Білім беруді гуманитарландыру

Кіріспе

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Қазіргі кезеңде Қазақстан Республикасының білім беру жүйесі кең
ауқымды реформалаумен сипатталады, яғни оның базисті негізінің жаңа
әдіснамасын анықтау арқылы жүзеге асырылуы көзделіп отыр. Қазақстан
Республикасының 2005-2010 жылғы білім беруді дамыту бағдарламасына сәйкес
білім берудің әрбір сатылық кезеңдеріне білім мазмұнының жетілген жаңа
үлгілері енуі тиіс. Біздің еліміздің білім жүйесін реформалау үшін ғылыми
негізделген ықпалдарды өндеуді болжауда жұмыс істейтін механизмдер енгізу
мен оны жаңарту жолын қарастыру қажеттігі мемлекеттік бағдарламаларға еніп
отыр. Қазіргі заманғы философиялық, педогогикалық зерттеулердің
концептуалбды бағыттарымен сәйкес білімді жаңартудың негізгі принциптері
гумандық, демократиялық және білімді гуманитарландыру принциптері
“гуманистік парадигманы”орындауға бағытталған. Сол себепті білімді
гуманитарландыру идеясы білім беру мазмұнын ізгілендіру ойларымен тығыз
байланысты және технократиялық құндылықтардан азат қоғамдық санаға қайта
бағдарлауына бағытталған.
Қазақстан Республикасында білім беруді гуманитарландыру
тұжырымдамасында жастарға гуманистік тәрбие беру мәселесі жалпы адамзаттық
құндылықтармен мазмұнында қалыптастырылуы тиіс делінген. Ал, гуманистік
көзқарас гуманитарлық мазмұнды білім негізінде қалыптасады, олар әлем
бейнесін негіздеу қызметін атқарады, ол ғылыми білімнің әр түрлі өрістерін,
гуманистік жемтану негізінде интеграциялау XXI ғасыр адамының қалыптасуы
үшін толық құнды негізді құрайтын ескермесе болмайды. Ол мазмұн бойынша
“гуманистік адами көзқарастар жүйесіндегі рухани құндылықтарды мойндауға
икемделу, сол арқылы бостандыққа,бақытқа ұмтылудың жағымды әрі ізгілікті
әрикеттерін жүзеге асыруға қабілетті болу” – деген анықтаманы тұжырымдауға
болады.
Гуманистік көзқарас қалыптастыру гуманистік парадигмада “өмірге дайын
адамды” немесе “әрикет жасайтын адамды” парадигмасын “білімді адам”
парадигмасымен ауыстыру ды жөн деп санайды. Барлық парадигмалардың осылайша
алмастырылуы барлық оқытудың әдістемелік жүйесінің маңызын қайта
ойластыруды талап етеді. Т.Кун, М.Н.Берулова, В.А.Сластенин және т.б.
ғалымдардың пікірі бойынша, гуманистік тәрбие парадигмасы – білім беру
міндеттернің біркелкі шешімін табатын нақты көзқарас пен айқын стандарты
болып табылады.
Қазіргі педогогикалық терминалогияда “оқу-тәрбие процесін
гуманитарландыру дегеніміз – гуманнитарлық пәндердің рөлін күшейту, оқу
пәндерінің мазмұнының гумандылығын анықтау және оның жаңа бағалау
нормаларын анықтау, оқу процессін толық ізгілендіру” – болып табылады деп
анықтама берілгенімен, оқу-тәрбие процессін гуманитарландыру аксиологиялық
тұрғыдан алып қарағанда, оның мазмұнын әлеуметтік құндылық кешені ретінде
“адамдардың мәндік күштерінің еркін дамуы және өмірлік ұмтылыстардың
шығармашылық сипатта жүзеге асырылуы үшін жағдай туғызуды талап ететін
әрикет жүйесі деп санау қажеттілігі (саяси, экономикалық, психологиялық
педогогикалық және т.б.) есепке алынбаған. Осы тұрғыдан қарағанда
гумандылықты-тұлғалық бағдарлаушы көзқарастардың жүйесі ретінде, әлемдік
құрылымның өзіндік үлгідегі болмысы деп қарастыру дұрыс болып табылады. Ол
адамға бағытталған кең түрдегі әлеуметтік бағдарлама сипатына ие бола
алады, бірақ тәрбиелене алмайды.
Сондықтан оның ізгілікті бағытталуы негізінде ғана тұлғаның сапалық
тәрбиеленуі жүзеге асады. Бұл тұрғыда “гуманистік көзқарас” – адамдардың
бір-біріне, қоғамға, табиғатқа, өзіне қарым-қатынасын бейнелейтін, тұлғалық
қасиеттері кешенінің дамуын көрсететін сиапттама ретінде беріледі.
Ізгілікке тәрбиеленудің тұлғаның өз келешегіне қатысты гуманистік
көзқарасы мен дүниетанымдық ұстанысдары анықталынады, олар адамды
табиғаттың ерекше құбылысы ретінде тану өзінің субъективті артықшылығын
ескеруге мүмкіндік береді.Тәрбиелеу мақсатының былай құрылуы дамның өз
өміріне ықпалын өзгерту, өз қабілеті мен шығармашылық әлуетін ашудағы
құқықтары мен жауапкершілігін түсінуге мүмкіндік туғызады. Сонымен қатар,
өзіндік дамуы мен өзін-өзі жетілдіруде тұлғаның ішкі бостандығының таңдауы
арасындағы ара-қатынас пен оған қоғамның ықпалын түсіндіреді. Демек,
ізгілікке тәрбиелеу мақсатына жету арқылы адамның гуманистік көзқарасын
қалыптастыру шаралары жүзеге асырылады. Осы тұрғыдан алғанда, ізгілікке
тәрбиелеу мақсаты өзіне тиісті маңызды міндеттерді қояды:
- тұлғаның өмірдің мәніні ұғынуы, өзінің әлемдегі орны, өзінің
бірегейлігі мен құндылығын түсінуі философиялық-дүниетанымдық бағдары;
- өзіндік, жандүниелік қабілеттері мен шығармашылық әлуетінің даму
қарқыны мен шегін бейнелейтін, өмір сүру жауапкершілігін түсінуге
мүмкіндік беретін, тұлғалық тұжырымдаманы құруға көмек беру;
- жалпы адами және ұлттық мәдениет байлығын бейнелейтін, мәдени
құндылықтар жүйесіне тұлғаны араластыру, оларға деген өзіндік қарым-
қатынасты белгілеу;
- ізгілік адамгершіліктің жалпы адами нормаларын, оның көлемі мен
нақтылы мазмұнын (қайырымдылық, өзара түсіністік, жылы жүректілік және
т.б.) ашу және тұлғалық маңызды көрсеткіш ретінде зиялылық
мәдинеттендіру;
- тұлғаның зияткерлік-адамгершілік бостандығы мен теңдей өзіндік баға
беру мен бағалау қабілеттілігі, іс-әрикет пен қызметті өзіндік реттеу,
дүниетанымдық рефлекциясының дамуы;
- елдің материалдық қоры мен жандүниелік мен әлеуетін құрайтын, әлуеттік
және тұлғалық сипат алатын қажеттілік пен мәжбүрлік ретіндегі
көзқарасты өзгерту. Бұлардың бәрі өз кезіндегі тұлғалық өсу
мүмкіндіктерін қамтамасыз етеді;
- салауатты өмір салтына байланысты валеологиялық ережелерді дамыту
тұлғалық сипат алатын қажеттілік пен мәжбүрлік ретіндегі көзқарасты
өзгерту. Әлеуметтік ұмтылыстарды жүзеге асырумақсатындағы өмірлік
жоспар ұғымдарын қалыптастыру.
Бұл аталған міндеттерін орындалуы тұлағаның ізгіліктік тәрбиесі арқылы
гуманистік көзқарасының қалыптасуының ірге тасын қалауға негізін салуға
мүмкіндік береді. Ол өз негіздегі әлем, қоғам мен өзін қалыптастыруда
өмірлік қажеттілікке ие болады және оны бағалау мүмкіндіктерін меңгереді.
Педогогикалық технологиялардың көкейкестілігін анықтауда төмендегі
қайщылықтарды атауға болады:
- педогог-мамандарға қойып отырған қоғам талабының күшеюі мен кәсіби
білім беруді жүзеге асыруда кездесетін қиыншылықтар арасындағы;
- қайта дамып отырған жекеленген педогогикалық жүйелер мен оларды жылдам
өзгеріп отырған еңбек шараларына бейімделу, білім беру жүйесінің
консервативтілігі арасындағы;
- ғылымның даму деңгейі мен оны өндірістің іске асыруға мүмкіндік
деңгейі арасындағы;
- педогогикалық жоғарғы оқу орындарының оқу бағдарламалары мазмұнының
әдістемелік құралдары мен қоғам мәдениеті арасындағы болатын
қайшылықтар;
- мұғалімнің әлеуметтік ролі мен қоғамдық ақпараттық-коммуникациялық
қызмет арасындағы болатын қайшылықтар.
Сондықтан әр түрлі оқу технологияларын оқыту мазмұны мен оқушылардың жас
пен психологиялық ерекшеліктеріне орай таңдап, тәжірибеде сынап қарауда
мұғалім өз әрикетінің маңызы зор. Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың
озық технологияларын меңгеру интелектуалдық, кәсіптік, адамгершілік,
рухани, азаматтық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.