Конфликт
Ж о с п а р
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4 . 22
1. Конфликт ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 4 . 7
1.1. Конфликт туралы қысқаша сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2. Конфликтті шешу жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
2. Саяси конфликт ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7 . 11
2.1. Саяси конфликтілердің шешілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
2. 2. Конституцияның ролі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
2. 3. Саяси конфликтілерді шешудің басқа тәсілдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
3. Халықаралық конфликт ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12 . 14
3.1. Халықаралық конфликтердің шешілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
4. Педагогикалық кикілжіңдерді «оқытушы . оқушы» системасында мәселелі жағдайларын шешудің әділетті тәсілдері. ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15 . 22
4. 1. «Оқытушы . оқушы» құрылымындағы жанжалдар мен мәселелі жағдайлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
4. 2. Педагогикалық жанжалдың шығу себептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
4. 3. Жанжалды психологиялық тұрғыдан қарастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
4. 4. Педагогикалық кикілжіңдердің кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4 . 22
1. Конфликт ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 4 . 7
1.1. Конфликт туралы қысқаша сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2. Конфликтті шешу жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
2. Саяси конфликт ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7 . 11
2.1. Саяси конфликтілердің шешілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
2. 2. Конституцияның ролі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
2. 3. Саяси конфликтілерді шешудің басқа тәсілдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
3. Халықаралық конфликт ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12 . 14
3.1. Халықаралық конфликтердің шешілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
4. Педагогикалық кикілжіңдерді «оқытушы . оқушы» системасында мәселелі жағдайларын шешудің әділетті тәсілдері. ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15 . 22
4. 1. «Оқытушы . оқушы» құрылымындағы жанжалдар мен мәселелі жағдайлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
4. 2. Педагогикалық жанжалдың шығу себептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
4. 3. Жанжалды психологиялық тұрғыдан қарастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
4. 4. Педагогикалық кикілжіңдердің кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
Негізгі бөлім.
1. Конфликт.
1.1. Конфликт туралы қысқаша сипаттама.
Конфликт (лат. тілінен – қақтығыс) А. А. Урбановтың тұжырымы бойынша: бәсекелестіктің түбіндегі қарама -қайшы ойлардың қақтығысуы (мақсаттың, ұстанымның, көзқарастың) түрлі өткір эмоционалды толқулармен байланысты өзара түсініспеушіліктің болуы.
Конфликті жағдайдың жағымды жақтары:
- Көптегн мәселелердің шығуына, олардың шешілуіне көмектеседі
- Іс- әрекеттіңтиімді жолдарынның пайда болуына
- Кейде ұжымныңсыртқы қысымдарға бірігіп қарсылық көрсетуіне себеп болады.
Кері жақтары:
- Әлеуметтік психологиялық климаттың нашарлауына алып келеді
- Адамның жүйке жүйесінеәсер етіп, күйзеліске ұшыратады.
- Көптегн адамның тікелей жұмысындағы міндетін орындауда көлінің бөлінуі.
Сондықтан, конфликт – бұл кездейсоқ күрделі және қарама – қайшылық тудыратын психологиялық құбылыс.
Конфликттің негізгі құрылымдық компаненттері: конфликт объектісі, конфликт мүшесі (оппонент), конфликтті жағдай, инцидент (қақтығыс).
Ең кең таралған деп М. Дайчпен ұсынлған конфликттің типологиясын қарастырайық.
1. Шынайы жанжал. Бұл «объективті өмір сүретін және адекватты қабылданатын» жанжал.
2. Кездейсоқ не шартты жанжал. Жанжалдың бұл түрінің өмір сүруі «екі жақты мойындалмайтын немесе игерілмеген жеңіл өзгеретін» жағдайларға тәуелді.
3. Ауыстырылған жанжал. Мұнда, «анық жанжал» айтылады, оның артында қандай да бір басқа, латентті жанжал жатыр.
4. Қате тіркелген жанжал. Бұл «қате түсінген екі жақтың нәтижесі ретінде» яғни қате талданған мәселелер бойынша болады.
5. Жалған жанжал. Бұл «объективті себептердің» болмаған кездегі жанжал жағдайы, соңғысы тек қабылдаулар мен түсіндірулердің қате болғанында ғана орындалады.
1.2. Конфликтті шешу жолдары.
Конфликттің пайда болу ағымы және шешілу жолдары.
Конфликт ағымы туралы айтқанда, конфликт қатысушылыадан басқа мінездемелерден жеке сыртқы жағдайлармен анықталады. Ол сол ортада пайда болып, дамиды.
Конфликт процесінің шарттары:
- уақытша кеңістігі (кикілжіңнің шешілу мекені, уақыты, жағдайы)
- әлеуметтік – психологиялық (кикілжің топтың климаты және олардың өзара қатынасы, конфронтация деңгейі сонымен қатар крнфликт мүшелерінің қал - жағдайы).
- Әлеуметтік (түрлі әлеуметтік топтардың: жыныстық, отбасылық, кәсібилік, этникалық) және т.б. мүшелердің қатысы.
Конфликті жағдайдың көрінісі- бұл конфликт мүшелерінің қарама- қарсы жақ пен конфликт ортасына деген жеке өзіндік көзқарасы.
Конфликт мүшелерінің мүмкін іс- әрекеттері:
- мінез- құлықтың «с- әрекеті (шабуыл, қорғану, бейтараптық)
- іске асуының деңгейі (активті – пассивті, ынталылығы т. б.).
Конфликттің шығу мүмкіндігі:
- біреудің толық немесе жартылай бағынуы
- ымыраға келуі (компрамисс)
- конфликтті іс- әрекеттің үзілуі
1. Конфликт.
1.1. Конфликт туралы қысқаша сипаттама.
Конфликт (лат. тілінен – қақтығыс) А. А. Урбановтың тұжырымы бойынша: бәсекелестіктің түбіндегі қарама -қайшы ойлардың қақтығысуы (мақсаттың, ұстанымның, көзқарастың) түрлі өткір эмоционалды толқулармен байланысты өзара түсініспеушіліктің болуы.
Конфликті жағдайдың жағымды жақтары:
- Көптегн мәселелердің шығуына, олардың шешілуіне көмектеседі
- Іс- әрекеттіңтиімді жолдарынның пайда болуына
- Кейде ұжымныңсыртқы қысымдарға бірігіп қарсылық көрсетуіне себеп болады.
Кері жақтары:
- Әлеуметтік психологиялық климаттың нашарлауына алып келеді
- Адамның жүйке жүйесінеәсер етіп, күйзеліске ұшыратады.
- Көптегн адамның тікелей жұмысындағы міндетін орындауда көлінің бөлінуі.
Сондықтан, конфликт – бұл кездейсоқ күрделі және қарама – қайшылық тудыратын психологиялық құбылыс.
Конфликттің негізгі құрылымдық компаненттері: конфликт объектісі, конфликт мүшесі (оппонент), конфликтті жағдай, инцидент (қақтығыс).
Ең кең таралған деп М. Дайчпен ұсынлған конфликттің типологиясын қарастырайық.
1. Шынайы жанжал. Бұл «объективті өмір сүретін және адекватты қабылданатын» жанжал.
2. Кездейсоқ не шартты жанжал. Жанжалдың бұл түрінің өмір сүруі «екі жақты мойындалмайтын немесе игерілмеген жеңіл өзгеретін» жағдайларға тәуелді.
3. Ауыстырылған жанжал. Мұнда, «анық жанжал» айтылады, оның артында қандай да бір басқа, латентті жанжал жатыр.
4. Қате тіркелген жанжал. Бұл «қате түсінген екі жақтың нәтижесі ретінде» яғни қате талданған мәселелер бойынша болады.
5. Жалған жанжал. Бұл «объективті себептердің» болмаған кездегі жанжал жағдайы, соңғысы тек қабылдаулар мен түсіндірулердің қате болғанында ғана орындалады.
1.2. Конфликтті шешу жолдары.
Конфликттің пайда болу ағымы және шешілу жолдары.
Конфликт ағымы туралы айтқанда, конфликт қатысушылыадан басқа мінездемелерден жеке сыртқы жағдайлармен анықталады. Ол сол ортада пайда болып, дамиды.
Конфликт процесінің шарттары:
- уақытша кеңістігі (кикілжіңнің шешілу мекені, уақыты, жағдайы)
- әлеуметтік – психологиялық (кикілжің топтың климаты және олардың өзара қатынасы, конфронтация деңгейі сонымен қатар крнфликт мүшелерінің қал - жағдайы).
- Әлеуметтік (түрлі әлеуметтік топтардың: жыныстық, отбасылық, кәсібилік, этникалық) және т.б. мүшелердің қатысы.
Конфликті жағдайдың көрінісі- бұл конфликт мүшелерінің қарама- қарсы жақ пен конфликт ортасына деген жеке өзіндік көзқарасы.
Конфликт мүшелерінің мүмкін іс- әрекеттері:
- мінез- құлықтың «с- әрекеті (шабуыл, қорғану, бейтараптық)
- іске асуының деңгейі (активті – пассивті, ынталылығы т. б.).
Конфликттің шығу мүмкіндігі:
- біреудің толық немесе жартылай бағынуы
- ымыраға келуі (компрамисс)
- конфликтті іс- әрекеттің үзілуі
Пайдаланған әдебиеттер
1. А. В. Дмитрев, Конфликтология, Москва, Гардарики, 2001, 221-230 б.
2. Н. Ф. Вишняков, Конфликтология, Минск, Университетское, 2002, 9-14 б.
3. А. Я. Анцуков, А. И. Шипилов, Конфликтология, Москва, Юнити, 2004, 474-477 б.
4. Л. С. Ахметова, Конфликтология, Алматы, «Қазақ университеті», 2003, 4-9, 74-77 б.
5. Р. Вердербер, К. Вердебер, Общение, Санкт- Петербург, 2003.
1. А. В. Дмитрев, Конфликтология, Москва, Гардарики, 2001, 221-230 б.
2. Н. Ф. Вишняков, Конфликтология, Минск, Университетское, 2002, 9-14 б.
3. А. Я. Анцуков, А. И. Шипилов, Конфликтология, Москва, Юнити, 2004, 474-477 б.
4. Л. С. Ахметова, Конфликтология, Алматы, «Қазақ университеті», 2003, 4-9, 74-77 б.
5. Р. Вердербер, К. Вердебер, Общение, Санкт- Петербург, 2003.
Ж о с п а р
Негізгі бөлім
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .4 - 22
1.
Конфликт ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 4 - 7
1.1. Конфликт туралы қысқаша
сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1.2. Конфликтті шешу
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...5
2. Саяси
конфликт ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... 7 - 11
2.1. Саяси конфликтілердің
шешілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...7
2. 2. Конституцияның
ролі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... .8
2. 3. Саяси конфликтілерді шешудің басқа
тәсілдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12
3. Халықаралық
конфликт ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ...12 – 14
3.1. Халықаралық конфликтердің шешілуі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
4. Педагогикалық кикілжіңдерді оқытушы - оқушы системасында мәселелі
жағдайларын шешудің әділетті тәсілдері.
... ... ... ... ... ... ... ... ... . 15 - 22
4. 1. Оқытушы - оқушы құрылымындағы жанжалдар мен мәселелі
жағдайлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
4. 2. Педагогикалық жанжалдың шығу
себептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
4. 3. Жанжалды психологиялық тұрғыдан
қарастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
4. 4. Педагогикалық кикілжіңдердің
кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...23
Пайдаланылған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
Негізгі бөлім.
1. Конфликт.
1.1. Конфликт туралы қысқаша сипаттама.
Конфликт (лат. тілінен – қақтығыс) А. А. Урбановтың тұжырымы бойынша:
бәсекелестіктің түбіндегі қарама -қайшы ойлардың қақтығысуы (мақсаттың,
ұстанымның, көзқарастың) түрлі өткір эмоционалды толқулармен байланысты
өзара түсініспеушіліктің болуы.
Конфликті жағдайдың жағымды жақтары:
- Көптегн мәселелердің шығуына, олардың шешілуіне көмектеседі
- Іс- әрекеттіңтиімді жолдарынның пайда болуына
- Кейде ұжымныңсыртқы қысымдарға бірігіп қарсылық көрсетуіне себеп
болады.
Кері жақтары:
- Әлеуметтік психологиялық климаттың нашарлауына алып келеді
- Адамның жүйке жүйесінеәсер етіп, күйзеліске ұшыратады.
- Көптегн адамның тікелей жұмысындағы міндетін орындауда көлінің
бөлінуі.
Сондықтан, конфликт – бұл кездейсоқ күрделі және қарама – қайшылық
тудыратын психологиялық құбылыс.
Конфликттің негізгі құрылымдық компаненттері: конфликт объектісі,
конфликт мүшесі (оппонент), конфликтті жағдай, инцидент (қақтығыс).
Ең кең таралған деп М. Дайчпен ұсынлған конфликттің типологиясын
қарастырайық.
1. Шынайы жанжал. Бұл объективті өмір сүретін және адекватты
қабылданатын жанжал.
2. Кездейсоқ не шартты жанжал. Жанжалдың бұл түрінің өмір сүруі екі
жақты мойындалмайтын немесе игерілмеген жеңіл өзгеретін жағдайларға
тәуелді.
3. Ауыстырылған жанжал. Мұнда, анық жанжал айтылады, оның артында
қандай да бір басқа, латентті жанжал жатыр.
4. Қате тіркелген жанжал. Бұл қате түсінген екі жақтың нәтижесі ретінде
яғни қате талданған мәселелер бойынша болады.
5. Жалған жанжал. Бұл объективті себептердің болмаған кездегі жанжал
жағдайы, соңғысы тек қабылдаулар мен түсіндірулердің қате болғанында ғана
орындалады.
1.2. Конфликтті шешу жолдары.
Конфликттің пайда болу ағымы және шешілу жолдары.
Конфликт ағымы туралы айтқанда, конфликт қатысушылыадан басқа
мінездемелерден жеке сыртқы жағдайлармен анықталады. Ол сол ортада пайда
болып, дамиды.
Конфликт процесінің шарттары:
- уақытша кеңістігі (кикілжіңнің шешілу мекені, уақыты, жағдайы)
- әлеуметтік – психологиялық (кикілжің топтың климаты және олардың өзара
қатынасы, конфронтация деңгейі сонымен қатар крнфликт мүшелерінің қал
- жағдайы).
- Әлеуметтік (түрлі әлеуметтік топтардың: жыныстық, отбасылық,
кәсібилік, этникалық) және т.б. мүшелердің қатысы.
Конфликті жағдайдың көрінісі- бұл конфликт мүшелерінің қарама- қарсы жақ
пен конфликт ортасына деген жеке өзіндік көзқарасы.
Конфликт мүшелерінің мүмкін іс- әрекеттері:
- мінез- құлықтың с- әрекеті (шабуыл, қорғану, бейтараптық)
- іске асуының деңгейі (активті – пассивті, ынталылығы т. б.).
Конфликттің шығу мүмкіндігі:
- біреудің толық немесе жартылай бағынуы
- ымыраға келуі (компрамисс)
- конфликтті іс- әрекеттің үзілуі
- интеграция және т.б.
Конфликтті шешу мынандай жағдайда мүмкін:
- Конфликтінің объективті жағдайының өзгерісі
- Конфликтті жағдайдың үзіліп барып, жалғасын тап кезде
Конфликтінің Томас торы бойынша шектеу жолдары.
К. Томастың айтуы бойынша конфликтіні бақылау мен басқарудың 5 негізгі
әдісі:
1. Жарысу (бәсекелестік);
2. Бейімделу;
3. Компромисс (ымыраға келу);
4. Қашу;
5. Одақтасу.
Аталғандардың әрқайсысын жеке қарастырайық.
Жарысу – жылдам шешім қабылдауды және өзндік жол таңдауды қажет етеді. Ол
мынадай жағдайда пайдалы:
- конфликтіден кету өте қажет еткенде;
- өзіңіздің беделіңіз жоғары және билігіңіз болғанда
- өте қиын тұғырыққа тап болғанда;
- ешқандай амал- тәсіл болмағанда.
Бейімделу мынандай жағдайларда тиімді:
- біреуге жол бере тұра, өзіңіздің ештеңе жоғалтпайтыныңызды білгенде;
- қалыптасқан жағдайды жұмсарту керек кезде;
- шығатын қорытындының өзіңізден гөрі басқа тұлғаға қажеттігін түсінде;
- шындық сіздің жағыңызда болмағанда.
Компромисс – бұл өзіңіз бен екінші тұлғаның қажеттіліктері ескерілгенде
болады.
- екі жақтыңда билігі тең және олардың белгілі бір мақсатқа жетудегі
өзара ортақ шешім қабылдауы;
- уақытша немесе тез арада шешім шығаруда;
- басқа амалдар тиімсіз болғанда;
- өзара қатынасты сақтап қалу үшін ымыраға келу.
Қашу мынандай жағдайларда тиімді:
- қозғалған мәселенің сіз үшін маңызды емес кезінде;
- өзіңіздің кінәлі немесе кінәсіз екеніңізді түсінгенде;
- әлсіз әріптесіңізбен сөйлескенде;
- белгілі бір шешім тапқыңыз келіп тұрады, дегенмен таба алмаған
жағдайда;
- қозғалған мәселе бойынша мәлімет жеткіліксіз болғанда.
Одақтасу немесе бірігу мынандай сәттерде тиімді:
- мәселенің шешілуінің екі жаққа да өте қажет болғанда;
- өзара өте тығыз қарым – қатынста болсаңыз;
- мәселені шешуге уақытыңыз болғанда;
- екі жақтың билігі болғанда.
Конфликт ол қарама –қарсы бағытталған қақтығыс, бір –бірімен сәйкес
келмейтін тенденциялар, ой –пікірлер, жеке алған индивидтің саласындағы
қатынастардың қақтығыстары болып табылады.
2. Саяси конфликт.
2.1. Саяси конфликтілердің шешілуі.
Саяси даудың динамикасы, кез – келген басқалары сияқты, әмбебапты кейбір
сатылардан тұрады (қарама –қайшылықтың жасырын пісіп жетілуі,
шиеленісушілік, эскалация және шешілуі). Әйтседе саяси қарсылықтың орталық
сәті, әрқашан элитаның билік үшін күресі.
Саяси элиталар арасындағы және олардың ішкі билік үшін күресі, жалпы
алғанда қарапайым нәрсе. Демократиялық жағдайда ол интегралды функцияға ие,
себебі басқа жеке қоғамның рационалды қадағалануына әкеп соқтырады. Ол
қоғам мен мемлекетті кризиске нмесе құлдырауына әкеп соқтырады. Егер билік
басқарылымы компаннтсіз болса, немесе қоғамдық топтардың осы күреске деген
ешқандай әсері болмаса. Мұндай саяси конфликттерге, саяси партияларда
қатыстырылса, басқа саяси субъектілер және қоғамның саяси жүйелеріне
құлдырау қаупі тұрды.
Басқарушы және басқарусыз топтардың арасындағы және ішкі конфликттерінің
зардаптары, олардың демократиялық даму сатысына байланысты. Биліктің
бөлінуі және парламентаризмнің бай дәстүрі бар жерде, саяси мәдениет жоғары
және ұлттық немесе діни қарама- қайшылықтар жоқ болса, бұл елдерде мұндай
конфликттер ең басты рационалды ымыралы жолмен шешімін табады. Оларда
биліктң бір саяси топтан, келесіге өтуі немесе ауысуы қоғамның күйзеліссіз
өтеді. Мұндай тәжірибесі болмаған елдерде, әр түрлі фракциялар арасындағы
конфликт әскри іс- әрекетті есіңізге түсіреді. Парламенттік қақтығыстар
көшеге ауысады. Билік зорлық зомбылыққа жүгінеді. Саяси биліктің мұндай
түрі істі азаматтық соғысқа әкеп тірейді. Мұндағы кейбір елдердің жеке ірі
партияларында өзіндік әскери немесе қаруланған отрядтарының болуы (немесе
болғандығы) ерекше қауіп туғызады. Әрине, бұл конфликтті жақтаушы партиялар
мен билік арасында, көшеге ауысқан конфликтіде, оның артында тұрған саяси
элиталар жалған элиталар қарсы бейбіт қарым – қатынас бола алмайды.
2. 2. Конституцияның ролі.
Саяси конфликтілерді шешудің заңды түрі, конфликтіекені бәрімізге
белгілі. Кейде, әсіресе қоғамның сапалы жаңа жағдайға ауысқанда, оны қайта
қарастыру қажеттігі туады.
Әйтседе, конституциялық реформа өткізуде, кейбір қиыншылықтар туады.
Жекелегенде, оны экономикалық жүйеде түбегейлі трансформация жасамауды
ұсынады. Істің беделдігі әуел бастан құқыққтыққ сенімділікті талап етеді,
сондықтан конституция трансформация басталғанға дейін қабылдануға тиіс.
Егер халық заң шығарушы және бақылау органдарына сенімін артса
(конституциялы сот сияқты), ал конституция мамандандырылған көпшілікпен
мақұлданса, онда жекелеген топтарға тарнсформациялау жолын бұрмалауға (өз
пайдасына қарай) немесе жаңа жүйеге ескі жеңілдіктерін кіргізіп қоюға жол
берілмейді. Конституциядағы жаңа экономиялық жүйе бұған кепіл бола алады.
Экономикасына өзгерту енгізіп жатқан елдерге, әрине, қоғам мен
мемлекеттің арасындағы заңды бекітімнің маңызы зор, сондықтан конституцияда
мемлекеттің экономикаға араласуының шекарасын анықтап алу қажет.
Конституцияның экономикалық теориясының өкілдері, Нобель сыйлығының
лауреаты Дж. Бьюкеннің көзқарасы негізінде, осыған байланысты ұсыныстар
тізбегін жасады: жекелегенде, мемлекеттің экономикадағы шектелген үлесін
конституцияда қадағалау, мемлекеттің борышын және салық салу шекарасын
анықтау. Бағаның құрылуына және субвенцияның белгілі бір тәжірибелеріне
араласуға тыйым салуда ерекше орында. Және мелекеттік меншіктегі өндірістік
өнімнің шығарылу көлемі де шектеулі болуы мүмкін. Мұндай шектеу қоюдың
қаупі, конституцмямен адағаланатын мақсаттар қол жетпес болуы мүмкін,
Мұндайда конституция шындыпен байланысын жоғалиады, бірте- бірте өз күшінде
жоюы мүмкін. Бұдан қашу үшін, конституцияы өз кезінде мақсатты түрде
Трансформациялық талаптар мен толықтыру керек, бұл конституцияда жаңа
жаңа экономикалық жүйе орнатылғанша болатын шара.
Мұндай трансформациялық бағдарлама нарықтық қожайындықта барлық
элементтерді қажает ете білуі қажет, конституциямен қадағалап бағындырады
және саяси бәсекелестікке жетілмегендік қаупі барларды: ең бірінші мүліктен
кірген кірісті қайта қарастыруға байланысты элементтер жатады. әсіресе осы
жерде саяси теңсіздіктің пайда болу қаупі зор, себебі қатыгез қақтығыстар,
әрине меншікті бөлу немесе қайта бөлу кезіде пайда болады. Егер
трансформациялау бағдарламасы мамандандырылған көпшілікпен қабылданған
болса, онда ның жабылып қалу мүмкіндігі аз. Осының арқасында, саяси
конфликтілер құруға ұмтылып жзатқан экономикалық жүйенің рамкісінде болады,
бұл жүйенің өзі таңдаған жолына түсуге жол берілмейді.
Ұсынылған стартегияның артықшылығы халықтың сенімін жаулау көзқарасынан
алғанда өте мол. Ең негізгісі, саясаткерлкер әр түрлі топтар ызығушылығы
бойынша көрсететін қысымнанан арылады. Трансформацияның саяси институттары
о, бастан конституциямен қорғалғандықтан, олар ауыспалы болмайды,
саясаттың тұрасыздығына бағынбайды, және осының арқасындла тұрақты фактор
болады. Әрине, тарнсформация, тіпті конституциямен қорғалған болса да,
өткір мәселелерді шеше алмайтынын жасырмауымыз қажет. Кейбір елдерде
конституция жоғары ықпалдылыққа ие, тіпті болашақ заң жүйесінде біріккен
болмаса да. Ал кейбір елдерде керісінше, заң ағаз жүзінде ғана, және ол
тоқтаусыз бұзылады. Осылайша, кез келген мәселенің конституциялық жолмен
шешілуі әр елде әр түрлі. Дегенмне конституциялық норманың ықпалдылығы
тәжірибеге байланысты болғандықтан, кейбір шығысеуропалық елдер, Ресейдің
кейбір тәжірибелері бар болғандықтан, иұндай мәселелер шешімін табады.
Конституцияның экономикалық теориясының пайымдауынша, тұрғылықты саяси
реформамен процестің атысушыларының барлығы, тек егер ешкім осыған
байланысты жағдайдан бұғып қала алмайтын жағдай қамтамасыз етілсе ғана
келіседі. Бұл тұрғыда осы теорияны ұсынушылар конституцияны оны абылдауда
квалификациялы көпшіліктің болу принципін талап етеді., мұндай әдісті
қолайлы деп санайды. Бірақ мыаныда көзден таса алмаған жөн, жаңа
конституцияға дауыс жинау, өмірге стратегиялық әрекеттің мүлдем басқа түрін
әкелуі мүмкін. Әсіресе, аз топтар өздерінің шексіз талаптарын алдыға
тартқанда, ондай болмаған жағдайда өз келісімдерін бермейміз деп сес
көрсетеді. Егер осы себептен бір ауыздықтан бас тарту керек болса, онда бұл
топқа өз еркінсіз жаңа ережеге бағынуы керектігін көрсетеді. Бұл мәселені
мынандай жолмен шешуге болады, ауызбіршілік ережесі тек
өкілетті органдарға қатысты болу, бұл оганның мүшелеріне шешімнің
нәтижесінен ешқандай да бір материалды бағыныштылық болмасын.
Либералды демократиялы дамыған қоғамдарда саяси элиталар арасыдағы және
ішкі конфликтері жиі болып тұрады әдәс-тәсіл жетіспеушілігінен,
демагогиядан, алдауға және қастыққа жүгінеді, сондықтан саясат мораль және
адамгершіліктен алыс және оға қарама-қайшы десе де болады. әйтсе де,
дамыған либералды деократиялық қоғамның, саяси элиталарының қоғамдағы
дәрежесі мен, социалистік қоғамдағы саяси элитаның дәрежесііғ арасындағы
үлкен айырмашылық, біріншісі қоғаммен қатаң қадағаланады.
Жеке меншікті мемлекет пайдасына алуды жеңіп шығу үшін байсалды негіз
қалау және мемлекет өкілеттілігі ен халақ арасында сенім атосферасын
орнату, тіпті тұрақты қоғам жағдайында да өте қиын. Конституцияға бағыну
дәстүрлі ерекше рөлде, бірақ кез келген Конституция құқықтық жүйемен
толықтырылуы керек, нақтылы жағдайға жауап беретін және халықтың басым
көпшілігінің қолдауын белсенді пайдаланатын.
Конституция негізгі саяси институттың міндетіне анықтық енгізеді. Әйтсе
де оның құрылымы салық төлеушілер үшін тым күрделі болауы және ауыртпалықты
болмауы керек. Мүмкін мемлекет қолындағы меншік көлемі шектеулі де шығар.
Коституциядағы тіркелген мақсаттардың қол жетпестігі де, қауіп туғызады.
Мұндай да саяси теңдік жойылады, бұзылады.
Жекелегенде мүліктен кіретін кірісті қайта бөлу кезінде, конкуренцияға
байлаысты, жағдай шиеленісіп кетуі үмкін. Мұндай жағдайда саясаткерлерге
қысымына арылу қиынға түседі, оларға әр түрлі қызығушы таптар қысым көрсете
бастайды.
Басты мәселе әр түрлі елдерде, әсіресе саяси және экономикалық дамыған
елдерде Конституция жиі бұзылады, бұл мемлекет билігін едәуір әлсіретеді.
Халық және элита арасындағы, элита топтары арасындағы конфликттер
конституция рамкасы ішінде қалуы үшін, қоғам үшін қайталанбас қайталанбас
зардаптарға әкелінбес үші бірнеше шарттың орындалуы қажет:
- халықтың саясаткерге және саясатқа деген парасатты сенім базисін құру;
- профессионалды сапа проритеті, билік органдарының қалыптасуындағы ұлттық
белгілер емес;
- демократиялық (қоғамдық) ұйымдар биліктің ауысуын және әрекетін
бақылайды;
- экстремистік (ұлттық, діни) ұйымдардың немесе қозғалыстардың әрекетін
тоқтатпай, кесу;
- азаматтық қоғам институтыың жетілдіруі және өзіндік толерантты көпқырлы
байланыстар, жетілдіруді қолға алу.
2. 3. Саяси конфликтілерді шешудің басқа тәсілдері
Саяси конфликтілерді шешу тәсілдеріне келетін болса онда олар жетерлік.
Таңдау конфликтің субъектілігіне, оның орны мен уақытына байланысты. Кейбір
жағдайда келісімге келу үшін референдум механизмдерімен және таңдауларымен
байланысты, ал басқаларында ол указдар, декреттер, бұйрықтар атқарушы билік
қаулыларымен немесе парламенттің арнайы қабылданған заңмен
қамтамасыздандырылады. Конфликт шешу формалары күшпен (қысым мәжбүрлеу)
болуы мүмкін, немесе зорлық-зомбылықсыз (консенсус немесе компромисс)
ымыраға келу.Бұл фактіні саналы түрде түсіну керек, көптеген адамдар үшін
тарих жиі ұстаз немесе сабақ бола алмады және жаңа ұрпақ тарихтың ең
қараңғы жылдарынан қорытынды жасай алмады. Қазіргі таңда Ресейде ішкі
саяси конфликттерді бейбіт жолмен шешу өте маңызды.
3. Халықаралық конфликт.
3.1. Халықаралық конфликтердің шешілуі
Дұшпандық және зорлық –зомбылық шешуші болмаса да басты рөлдерде болатын
халықаралық конфликтті шешу өте күрделі. Мұндай жиі кластың және топтың,
ұлттың, территориялық және басқа да істер шиеленіскен. Күреске көптеген әр
түрлі түрдегі үкіметтер және жеке ұйымдар, қоғамдық қозғалыстар тартылады.
Соңғы он жылдықта халықаралық конфликт түсінігіне елеулі өзгерісиер
енгізілген.
Қарама -қайшылықты әрқашан өзара қабылдауға болатын және барлығын
қамтитын тәсілдермен, бейбіт шешіммен байланысты, амал табуға болады деген
идея пайда болды және кең тарады.
Әйтсе де әлемдік тәжірибе жиі керісінше істерге куә. Бұл тұрғыда НАТО
–ның Югославияға қарсы(1999ж) әскери акйиясын айту да жеткілікті. Соған
қарамастан идея конструктивті түрде зорлыққа жол бермейді және
кофликтология теориясының дамуына пайдалы, практикалық мақсатта , себебі ол
әлемдік бейбіт шешімді ынталандырады.
Бейбіт шешім әдісін таңдауда қарама-қайшылықты анықтап алған жөг, себебі
онымен белгісізден гөрі басқару жеңіл болады. Сонымен қоса, әрқашанда
қарсыласыңды (басқа да конфликт мүшелерін) қарап алуға ұмтылу керек,
партнер ретінде, жойып жіберуге жататын дұшпан ратінде емес. Сонда екі
жақтағылар, қауыпсіздікті тек қана қарсыласқан жақтың қауыпсіздігі
қамтамасыз етілген болса ғана толық болатынын түсінеді.
Халықаралық конфликті шешудегі жаңа айырма екі негізгі амалдың
ажырауы.
Дәстүрлі - конфликттің негізінде жатқан қарама- қайшылықтарды шешумен
байланысты, әлемде болып жатқан өзгерістер мен социалды теориямен келіседі.
Екінші амал соңғы жылдарда жасалған. Ол әлемді жасау идеясымен
байланысты, әлемді жаратуға бағытталған, сонымен қатар (тар мағынада)
қаруланған конфликттің мүмкіншіліктері шектеуге арналған.
Әлем жасау методының, қаруланған конфликттің мүмкіншілігін шектеуге
бағытталған, өзіне тұрақты біріктіруші бастамаларды, ізденісте және
конфликттен құтылу тәсілдерін институционалдық дамытуды көздейді. Бұл амал
әсіресе боламақта халық пен мемлекет қатынасының типтерінде перспективті.
Жекелегенде бұл байқаудан өтті (Боснияға әскер кіруі, Абхазия және
Оңтүстік Осетияның кескілескен екі жақтың бөлінуі, Кипрдан ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Негізгі бөлім
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .4 - 22
1.
Конфликт ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 4 - 7
1.1. Конфликт туралы қысқаша
сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1.2. Конфликтті шешу
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...5
2. Саяси
конфликт ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... 7 - 11
2.1. Саяси конфликтілердің
шешілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...7
2. 2. Конституцияның
ролі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... .8
2. 3. Саяси конфликтілерді шешудің басқа
тәсілдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12
3. Халықаралық
конфликт ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ...12 – 14
3.1. Халықаралық конфликтердің шешілуі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
4. Педагогикалық кикілжіңдерді оқытушы - оқушы системасында мәселелі
жағдайларын шешудің әділетті тәсілдері.
... ... ... ... ... ... ... ... ... . 15 - 22
4. 1. Оқытушы - оқушы құрылымындағы жанжалдар мен мәселелі
жағдайлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
4. 2. Педагогикалық жанжалдың шығу
себептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
4. 3. Жанжалды психологиялық тұрғыдан
қарастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
4. 4. Педагогикалық кикілжіңдердің
кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...23
Пайдаланылған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
Негізгі бөлім.
1. Конфликт.
1.1. Конфликт туралы қысқаша сипаттама.
Конфликт (лат. тілінен – қақтығыс) А. А. Урбановтың тұжырымы бойынша:
бәсекелестіктің түбіндегі қарама -қайшы ойлардың қақтығысуы (мақсаттың,
ұстанымның, көзқарастың) түрлі өткір эмоционалды толқулармен байланысты
өзара түсініспеушіліктің болуы.
Конфликті жағдайдың жағымды жақтары:
- Көптегн мәселелердің шығуына, олардың шешілуіне көмектеседі
- Іс- әрекеттіңтиімді жолдарынның пайда болуына
- Кейде ұжымныңсыртқы қысымдарға бірігіп қарсылық көрсетуіне себеп
болады.
Кері жақтары:
- Әлеуметтік психологиялық климаттың нашарлауына алып келеді
- Адамның жүйке жүйесінеәсер етіп, күйзеліске ұшыратады.
- Көптегн адамның тікелей жұмысындағы міндетін орындауда көлінің
бөлінуі.
Сондықтан, конфликт – бұл кездейсоқ күрделі және қарама – қайшылық
тудыратын психологиялық құбылыс.
Конфликттің негізгі құрылымдық компаненттері: конфликт объектісі,
конфликт мүшесі (оппонент), конфликтті жағдай, инцидент (қақтығыс).
Ең кең таралған деп М. Дайчпен ұсынлған конфликттің типологиясын
қарастырайық.
1. Шынайы жанжал. Бұл объективті өмір сүретін және адекватты
қабылданатын жанжал.
2. Кездейсоқ не шартты жанжал. Жанжалдың бұл түрінің өмір сүруі екі
жақты мойындалмайтын немесе игерілмеген жеңіл өзгеретін жағдайларға
тәуелді.
3. Ауыстырылған жанжал. Мұнда, анық жанжал айтылады, оның артында
қандай да бір басқа, латентті жанжал жатыр.
4. Қате тіркелген жанжал. Бұл қате түсінген екі жақтың нәтижесі ретінде
яғни қате талданған мәселелер бойынша болады.
5. Жалған жанжал. Бұл объективті себептердің болмаған кездегі жанжал
жағдайы, соңғысы тек қабылдаулар мен түсіндірулердің қате болғанында ғана
орындалады.
1.2. Конфликтті шешу жолдары.
Конфликттің пайда болу ағымы және шешілу жолдары.
Конфликт ағымы туралы айтқанда, конфликт қатысушылыадан басқа
мінездемелерден жеке сыртқы жағдайлармен анықталады. Ол сол ортада пайда
болып, дамиды.
Конфликт процесінің шарттары:
- уақытша кеңістігі (кикілжіңнің шешілу мекені, уақыты, жағдайы)
- әлеуметтік – психологиялық (кикілжің топтың климаты және олардың өзара
қатынасы, конфронтация деңгейі сонымен қатар крнфликт мүшелерінің қал
- жағдайы).
- Әлеуметтік (түрлі әлеуметтік топтардың: жыныстық, отбасылық,
кәсібилік, этникалық) және т.б. мүшелердің қатысы.
Конфликті жағдайдың көрінісі- бұл конфликт мүшелерінің қарама- қарсы жақ
пен конфликт ортасына деген жеке өзіндік көзқарасы.
Конфликт мүшелерінің мүмкін іс- әрекеттері:
- мінез- құлықтың с- әрекеті (шабуыл, қорғану, бейтараптық)
- іске асуының деңгейі (активті – пассивті, ынталылығы т. б.).
Конфликттің шығу мүмкіндігі:
- біреудің толық немесе жартылай бағынуы
- ымыраға келуі (компрамисс)
- конфликтті іс- әрекеттің үзілуі
- интеграция және т.б.
Конфликтті шешу мынандай жағдайда мүмкін:
- Конфликтінің объективті жағдайының өзгерісі
- Конфликтті жағдайдың үзіліп барып, жалғасын тап кезде
Конфликтінің Томас торы бойынша шектеу жолдары.
К. Томастың айтуы бойынша конфликтіні бақылау мен басқарудың 5 негізгі
әдісі:
1. Жарысу (бәсекелестік);
2. Бейімделу;
3. Компромисс (ымыраға келу);
4. Қашу;
5. Одақтасу.
Аталғандардың әрқайсысын жеке қарастырайық.
Жарысу – жылдам шешім қабылдауды және өзндік жол таңдауды қажет етеді. Ол
мынадай жағдайда пайдалы:
- конфликтіден кету өте қажет еткенде;
- өзіңіздің беделіңіз жоғары және билігіңіз болғанда
- өте қиын тұғырыққа тап болғанда;
- ешқандай амал- тәсіл болмағанда.
Бейімделу мынандай жағдайларда тиімді:
- біреуге жол бере тұра, өзіңіздің ештеңе жоғалтпайтыныңызды білгенде;
- қалыптасқан жағдайды жұмсарту керек кезде;
- шығатын қорытындының өзіңізден гөрі басқа тұлғаға қажеттігін түсінде;
- шындық сіздің жағыңызда болмағанда.
Компромисс – бұл өзіңіз бен екінші тұлғаның қажеттіліктері ескерілгенде
болады.
- екі жақтыңда билігі тең және олардың белгілі бір мақсатқа жетудегі
өзара ортақ шешім қабылдауы;
- уақытша немесе тез арада шешім шығаруда;
- басқа амалдар тиімсіз болғанда;
- өзара қатынасты сақтап қалу үшін ымыраға келу.
Қашу мынандай жағдайларда тиімді:
- қозғалған мәселенің сіз үшін маңызды емес кезінде;
- өзіңіздің кінәлі немесе кінәсіз екеніңізді түсінгенде;
- әлсіз әріптесіңізбен сөйлескенде;
- белгілі бір шешім тапқыңыз келіп тұрады, дегенмен таба алмаған
жағдайда;
- қозғалған мәселе бойынша мәлімет жеткіліксіз болғанда.
Одақтасу немесе бірігу мынандай сәттерде тиімді:
- мәселенің шешілуінің екі жаққа да өте қажет болғанда;
- өзара өте тығыз қарым – қатынста болсаңыз;
- мәселені шешуге уақытыңыз болғанда;
- екі жақтың билігі болғанда.
Конфликт ол қарама –қарсы бағытталған қақтығыс, бір –бірімен сәйкес
келмейтін тенденциялар, ой –пікірлер, жеке алған индивидтің саласындағы
қатынастардың қақтығыстары болып табылады.
2. Саяси конфликт.
2.1. Саяси конфликтілердің шешілуі.
Саяси даудың динамикасы, кез – келген басқалары сияқты, әмбебапты кейбір
сатылардан тұрады (қарама –қайшылықтың жасырын пісіп жетілуі,
шиеленісушілік, эскалация және шешілуі). Әйтседе саяси қарсылықтың орталық
сәті, әрқашан элитаның билік үшін күресі.
Саяси элиталар арасындағы және олардың ішкі билік үшін күресі, жалпы
алғанда қарапайым нәрсе. Демократиялық жағдайда ол интегралды функцияға ие,
себебі басқа жеке қоғамның рационалды қадағалануына әкеп соқтырады. Ол
қоғам мен мемлекетті кризиске нмесе құлдырауына әкеп соқтырады. Егер билік
басқарылымы компаннтсіз болса, немесе қоғамдық топтардың осы күреске деген
ешқандай әсері болмаса. Мұндай саяси конфликттерге, саяси партияларда
қатыстырылса, басқа саяси субъектілер және қоғамның саяси жүйелеріне
құлдырау қаупі тұрды.
Басқарушы және басқарусыз топтардың арасындағы және ішкі конфликттерінің
зардаптары, олардың демократиялық даму сатысына байланысты. Биліктің
бөлінуі және парламентаризмнің бай дәстүрі бар жерде, саяси мәдениет жоғары
және ұлттық немесе діни қарама- қайшылықтар жоқ болса, бұл елдерде мұндай
конфликттер ең басты рационалды ымыралы жолмен шешімін табады. Оларда
биліктң бір саяси топтан, келесіге өтуі немесе ауысуы қоғамның күйзеліссіз
өтеді. Мұндай тәжірибесі болмаған елдерде, әр түрлі фракциялар арасындағы
конфликт әскри іс- әрекетті есіңізге түсіреді. Парламенттік қақтығыстар
көшеге ауысады. Билік зорлық зомбылыққа жүгінеді. Саяси биліктің мұндай
түрі істі азаматтық соғысқа әкеп тірейді. Мұндағы кейбір елдердің жеке ірі
партияларында өзіндік әскери немесе қаруланған отрядтарының болуы (немесе
болғандығы) ерекше қауіп туғызады. Әрине, бұл конфликтті жақтаушы партиялар
мен билік арасында, көшеге ауысқан конфликтіде, оның артында тұрған саяси
элиталар жалған элиталар қарсы бейбіт қарым – қатынас бола алмайды.
2. 2. Конституцияның ролі.
Саяси конфликтілерді шешудің заңды түрі, конфликтіекені бәрімізге
белгілі. Кейде, әсіресе қоғамның сапалы жаңа жағдайға ауысқанда, оны қайта
қарастыру қажеттігі туады.
Әйтседе, конституциялық реформа өткізуде, кейбір қиыншылықтар туады.
Жекелегенде, оны экономикалық жүйеде түбегейлі трансформация жасамауды
ұсынады. Істің беделдігі әуел бастан құқыққтыққ сенімділікті талап етеді,
сондықтан конституция трансформация басталғанға дейін қабылдануға тиіс.
Егер халық заң шығарушы және бақылау органдарына сенімін артса
(конституциялы сот сияқты), ал конституция мамандандырылған көпшілікпен
мақұлданса, онда жекелеген топтарға тарнсформациялау жолын бұрмалауға (өз
пайдасына қарай) немесе жаңа жүйеге ескі жеңілдіктерін кіргізіп қоюға жол
берілмейді. Конституциядағы жаңа экономиялық жүйе бұған кепіл бола алады.
Экономикасына өзгерту енгізіп жатқан елдерге, әрине, қоғам мен
мемлекеттің арасындағы заңды бекітімнің маңызы зор, сондықтан конституцияда
мемлекеттің экономикаға араласуының шекарасын анықтап алу қажет.
Конституцияның экономикалық теориясының өкілдері, Нобель сыйлығының
лауреаты Дж. Бьюкеннің көзқарасы негізінде, осыған байланысты ұсыныстар
тізбегін жасады: жекелегенде, мемлекеттің экономикадағы шектелген үлесін
конституцияда қадағалау, мемлекеттің борышын және салық салу шекарасын
анықтау. Бағаның құрылуына және субвенцияның белгілі бір тәжірибелеріне
араласуға тыйым салуда ерекше орында. Және мелекеттік меншіктегі өндірістік
өнімнің шығарылу көлемі де шектеулі болуы мүмкін. Мұндай шектеу қоюдың
қаупі, конституцмямен адағаланатын мақсаттар қол жетпес болуы мүмкін,
Мұндайда конституция шындыпен байланысын жоғалиады, бірте- бірте өз күшінде
жоюы мүмкін. Бұдан қашу үшін, конституцияы өз кезінде мақсатты түрде
Трансформациялық талаптар мен толықтыру керек, бұл конституцияда жаңа
жаңа экономикалық жүйе орнатылғанша болатын шара.
Мұндай трансформациялық бағдарлама нарықтық қожайындықта барлық
элементтерді қажает ете білуі қажет, конституциямен қадағалап бағындырады
және саяси бәсекелестікке жетілмегендік қаупі барларды: ең бірінші мүліктен
кірген кірісті қайта қарастыруға байланысты элементтер жатады. әсіресе осы
жерде саяси теңсіздіктің пайда болу қаупі зор, себебі қатыгез қақтығыстар,
әрине меншікті бөлу немесе қайта бөлу кезіде пайда болады. Егер
трансформациялау бағдарламасы мамандандырылған көпшілікпен қабылданған
болса, онда ның жабылып қалу мүмкіндігі аз. Осының арқасында, саяси
конфликтілер құруға ұмтылып жзатқан экономикалық жүйенің рамкісінде болады,
бұл жүйенің өзі таңдаған жолына түсуге жол берілмейді.
Ұсынылған стартегияның артықшылығы халықтың сенімін жаулау көзқарасынан
алғанда өте мол. Ең негізгісі, саясаткерлкер әр түрлі топтар ызығушылығы
бойынша көрсететін қысымнанан арылады. Трансформацияның саяси институттары
о, бастан конституциямен қорғалғандықтан, олар ауыспалы болмайды,
саясаттың тұрасыздығына бағынбайды, және осының арқасындла тұрақты фактор
болады. Әрине, тарнсформация, тіпті конституциямен қорғалған болса да,
өткір мәселелерді шеше алмайтынын жасырмауымыз қажет. Кейбір елдерде
конституция жоғары ықпалдылыққа ие, тіпті болашақ заң жүйесінде біріккен
болмаса да. Ал кейбір елдерде керісінше, заң ағаз жүзінде ғана, және ол
тоқтаусыз бұзылады. Осылайша, кез келген мәселенің конституциялық жолмен
шешілуі әр елде әр түрлі. Дегенмне конституциялық норманың ықпалдылығы
тәжірибеге байланысты болғандықтан, кейбір шығысеуропалық елдер, Ресейдің
кейбір тәжірибелері бар болғандықтан, иұндай мәселелер шешімін табады.
Конституцияның экономикалық теориясының пайымдауынша, тұрғылықты саяси
реформамен процестің атысушыларының барлығы, тек егер ешкім осыған
байланысты жағдайдан бұғып қала алмайтын жағдай қамтамасыз етілсе ғана
келіседі. Бұл тұрғыда осы теорияны ұсынушылар конституцияны оны абылдауда
квалификациялы көпшіліктің болу принципін талап етеді., мұндай әдісті
қолайлы деп санайды. Бірақ мыаныда көзден таса алмаған жөн, жаңа
конституцияға дауыс жинау, өмірге стратегиялық әрекеттің мүлдем басқа түрін
әкелуі мүмкін. Әсіресе, аз топтар өздерінің шексіз талаптарын алдыға
тартқанда, ондай болмаған жағдайда өз келісімдерін бермейміз деп сес
көрсетеді. Егер осы себептен бір ауыздықтан бас тарту керек болса, онда бұл
топқа өз еркінсіз жаңа ережеге бағынуы керектігін көрсетеді. Бұл мәселені
мынандай жолмен шешуге болады, ауызбіршілік ережесі тек
өкілетті органдарға қатысты болу, бұл оганның мүшелеріне шешімнің
нәтижесінен ешқандай да бір материалды бағыныштылық болмасын.
Либералды демократиялы дамыған қоғамдарда саяси элиталар арасыдағы және
ішкі конфликтері жиі болып тұрады әдәс-тәсіл жетіспеушілігінен,
демагогиядан, алдауға және қастыққа жүгінеді, сондықтан саясат мораль және
адамгершіліктен алыс және оға қарама-қайшы десе де болады. әйтсе де,
дамыған либералды деократиялық қоғамның, саяси элиталарының қоғамдағы
дәрежесі мен, социалистік қоғамдағы саяси элитаның дәрежесііғ арасындағы
үлкен айырмашылық, біріншісі қоғаммен қатаң қадағаланады.
Жеке меншікті мемлекет пайдасына алуды жеңіп шығу үшін байсалды негіз
қалау және мемлекет өкілеттілігі ен халақ арасында сенім атосферасын
орнату, тіпті тұрақты қоғам жағдайында да өте қиын. Конституцияға бағыну
дәстүрлі ерекше рөлде, бірақ кез келген Конституция құқықтық жүйемен
толықтырылуы керек, нақтылы жағдайға жауап беретін және халықтың басым
көпшілігінің қолдауын белсенді пайдаланатын.
Конституция негізгі саяси институттың міндетіне анықтық енгізеді. Әйтсе
де оның құрылымы салық төлеушілер үшін тым күрделі болауы және ауыртпалықты
болмауы керек. Мүмкін мемлекет қолындағы меншік көлемі шектеулі де шығар.
Коституциядағы тіркелген мақсаттардың қол жетпестігі де, қауіп туғызады.
Мұндай да саяси теңдік жойылады, бұзылады.
Жекелегенде мүліктен кіретін кірісті қайта бөлу кезінде, конкуренцияға
байлаысты, жағдай шиеленісіп кетуі үмкін. Мұндай жағдайда саясаткерлерге
қысымына арылу қиынға түседі, оларға әр түрлі қызығушы таптар қысым көрсете
бастайды.
Басты мәселе әр түрлі елдерде, әсіресе саяси және экономикалық дамыған
елдерде Конституция жиі бұзылады, бұл мемлекет билігін едәуір әлсіретеді.
Халық және элита арасындағы, элита топтары арасындағы конфликттер
конституция рамкасы ішінде қалуы үшін, қоғам үшін қайталанбас қайталанбас
зардаптарға әкелінбес үші бірнеше шарттың орындалуы қажет:
- халықтың саясаткерге және саясатқа деген парасатты сенім базисін құру;
- профессионалды сапа проритеті, билік органдарының қалыптасуындағы ұлттық
белгілер емес;
- демократиялық (қоғамдық) ұйымдар биліктің ауысуын және әрекетін
бақылайды;
- экстремистік (ұлттық, діни) ұйымдардың немесе қозғалыстардың әрекетін
тоқтатпай, кесу;
- азаматтық қоғам институтыың жетілдіруі және өзіндік толерантты көпқырлы
байланыстар, жетілдіруді қолға алу.
2. 3. Саяси конфликтілерді шешудің басқа тәсілдері
Саяси конфликтілерді шешу тәсілдеріне келетін болса онда олар жетерлік.
Таңдау конфликтің субъектілігіне, оның орны мен уақытына байланысты. Кейбір
жағдайда келісімге келу үшін референдум механизмдерімен және таңдауларымен
байланысты, ал басқаларында ол указдар, декреттер, бұйрықтар атқарушы билік
қаулыларымен немесе парламенттің арнайы қабылданған заңмен
қамтамасыздандырылады. Конфликт шешу формалары күшпен (қысым мәжбүрлеу)
болуы мүмкін, немесе зорлық-зомбылықсыз (консенсус немесе компромисс)
ымыраға келу.Бұл фактіні саналы түрде түсіну керек, көптеген адамдар үшін
тарих жиі ұстаз немесе сабақ бола алмады және жаңа ұрпақ тарихтың ең
қараңғы жылдарынан қорытынды жасай алмады. Қазіргі таңда Ресейде ішкі
саяси конфликттерді бейбіт жолмен шешу өте маңызды.
3. Халықаралық конфликт.
3.1. Халықаралық конфликтердің шешілуі
Дұшпандық және зорлық –зомбылық шешуші болмаса да басты рөлдерде болатын
халықаралық конфликтті шешу өте күрделі. Мұндай жиі кластың және топтың,
ұлттың, территориялық және басқа да істер шиеленіскен. Күреске көптеген әр
түрлі түрдегі үкіметтер және жеке ұйымдар, қоғамдық қозғалыстар тартылады.
Соңғы он жылдықта халықаралық конфликт түсінігіне елеулі өзгерісиер
енгізілген.
Қарама -қайшылықты әрқашан өзара қабылдауға болатын және барлығын
қамтитын тәсілдермен, бейбіт шешіммен байланысты, амал табуға болады деген
идея пайда болды және кең тарады.
Әйтсе де әлемдік тәжірибе жиі керісінше істерге куә. Бұл тұрғыда НАТО
–ның Югославияға қарсы(1999ж) әскери акйиясын айту да жеткілікті. Соған
қарамастан идея конструктивті түрде зорлыққа жол бермейді және
кофликтология теориясының дамуына пайдалы, практикалық мақсатта , себебі ол
әлемдік бейбіт шешімді ынталандырады.
Бейбіт шешім әдісін таңдауда қарама-қайшылықты анықтап алған жөг, себебі
онымен белгісізден гөрі басқару жеңіл болады. Сонымен қоса, әрқашанда
қарсыласыңды (басқа да конфликт мүшелерін) қарап алуға ұмтылу керек,
партнер ретінде, жойып жіберуге жататын дұшпан ратінде емес. Сонда екі
жақтағылар, қауыпсіздікті тек қана қарсыласқан жақтың қауыпсіздігі
қамтамасыз етілген болса ғана толық болатынын түсінеді.
Халықаралық конфликті шешудегі жаңа айырма екі негізгі амалдың
ажырауы.
Дәстүрлі - конфликттің негізінде жатқан қарама- қайшылықтарды шешумен
байланысты, әлемде болып жатқан өзгерістер мен социалды теориямен келіседі.
Екінші амал соңғы жылдарда жасалған. Ол әлемді жасау идеясымен
байланысты, әлемді жаратуға бағытталған, сонымен қатар (тар мағынада)
қаруланған конфликттің мүмкіншіліктері шектеуге арналған.
Әлем жасау методының, қаруланған конфликттің мүмкіншілігін шектеуге
бағытталған, өзіне тұрақты біріктіруші бастамаларды, ізденісте және
конфликттен құтылу тәсілдерін институционалдық дамытуды көздейді. Бұл амал
әсіресе боламақта халық пен мемлекет қатынасының типтерінде перспективті.
Жекелегенде бұл байқаудан өтті (Боснияға әскер кіруі, Абхазия және
Оңтүстік Осетияның кескілескен екі жақтың бөлінуі, Кипрдан ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz