Халық денсаулығы
Салауатты өмір салтын қалыптастыруда әрқайсысымыздың дене тәрбиесімен айналысуымызға, дұрыс тамақтануымызға,есіркі,темекі мен алкогольді тұтынуды қойып,тазалық пен санитария шараларын сақтауымызға тікелей бағытталған.
Соңғы жылдарда,әсіресе кейінгі он жыл ішінде дүние жүзінің барлық елдеріндегі,сондай-ақ ,Қазақстан Республикасындағы халық денсаулығының тым нашарлап кетуіне байланысты,және адамдардың тіршілік ету мерзімінің қысқаруына сәйкес-адамдардың денсаулығына көп көңіл бөліне бастады.
Денсаулық-адам өміріндегі ең жоғары бағалы дүние.Өмірдің шаттығы мен қызығы денсаулыққа байланысты.Адам бақыты-денсаулығының мықтылығында.Дені сау адам көңілді жүреді.
Дүние жүзілік медицина ғылымдарының ұлы өкілдері,денсаулық адамзат баласына тартқан үлкен сыйы деп түсіндіреді.Медицицна ғылымдарының пайда болуына,оның дамуы мен қазіргі кездегі жағдайына зер салып қарасаңыз,медицина ғылымы адамдардың денсаулығын сақтауға аурулардың алдын-алуға,ауруларды емдеу әдістерін тауып,оны жетілдірумен шұғылданып отырған ғылым екені байқалады.Медицина ғылымдары адамды және оның денсаулығын арттыруда ең басты рөл атқарады.
Адамзат баласының тіршілік өмірінде еңбір бағалы нәрсе,оның денсаулығы.Денсаулықты сақтап,үнемі денсаулықтың қорын көбейтіп,оған пассивті түрде емес активті түрде қарау керек.Денсаулықты сақтаудың жолын үйрену әрбір адамның басты міндеті.Халықтың денсаулығын сақтау аурулардың алдын-алу мен оларды емдеу бағыттары мемлекеттік,әлеуметтік,экономикалық,жә-не медициналық,биологиялық,физиологиялық мәселе.Адамның еңбек пен тұрмыс жағдайын жақсарта беру,аурулардың алдын алу.
Халықтың дене және рухани күшінің жан-жақты дами беруіне қолайлы жағдайлар туғызу,халыққа тегін,жалпыға бірдей,жоғары дәрежедегі мамандандырылған медициналық көмек көрсетуді қам-тамасыз ету біздің тәуелсіз егеменді мемлекетіміздің аса маңызды міндеттерінің бірі.Өткен 2002 жылы-денсаулық жылы деп атаудың өзі осыны аңғартады.
Қазіргі кезде мемлекетімізде Қазақстан республикамыздың конистутциясына сәйкес денсаулықты сақтау мәселері жөнінде мемлекеттік бағдарламалар әзірленіп,Қазақстан республиксынның «Адам және азамат» бөлімінің 29 бабында адам денсаулығы жайында толық мағлұмат келтірілген.
Ел басымыздың жолдауындағы бағыттардың бірі-денсаулықты нығайту,медициналық қызмет көрсету,сапасын жақсарту және денсаулықты сақтаудың жоғарғы техналогиялық жүйесін дамытуда біріншіден денсаулықты сақтау саласындағы басқару қаржыландыру,үйлестіру мен бақылау тетіктерін қайта саралау арқылы медициналық қызметтің нәтижелігі мен сапасын арттыру қажет болып табылады.
Елімізде денсаулық сақтау ісімен денсаулық сақтау министрлігі айналысады.Облыстарда,аудандарда денсаулық сақтау бөлімдері жүргізіліп отырады.Кейінгі кезде халықтың денсаулығы өте нашар-лап кеткен.Оның ең басты себептерінің бірі экологиялық басқа мемлекеттермен салыстырғанда,өте қиын жағдай.Қазақстан Респуб-ликасында емдеу практикалық мекемелер арқылы барлық медици-налық жәрдем көпшілік
Соңғы жылдарда,әсіресе кейінгі он жыл ішінде дүние жүзінің барлық елдеріндегі,сондай-ақ ,Қазақстан Республикасындағы халық денсаулығының тым нашарлап кетуіне байланысты,және адамдардың тіршілік ету мерзімінің қысқаруына сәйкес-адамдардың денсаулығына көп көңіл бөліне бастады.
Денсаулық-адам өміріндегі ең жоғары бағалы дүние.Өмірдің шаттығы мен қызығы денсаулыққа байланысты.Адам бақыты-денсаулығының мықтылығында.Дені сау адам көңілді жүреді.
Дүние жүзілік медицина ғылымдарының ұлы өкілдері,денсаулық адамзат баласына тартқан үлкен сыйы деп түсіндіреді.Медицицна ғылымдарының пайда болуына,оның дамуы мен қазіргі кездегі жағдайына зер салып қарасаңыз,медицина ғылымы адамдардың денсаулығын сақтауға аурулардың алдын-алуға,ауруларды емдеу әдістерін тауып,оны жетілдірумен шұғылданып отырған ғылым екені байқалады.Медицина ғылымдары адамды және оның денсаулығын арттыруда ең басты рөл атқарады.
Адамзат баласының тіршілік өмірінде еңбір бағалы нәрсе,оның денсаулығы.Денсаулықты сақтап,үнемі денсаулықтың қорын көбейтіп,оған пассивті түрде емес активті түрде қарау керек.Денсаулықты сақтаудың жолын үйрену әрбір адамның басты міндеті.Халықтың денсаулығын сақтау аурулардың алдын-алу мен оларды емдеу бағыттары мемлекеттік,әлеуметтік,экономикалық,жә-не медициналық,биологиялық,физиологиялық мәселе.Адамның еңбек пен тұрмыс жағдайын жақсарта беру,аурулардың алдын алу.
Халықтың дене және рухани күшінің жан-жақты дами беруіне қолайлы жағдайлар туғызу,халыққа тегін,жалпыға бірдей,жоғары дәрежедегі мамандандырылған медициналық көмек көрсетуді қам-тамасыз ету біздің тәуелсіз егеменді мемлекетіміздің аса маңызды міндеттерінің бірі.Өткен 2002 жылы-денсаулық жылы деп атаудың өзі осыны аңғартады.
Қазіргі кезде мемлекетімізде Қазақстан республикамыздың конистутциясына сәйкес денсаулықты сақтау мәселері жөнінде мемлекеттік бағдарламалар әзірленіп,Қазақстан республиксынның «Адам және азамат» бөлімінің 29 бабында адам денсаулығы жайында толық мағлұмат келтірілген.
Ел басымыздың жолдауындағы бағыттардың бірі-денсаулықты нығайту,медициналық қызмет көрсету,сапасын жақсарту және денсаулықты сақтаудың жоғарғы техналогиялық жүйесін дамытуда біріншіден денсаулықты сақтау саласындағы басқару қаржыландыру,үйлестіру мен бақылау тетіктерін қайта саралау арқылы медициналық қызметтің нәтижелігі мен сапасын арттыру қажет болып табылады.
Елімізде денсаулық сақтау ісімен денсаулық сақтау министрлігі айналысады.Облыстарда,аудандарда денсаулық сақтау бөлімдері жүргізіліп отырады.Кейінгі кезде халықтың денсаулығы өте нашар-лап кеткен.Оның ең басты себептерінің бірі экологиялық басқа мемлекеттермен салыстырғанда,өте қиын жағдай.Қазақстан Респуб-ликасында емдеу практикалық мекемелер арқылы барлық медици-налық жәрдем көпшілік
ХАЛЫҚ ДЕНСАУЛЫҒЫ
Салауатты өмір салтын қалыптастыруда әрқайсысымыздың дене тәрбиесімен
айналысуымызға, дұрыс тамақтануымызға,есіркі,темекі мен алкогольді тұтынуды
қойып,тазалық пен санитария шараларын сақтауымызға тікелей бағытталған.
Соңғы жылдарда,әсіресе кейінгі он жыл ішінде дүние жүзінің барлық
елдеріндегі,сондай-ақ ,Қазақстан Республикасындағы халық денсаулығының тым
нашарлап кетуіне байланысты,және адамдардың тіршілік ету мерзімінің
қысқаруына сәйкес-адамдардың денсаулығына көп көңіл бөліне бастады.
Денсаулық-адам өміріндегі ең жоғары бағалы дүние.Өмірдің шаттығы мен
қызығы денсаулыққа байланысты.Адам бақыты-денсаулығының мықтылығында.Дені
сау адам көңілді жүреді.
Дүние жүзілік медицина ғылымдарының ұлы өкілдері,денсаулық адамзат
баласына тартқан үлкен сыйы деп түсіндіреді.Медицицна ғылымдарының пайда
болуына,оның дамуы мен қазіргі кездегі жағдайына зер салып
қарасаңыз,медицина ғылымы адамдардың денсаулығын сақтауға аурулардың алдын-
алуға,ауруларды емдеу әдістерін тауып,оны жетілдірумен шұғылданып отырған
ғылым екені байқалады.Медицина ғылымдары адамды және оның денсаулығын
арттыруда ең басты рөл атқарады.
Адамзат баласының тіршілік өмірінде еңбір бағалы нәрсе,оның
денсаулығы.Денсаулықты сақтап,үнемі денсаулықтың қорын көбейтіп,оған
пассивті түрде емес активті түрде қарау керек.Денсаулықты сақтаудың жолын
үйрену әрбір адамның басты міндеті.Халықтың денсаулығын сақтау аурулардың
алдын-алу мен оларды емдеу бағыттары мемлекеттік,әлеуметтік,экономикалық ,жә-
не медициналық,биологиялық,физиологиял ық мәселе.Адамның еңбек пен тұрмыс
жағдайын жақсарта беру,аурулардың алдын алу.
Халықтың дене және рухани күшінің жан-жақты дами беруіне қолайлы
жағдайлар туғызу,халыққа тегін,жалпыға бірдей,жоғары дәрежедегі
мамандандырылған медициналық көмек көрсетуді қам-тамасыз ету біздің
тәуелсіз егеменді мемлекетіміздің аса маңызды міндеттерінің бірі.Өткен 2002
жылы-денсаулық жылы деп атаудың өзі осыны аңғартады.
Қазіргі кезде мемлекетімізде Қазақстан республикамыздың
конистутциясына сәйкес денсаулықты сақтау мәселері жөнінде мемлекеттік
бағдарламалар әзірленіп,Қазақстан республиксынның Адам және азамат
бөлімінің 29 бабында адам денсаулығы жайында толық мағлұмат келтірілген.
Ел басымыздың жолдауындағы бағыттардың бірі-денсаулықты
нығайту,медициналық қызмет көрсету,сапасын жақсарту және денсаулықты
сақтаудың жоғарғы техналогиялық жүйесін дамытуда біріншіден денсаулықты
сақтау саласындағы басқару қаржыландыру,үйлестіру мен бақылау тетіктерін
қайта саралау арқылы медициналық қызметтің нәтижелігі мен сапасын арттыру
қажет болып табылады.
Елімізде денсаулық сақтау ісімен денсаулық сақтау министрлігі
айналысады.Облыстарда,аудандарда денсаулық сақтау бөлімдері жүргізіліп
отырады.Кейінгі кезде халықтың денсаулығы өте нашар-лап кеткен.Оның ең
басты себептерінің бірі экологиялық басқа мемлекеттермен салыстырғанда,өте
қиын жағдай.Қазақстан Респуб-ликасында емдеу практикалық мекемелер арқылы
барлық медици-налық жәрдем көпшілік жағдайда тегін көрсетіледі.Мемлекеттік
бюжеттен арнаулы түрде қаржы бөлініп отырады.
Сонымен қатар медицина мекемелерінің қоғам алдындағы ашық есептілігі
жүйесінде,әрі ішкі бақылау мен сыртқы аудит жүйесінде енгізген жөн.Орташ
өмір жасының ұзақтығы деңгейін арттыру,ана мен бала өлімі көрсеткіштерін
төмендету АҚТЖ\ЖКТБ дертіне шалдығудың етек алуын тежеуге бағытталған
бағдарламалар әзірлеу керектігі басты назарда екендігі айтылады.
Денсаулық пен ауру туралы түсінік.
Денсаулық дегеніміз-ағзаның айналаны қоршаған сыртқы орта факторларына
бейімделуі,дамуы және қалыптасуын айтамыз.Қазір-гі кезде денсаулықты
бірнеше түрге бөліп қарастыруға болады.
1.Физикалық денсаулық-ағза жүйесі мен мүшелердің өсу деңгейі.Оның
негізін морфологиялық және функциялық кезектер қалайды.Олар ағзаның
бейімделу реакциясын қамтамасыз етеді.
2.Соматикалық денсаулық-Ол адам ағзасы мен мүшелердің арасындағы
биологиялық жағдайы.Оның негізін ағзаның жеке басы дамуының биологиялық
бағдарламасы реттейді.
3.Психикалық денсаулық-ол адамның психикалық сферасының жағдайы.Ауруды
болдырмау,адам өмірінің мақсатын болжау,мұн-ың бәрі биологиялық және
әлеуметтік қажетттілтерден туындайды.
4.Рухани денсаулық-ол адамдардың информацияны қабылдауға де-ген
қабілеттілігі мен мотивациялық іс-әрекетінің арасындағы қарым-қатынастардың
сипаттамасын көрсетеді.Оның негізгі баға-лық жүйелері индивидтердің
қоғамдағы орны мен оның мотивті түрде орнғуы.Ол адамның көңіл күйін
анықтайды.Өйткені рухани денсаулық адамдардың
жомарттылығын,сүйіспеншілігін,жан дүн-иесінінің сұлулығын көрсетеді.
Адамдардың денсаулығы неге байланысты болады деген сауалға келетін
болсақ,денсаулықты шартсыз түрде 100% етіп алсақ,оның 20% тектік
факторларға,20% айналаны қоршаған сыртқы орта жағдайларына,экологиялық
факторлардың әсеріне,10%-денсаулық сақтау жүйелерінің әлсіздігіне
байланысты болатыны анықталып отыр.Денсаулық сақтау жүйесі жақсы түрде
қызмет жасайтын болса,және дәрі-дәрмектер жеткілікті болса,онда адамдардың
денсаулығы арта түсетіні сөзсіз.Түрлі жұқпалы дерттерге адам ағзасы қарсы
тұра алады.Өйткені сдам ағзасы табиғаттың өзі ерекше түрде жаратқан
құбылысы.Денсаулықтың 50%-ның жақсы болуы адамдардың өздеріне байланысты
болатынын медицина және биология ғалымдары ғылыми тұрғыдан дәлелдеп
шықты.Көптеген адамдар олардың ішінде жас жеткіншектер денсаулықтарын
өздері бұзатыны байқалып отыр.
Дені сау деп-организмнің органдары мен жүйелерінің қызмет істеу
қабілеті сыртқы ортаның жағдайымен толық сәйкес келуін және қандай да бір
аурудың белгілері жоқ болуын айтады.Дені саулықтың негізгі белгісі,оның
сыртқы ортаның жағдайының өзгеруіне тез бейімделгіштік қасиеті.Дені сау
организм адамның ауыр психикалық және физикалық қажуын жеңе алады және
сыртқы ортаның өзгерістеріне тез бейімделеді.Сондықтан оны қалыпты
жағдайдан шығару оңайға түспейді.Денесі жаттықан адамдардың өзін-өзі
қорғау,бейімделгіштік қасиеті өте жоғары дамыған.Бірақта организмнің өзін-
өзі қалыпқа келтіру қасиеті шексіз емес.Ерте ме кеш пе ол қажиды,денені
ауру жайлайды.Дені сау организмнің сыртқы ортаның жағдайларының өзгеруіне
өте жоғары дәрежедегі бейімделгіштігінің басты себебі,оның органдар
ментканьдардағы тіршілік қызметін жедел реттеп отыруында.Тірі организм өте
күрделі өзін-өзі басқаратын жүйе.Ол сыртқы ортаның тоқтаусыз өзгерістеріне
сай өзін-өзі пайдалы тәртіпке түсіріп отырады.Сонымен қатар,денсаулықтың
белгісі организмнің ішкі ортасының үнемі қалыпты жағдайда болуы.Оны
гемеостазис деп атайды.Қалыпты жағдайда организм өзінің қызуын,қанның
химиялық құрамын,қанның құрамындағы оттегінің көлемін т.б бір қалыпты
ұстайды.Сыртқы ортанның қоздырғыштарының күшті әсерінен ішкі ортанның
қалыпты жағдайы өзгеруі мүмкін.Сол кезде денеде ауру пайда болады.Денсаулық
және қалыпты жағдай деген ұғымдардың арасында ешқандай да шек жоқ.Кейде
дені сау деп ойлаған организмде аурудың ошағы болуы мүмкін мысалы (жұқпалы
аурулардың жасырын басталатын кезеңі).Аурудың жасырын бастаған жағдайында
адам организмі бірте-бірте өзгеріске ұшырайды.Бұл спортшыларға тән
қасиет.Олардың организміндегі өзін-өзі қалыпқа келтіретін механизм өте
жоғары дәрежеде дамыған.Сондықтан ауру ұзақ уақыт жасырын жағдайда даиды
және көңіл күйіне аса әсер ете қоймайды.Денсаулық пен аурудың арасында
әртүрлі өтпелі жағдайлар бар.Денеде аурудың пайда болғандығы немесе жоқтығы
туралы ұйғарымға келу үшін организмнің жекелеген қасиеттеріне жүгіну, жақсы
шынығу дәрежесі және оны қоршаған ортаның жағдайын есепке алу
керек.Организмге түсетін шамадан тыс күшті қоздырғыштардың әсерінен немесе
жәй қоздырғыштарға бағытталған бейімделгіштік қасиетінің төмендеуінен
адамда ауру пайда болады.Адам организміне тән морфологиялық және қызметтік
қасиеттер өзгеріске ұшырайды да кесел басталады.
Аурудың басталуына байланысты өзін-өзі реттеу қызметі
өзгеріп,қоршаған ортамен жаңа ара қатынас орнайды,бейімделгіштік қасиет
төмендейді.Аурудың тууы-деп қандай да бір қоздырғыштың зақымдануынан
организмдегі тіршіліктің нашарлауын айтады.Ол организмнің сыртқы ортаның
жағдайларына бейімделу және жұмыс атқару қасиетінің нашарлауымен
анықталады.Ауру туған жағдайда денеде физиологиялық қызмет жалғаса береді
де ол жаңа жолмен жүреді.Бастапқы кезеңде ауруды туғызатын себептерге қарсы
қимылдар іске қосылады.Содан кейін барып организмнің физиологиялық қызметін
түзейтін орнын толтыру және қалыптастыру өзгерістері
басталады.И.П.Павловтың тұжырымы бойынша организмдегі кейбір өзгерістер
аурудан емес,физиологиялық өзін-өзі қорғау әрекеттерінің көрінісі болып
табылады.
Дене қимылының кемдігінен (гипокинезия) пайда болатын аурулар.
Гипокинезия адам денсаулығына,әсіресе жүрек-қан айналу жүйесіне зиянды әсер
етеді.Қазіргі заманда өндірістің ауыл шаруашылығының техникаландыруына,
өзін-өзі басқаратын жүйелердің қолданылуына байланысты,адамдардың көбісі аз
қозғалатын тұрмыс кешуде.Дәл қазіргі таңдағы цивилизациялы қоғам дене
еңбегін азайтуда орасан зор табыстарға ие болуда.Мұның өзі транспорттың
дамуына,өндіріс процестері-нің автоматтандырылуына байланысты.Біздің
елімізде сан мыңдаған миллиондаған адамдар жыл сайын лифтілері,кір-
қоқыстарын сыртқа өзі тартып шығаратын құбырларды пайдалануда.Барлық
тұрмыстық-коммуналдық жағдайлары жеткілікті өмір сүруде. Соңғы кездегі
адамдардың жүрек пен қан айналу жүйелеріндегі аурулардың көбейіп кетуінің
бірден-бір себебі осы гипокинезияға байланысты.Гипокинезияның салдарынан
адам қажиды да кез келген органында ауру қозады.Мысалға,қатерлі өскіндерді
қояндардың денесіне еккенде ауыр жұмыс істеуге жаттыққан қояндарда қатерлі
өскін баяу,ал жаттықпаған күші жоқ қояндарда жылдам дамиды.Дене
қозғалысының көлемі азайғанда ішкі органдардың,жүйелердің қызметі де
баяулап,қоздырғыштарға қарсы күресі нашарлайды,ауру туады.
Адамдардың дене белсенділігінің деңгейі,олардың тек жұмыс қабілетіне
ғана емес,денсаулық жағдайына да әсер етеді.Көптеген зерттеуші ғалымдар,
гипокинезия жүрек-тамыр ауруларының этиологиясында семіздік пен тірек-қимыл
аппаратының бұзылуында едәуір орын алатынын дәлелдеген.Жүректің ишемиялық
ауруларында ... жалғасы
Салауатты өмір салтын қалыптастыруда әрқайсысымыздың дене тәрбиесімен
айналысуымызға, дұрыс тамақтануымызға,есіркі,темекі мен алкогольді тұтынуды
қойып,тазалық пен санитария шараларын сақтауымызға тікелей бағытталған.
Соңғы жылдарда,әсіресе кейінгі он жыл ішінде дүние жүзінің барлық
елдеріндегі,сондай-ақ ,Қазақстан Республикасындағы халық денсаулығының тым
нашарлап кетуіне байланысты,және адамдардың тіршілік ету мерзімінің
қысқаруына сәйкес-адамдардың денсаулығына көп көңіл бөліне бастады.
Денсаулық-адам өміріндегі ең жоғары бағалы дүние.Өмірдің шаттығы мен
қызығы денсаулыққа байланысты.Адам бақыты-денсаулығының мықтылығында.Дені
сау адам көңілді жүреді.
Дүние жүзілік медицина ғылымдарының ұлы өкілдері,денсаулық адамзат
баласына тартқан үлкен сыйы деп түсіндіреді.Медицицна ғылымдарының пайда
болуына,оның дамуы мен қазіргі кездегі жағдайына зер салып
қарасаңыз,медицина ғылымы адамдардың денсаулығын сақтауға аурулардың алдын-
алуға,ауруларды емдеу әдістерін тауып,оны жетілдірумен шұғылданып отырған
ғылым екені байқалады.Медицина ғылымдары адамды және оның денсаулығын
арттыруда ең басты рөл атқарады.
Адамзат баласының тіршілік өмірінде еңбір бағалы нәрсе,оның
денсаулығы.Денсаулықты сақтап,үнемі денсаулықтың қорын көбейтіп,оған
пассивті түрде емес активті түрде қарау керек.Денсаулықты сақтаудың жолын
үйрену әрбір адамның басты міндеті.Халықтың денсаулығын сақтау аурулардың
алдын-алу мен оларды емдеу бағыттары мемлекеттік,әлеуметтік,экономикалық ,жә-
не медициналық,биологиялық,физиологиял ық мәселе.Адамның еңбек пен тұрмыс
жағдайын жақсарта беру,аурулардың алдын алу.
Халықтың дене және рухани күшінің жан-жақты дами беруіне қолайлы
жағдайлар туғызу,халыққа тегін,жалпыға бірдей,жоғары дәрежедегі
мамандандырылған медициналық көмек көрсетуді қам-тамасыз ету біздің
тәуелсіз егеменді мемлекетіміздің аса маңызды міндеттерінің бірі.Өткен 2002
жылы-денсаулық жылы деп атаудың өзі осыны аңғартады.
Қазіргі кезде мемлекетімізде Қазақстан республикамыздың
конистутциясына сәйкес денсаулықты сақтау мәселері жөнінде мемлекеттік
бағдарламалар әзірленіп,Қазақстан республиксынның Адам және азамат
бөлімінің 29 бабында адам денсаулығы жайында толық мағлұмат келтірілген.
Ел басымыздың жолдауындағы бағыттардың бірі-денсаулықты
нығайту,медициналық қызмет көрсету,сапасын жақсарту және денсаулықты
сақтаудың жоғарғы техналогиялық жүйесін дамытуда біріншіден денсаулықты
сақтау саласындағы басқару қаржыландыру,үйлестіру мен бақылау тетіктерін
қайта саралау арқылы медициналық қызметтің нәтижелігі мен сапасын арттыру
қажет болып табылады.
Елімізде денсаулық сақтау ісімен денсаулық сақтау министрлігі
айналысады.Облыстарда,аудандарда денсаулық сақтау бөлімдері жүргізіліп
отырады.Кейінгі кезде халықтың денсаулығы өте нашар-лап кеткен.Оның ең
басты себептерінің бірі экологиялық басқа мемлекеттермен салыстырғанда,өте
қиын жағдай.Қазақстан Респуб-ликасында емдеу практикалық мекемелер арқылы
барлық медици-налық жәрдем көпшілік жағдайда тегін көрсетіледі.Мемлекеттік
бюжеттен арнаулы түрде қаржы бөлініп отырады.
Сонымен қатар медицина мекемелерінің қоғам алдындағы ашық есептілігі
жүйесінде,әрі ішкі бақылау мен сыртқы аудит жүйесінде енгізген жөн.Орташ
өмір жасының ұзақтығы деңгейін арттыру,ана мен бала өлімі көрсеткіштерін
төмендету АҚТЖ\ЖКТБ дертіне шалдығудың етек алуын тежеуге бағытталған
бағдарламалар әзірлеу керектігі басты назарда екендігі айтылады.
Денсаулық пен ауру туралы түсінік.
Денсаулық дегеніміз-ағзаның айналаны қоршаған сыртқы орта факторларына
бейімделуі,дамуы және қалыптасуын айтамыз.Қазір-гі кезде денсаулықты
бірнеше түрге бөліп қарастыруға болады.
1.Физикалық денсаулық-ағза жүйесі мен мүшелердің өсу деңгейі.Оның
негізін морфологиялық және функциялық кезектер қалайды.Олар ағзаның
бейімделу реакциясын қамтамасыз етеді.
2.Соматикалық денсаулық-Ол адам ағзасы мен мүшелердің арасындағы
биологиялық жағдайы.Оның негізін ағзаның жеке басы дамуының биологиялық
бағдарламасы реттейді.
3.Психикалық денсаулық-ол адамның психикалық сферасының жағдайы.Ауруды
болдырмау,адам өмірінің мақсатын болжау,мұн-ың бәрі биологиялық және
әлеуметтік қажетттілтерден туындайды.
4.Рухани денсаулық-ол адамдардың информацияны қабылдауға де-ген
қабілеттілігі мен мотивациялық іс-әрекетінің арасындағы қарым-қатынастардың
сипаттамасын көрсетеді.Оның негізгі баға-лық жүйелері индивидтердің
қоғамдағы орны мен оның мотивті түрде орнғуы.Ол адамның көңіл күйін
анықтайды.Өйткені рухани денсаулық адамдардың
жомарттылығын,сүйіспеншілігін,жан дүн-иесінінің сұлулығын көрсетеді.
Адамдардың денсаулығы неге байланысты болады деген сауалға келетін
болсақ,денсаулықты шартсыз түрде 100% етіп алсақ,оның 20% тектік
факторларға,20% айналаны қоршаған сыртқы орта жағдайларына,экологиялық
факторлардың әсеріне,10%-денсаулық сақтау жүйелерінің әлсіздігіне
байланысты болатыны анықталып отыр.Денсаулық сақтау жүйесі жақсы түрде
қызмет жасайтын болса,және дәрі-дәрмектер жеткілікті болса,онда адамдардың
денсаулығы арта түсетіні сөзсіз.Түрлі жұқпалы дерттерге адам ағзасы қарсы
тұра алады.Өйткені сдам ағзасы табиғаттың өзі ерекше түрде жаратқан
құбылысы.Денсаулықтың 50%-ның жақсы болуы адамдардың өздеріне байланысты
болатынын медицина және биология ғалымдары ғылыми тұрғыдан дәлелдеп
шықты.Көптеген адамдар олардың ішінде жас жеткіншектер денсаулықтарын
өздері бұзатыны байқалып отыр.
Дені сау деп-организмнің органдары мен жүйелерінің қызмет істеу
қабілеті сыртқы ортаның жағдайымен толық сәйкес келуін және қандай да бір
аурудың белгілері жоқ болуын айтады.Дені саулықтың негізгі белгісі,оның
сыртқы ортаның жағдайының өзгеруіне тез бейімделгіштік қасиеті.Дені сау
организм адамның ауыр психикалық және физикалық қажуын жеңе алады және
сыртқы ортаның өзгерістеріне тез бейімделеді.Сондықтан оны қалыпты
жағдайдан шығару оңайға түспейді.Денесі жаттықан адамдардың өзін-өзі
қорғау,бейімделгіштік қасиеті өте жоғары дамыған.Бірақта организмнің өзін-
өзі қалыпқа келтіру қасиеті шексіз емес.Ерте ме кеш пе ол қажиды,денені
ауру жайлайды.Дені сау организмнің сыртқы ортаның жағдайларының өзгеруіне
өте жоғары дәрежедегі бейімделгіштігінің басты себебі,оның органдар
ментканьдардағы тіршілік қызметін жедел реттеп отыруында.Тірі организм өте
күрделі өзін-өзі басқаратын жүйе.Ол сыртқы ортаның тоқтаусыз өзгерістеріне
сай өзін-өзі пайдалы тәртіпке түсіріп отырады.Сонымен қатар,денсаулықтың
белгісі организмнің ішкі ортасының үнемі қалыпты жағдайда болуы.Оны
гемеостазис деп атайды.Қалыпты жағдайда организм өзінің қызуын,қанның
химиялық құрамын,қанның құрамындағы оттегінің көлемін т.б бір қалыпты
ұстайды.Сыртқы ортанның қоздырғыштарының күшті әсерінен ішкі ортанның
қалыпты жағдайы өзгеруі мүмкін.Сол кезде денеде ауру пайда болады.Денсаулық
және қалыпты жағдай деген ұғымдардың арасында ешқандай да шек жоқ.Кейде
дені сау деп ойлаған организмде аурудың ошағы болуы мүмкін мысалы (жұқпалы
аурулардың жасырын басталатын кезеңі).Аурудың жасырын бастаған жағдайында
адам организмі бірте-бірте өзгеріске ұшырайды.Бұл спортшыларға тән
қасиет.Олардың организміндегі өзін-өзі қалыпқа келтіретін механизм өте
жоғары дәрежеде дамыған.Сондықтан ауру ұзақ уақыт жасырын жағдайда даиды
және көңіл күйіне аса әсер ете қоймайды.Денсаулық пен аурудың арасында
әртүрлі өтпелі жағдайлар бар.Денеде аурудың пайда болғандығы немесе жоқтығы
туралы ұйғарымға келу үшін организмнің жекелеген қасиеттеріне жүгіну, жақсы
шынығу дәрежесі және оны қоршаған ортаның жағдайын есепке алу
керек.Организмге түсетін шамадан тыс күшті қоздырғыштардың әсерінен немесе
жәй қоздырғыштарға бағытталған бейімделгіштік қасиетінің төмендеуінен
адамда ауру пайда болады.Адам организміне тән морфологиялық және қызметтік
қасиеттер өзгеріске ұшырайды да кесел басталады.
Аурудың басталуына байланысты өзін-өзі реттеу қызметі
өзгеріп,қоршаған ортамен жаңа ара қатынас орнайды,бейімделгіштік қасиет
төмендейді.Аурудың тууы-деп қандай да бір қоздырғыштың зақымдануынан
организмдегі тіршіліктің нашарлауын айтады.Ол организмнің сыртқы ортаның
жағдайларына бейімделу және жұмыс атқару қасиетінің нашарлауымен
анықталады.Ауру туған жағдайда денеде физиологиялық қызмет жалғаса береді
де ол жаңа жолмен жүреді.Бастапқы кезеңде ауруды туғызатын себептерге қарсы
қимылдар іске қосылады.Содан кейін барып организмнің физиологиялық қызметін
түзейтін орнын толтыру және қалыптастыру өзгерістері
басталады.И.П.Павловтың тұжырымы бойынша организмдегі кейбір өзгерістер
аурудан емес,физиологиялық өзін-өзі қорғау әрекеттерінің көрінісі болып
табылады.
Дене қимылының кемдігінен (гипокинезия) пайда болатын аурулар.
Гипокинезия адам денсаулығына,әсіресе жүрек-қан айналу жүйесіне зиянды әсер
етеді.Қазіргі заманда өндірістің ауыл шаруашылығының техникаландыруына,
өзін-өзі басқаратын жүйелердің қолданылуына байланысты,адамдардың көбісі аз
қозғалатын тұрмыс кешуде.Дәл қазіргі таңдағы цивилизациялы қоғам дене
еңбегін азайтуда орасан зор табыстарға ие болуда.Мұның өзі транспорттың
дамуына,өндіріс процестері-нің автоматтандырылуына байланысты.Біздің
елімізде сан мыңдаған миллиондаған адамдар жыл сайын лифтілері,кір-
қоқыстарын сыртқа өзі тартып шығаратын құбырларды пайдалануда.Барлық
тұрмыстық-коммуналдық жағдайлары жеткілікті өмір сүруде. Соңғы кездегі
адамдардың жүрек пен қан айналу жүйелеріндегі аурулардың көбейіп кетуінің
бірден-бір себебі осы гипокинезияға байланысты.Гипокинезияның салдарынан
адам қажиды да кез келген органында ауру қозады.Мысалға,қатерлі өскіндерді
қояндардың денесіне еккенде ауыр жұмыс істеуге жаттыққан қояндарда қатерлі
өскін баяу,ал жаттықпаған күші жоқ қояндарда жылдам дамиды.Дене
қозғалысының көлемі азайғанда ішкі органдардың,жүйелердің қызметі де
баяулап,қоздырғыштарға қарсы күресі нашарлайды,ауру туады.
Адамдардың дене белсенділігінің деңгейі,олардың тек жұмыс қабілетіне
ғана емес,денсаулық жағдайына да әсер етеді.Көптеген зерттеуші ғалымдар,
гипокинезия жүрек-тамыр ауруларының этиологиясында семіздік пен тірек-қимыл
аппаратының бұзылуында едәуір орын алатынын дәлелдеген.Жүректің ишемиялық
ауруларында ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz