған ғасыры
көрсетіледі (Мысалы, өткен ғасырда туған ер адам код 3 алады. Ал осы
ғасырда туған әйел адам 6 нөмір коды беріледі).
Үшінші – 4 цифрдан тұрады: оған жүйедегі тіркеудің реттік нөмірі кіреді.
Төртінші –1 цифрдан тұрады: бақылау цифры.
Бұл қызметті келесі тұлғалар пайдалана алады:
Қазақстан Республикасының аумағынан тыс жерлерде тұрақты тұратын адамдарға.
Шет елдердің аумақтарында орналасқан оқу орындарында күндізгі нысан бойынша
білім алушыларға.
Шет елдерде бір жылдан кем емес мерзімге еңбек шартымен жұмыс істеушілерге.
Аталған тұлғалармен бірге тұратын отбасы мүшелеріне.
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес дипломаттық немесе қызметтік
паспорт алуға құқықтары жоқ және дипломатиялық қызмет персоналымен бірге
тұратын дипломатиялық қызмет персоналының туыстарына ұсынылады.
ЖСН енгізудің мақсаты белгілі бір тұлғаға қатысты мәліметтерді
тіркеудің бірыңғай жүйесіне өту болып табылады. Бұл нөмір бұл адамға өмір
бойына берілетін нөмір болады.Іс жүзінде ЖСН-ды СТН, ӘЖК, статистика
органдарының коды және т.б. алмастырады, бұл кейін қоғам мен мемлекеттің
өзара іс-қимыл жасауын жеңілдетеді.
Сәйкестендіру нөмірлерінің ұлттық тізілімдері туралы Қазақстан
Республикасының 2007 жылғы 12 қаңтардағы № 223 Заңының 23-бабының 2-
тармағына сәйкес жеке куәліктерінің бет жағында ЖСН көрсетілмеген жеке
басын куәландыратын құжаттарды (Қазақстан Республикасы азаматының паспорты
мен жеке куәлігі) қайта ресімдеу 2007 жылғы 13 тамыздан бері басталды.
Қазақстан Республикасы көптеген азаматтарының жеке куәліктерінде ЖСН бар
екенін атап өту қажет, себебі аталған нөмір жеке куәліктере 1997 жылдан
бері басылып жүр.Заңның 13-бабының 5-тармағына сәйкес жеке сәйкестендiру
нөмiрi бар құжаттарды беру бұрын берiлген құжаттарды тiркеушi органға
тапсырған жағдайда, бюджет қаражаты есебiнен жүргiзiледi.

Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігі

Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігі азаматтарға 16 жастан
бастап беріледі және ол республика аумағында жарамды. Қазақстан
Республикасының аумағында тұрақты тұратын барлық азаматтардың жеке куәлігі
болуы тиіс.
Жеке куәлік мынадай жарамдылық мерзімдеріне:
16 жастан 25 жасқа дейін;
25 жастан 45 жасқа дейін;
45 жастан өмірлік беріледі.
Жеке куәлікте:
тегі, аты, әкесінің аты;
туған күні мен туған жері;
ұлты (иесінің қалауы бойынша көрсетіледі);
заңды мекен-жайы;
куәлікті берген органның атауы;
берілген күні; жарамдылық мерзімі, куәліктің коды және штрих коды
көрсетіледі;
жеке сәйкестендіру нөмірі (бір рет беріледі және өзгерусіз қалады).
"Туған жері" деген бағанда облысы (қаласы), Қазақстан
Республикасынан тыс жерлерде туғандар үшін - елі, ал "тұрғылықты жері"
деген бағанда облысы, ауданы және елді мекені көрсетіледі.
"Туған күні", "берілген күні", "дейін жарамды" деген бағандарда
күні, айы, жылы араб цифрларымен көрсетіледі. Уақытша жеке куәлік беру
халықты құжаттандыру және тіркеу бөлімі бастығының қолымен және паспортты
елтаңбалы мөрмен расталады.
"Берген орган" деген бағанда тиісінше құжатты берген әділет
органының бөлімшесі көрсетіледі.
Уақытша жеке куәлікке көлемі 3,5 х 4,5 сантиметр (бұдан әрі - см)
иесінің фотосуреті жапсырылады, ол әділет органының елтаңбалы мөрімен
бекітіледі.
Жеке куәлiкке және (немесе) паспортқа ресiмделген жағдайда өтiнiш
берушi құжат ресiмдеген кезiндегi жасына сәйкес келетiн, қатаң түрде жарық
жерде алдынан түсiрiлген, адамның бейтарап және аузын жауып түскен, бетi
фотосуреттiң жалпы ауданының 75%-ға жуығын алатын мөлшерi 3,5х4,5 см екi
фотосурет ұсынады. Фотосуреттер фотобаспа әдiсiмен бiр негативтен қалың
фотоқағазға басылуы қажет. Компьютерлiк сканерлеу, модельдеу немесе
ксерокөшiрме әдiсiмен дайындалған суреттердi пайдалануға жол берiлмейдi.
Сондай-ақ Халыққа қызмет көрсету орталықтарында құжаттар тапсырған кезде
фотосуретке түсу мүмкіндігі бар.
Жеке басты куәландыратын құжаттар иесiнiң қалауы бойынша мемлекеттiк
немесе орыс тiлiнде, ал Қазақстан Республикасы азаматының паспорты сонымен
қатар ағылшын тiлiнде толтырылады. Паспортта ұлты туралы жазба азаматтың
қалауы бойынша көрсетіледі. . Қазақстан Республикасы азаматының паспорты
олардың қалауы бойынша жасына қарамастан жарамдылығы он жыл мерзiмге
берiледi. 16 жасқа дейін балаға дайындалған паспорт жоғалған
жағдайда, құжатын қалпына келтіру туралы өтінішті оның ата-анасының біреуі
немесе заңды өкілі жазады.
Қазақ халқының қалыптасқан дәстүрлеріне сәйкес тегін, атын, әкесінің
атын жазу Қазақстан Республикасы Президентінің "Ұлты қазақ азаматтардың
тегi мен әкесiнiң атын жазуға байланысты мәселелердi шешу тәртiбi туралы"
1996 жылғы 2 ақпандағы N 2923 Жарлығының талаптарына сәйкес жасалуы керек.
Қазақ халқының қалыптасқан дәстүрлерiне сәйкес тегiн, атын, әкесiнiң атын
жазу Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Ұлты қазақ азаматтардың тегi мен
әкесiнiң атын жазуға байланысты мәселелердi шешу тәртiбi туралы" 1996 жылғы
2 ақпандағы N 2923 Жарлығының талаптарына сәйкес жасалуы керек.
Ұлты қазақ адамдар тегiн, атын, әкесiнiң атын өзгерту туралы
өтiнiшпен әдiлет органдарына жүгiнген кезде азаматтар мемлекеттiк немесе
орыс тiлдерiнде өздерi қалайтын тегiн, атын, әкесiнiң атын, ауыстырылуы
тиiс құжаттары туралы мәлiметтердi көрсете отырып арыз бередi.
Өтiнiшке мына құжаттардың бiреуi қоса берiледi:
- туу туралы куәлiк (бiрiншi рет жеке куәлiк алатын кезде);
- ауыстыруға жататын жеке куәлiк, паспорт;

Қазақстан Республикасы азаматының жеке
басын куәландыратын құжаттарды дайындау үшін
1-нысандағы арыздарды ресімдеу
Қазақстан Республикасы азаматының паспортын және жеке куәлігін
дайындау үшін 1-н арызы ресімделеді (4-қосымша).
Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын азаматтарға 1-н
арыз олардың тұрақты тіркелген жері бойынша Халыққа қызмет көрсету
орталықтарында (бұдан әрі - ХҚО), ал ХҚО жоқ жерлерде, Қазақстан
Республикасының әділет органдарының құжаттандыру және халықты тіркеу
бөлімшелерінде ресімделеді. Қосымша тексеруді қажет ететін (жеке басын
тексеру және азаматтығын анықтау) және мынадай себептермен келген: 1974
жылғы үлгідегі (КСРО) паспортты ауыстыру немесе оны жоғалтқаны бойынша
қалпына келтіру; алғаш рет Қазақстан Республикасы азаматының жеке басын
куәландыратын құжатын алу үшін дер кезінде өтініш бермегенде 1-н арыздары
әділет органдарының құжаттандыру және халықты тіркеу бөлімшелерінде
ресімделеді. Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелері арқылы 1-н
арыздар Қазақстан Республикасының мына азаматтарына ресімделеді: ҚР тыс
жерлерде тұрақты тұрып жатқандарға; шет мемлекеттердің аумағында орналасқан
оқу орындарында күндізгі оқу нысанында білім алушыларға; шет мемлекеттерде
кемінде бір жыл мерзімге жасалған еңбек шарты бойынша жұмыс істеп
жатқандарға; көрсетілген адамдардың олармен бірге тұратын отбасы
мүшелеріне; шетелде дипломатиялық қызметтің персоналымен бірге тұратын және
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес дипломатиялық немесе қызметтік
паспортты алуға құқығы жоқ дипломатиялық қызмет персоналының туысқандарына.
Қазақстан Республикасының азаматтары паспорттар мен жеке куәліктерді
алу мәселесі бойынша тікелей өтініш жасаған кезде, 1-н арызды ресімдеуді
және дайын құжаттарды беруді, сондай-ақ паспорттың жарамдылық мерзімін
ұзартуды Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Тіркеу қызметі
комитеті (бұдан әрі - ҚР Әділетмині ТҚК) жүргізе алады.
Тұрақты тұратын жері болмаған жағдайда Қазақстан Республикасы
азаматына жеке басын куәландыратын құжаттарды әділет органдары растаған
уақытша тұратын жері бойынша, ал заңнамада көзделген тәртіппен ішкі істер
органдары растайтын нақты тұратын жері бойынша беріледі.
1-н арызы нөмірі мен штрих коды бар қатаң есептегі баспаханалық бланк,
бірыңғай ақпаратты деректер базасына енгізілетін ақпарат тасушы болып
табылады және одан әрі жеке тұлғаның берген құжаттарының мекен-жай-
анықтамалық жұмысымен сәйкес келуі мақсатында пайдаланылады.
Паспортты, жеке куәлікті алуға арналған түбіртек 1-нысандағы арыз
бланкісі толтырылғаннан кейін одан бөліп алынады және арызданушыға
беріледі.
Жаңа паспорттар мен жеке куәліктер алғанға дейін бұрынғы құжаттары
алынбайды.
Азаматтың өтініші бойынша шет мемлекеттің қолданыстағы визасы бар
ауыстырылуға тиіс паспорт алынбайды. Бұл ретте жарамсыз паспорт (паспорттың
бір жақ шетін тескішпен тесу арқылы) өтелуге тиіс, паспорт иесіне паспортты
кейіннен тіркелген жері бойынша әділет органына тапсыру қажеттігі туралы
хабарланады. 1-н арыздың артқы бетіне тиісті белгі қойылады. Құжаттың
жарамсыздығы туралы мәлімет Нұсқаулықтың 17-тармағында айқындалған
тәртіппен жіберіледі.
1-н арызды өздерінің дербес кодтарымен толтырған және куәландырған
әділет органдарының мамандары, ХҚО операторлары, сондай-ақ 1-н арызды
ресімдеген ҚР шет елдердегі мекемелерінің қызметкерлері 1-н арызға
енгізілген мәліметтердің дұрыстығы мен оны ресімдеудің негізділігіне дербес
жауап береді.
1-н арызды ресімдеу кезінде 1-н арыздар картотекасы бойынша
арызданушыда бұрын берілген құжаттардың бар-жоғын тексеру жүзеге асырылады.
Бұл ретте 1-н арыздардағы деректер және фотосуреттердің ұқсастығы
салыстырылады.
1-н арызын ресімдеу туралы шешім қабылдау үшін Қазақстан Республикасының
азаматтары тұрғылықты тұратын жерінде тіркелгенін растайтын азаматтарды
тіркеу кітабын, құжат үшін мемлекеттік бажды төлегені туралы түбіртекті,
фотосуреттерді және төменде аталған құжаттардың бірін ұсынуы қажет:
- туу туралы куәлік;
-Қазақстан Республикасы азаматының паспорты;
- Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігі;
- 1974 жылғы үлгідегі бұрынғы КСРО паспорты;
- бұрынғы КСРО жалпы азаматтық шетел паспорты;
- офицердің жеке куәлігі (бұрын жеке басының құжаттары болмаған әскери
қызметшілер үшін ғана);
- қайтуға берілген куәлігі;
- белгіленген нысандағы Қазақстан Республикасының азаматтығына
қабылдау туралы анықтама;
- бостандығынан айыратын жерден босатылғаны туралы анықтама;
Бұл ретте мыналарды басшылыққа алған жөн:
1) 1-н арызды тек жеке куәлікке ресімдеген жағдайда көлемі 3,5 х
4,5 см. екі фотосурет ұсыну қажет. 1-н арызды жеке куәлікті паспортпен
бірге немесе тек паспортқа ресімдеу кезінде арызданушы үш фотокарточка
ұсынуы қажет.
2) 1-н арызда арызданушының қолы өз қолымен қара, көк немесе күлгін
түсті сиялы шарикті қаламмен қойылады. Сия және капилляр (гельді)
қаламдарды пайдалануға жол берілмейді.
3) 1-н арызды толтыру кезінде арызданушының тегі, аты, әкесінің аты
және басқа да деректері, сондай-ақ елді мекеннің және құжаттарды берген
органдардың атауы 1-н арызды ресімдеу үшін негіз болып табылатын
құжаттардағы жазбаларға сәйкес жазылады, бұл ретте Қазақстан
Республикасының аумағында орналасқан елді мекендердің атауы қолданыстағы
әкімшілік-аумақтық бөлінуге сәйкес жазылады;
4) барлық кодтар, сондай-ақ тіркелген жерінің мекен жайы және
оларда қабылданған қысқартулар кодтар мен қысқартулардың анықтамалықтарына
сәйкес көрсетіледі (6 қосымша). Кодтар мен қысқартулардың анықтамалықтары
өзгерген жағдайда орталықтырылған түрде жеке өкімхатымен жіберіледі.
5) Туу туралы куәліктің негізінде 16 жасқа толған азаматтарға жеке басын
куәландыратын құжаттар ресімдеу кезінде ата-анасының бірінің
(қорғаншысының, қамқоршысының) жеке куәлігі және ата-анасының
(қорғаншысының, қамқоршысының) тұрғылықты тұратын жері бойынша тіркелгенін
растайтын азаматтарды тіркеу кітабы ұсынылады.
Жоғалғандарының орнына жеке куәлік пен паспорт беру
Жеке куәлігін, паспортын жоғалтқан азаматтар тіркелген жері бойынша
әділет органдарына құжаттарын қайда, қашан және қандай жағдайда жоғалтқанын
көрсете отырып, өтініш береді, олардың тіркелген тұрғылықты жерін растайтын
азаматтарды тіркеу кітабын, фотосуреттерін ұсынады. Азаматтар жеке куәлігін
немесе паспортын жаңа жерге көшкен кезде жоғалтқан жағдайда, жоғалған
құжаттарды қайта қалпына келтіруді жаңа тұратын жері бойынша әділет
органдары жүргізеді.
Жеке басты куәландыратын құжаттың жоғалғаны туралы хабарлаған
азаматтың арызы бойынша оған тіркеуге тұруға мүмкіндік беретін уақытша жеке
куәлік беріледі.
Қазақстан Республикасы азаматының паспорты
Қазақстан Республикасы азаматының паспорты олардың қалауы бойынша
жасына қарамастан жарамдылығы он жыл мерзімге беріледі. Қазақстан
Республикасы азаматының паспорты Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге
шыққан кезде жеке басын куәландыратын құжат болып табылады. Азаматтың
өтініші бойынша паспорттың жарамдылық мерзімін оны тіркеген жері бойынша
облыстық, Астана және Алматы қалаларының Әділет департаменттері паспорттың
30-бетіне тиісті жазбасы бар мөртаңба (1-қосымша) қою арқылы тұрғылықты
жері бойынша тағы бір жыл мерзімге ұзартуы мүмкін, ол елтаңбалы мөрмен
бекітіледі және халықты құжаттандыру және тіркеу қызметіне жетекшілік
ететін Әділет департаменті бастығы орынбасарының немесе халықты
құжаттандыру және тіркеу жөніндегі жұмысты ұйымдастыру бөлімі бастығының
қолымен куәландырылады. Қазақстан Республикасының елден шалғай жерлерде
тұрып жатқан азаматтарына ҚР азаматы паспортының жарамдылық мерзімін
Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелері ұзартады. Егер
паспорттың 30 беті пайдаланылған жағдайда, мөртаңба паспорттың келесі бос
бетіне қойылады.
ҚР азаматының паспорты азаматтардың тілегі бойынша, жасына қарамай
беріледі және ол иесінің ҚР аумағынан тыс жерге баруы кезінде жеке басын
куәландыратын құжат болып табылады. Паспорт 10 жыл мерзімге беріледі.
Паспорттың қолданыста болу мерзімін уәкілетті орган тағы бір жылға ұзарта
алады
Азаматтарды тіркеу кітабы
Азаматтарды тіркеу кітабы – сол үйде тұру құқығы бар екенін білдіретін
құжат. Азаматтарды тіркеу кітабы үй иелеріне немесе жалға алушыларға әділет
басқармасының құжаттандыру мен тіркеу бөлімінен беріледі.
Азаматтарды тіркеу кітабын алу үшін БАЖ салығын төлеп, соның
түбіртегін және тұрған үйінің техникалық құжатымен бірге сол үйдің меншік
иесі екенін анықтайтын меншік иесі туралы мәліметтер, тіркелгенін
дәлелдейтін мекенжай бюросынан анықтама, үй тұрғындарының құжаттары, 16
жасқа толмаған балалардың туу туралы куәліктері бойынша мәліметтер
енгізіледі. Осы құжаттарды жинақтап, Халыққа қызмет қөрсету орталығына
тапсырса, екі жұмыс күні ішінде сізге құжатыңызды дайындап береді, себебі
ол 16 жасқа, 25 жасқа, 45 жасқа толғанда құжаттандыру кезінде қажет болады.
Казақстан Республикасы Әділет министрлігі Тіркеу қызметі комитетінің
әдістемелік нұсқауына байланысты тұрғындарға Азаматтардың тіркеу кітабын
беру Халыққа қызмет көрсету орталығы арқылы жүргізілед. Бұл кітап тұрған
үйінде есепте бар екендігін анықтайтын құжат болып есептеледі. Азаматтарды
тіркеу кітабы шағын, алып жүруге ыңғайлы, кітапша түрінде басылып
шығарылған. Кітапша нөмірленіп, бауланып, елтаңбалы мөр соғылып
беріледі.Азаматтарды тіркеу кітабын алу үшін БАЖ салығын төлеп, соның
түбіртегін және тұрған үйінің техникалық құжатымен бірге сол үйдің меншік
иесі екенін анықтайтын меншік иесі туралы мәліметтер, тіркелгенін
дәлелдейтін мекенжай бюросынан анықтама, үй тұрғындарының құжаттары, 16
жасқа толмаған балалардың туу туралы куәліктері бойынша мәліметтер
енгізіледі. Осы құжаттарды жинақтап, Халыққа қызмет қөрсету орталығына
тапсырса, екі жұмыс күні ішінде сізге құжатыңызды дайындап береді, себебі
ол 16 жасқа, 25 жасқа, 45 жасқа толғанда құжаттандыру кезінде қажет болады.
Азаматтарды тіркеу кітабы осы тұрғын үйде тіркелгенін растайтын құжат
болып табылады және қажет болған жағдайда мүдделі органдарға ұсынылады.
Тұрған жері бойынша тіркелгенін немесе тіркеуден шығарылғанын растайтын
қандай да бір құжат немесе анықтама талап етуге жол берілмейді. Есепке
тіркелу, есептен шығу кезінде азаматтарды тіркеу кітабын қөрсету талап
етіледі. Ал ескі үлгідегі үй кітабы жарамсыз болып есептеледі. Сондықтан
Азаматтардың тіркеу кітабы әрбір үйде болуы керек.
Егер Сіз тіркеуге тұрмасаңыз, жұмысқа орналасуға, мемлекеттік
жәрдемақы алуға, тұрғын үй алуға кезекке тұруға және тағы да басқаларға қол
жеткізе алмайсыз. Тіпті ауырған жағдайда да тіркеуге тұру қажет болады. Оны
қазір ақылы мекемелерден басқа барлық медициналық мекемелерде талап етеді.
Сондай-ақ құқық қорғау органдары да сіздің тұрғылықты жеріңізді тексеріп,
сәйкес тіркеуіңіз болмаса, айыппұл сала алады.
Тіркеуге тұру үшін тұрғын үй, пәтер болуы міндетті емес екенін көп
адам біле бермейді. Сіздің тіркеу мекен-жайыңыз саяжай, жатақхана, қонақ
үй, санаторий, профилакторий, интернат үйі, қарттар үйі, тіпті сіздің
қызметтік ғимаратыңыз яғни, жұмыс орныңыз бола алады. Егер сіз жұмыс орнына
тіркеуге тұруды шешсеңіз, жұмыс берушіден үй кітапшасын сұраңыз.
Жалпы тіркеуге тұрмас бұрын, бұрынғы тіркеуде тұрған жеріңізден шығып,
тіркеуден шыққандығыңыз туралы анықтама алыңыз. Онсыз сізді жаңа мекен-
жайға тіркеуге қоймайды. Тіркеуден шығару қызметі тегін. Мерзімі – 2 күн.
Сіздің тіркеуден шыққандығыңыз туралы азаматтарды тіркеу кітабына (үй
кітапшасы) және тіркеуден шығу қағазына штамп қоюы керек.

Азаматтардың жеке басын куәландыратын құжаттар алу үшін ХҚКО-на
тапсырылу қажет құжаттар тізімі
а)Туу туралы куәлік алу үшін құжаттар:
- Туу туралы құжат алу өтініш;
- Азаматтарды тіркеу кітапшасы(үй кітапшасы,мекен-жай анықтамасы);
- Туу туралы дәрігерлікмедициналық анықтама;
- Ата-ананың немесе мүдделі тұлғаның жеке басын куәландыратын құжаттың
түпнұсқасы;
- Ата-ананың немесе мүдделі тұлғаның жеке басын куәландыратын құжаттың
көшірмесі;
- Неке қию туралы куәліктің түпнұсқасы;
- Неке қию туралы куәліктің көшірмесі;
Туу туралы қайталама куәлікті қағаз түрінде беру үшін қажетті
құжаттар:
-бекітілген үлгідегі өтініш;
- тұтынушының жеке басын растайтын құжат;
- мемлекеттік салықты төлеу туралы түбіртек;
б)ЖСН алу үшін қажетті құжаттар пакетіне мыналар кіреді:
- белгіленген үлгідегі өтініш (ата-анасының бірімен немесе заңды өкіл
тарапынан беріледі);
- кәмелеттік жасқа толмаған тұлғаның туу туралы куәлігінің түпнұсқасы және
көшірмесі;
- ата-анасының бірінің немесе заңды өкілінің жеке басын куәландыратын
құжаттың түпнұсқасы және көшірмесі;
- кәмелеттік жасқа толмаған тұлғаның тұрғылықты жері бойынша
тіркелгендігін растайтын азаматтарды тіркеу кітабының түпнұсқасы және
көшірмесі.
в) ҚР азаматтарына төлқұжат алу үшін құжаттар тізімі
1. ҚР азаматының жеке куәлік (түпнұсқа мен көшірмесі)
2. ҚР азаматының төлқұжаты (түпнұсқа мен көшірмесі)
3. Азаматтарды тіркеу кітабы (түпнұсқа мен көшірмесі)
4.Фотосурет 2 дана (3,5-4,5)
5. Түбіртек 5652 тенге
Жоғалған төлқұжатты қалпына келтіру үшін құжаттар тізімі
1. Өтініш;
2. Түсініктеме;
3. Азаматтарды тіркеу кітабы (түпнұсқа мен көшірмесі) ;
4. ҚР азаматының жеке куәлігі (түпнұсқа мен көшірмесі) ;
5. фотосурет 4 дана (3,5-4,5)
6. Түбіртек 5652 тенге ;
(Қалауынша керекті құжаттар: туу туралы куәлік, неке қию туралы куәлік,
неке бұзу туралы куәлік, қайтыс болу куәлігі) ;
г) ҚР азаматтарына жеке куәлік алу үшін құжаттар тізімі
1. ҚР азаматының жеке куәлік (түпнұсқа мен көшірмесі) ;
2. ҚР азаматының төлқұжаты (түпнұсқа мен көшірмесі) ;
3. Азаматтарды тіркеу кітабы (түпнұсқа мен көшірмесі) ;
4.Фотосурет 2 дана (3,5-4,5) ;
5. Түбіртек 283 тенге;

16 жасқа толған кезде жеке басының куәлігін алу
-Туу туралы куәлік;
-ҚР азаматтығын растау үшін ата-анасының біреуінің жеке куәлігі;
-Ата-анасының біреуінің тұрақты тіркеуін растау үшін азаматтарды тіркеу
кітабы;
-Егер 16 жасқа дейін паспортты ресімдеген жағдайда,паспортты көрсету қажет;
-2 данада ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.