Шөлдену – ғаламдық экологиялық мәселе

1. КІРІСПЕ БӨЛІМ.
ҒАЛАМДЫҚ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 3 бет

2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ.
А) ҒАЛАМДЫҚ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕ . ХХІ ҒАСЫРДАҒЫ АДАМЗАТТЫҢ КҮН ТӘРТІБІНДЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 4 бет
Ә)ШӨЛ, ШӨЛЕЙТ, ШӨЛЕЙТТЕНУ ҰҒЫМДАРЫНА ҚЫСҚАША ТАЛДАУ ЖАСАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Б)ШӨЛЕЙТТЕНУ ҒАЛАМДЫҚ МӘСЕЛЕ ШЕҢБЕРІНДЕГІ ҚАЗАҚСТАННЫҢ ҚАЗІРГІ АХУАЛЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3. ҚОРЫТЫНДЫ БӨЛІМ.

Адамзат қоғамының алдында тұрған экологиялық мәселелер оның дамуының барлық тарихи кезеңдерінде орын алып отырды. Бірақ, өндірістік қоғам мен демографиялық жарылыс кезеңінде адамзаттың табиғатқа теріс әсерінің нәтижелері ғаламдық сипатқа ие болды. Экологиялық мәселенің мәні – табиғаттағы қалыптасқан тепе-теңдікті бұзбай, миллиардтаған адамдарды жерде қоныстандыру және олардың барлық қажеттіліктерін қамтамасыз ету. Қазіргі Жердегі тіршілік адам қызметінің сипатына тәуелді. Қазіргі кезең адамның ерекше биосфералығқ қызметі – биосфераны қорғау мен сақтап қалу қызметімен анықталып отыр. Экологиялық мәселелердің алдын алу үшін адам ретсіз дамудан тиімді, реттелген, табиғат пен қоғамның даму заңдарына негізделген дамуға өтуі тиіс. Тек осы кезде ғана адамзат қоғамының дамуы үздіксіз, ұзақ уақыттық, бірқалыпты жағдайда, табиғи және әлеуметтік дағдарыссыз дамиды. Мұндай дамуды – тұрақты даму деп атайды. Бірақ бұл үшін адамдардың сана-сезімі, олардың мақсаты мен адамгершілік бағыттылығы өзгеруі тиіс.

1. «Экология және қоршаған ортаны қорғау» Ұ.Б.Асқарова (Алматы, 2007)
2. Русско-казахский толковый географический словарь. Под общей редакцией академика АН КазССР, проф. С. К. Кенесбаева и кандидата филол. наук А. А. Абдрахманова. Алма-Ата, Изд-во «Наука», 1966, стр. 204. (Академия наук Казахской ССР. Институт языкознания. Сектор физической географии). Составители: Ж. Аубакиров, С. Абдрахманов, К. Базарбаев.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР:
1. КІРІСПЕ БӨЛІМ.
ҒАЛАМДЫҚ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3
бет

2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ.
А) ҒАЛАМДЫҚ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕ – ХХІ ҒАСЫРДАҒЫ АДАМЗАТТЫҢ КҮН
ТӘРТІБІНДЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4 бет

Ә)ШӨЛ, ШӨЛЕЙТ, ШӨЛЕЙТТЕНУ ҰҒЫМДАРЫНА ҚЫСҚАША ТАЛДАУ ЖАСАУ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ..

Б)ШӨЛЕЙТТЕНУ ҒАЛАМДЫҚ МӘСЕЛЕ ШЕҢБЕРІНДЕГІ ҚАЗАҚСТАННЫҢ ҚАЗІРГІ АХУАЛЫ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

3. ҚОРЫТЫНДЫ БӨЛІМ.

ШӨЛДЕНУ – ҒАЛАМДЫҚ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕ

Адамзат қоғамының алдында тұрған экологиялық мәселелер оның дамуының
барлық тарихи кезеңдерінде орын алып отырды. Бірақ, өндірістік қоғам мен
демографиялық жарылыс кезеңінде адамзаттың табиғатқа теріс әсерінің
нәтижелері ғаламдық сипатқа ие болды. Экологиялық мәселенің мәні –
табиғаттағы қалыптасқан тепе-теңдікті бұзбай, миллиардтаған адамдарды жерде
қоныстандыру және олардың барлық қажеттіліктерін қамтамасыз ету. Қазіргі
Жердегі тіршілік адам қызметінің сипатына тәуелді. Қазіргі кезең
адамның ерекше биосфералығқ қызметі – биосфераны қорғау мен сақтап қалу
қызметімен анықталып отыр. Экологиялық мәселелердің алдын алу үшін адам
ретсіз дамудан тиімді, реттелген, табиғат пен қоғамның даму заңдарына
негізделген дамуға өтуі тиіс. Тек осы кезде ғана адамзат қоғамының дамуы
үздіксіз, ұзақ уақыттық, бірқалыпты жағдайда, табиғи және әлеуметтік
дағдарыссыз дамиды. Мұндай дамуды – тұрақты даму деп атайды. Бірақ бұл үшін
адамдардың сана-сезімі, олардың мақсаты мен адамгершілік бағыттылығы
өзгеруі тиіс.

Ғаламшардағы тіршілікті қорғау бүкіл адамзаттың бірігуін талап
етеді.

1987жылы БҰҰ-ның Дүниежүзілік қоршаған орта мен даму комиссиясы
Біздің жалпы болашағымыз атты есебінде қоршаған орта үшін қауіпсіз,
жолда экономикалық дәуірге аяқ басуға шақырды.

Алғаш рет тұрақты даму концепциясы ұсынылды.

Тұрақты даму дегенде қазіргі уақыттың қажеттілігін қамтамасыз ете
отырып, болашақ ұрпақтардың өзінің қажеттіліктерін қамтамасыз етуіне қауіп
туғызбайтын даму деп түсіну керек. Біз ата-бабаларымыздың Жерін мұраға
алған жоқпыз. Біз оны өзіміздің балаларымыздан қарызға алдық (БҰҰ
материалынан).

1992жылдың маусым айында Рио-де-Жанейро қаласында өткен БҰҰ-ның
қоршаған орта мен даму бойынша өткен конференциясы Тұрақты даму
концепциясын және ХХІ ғасырдың күн тәртібіне атты ауқымды бағдарламасын
қабылдады. Бұл бағдарламада шешілуі болашақта тұрақты дамуды қамтамасыз
ететін жалпы мәселелер қарастырылған. Оның нәтижесі төмендегі кестеде
көрсетілген.

Мәселе Мәселенің қысқаша мәні
Кедейлікпен Дүние жүзінде 157 миллиардер, шамамен 2 мың миллионерлер және
күрес 1,1 миллиардтан астам күндік табысы 1 АҚШ долларынан кем
адамдар бар. Кедейлікті болдырмау жолдары: еңбек ақыны
қамтамасыз ету; кедейлердің өзін-өзі қамтамасыз етуі мен бай
елдерден тәуелділігін кеміту; еңбекке жарамды халықтың санын
арттыру; табиғат ресурстарын сақтау мен тұрақты даму; білім
беру жүйесін жетілдіру; отбасын жоспарлау; қаржылық демеу.
Тұтынудың Адамзаттың бай бөлігінің шектен тыс ысырап етуі – қоршаған
құрылымын ортаның бұзылуы мен табиғат ресурстарының сарқылуының
өзгерту себептері болып табылады. Сонымен қатар кедей адамдар өмірге
қажетті минималды мөлшерімен қамтамасыз етілмейді.
Энергетикалық және шикізаттық пайдалануды қысқарту,
экологиялық таза технологияларды дамыту.-----
Халық және 1993 жылы дүниежүзіндегі халық саны шамамен 5,5 миллиардтан
тұрақтылық астам болды. Ғалымдардың болжамы бойынша 2020 жылы адам саны
8 миллиардқа жетеді.
Адамдардың Халықтың денсаулығы қоршаған ортаның жағдайына байланысты
денсаулығын болады. 2000 жылға қарай денсаулық сақтау саласындағы
сақтау мен стратегиялық міндеттер:
жақсарту - СПИД-пен күреске жұмылдыру;
- туберкулезбен және басқа зілді аурулармен күрес;
- бала өлімін кеміту;
- халық денсаулығын бақылайтын тиімді ұйымдар құру;
- еркектер мен әйелдердің өздерінің балалрының саны мен туылу
уақытын анықтауға құқығын қамтамасыз ету;
- халықты ауыз су және таза азық-түлікпен қамтамасыз ету;
- балалардың денсаулығын қорғау;
- қоршаған ортаны денсаулыққа зиян қалдықтардан тазарту және
оның алдын алу.
Тұрақты тұрғын 2000жылға қарай дүниежүзінің халқының жартысы қалаларда тұруы
жерлер тиіс. Қоғамның урбанизациясы экономикалық малу процесінің бір
(урбанизация) бөлігі болып табылады. Қалаларда жалпы ұлттық өнімнің 60%-ы
өндіріледі. Қала халқының санының артуы дамыған және дамушы
елдерде бірдей.
Атмосфераны Атмосфераға қалдықтарды шығарудың негізгі көзі – энергияны
қорғау тұтыну мен өндіру.
Жер ресурстарынТопырақтардың құнарлылығы су және жел эрозиясы мен химиялық,
тиімді физикалық деградация нәтижесінде төмендейді. Топырақтың
пайдалану деградациясының себептері шектен тыс мал жаю; ормандардың
кемуі; ауылшаруашылық қызметі; жерді шектен тыс пайдалану және
т.б.
Ормандарды Ормандар топырақ пен суды, атмосфераны қорғауда, өсімдіктер
жоюмен күрес мен жануарлардың биологиялық алуантүрлілігін сақтауда маңызды
рөл атқарады. Үкімет орман шаруашылығының тұрақты дамуына
арналған ұлттық бағдарламаларды жасап, оларды жүзеге асыру
керек.
Шөлденумен жәнеШөлдену – бұл ауа райының өзгеруі мен адам қызметінің
құрғақшылықпен нәтижесінде топырақтың деградациялану процесі. Бұл процеске
күрес көбіне құрғақ жерлер ұшырайды. Шөлдену мал жайылымдарының
деградациясы мен азық-түлік өнімдерінің кемуіне әкеліп
соқтырады. Құрғақшылық пен шөлдену кедейлік пен аштықтың да
себебі болып табылады.
Мұхиттарды Теңіз суының ластануының шамамен 70%-ын құрлықтағы үлкен және
қорғау мен кіші қалалар, өнеркәсіп, құрылыс, ауыл шаруашылығы мен туризм
тиімді құрайды. Мұхиттар шектен тыс балықтар мен былқылдақденелілерді
пайдалану (жылына 90 млн. тоннаға дейін) аулаудан, жағалаулар мен маржан
рифтерінің жағдайының нашарлауынан зардап шегеді.
Тұщы суды Бүгін тұщы су мәселесі маңызды экологиялық мәселелердің бірі
қорғау мен болып табылады. 2000 жылға қарай төмендегі міндеттер шешілуі
тиімді тиіс:
пайдалану - қалалардың әрбір тұрғынын бір адамға шаққанда ең кемінде
күніне 40литр ауыз сумен қамтамасыз ету;
- өнеркәсіптік, тұрмыстық шайынды суларды залалсыздандыру
ережелерін анықтап, жүзеге асыру;
- барлық ауылдық аудандардың тұрғындарын экологиялық
қауіпсіз сумен қамтамасыз ету.
Улы химиялық Химиялық заттар бүкіл дүние жүзінде қолданылады. 10000-нан
заттарды астам химиялық заттар бар. Олардың 1500-інің үлесіне
қолданудың дүниежүзілік өндірістің 95% келеді. Қазіргі уақытқа дейін әлі
қауіпсіздігін улы және қауіпті өнімдермен сауда жасау туралы жалпы келісім
арттыру жоқ.
Қатты қалдықтарТұрмыстық қалдықтар мен шайынды сулардың мөлшерінің жылдам
мен шайынды артуы қала халқының денсаулығы мен қоршаған ортаға қауіп
суларды жою. тудырады. Жыл сайын 5,2 млн адам, оның ішінде 4млн балалар
шайынды сулар мен қатты қалдықтарды дұрыс тазартпау
нәтижесінде ауырып, қайтыс болады. 2025 жылға қарай
қалдықтардың мөлшері 4-5 есе артуы мүмкін.
Радиоактивті Радиоактивті қалдықтар туғызатын қауіп оларды өсіру мөлшерін
қалдықтарды жоюкемітуді, қауіпсіз тасымалдау мен жоюды талап етеді. Жыл сайын
АЭС-тің жұмысы нәтижесінде 200-мың м төмен, ал 10 мың м
жоғары радиоактивті қалдықтар түзіледі.
Балалар мен Даму бағдарламалары жастарға қауіпсіз болашақты және оның
жастардың ішінде денсаулыққа қолайлы қоршаған ортаға жоғары өмір сүру
тұрақты дамуды жағдайына, білім алу мен жұмысқа кепілдік беруі керек. Жастар
қамтамасыз планета халқының 13-не жақын бөлігін, ал көптеген дамушы
етудегі рөлі елдерде - жартысын құрайды. Білім беру дәрежесін арттыру
қажет. Жастарға білім беруде қоршаған ортаны қорғау мен даму
мәселелеріне көп көңіл бөлінуі қажет.

Тұрақты даму Қазіргі кездегі ғылыми зерттеулер адамзаттың тіршілігін сақтау
мақсатындағы мақсатында жұмыс істейді. ХХІ ғасырда биосферада қауіпті
ғылым мен білімөзгерістер болуы мүмкін. Ғалымдар төмендегі мәселелерді
беру зерттеуде: ауа райының өзгеруі, ресурстарды тұтынудың артуы,
демографиялық тенденциялар, ортаның деградациясы, энергия мен
ресурстарды пайдалану, биосфераның космостық зерттеулері,
ортаның адам денсаулығына әсері және т.б. Бағдарлама әр түрлі
жастағы адамдардың қоршаған ортаны қорғау мен даму мәселелері
бойынша білім алуын қамтамасыз етуі керек. Экологиялық білім
беру – адамзаттың тұрақты дамуының қажетті шарты.

[1]

Сонымен қатар конференцияда Мәлімдеме мен екі концепция

- климаттың өзгеруінің алдын алу, ормандарды қорғау мен биологиялық
алуантүрлілікті сақтау мәселелері бойынша қабылданды.

Бұл мәселелерді кешенді ғылыми тұрғыдан шешуге болады. Бұл үшін
экология, экономика және әлуметтік дамудың барлық негізгі топтарын біртұтас
кешен түрінде қарастыру қажет.

БҰҰ-ның конференциясы барлық елдердің үкіметтерін тұрақты дамудың
ұлттық концепцияларын қабылдауға шақырады.

Қазақстан Республикасының Үкіметі ұсынған Қазақстан
Республикасының тұрақты дамуға көшу концепциясы бекітілді. Республиканың
экологиялық саясаты оның экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге
бағытталған.

Республика Президенті Н.Ә.Назарбаевтің БҰҰ Бас Ассамблеясында
жасаған баяндамасында тұрақты дамуға жетудің түйінді мәселелерін шешудегі
еліміздің белсенді қызметін дәлелдейтін нақты мысалдар келтірді. 1992-1998
жылдар аралығында Қазақстан тарихта бірінші болып ядролық полигонын жауып,
ядролық қарудан бас тартты, Аралды сақтап қалуға арналған интеграциялық
процестердің ұйтқысы болды.

Қазіргі уақытта экологиялық, экономикалық, әлеуметтік мәселелерді
интеграциялау саласындағы саяси іс-шараларды анықтау жолдары іздестіруліде.
Олар:

- бұзылған экожүйелерді қалпына келтіруді қамтамасыз ету;
- суды тиімді пайдаланудың нақты шараларын анықтау;
- жерді пайдалану, ауыл шаруашылығының тұрақты дамуын жүзеге асыруға,
биологиялық алуантүрлілікті сақтауға бағытталған үйлесімді іс-шараларды
қабылдау.

Алдымен шөл деген ғылыми ұғымға талдау жасасақ:
Шөл — жылдық жауын-шашыны аз (100—250 мм не одан да кем), жазғы
температурасы жоғары, булануы күшті, ауа, әсіресе топырақ температурасының
тәуліктік және жылдық ауытқуы өте мол болып келетін физико-географиялық
зоналардың бірі. Шөл қоңыржай және тропик өңірлерінде орналасады. Өзінің
субстраты бойынша шөлтастақты, саздақты (балшықты), сорлы және құмды болып
төртке бөлінеді. Тастақты, саздақты және сорлы шөлдерде өсімдіктер жоқтың
қасы, ал құмды шөлдер өсімдікке байырақ. Онда құм өлең шөбі, жусандар,
жүзіген, құм қарағаны, сексеуіл өседі. Көктем басындағы, жазғы және күзгі
жаңбырлардан кейін құмды шөл көктеп, мал жайылымы есебінде пайдалануға
мүмкіндік береді. Құмды шөлге Қазақстандағы Қызылқұм, Мойынқұм, Сарыесік
Атырау және тағы басқалар жатады. Шөл өсімдіктері сирек болғанмен ауаның
ұдайы құрғақтығына жақсы бейімделген. Бұған вегетативтік уақыты қысқа,
өсімдіктер (эфемерлер) тән келеді; олардың басым көпшілігінің тамыр
жүйелері терең орналасады, ал жапырақтары кішкене болғандықтан шөл
өсімдіктері бойына ылғал қорын жинайды. Шөлде мекендейтін жануарлардың
өздеріне тән ерекшеліктері бар. Табиғи ықтасындардың жоқтығына байланысты
жазғы ыстықтарда жануарлардың көпшілігі құмға кіріп (кесірткелер, жыландар,
кенелер, шаяндар, көптеген насекомдар), немесе ін қазып (тараққұйрықтар,
қосаяқтар, тағы басқалар) мекендеуге бейімделген; кейбір жануарлар
(кемірушілер мен бауырымен жорғалаушылардың көпшілігі) жазғы ұйқыға
кіріседі. Өсімдіктердің сирек, судың аз болуына байланысты жануарлардың
біразы шапшаң жүгіруге бейімделген (мыс.: қарақұйрық, ақбөкен). Кейбір
жануарлардың (мыс.: түйе) организмдерінде суға төзімділік ерекшеліктері
бар. Шөл жануарларының көпшілігіне жүнінің сұр құм түсті болып келуі тән.
Географиялық таралуына байланысты шөлдер тропиктік өңір, қоңыржай өңір
шөлдері болып бөлінеді. Үлкен шөлдерге Қызылқұм, Қарақұм; Сахара, Араб,
Иран, Орталық Азия (Такла-Макан); Солтүстік Американың батыс белімі (Үлкен
бассейн), Австралияның батыс белімі (Үлкен құмды шел), Ұлы Виктория шөлі
жатады.[2]

Шөлдену – бұл ауа райының өзгеруі мен адам қызметінің нәтижесінде
топырақтың деградациялану процесі. Бұл процеске көбіне құрғақ жерлер
ұшырайды. Шөлдену мал жайылымдарының деградациясы мен азық-түлік
өнімдерінің кемуіне әкеліп соқтырады. Құрғақшылық пен шөлдену кедейлік пен
аштықтың да себебі болып табылады.

Шөлейт — қоңыржай белдеудің дала, шөл зоналарының аралығындағы өтпелі
ландшафтың кіші зонасы. Кейде шөлейт деп тропиктік шөлдер мен саванналардың
аралығындағы өтпелі кіші зоналарды атайды.[2]

Шөлейттену - жаһандық экологиялық және әлеуметтік-экономикалық
проблеманың айқын көрiнiсiн бiлдiредi. XXI ғасырда, Жер халқы санының
ұлғаймалы өсуi, өнiмдi ауыл шаруашылығы жерлерiнiң көлемдерiн iс жүзінде
толық игеру және қоршаған ортаға техногендiк жүктеменiң өте зор ұлғаюы
аясында шөлейттену көптеген елдер үшiн табысты әлеуметтік-экономикалық
дамудың негізгi қатерi болуы мүмкiн.

Сондықтан, Бiрiккен Ұлттар Ұйымы (бұдан әрi - БҰҰ) 1994 жылғы 17
маусымда Париж қаласында (Франция) "Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Шөлейттенуге
қарсы күрес жөнiндегі конвенциясын бекiту туралы" Қазақстан Республикасының
1997 жылғы 17 шiлдедегі Заңымен бекiтілген Шөлейттенуге қарсы күрес
жөнiндегі конвенция қабылданды және қол қою үшiн ашық.

Аумағының көп бөлігі жеткілiксiз ылғалдану аумағында орналасқан
Қазақстан үшiн шөлейттену проблемасы өте көкейкестi болып табылады. Қазiргі
уақытта, елдiң үштен екiсi шөлейттену процесiнiң әртүрлі деңгейiне
ұшыраған.

Проблеманың қазiргі жай-күйiн талдау

Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Шөлейттенуге қарсы күрес жөнiндегi
конвенциясының (бұдан әрі - Шөлейттенуге қарсы күрес жөніндегі конвенция)
айқындауына сәйкес - шөлейттену "климаттың өзгеруі мен адам қызметiн қоса
алғанда, әр түрлi факторлардың iс-әрекетi нәтижесiнде құрғақ, жартылай
құрғақ және қуаңшылық субгумидтік аудандардағы жерлердiң жұтауы".

Табиғи және антропогендiк факторлар Қазақстандағы шөлейттенудің
себептерi болып табылады.

Қазақстандағы шөлейттену процесiнiң дамуына ықпал ететiн негізгi
табиғи фактор құмдардың (30 млн.га-ға дейiн) және сортаңданған жерлердiң
(127 млн. га) кең таралуына алып келетiн климаттың құрлықтылығын және
құрғақшылығын, су ресурстарының кедейлігі мен бөлуiнiң бiркелкiлiгін
айқындайтын елдiң iшкi құрлықтық жағдайы болып табылады. Жерлердің жұтау
процестерiн дамыту үшiн жағдай, құрғақшылықтың әсерi кезiнде топырақ
құраудың маусымдық ерекшелiктерiн бұзу кезiнде жасалады. Сондай-ақ топырақ-
өсiмдiк жамылғысының әлсiз жинақылығы және оның серпiндiлiгi шөлейттенудің
алғы шарты болып табылады. Қазақстанның бұл табиғи ерекшелiктерi
антропогендiк әсер етулерге табиғи ортаның әлсiз тұрақтылығымен белгілi
(қолда бар деректер бойынша елдiң шамамен 75% аумағы экологиялық
тұрақсыздандырудың жоғары қатерiне ұшыраған).

Қазақстандағы шөлейттену процестерiнiң туындауына және дамуына алып
келетiн антропогендiк факторлар, ең алдымен шаруашылық қызметiнiң мынадай
түрлерiмен байланысты: малды жаю; егін шаруашылығы; жер қойнауын әзiрлеу;
өнеркәсiптiк, әскери және азаматтық объектiлердi, суландыру және желiлiк
құрылғыларды салу және пайдалануға беру. Шөлейттену сондай-ақ, орманды
жоспарсыз жаппай кесудiң, мал азығы мен отынға бұталар мен жартылай
бұталарды шабудың, орман және дала өрттерiнiң, жүйесiз рекреацияның, елдi
мекендер аумағында қоқыстарды ұйымдастырудың, топырақтардың және улы
заттармен жер асты суларының ластануының, көлiктiң әсер етуiнiң нәтижесi
болып табылады.

Шөлейттенуге қарсы күрес жөнiндегi конвенцияда қабылданған өлшемдерiне
сәйкес айқындалған Қазақстанда шөлейттенудiң басты тұрпаты мыналар болып
табылды: өсiмдiктердiң жұтауы; топырақтың сулы және желдi эррозиясы;
топырақтың сортаңдануы және қарашiрiнсiзденуi; топырақтың, грунт және
жерасты суларының химиялық ластануы; жердiң және гидрологиялық режимнiң
техногендiк бұзылуы.

Өсiмдiк жамылғысының жұтауы - бұл ормандардың, жайылымдық жерлер мен
шабындықтардың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.