Балық шаруашылығы

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 49 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны:К

Кіріспе:

Әдебиетке шолуТақырып бойынша биологиялық қасиеттеріТұқы балықтарының морфологиялық ерекшеліктері
Абиоздық себеп-шарттарды зерттеу нәтижелеріСу температурасы зерттеуСудаға ерітілген газдардың құрамы
Балықтардың қорегіТұқы балықтардың қоректенетін азықтарыАзықты балықтың іріктеуін зерттеуҚоректену ырғағын зерттеу
Балықтардың көбеюі процесін зерттеуТұқы балықтардың көбею тәсілдеріТұқытектес балықтардың өсімталдығын зерттеу әдістері
Тұқытектес балықтардың тіршілік циклдері
Қорытындылар және ұсыныстар
Қолданылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Балық шаруашылығының негізгі түйінді мәселесі балық топтарының динамикасы және су алабтарының балық өнімділігі. Екінші маңызды мәселе ихтиологияның алдында тұрған, балықтардың мінез-құлқын және тарауын зерттеу. Аталған түйінді мәселелердің теориялық маңызы зор. Балық топтарының динамикасын игеру-жеке балықтын даму заңдылықтарымен олардың өсуімен, жыныс түрлерінің катынасымен, кәрілігімен, түрішілік және түраралық өзара қатынастарымен байланысты.

Балықтардың көші-қоны және топтасқан мінез-құлқы, балық үйірінің қорғануымен, ізденуімен және сезім мүшелерінің жұмысымен байланысты.

Осы екі түйінді мәселелерді шешу үшін, біздің өлкедегі суаттардың өнімділігін және сондағы балық мақұлықатының биологиялық ерекшілігін, тұрмыс қалпын, білу қажет.

Қазақстан Республикасының Батыс бөлігіндегі ірі су алабы- Жайық өзені.

Жайық өзенінде және оның атырауында 58 балық түрлері және түршелері. 16 тұқымдасқа жататын тіршілік етеді. Аталған балық түрлерінің саны қатарында жерсіндірлінген және орналастырған жасанды суаттарға 15 балық түрі кіреді.

Жасанды суаттардан жерсіндірілген балықтар Жайық өзенің бойлаған.

Жайық өзеніндегі балық түрлерінің көпшілігі тұқы тұқымдасына жататын балықтар. Балық мақұлықатының 40 % тұқытектес балықтар.

Қазіргі еліміздің балық шаруашылығының алдында тұрған мақсаттар:

1. Балық санының динамикасың анықтау.

2. Балық саның көбейтетін шаралар қолдану.

3. Мемлекет халқың мол мөлшерде және сапалы балық етімен қамтасыз ету.

Осы мақсаттарды орындау үшін елдегі су алабтарының балық өнімділігінің әлуетін аңықтауға қажет.

Осы мақсаттарға сай біздің дипломдық жұмыстын бас мақсаты Жайық өзенінің тұқы балық түрлерінің тұрмыс қалпын және тіршілік сатыларын және оған ықпал ететін абиоздық және биоздық себеп шарттарын анықтау.

Қойылған мақсатқа жетуге келесі зерттеулер жүргізілді.

Жайық өзенінің ағысындағы гидрохимиялық, гидробиологиялық режимдерін зерттеу.
Тұқытектес балықтардың түрлерін, қоректену объектілерін, тіршілік сатыларын анықтау.
Зерттелетін балық түрлерінің тұрмыс қалпын, абиоздық және биоздық себеп шарттардың ықыпалын анықтау.

Әдебиеттке шолу

Орал казак әскерінің балық аулау аймағы Жайық өзені мен теңізге құятын өзендер аумағын қоса есептегенде 84 мың шаршы шақырым жерді алып жатты (А. А. Чибилев, 1988) .

Орал казак әскерлері Жайық өзенінде 16 ғасырдан балық аулады.

Теңізде балық аулау кәсіпшілігін 1816 жылдан бастады.

Казак - орыс әскерлерінің балық аулаудағы міндеттері ретінде біріншіден әскері емес сословие өкілдерін балық аулауға, тіпті, балықшы ретінде де жібермеу, екіншеден барлық казактардың балық аулау кезіндегі түскен өнімдерін есепке алу, үшіншіден балық аулау ережесі мен мерзімін белгілеу, балық аулау құрал - жабдықтарына аз шығын жұмсап, казактар үшін аса мол пайда көздерін табу тұрды.

Ресей империясының экономикалық саясатында Жайық өзенінен балық аулаудың маңыздылығының артқаны соншалық, 1884 жылы жергілікті шаруашылық басқармасының құрамына балық аулау әскері кенсесі енгізілді. Бұл әскері кенсе Ресейдегі (В. В. Фаресов, 5-6 бб) балық аулау жөніндегі мәселелермен айналысатын жалғыз мекеме еді. Оның ең басты міндеті балық аулау шарушылығының тиімді ұйымдастыру болды. Сонымен қатар балық аулау мәселелерді аталған кеңсе қолына шоғырландырды. Сол кезеңде орташа жылдық есептен 3 млн пұт балық ауланса, оның 2 млн пұты немесе 76 пайызы Орал казак әскерлерінің үлесіне тиді (Бюллетень Уральской области, 86 б)

Қазан төңкерісіне дейін Каспий теңізі алабынан жылына орташа есептен екі жарым миллион пұт, яғни төрт мың центнер әр түрлі балық өнімдері ішкі Ресей рыногына жіберіліп отырды.

Жайық өзенінің бойына салынған форкосттары мен бекіністеріндегі казак - орыстар жергілікті қазақ халқының балық аулауына ғана емес, өзеннен малдарын суаруға өткізуге де қашаң тыйым салды. Соған қарамастан, жергілікті тұрғындар балық аулауда тоқтатпайды. 19 ғасырдың 40-жылдарында адай руының қазақтары Ембі, өзенінің жағалауына қоныстанып, балық аулаумен айналысқан. 1846 жылы Сенал Орынбор (А. А. Чибилев, 1988) генерал губернаторы қазақтарға қайық, балық аулауға қажетті құрал саймандарды сатпауға және балық өнімдерін өндіретін кәсіпкерлерді бақылауға алуға тапсырма береді. Осы тапсырманың нәтижесінде қазақтарды балық кәсіпшілігіне жұмысқа алуға тыйым салынды.

1861 жылы Ембі бойып жайлаған мың түтін кедей ауылдары балық аулаумен айналасып, аулаған балықтарын қойға айырбастап, күз айларында Гурьев қаласындағы базарға апарып сатып, түскен ақшаға көшіп - қону үшін түйе сатып алған (Чибилев, 1988) .

Академик К. М. Бәр және оның ізбазары Н. Г. Данилевский басқарған 1851 жылы теңіздермен ішкі суларды зерттеу мақсатында ғылыми экспедиция ұйымдастарды. Экспедициялың мақсаты балық аулау ісінің құрт төмендеуінің себептерін ашу және оны жақсартудың жолдарын кұрыстыру болды. 1851 жылды 1870 жылғы дейін экспедиция Балтық, Ақ, Барин, қара және Азов, Каспий теңіздеріне зерттеу жұмыстарын жүргізді.

Экспедиция бастылары өз жұмыстарының нәтижесін төмендегіше қорытындылады: біріншіден, балықтардың өсіп-өнуіне жағдай жасау, екіншіден, еркек балықтарды шағылысу кезенінде өзен алаптарына кедергісіз жіберу, үшіншіден балық кәсіпшілігінің қызметін реттейтің заң актілерін жетілдіру ( К. М. Бәр 1938ж. ) мен Н. Г. Данилевский балық аулау кәсіпшілігінің алғашқы ережесінің жобасын жасап, үкімет орындарыны ішкі су бассейндеріндегі балық аулауды реттеудің жолдарын көрсетіп берді (А. В. Засосов 1970ж. )

21 ғасырдық 50 жылдарында Ресей 24 миллионға жуық пұт балық ауласа соның 50 пайзы Каспий теңізінің үлесіне тиеді. Каспий теңізі-дүние жүзіндегі ең ірі, мемлекет және құрлық аралық экономиялық байланыс пен климат қалыптастыруы жағынан маңызы күшті, табиғи қоры мол тұйық теңіз.

Каспий теңізін жан-жақты зерттеген А. Бекович - Черкасский, М. Ф. Саймонов, Г. С. Карянин, Н. А. Кликович, М. С. Паласс болды (энциклопедия 2000ж. )

Зерттеуші Н. Клинович экспедиция жұмысын қорытындылай келіп, балық қорын қорғау мәселесіне арнайы тоқталады. Ол: “Біздің көз алдымызда үлкен теңіз айдыны жатыр. Теңізде балықтардың өсіп-өнуіне қолайлы жағдай қалыптасқан. Балық бұл тенізде көптеген жылдар басты айуандықпен ауланғанымен, әлі де болса балықтың мол мөлшері сақталып қалған.

Сондықтан да бұл байлықты ұқыпты пайдалану үшін балық аулау ісін дұрыс жолға қойып, соның ішінде балықтарды қорғау қажет. Өкінішке орай, біз айтылған екі мәсіленің екеуінен де оте алшақтапыз” деп, өз өкінішін білдеріді. (9. 25-б)

1. ” Положение о технике рыболоводства в Уральском казачьем войске” деген негіздеме бойынша Ресейде бірінші рет әскери балық аулаудың техникі лауазымы бекітілді. Ол, лауазымға белгілі зерттеуші-ихтиолог Н. А. Бородин тағайындалды.

Бородин, 1884 жылдан бастап шоқыр балықты жасанды түрде ұрықтандыруды бастады және Жайық өзенінде тұнғыш рет қарсы бекіресін жүйеледі.

Орал қаласында Бородин ихтиология-зертханасын құрды және барлық Жайық өзенінің балық түрлерін жинақтады.

Н. А. Бородин Жайық өзеніндегі балық аулау кәсібін жақсарту жолына әр жақты қызмет жүргізді.

1894-1898 жылдары жайылма көлдердегі сазанның және басқа балық түрлерінің төліп сақтап альп қалу жұмыстарын ұйымдастырды (А. А. Чибилев 1988)

Жайық өзенінің балық мақұльқоты еуропаның тұщы сулы мақұльқотына жатады. Жайықтағы барлық балық түрлері Еділ алабында кездеседі. Өзеннің балық мақұлық атының түрлері онша көп емес себебі. Жайық қүл бірнеше бет Каспий теңізінің шобуыл ықпалына ұшыраған.

Соның бірі ақшағыл трансгрессиясы, Жайық бойымен жоғарғы ағысқа дейін барған.

Жайық балық мақұльқотының құрамын талдауының байқалып тұр балықтардың өзенге тұрақталғаның өнтүстіктік және батыс бағытарына келгені.

Жайыққа, тараған балықтар, Каспий теңізінен толық орістемейтін түрлерімен берілген. Олар: ақмарқы, табан, қылыш балық, сазан, көксерке.

Жайықтың торта балығында өрестегіш қара көзден тарады деген ұйғарым бар (Крашенинников И. М., 1939)

Каспий теңізінің ілгері қозғалуы, толық өрістемейтін балық түрлерінің Жайық өзенімен жоғары жылжуына себеп болды. Олар Каспий алабының ортаны бөлігінің барлық суаттарында тұрақтанды.

Трансгрессиялардың уақытында Жайық өзеніне Каспийден шаншар балықтармен бұзаубастар келген (Паллас П. С., 1809)

Каспийдің қорыптасы, мекіресі және шақыры-өрістегіш балықтар. Олар үнемі, теңізден өзендерге. Уылдырықтауға қөші-қоны жасайды.

Өрістегіш балықтардың бір түрі Каспийден Жайыққа уылдырықтауға кіретін ақ балық сылан балық туысына (Stenodus) жататын.

Каспийге ақбалық мұзды уақытты Мұзды мүхиттен келген сияқты. Сылан балық сияқты ірі жыртқыш балық, ұзындығы 1 м салмағы 20 кг дейін барады.

Ақ балық Каспий алабының әндемигі, әлемде басқа жерде кездеспейді. Еділ өзенінде гидроэлектростансалар салынғаннан кейін ақ балықтың табиғи уылдырың тамалары жайылып кетті Уфа өзенінде орналасқан. Өткен ғасырдың 60-70 ші жылдары шағын Каспий ақ балық табаны Жайықтағы уылдырықтамалармен қамтамысыз етілді (Летичевский, 1963)

Дөнмандай төлі 1967-68 жылдары Жайық өзеніне жеберілді, Аққорған балық комбинатынан әкелініп.

2, 0 млн дана дәрнесілі үзындығы 1, 5 см жеткенде ұсақ балдырлармен және қалқыма организмдермен қоректенеді.

Ағысы жоқ суларда, гулденген уақытта жасыл - көк балдырлармен қоректенуге толық көшеді.

Күзгі су денгейі түскенде өзен арнасына келеді де қыстайтын тоғандарға жатады.

Уылдырықтамалары бір жерде болады 1969 және 1970 жылдары Жайық өзені Тайпақтан және Махамбеттен кыстайтын тоғандарын ауланған ақ амур және донмандай зерттелді. Үш талдаудап өпшен балық 1994-1996 жылдар аралығының ұрпақ қошары болып шықты.

Жайық өзенінің 1996 жылғы тасқын суы мол болғандықтан донмандай мен ақ амур саны көбейіуіне себеп болды. Аталған балықтардың үшеуіде еркек болып шықты 5 және 6 жастан.

Жайық өзенің төменгі ағысында өсімдіккоректі балықтар 7-8 жаста уылдырықтайды деп ұйғаруға болады.

Жайықтағы донмайдайтың, ақ амурдың көбейуі, өсуі, өнуі қоректенуі жанта бүгінгі күні толық анықтық жоқ.

Оны айқындау үшін ғылыми зерттеулер жүргізу керек.

Балықтардың тұрмыс қалпын білмей, пайдалану қиын өсімдіккоректі.

Қыстайтып тоғандаудап өсімдікоректі балықтарды сүзектмен және аумен аулау тірі табиғаттың сақтау ережелерің келтірімейтін бұзу. (Мудатов, 2002)

Жайық өзеніндегі негізгі көпшілік балық түрлері тұқы тұқымдасына жататын балықтар.

Тұқы тәрізді отрядына жататын балықтардың басқа балықтардан айырмашылығы «Еламан сүйекшелері» - шытырманды торсылдақпен байланыс тыратын. «Еламан сүйекшелері» қоршаған ортаның қысымын қабылдайды.

Тұқы тәрізді балықтың балықтардың торсылдағы ішектермен байланысқан.

Құрсақ жүзбе қанаттары құрсақ бойында кеуде жүзбеқанаттардан кейін орналасады.

Жүзбе қанаттарында тікен саулелері болмайды, болсада біреу, кейбірде арқа жүзбеқанатардан екеу болуы мүмкін. Иық белдеуінде мезокоракоид. Базисфеноид жоқ. Орбитосфиноид бар. Сүйектерінде, сүйек торшылары бар. Кұлақ тасшалары.

Lagena мен Sacculusma орналасады.

Денелері циклоидты қабыршақ пен қапталған.

Тұнғыш рет тұқы тәрізділердің қалдықтары қазба түрінде.

Жоғарғы бар қабатында кездесті Фрост (Frost1926)

Тұқы тәрізділердің шығу тегі жөнінде бірнеше ихтиолотардың қөз қарысы бар.

Көпшілік ғалымдар тұқы тәрізділерді майшабақ тәрізділерден тарады деп санайды. (Boulenger. 1904. Regan. 1911. Cochell. 1925. Северцов, 1939)

Кейбір зерттеушілер тұқытәрізделер Holostei сүйекті ганоид балықтарының тарады өлсіді ( Sagemel, 1885) соның ішінде Amiifornus деп тұнбы балықтардан.

Тұқы тәрізділер тропиктердің тұщы суларында пайда болған, содан кейін, басқа еңдіктерге тарап, теңізге шыққан.

Отрядқа жататын 5 мын түрлер көпшілігінің кәсіби маңызы зор.

Отрядқа жататын 4 отряд тормағы харащиндер, электрлі жыланбалықтар, тұқытектестер және жайынтектестер.

Тұқытектес балықтардың ауызы жылжымалы, жақтарында тістері жоқ. Жұтқыншақ тістері бар.

Май жүзбеқанаты болмайды. Жұтқыншақ тістері орақтәрізді.

Тұқы тұқымдас Cyprinidao ең балық түрлерімен бай тұқымдас.

Тістері төменгі жұтқыншақ сүйектерінде 1-3 қатарда орналасқан.

Уатушысы бар, тістермен бірге азық ұсақтайтын . Ауыз жаңаралық сүйектермен жиектелген.

Тұщы және тұздылау суларды мекендеген балықтар.

Барлық тұқытектестер екі тарауға ажырайды.

Бірінші тарауға жататын тарау, торта, көкталма, табан, ақмарқа, балпан балықтар. Бұл балықтарды бір және екі қатар жұтқыншақ тістері бар. Мұртты және сояу - тіскендері жоқ. Тікені болса да тегіс болады. Екінші тарауға жататындар қаяздар, тенгелер, қара - балықтаң, сазан, үстірткөз, амур табандары.

Олар үшқатар жұтқыншақ тістерімен және арқа жүзбе қанатындағы кетігі бар тікенмен сипатталады. Мұрталары болады. Риген деген зерттеуші пікірі бойынша екі тарауда Opsariichthys пен тараған, ал енді В. В. Васнецовтың пікірі бойынша екеуде Barilius тен өрген.

Тұқытектестердің биологиялары әртүрлі. Көкталмалар суық сулардаң, ал қаяздар, мөнкелері, онғақтау қалты жылитын суларды. Кейбір тұқытектестер шапшаң ағатын ағындарда екіншілері көндерде, тоғандарды.

Үкі шабақтар, қырлықұрсақтар, су қалындығында жүреді сондықтан олардың түстері «пелагикалық», су түбінде жүретін монкелерден, онғақтырдың арқылары сары - боз, бүйірлері сары түсті.

Тұқытектестердің көпшілігі тұщы суда тіршілік етеді, теқ қана қиыршығыстың тарағы және қызылқанат мұхиттын тұздылығында мекендей алады.

Жайық атыраундағы тұздылау тұздылығы 14 %. Дейін суда сазан, табан қаяз, қаракөз, шемей кездеседі. Бірақ судың тұздылығы 8-10% ден жоғары болса уылдырық шамалы дамиды, тұщы судағы дамумен салыстырғанда.

Шемей 10-11 % тұздылыға бор судада уылдырықтайды (Моисеев, 1991)

Тыныс алғанда өттегін пайдалануыда тұқытектес балықтардың бірдей емес. Мөнке 1 литр суда 0, 5 см3 өттегі мөлшерінде тіршілік етеді, ал озеннің көк талмы балығының 1 л. Суда өттегі мөлшері 5-7 см3 кем болмауы керек.

Тұқы тектестердің көбейу биологиясы әртүрлі. Тұқымдасқа жататын балықтардың көпшілігі уылдырықты көп мөлшерде өсімдікке салады

(оншоқтыдан бірнеше жүз мыңға дейін) .

Уылдырық өсімдікке желімденеді, оның дамуы ата-анасы өтеді. Инкубациялық мерзімі әдетте қысқа (Крыжановский, 1948) Дернәсілдердің бекітуге арналған мүшелері бар, олар өсімдекке бекітіліп тұрады сары уыз қабы тарқығаншы.

Дернәсілдер сарыуыз қабындағы қан тамырлары арқылы тыныс алады.

Бұл топқа жататындар сазан, табан, мөнке, онғақ және басқа түрлер. (Танасийчук, 1951)

Тұқытектестердің арасында уылдырықты тасқа және құмға салатындауда кездеседі. Олардың өсімталдығы төмен. Уылдырықтары ірілеу, инкубация мерзімі ұзақ және дернәсілдердің бекілетін мүшелері жоқ. Сарыуыз қабы тарқағанша дернәсілдер тас арасына тығылып су түбінде тіршілік етеді.

Бұл түпке жататын балықтар тұрпа, шемей, қаяздар, қара балық (шармай) .

Уылдырықты су қалындығына салатын тұқы балықтар аз санда уылдырық түйіршіліктері аталған балықтардың су қабатында бос түрде жүзіп жүреді.

Пелагикалық уылдырық салатын донмандай, амур, қытай балқаны, қырлытөс, амур табандары, олардың уылдырығы ағыспен жүзіп дамиды.

Тұқытектестердің тағы бір тобы уылдырығы көлдің тұздылау суының қалындығына салады. Өсімталдығы, ондай балықтардың мол. Инкубация мерзімі қысқа, тыныс алу мүшелері шамалы дамыған. (Никольский, 1991)

Тұқытектестер ұрпаққа қамқорлық жасамайды. Еркектері ұрғашылардан кіші.

Кекіре балықтардың ұрғашылары, аз мөлшердегі уылдырықтарын қосжақтаулы ұлулардың тама қуыстарына салады, ұрғашының жұмырқы салатын құралы арқылы, уылдырықтау тама құыстың ішінде жыртқыштардан сақталады.

Тұқы балықтардың түрлерінің көпшілігі, жойлып жатқан жерден уылдырықтайтын жерге алысқа көшіп қонбайды. Бірақ, арасында өрістегіш балықтарды бар, тұздылау суда жайылып, уылдырықтауға жоғары өзендермен көтерілетін, кейбірде мың шақырымнан артық жерге баратын (Моисеев, 1991)

Олар, ойықтіс, күтім, арал қаяза, каспий шемейі.

Қоректену түріне және азықты табыс ететін ашпаратылған морфологиясына қарағанды тұқытектесттер алуан. Жоғарыда айтылғандай олардың жақтарында тістер жоқ, бірақ төменгі жұтқыншақ сүйектерді тістері бар. Оларды, құрылысынан қызметіне қарай бірнеше топқа бөледі.

Жармасу қармақтары бар әлде қармақтары жоқ (аққайран, ақмарқа типтері) ;
Жармасатын, шайнайтын алаңы бар (табан типтері) ;
Үнғыланған (қаяз типтері) ;
Ұсақтайтын ( сазан және қара амур типтері) .

Негізгі тістер типі, басқа типтерге тараған, аққайранның жұтқыншық тістері болып дәлелденеді (193, Васнецов, 1937)

Тұқы балықтардың жұтқыншақ тістерің құрылысы, жеке даму процесі кезінде аусады. Жұтқыншақ тістер екінші тіршілік жылдап бастап пайда болады.

Тұқытектестердің ішек жолдарыны құрылысы әртүрлі. Болек асқазан болмайды, ішектердің ұзындығы қоректену түріне қарай құбылады: жыртқышы ақ марқанді ұзындығы денесіне тән, дөнмандайды фитопланктонмен қоректенетін денесінен 15 есе ұзын.

Жас кезінде барлық тұқы тектестер зоопланктонмен қоректенеді содан кейін қоректену түрлері ажырайды.

Тұқылардың көпшілігі зообентоспен азықтанады эпифаунамен су түбінде тұрақтанған және инфаунамен топыраққа көмілетін.

Эпифаунамен қоректенетің аққайран, торта, қара амур.

Инфаунамен қоректенетің сазан, онғақ, мөнке және тағыда көпшілік түрлер. Су түбінде азық іздеу нәтижесінде мұртшы пайда болады.

Ересек кезінде зоопланктонмен қоректенетің үкішабаң, амур қырлықұрсағы. Тұқымдас арасында жыртқыштарда көп, ақмарқалар, үстірткөз, қарабалық, тұрпан сияқтылар.

Өсімдікқоректілерде көп тұқымдас арасында. Кейбіреулері детрипен және перифитонмен азықтанады. Олар храмула, балкан, қарақұрсақ, ауыздары төменде орналасқан және ішектері өте ұзын.

Үлкен өсімдікті азыққа пайданалатын ақ амур және қызыл қанат. Аталған балықтардың жұтқыншақ тістерінде кетіктері бар өсімдіктерді ұсақтау үшін (Анисимович и др., 1991)

Фитопланктонмен қоректенетін дөңмаңдай.

Тұқы балықтарда албырттекстермен салыстырғанда қоректену ырғағы мерзімді.

Олардың барлығы жылдың жылы уақытында қарқынды қоректеніп, қыста азықтануды тоқтатады.

Тұқытектестер маңызды өндірістік объектілер. Жылдың аулау өнімі ТМД мемлекеттерінде 100 мың тоннағы жетті 2002 жылы.

Негізгі кәсібі мәні бар балықтар: қарақөз - 26, 5%, сазан - 25, 4% және табан - 22 % (Рыбное хозяйство, 2003)

Атақты ихтиолог Л. С. Берг 1912 жылы тұқытектес балықтарды 10 тұқымдас тармағыны бөлді.

Зертеуші С. Г. Крыжановский эмбриологиялық және зоогеографиялық зерттеу нәтижесінде тұқытектерді 4 тұқымдас тармағыны бөлді. 18 ғасырдың басында ақ Каспий теңізінің сол жағалауы кемденгеп Ресей империясы байлық көзі болып табылайтын балық шаруашылығын дамыту арқылы, сауда-экономикалық қатынастарды жандандыру мақсатында Жайық-Ембі өзендері бассейіндеріне көз тікті.

18 ғасырдың өзінде - ақ казак-орыстар Еділ өзенінен балық аулауды кәсіп етті.

Мұрат Мөнкеұлы «Қазтұған» атты жырында: «Жайық, сені қайтейін! Боз сазаны тоқтыдай Балығының көптігі Суыны жылқы жаптырмас» - дейді. (Х. Досмұхамедұлы, 1991)

1913 жылға дейін бүкіл империяның балық өнімдері, яғни 86, 3% -ы Каспий, Азов және Арал теңіздерімен өзендерде ауланын, балық аулау мақсатында Орал-Каспий су алабы төрт негізгі телімге бөлінді:

Бірінші - Орал -казак әскеріне тиесілігі су бөлігі;

Екінші - мемлекеттік «еркін су аймағы, немесе 19- шы теңіз Каспий - Еділ балық және итбалық шаруашылығы басқармасы»;

Үшінші - Ембі өзенінің сағалары, бұл бөлікті Қырғыз (қазақ - К. М. ) балық аулау телімі деп те аталады;

Төртіншісі - Маңғыстау жағалаулары, Ресей үкметті балық аулау аймағының ең көп бөлігін Орал казк әскерінің қарамағына берілді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.