Картоп өсіру жайлы

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

бет

Кіріспе7

Әдебиеттерге шолу. 8
Негізгі бөлім . . . 12Зерттеу нысаны . . . 12Зерттеу жұмысының әдістері . . . 13
Зерттеу нәтижелері . . . 22Стресстік факторларға төзімді қасиеттерімен ерекшеленетін

бастапқы материалды таңдау және ыстыққа төзімді линиялардың

физологиясы . . . 22

Әртүрлі экспланттардан алынған каллусогенез индукциясы . . . 32Каллус клеткаларынан суспензия культураларын алу . . . 33

Қорытынды . . . 35

Экономикалық тиімділік . . . 36

Еңбек қорғау . . . 39

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 44

Қосымшалар

КІРІСПЕ

Картоп - Қазақстанда өсірілетін негізгі ауыл шаруашылық дақылдарының бірі болып табылады. Өзінің биологиялық ерекшеліктеріне байланысты картоп өсіп-өну жағдайларына жоғары талаптар қояды және өсімдіктің өсуі мен дамуын тежейтiн, өнімділігі мен сапасын төмендететiн стресс факторлардың әсеріне өте сезімтал келеді.

Қазіргі уақытқа дейін селекция тәжірибесінде әр түрлі, әсіресе химиялық мутагенді факторлардың оңды өзгерістердің кең шеңберін тудыру қабілеттілігіне негізделген бағыт кеңінен қолданылып келген еді. Алайда, мұндай зерттеулер, вегетация кезінде тұрған өсімдіктерге және тұқымдық материалға әсер ету жолымен жүргізіліп келді. Бүл селекция процесін ұзартып қана қоймай, мутагенді факторлардың тікелей өсімдіктер геномымен өзара әрекеттесуін де қиындататын еді. Сондықтан да жоба бойынша қойылып отырған химиялық мутагендердің өсімдік клеткалары деңгейінде әсер ету заңдылығын зерттеу мақсаттары жаңашылдығымен ғана емес, аса көкейтестілігімен де ерекшеленеді.

Осылайша, осы зерттеудің көкейтестілігі тиімді клетка технологиясын, өсімдік клеткаларының генетикалық өзгергіштігіне тиімді әсер ету жағдайларын жасаудағы, ауыл шаруашылық дақылдарының стресс факторларға төзiмдiлiгін арттыру мәселесін шешу кезінде бастапқы материал ретінде пайдаланылатын жаңа, генетикалық клетка линиялары мен өсімдіктерді шығарып алудағы зор потенциалды мүмкіндіктерімен анықталады.

Әлемнің 7 жетекші елі бойынша 15 жылдық тереңдікке патенттік іздестіру нәтижелерінде зерттеу тақырыбы бойынша 26 патент табылды. Патенттердің пайда болу үрдісіне талдау жасау аталған мәселе бойынша зерттеулер жүргізу карқынының артқанын куәландырады. Мәселен, 1996-2000 жылдар аралығында 7 патент берілген болса, ал енді 2001-2005 жылдар кезеңінде 16 патент берілген екен. Патент ұстаушылар арасында жетекші орындарды Ресей Федерациясы мен АҚШ алып отыр.

1 ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ

Ауыл шаруашылық дақылдарының ген қорын сақтау және зерттеу үшін биотехнология жетістіктерін пайдалану Қазақстанда биология ғылымын дамытудың стратегиялық бағыттарының бірі болып табылады. Дәстүрлі селекция әдістерінен басқа технологияларды ауыл шаруашылығына кеңінен ендіруге биоинженерия әдістерінің селекциялық процестерді тездетудегі, генетикалық белгілері өзгерген өсімдіктер шығарудағы және тікелей жаңа өсімдік формаларын құрастырудағы зор потенциалды мүмкіндіктері себеп болып отыр.

Осы зерттеудің маңыздылығы өсімдік клеткаларының генетикалық өзгергіштігіне бағытты әсер ететін тиімді клетка технологияларын, өсімдіктердің клеткалы биологиясының фундаментальды және қолданбалы мәселелерін шешуде бастапқы материал ретінде пайдаланылатын жаңа, генетикалық таңбаланған клетка линиялары мен өсімдіктерді алудағы зор потенциалды мүмкіндіктерімен анықталады. Климат аймақтары өте алуан түрлі болып келетін Қазақстан үшін ұсынылып отырған жұмыс өсімдіктердің экстремальды тмператураларға төзімділігін зерттеу мәселесі өте көкейтесті болып табылады. Жобаның іс жүзіндегі маңыздылығы республикамыздың ең маңызды ауыл шаруашылық дақылдарының бірі картоптың өнімділігін және тұрақтылығын және оның тұрақтылығын арттырудың жаңа жолдарын айқындау мүмкіндігімен байланысты болып отыр.

Қазақстанда өсірілетін негізгі ауыл шаруашылық дақылдарының бірі картоп болып табылады. Қазіргі жағдайларда өсімдіктер топырақтың тұздануы, металдардың токсикалық шоғырлануы, ылғалдың жетіспеушілігі, экстремальды температуралар секілді алуан түрлі стресс факторлардың әсеріне килігуде. Осы факторлардың барлығы көп жағдайда қатарласып әсер етеді және ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіруді айтарлықтай шектейді.

Өзінің биологиялық ерекшеліктеріне орай картоп өсіп-өну жағдайларына жоғары талаптар қояды және өсімдіктің өсуі мен дамуының тежелуін, өнімділігі мен сапасының төмендеуін тудыратын стресс факторлардың әсеріне өте сезімтал келеді. Картоптың өнімділігін шектейтін маңызды факторлар болып салыстырмалы түрде жоғарғы және төменгі температуралардың әсер етуі, сондай-ақ ылғалдың жетіспеушілігі табылады.

Жоғары температуралардың зиянды әсерінің кешенді сипаты болады әрі клеткадағы физикалық және химиялық процестерге тікелей тежейтін әсерімен де, ең алдымен ылғалдың физиологиялық жетіспеушілігімен байланысты жанама әсерімен де түсіндіріледі. Қазақстан аумағының көпшілік бөлігінде картоп суармалы жерлерде өсірілетініне қарамастан, топырақта ылғал мөлшері жеткілікті болып тұрған күннің өзінде, жоғары температуралардың әсерінің нәтижесінде өсімдіктер булануға (физиологиялық шөл) орай ылғалға зәру болады. Соңғы жылдары осындай климаттық құбылыстар республиканың барлық дерлік аймақтарында жиі-жиі байқалады. Осымен қоймай, картоп көшеттері вегетациялык кезеңнің әуел басында және ең соңында, яғни өсімдіктің калыпты дамуы мен өнімнің қалыптасуы үшін ең маңызды кезеңдерде үнемі төмен температуралардың әсер етуі қаупінде болады. Төмен температуралар тудырған стресс, өсімдіктердің тікелей немесе жанама зақымдануына әкеледі, бұған себеп ферменттердің инактивациясы, биохимиялык процестердің бұзылуы, токсикалық заттардың жиналып-шоғырлануы, иондардың шығып кетуі, азық тапшылығы және басқа да себептер болып табылады.

Температуралық стресстер, әдетте, ғаламдық климаттық өзгерістердің нәтижесі болып табылады және іс жүзінде адамның бақылау жасауына бағынбайды. Мүндай жағдайларда өнімділікті сақтаудың жалғыз мүмкіндігі -қолайсыз факторға өсімдіктердің жеке өздерінің төзімділігін арттыру болып табылады. Осыған байланысты қазіргі таңда осы төтенше факторларға төзімдірек (толерантты) ауыл шаруашылық дақылдарының селекциясына көбірек көңіл бөлінуде [1] . Алайда, селекцияның дәстүрлі әдістерін пайдалану тым қиынға соғады әрі үлкен уақыт шығындары мен материалдық шығындарды қажет етеді. Онымен қоймай, сыртқы жағдайларды (температура, жарық түсу және тағы басқалары) үлкен көлемде және ұзак уақыт бойы үлгілеу қажеттігі дербес әрі күрделі техникалық міндеттерді шешуді талап етеді.

Дәстүрлі селекция-генетика тәсілдерімен үйлесін таба отырып, биотехнологиялық әдістер өсімдіктердің стресс факторларға төзімділігін арттыру мәселесін шешуге айтарлықтай әсерін тигізе алады. Ұлпалар мен клеткаларды өсіру әдісі азықтық, техникалық, әсемдік, дәрілік дақылдардың сорттарын жақсартуға бағытталған әр түрлі селекциялық бағдарламарда кеңінен қолданылады [2, 3, 4, 5] .

Қолайлы ортаға [азық-кор мен гормондар] орналастырылған кез келген тірі өсімдік ұлпасы дифференцияланбаған, бөлінетін клеткалар колониясы -каллус түзе алады. Каллус - клеткалардың ұйымдаспаған пролиферациясы арқылы пайда болған ұлпа [6] . Кез келген клетканың каллусты клеткаға айналу процесі терең биохимиялық және құрылымдық қайта құрумен астасады. Алайда, өсімдік клеткаларының дифференциялану процесінің нәзік механизмдері әлі зерттелмеген.

Өсімдіктердің in vitro жағдайында клеткаларды өсіру барысында клетка популяцияларының айтарлықтай генетикалық әр түрлілігі жаппай байқалады, бұл бастапқы өсімдіктерден фенотиптік белгілері бойынша да, генетикалық белгілері бойынша да ерекшеленетін келесі регенерант - өсімдіктерде де сақталады [7, 8] . Қазіргі уақытта өсімдік клеткаларының ұйымдаспаған өсу сатысынан өтуі өсімдіктердің жаңа формаларының сомаклонды нұсқалардың пайда болуына ықпал ететіндігі түпкілікті көрсетілген. Алайда, пайдалы қасиеттері бар регенерат - өсімдіктерді алудағы белгілі бір жетістіктерге қарамастан, тұрақты мутациялардың пайда болу жиілігі әдетте шамалы болып келеді. Бұл жағдайда генетикалық өзгерістерге ықпал ететін қосымша мутагенді факторларды пайдаланудың маңызы зор болуы мүмкін.

Осы қасиетті күнделікті селекцияда пайдалануды қиындататын жағдай, дақылдағы және олардан құрылған регенеранттардағы клеткалардың тұрақтылығының сәйкес келмеуі мүмкін, ал токсиндерге төзімділік міндетті түрде дәл патогеннің өзіне төзімділікпен астаспайды [14] . Алайда, бұл жағдайлар бастапқы нұсқаулардың көп мөлшерін алу және кейініректе далалық жағдайларда қатаң бақылауға алу жолымен шешіледі.

Сомаклоналды өзгергіштік өсімдіктердің in vitro жағдайында өсірілетін барлық клеткаларында байқалады. Алайда, бұл өзгергіштік каллус клеткаларына көбірек тән. Сомаклоналды өзгергіштіктің бар болуы - каллус және суспензия культурасы картоптың клеткалық селекциясын жүргізу үшін пайдалану тиімділігінің негізгі шарты.

Сонымен катар, соңғы кездері бұларды өсімдіктерді вирустық аурулардан сауықтыру үшін пайдаланғандықтан, каллусты ұлпа өсінділерін алудың дербес қызықты жағы да бар [15] .

Картоп ұлпалары өсінділеріндегі форма кұру процестерін толық басқару үшін индукция және өсімдік ұлпаларының дедифференциялау, каллусогенез және каллус ұлпасын қайтара дифференциялау процестерін камтамасыз ету шарттарын білу қажет.

Қазіргі уақытта картоптың жабайы түрлерінің және мәдени сұрыптарының әр түрлі плойдтық деңгейдегі каллустық өсінділері алынған [16, 17, 18, 19] . [25] . Химиялық мутагендер әсерінің көріну спектрі өте алуан түрлі болып келеді. Олар өсімдікте уақытша модификациялық та, тұқым қуалайтын да генетикалық өзгерістер тудыруы мүмкін. Бұл әсерлер әдетте организмнің фенотиптік белгілерінің өзгеруі түрінде көрінеді. Алайда, клетка өсінділерін пайдаланған жағдайда, тікелей клеткаларға әсер етуге, одан соң селекциялық жағдайларда өсіруге болады [26] . Клеткалардың кейініректегі регенерациясы жоғарғы температураға шыдамдылыққа, төзімділікке ие мутантты өсімдіктердің кең көлемін алуға мүмкіндік береді.

Сонымен, келтірілген мәліметтерді талдау химиялық мутагендердің каллус клеткалардың өсінділеріне әсер ету барысын зерттеудің және регенерат -өсімдіктер алудың көкейтесті мәселе екендігін куәландырады.

2 НЕГІЗГІ БӨЛІМ

2. 1 Зерттеу нысаны ретiнде: Невский, Ақсор, Бақша картоп сорттарының тұқымдық материалдары алынды.

Сорт Невский - Солтүстік-Батыс АШҒЗИ шығарылған. Орташа ерте пісетін, өнімділігі жоғары. Түйнегі домалақ, сопақша келген, түсі ақ. Түйнектің сыртқы қабығы майда және ұсақ, азғантай қызғылт көзшелері бар. Түйнегінің іші ақ, кесілген кезде қараймайды. Крахмал мөлшері 11-15%. Рак ауруына төзімді, фитофторозбен орташа зақымдалады.

Авторлары: Осипов Е. А., Логинова Г. А., Шарова Е. С., Прилепов В. В.

Сорт Ақсор - картоп және көкөніс шаруашылығы ғылыми - зерттеу институтында шығарылған. 1997 жылдан бастап Алматы және Павлодар облыстарына қолдануға жіберілді.

Сорт орташа пісетін, аспаздық және дәмділігі жақсы қасиеттері бар. Өнімділігі жоғары. Танаптық жағдайда вирус ауруларына жоғары төзімді, түйнектері татты дақ ауруымен зақымдалмайды. Құрғақшылыққа және ыстыққа төзімді. Өнімділігі 35-40 т/га.

Сатылы будандастыру (Смачный х Олев) х Резерв әдісі арқылы алынған.

Сорт Бақша - картоп және көкөніс шаруашылығы ғылыми - зерттеу институтында шығарылған.

Сорт орташаерте пісетін, ыстыққа төзімді, құрғақшылыққа төзімділігі орташа, жапырақтардың вирустық оралуына, таңбалы қатпарлығына, теңбіл алалығына төзімді. Жапырақтардың ерте қоңыр теңбіл ауруына төзімділігі орташа және кәдімгі парша мен ризоктониоз ауруларына төзімділігі жоғары. Түйнегі дөңгелек сопақша келген, көзшелері терең орналасқан. Қабығы Жуан, қатпарлы.

Өнімділігі гектарынан 41, 0 т. Түйіндер құрамында 26, 9 % құрғақ заттар, 19, 6 % крахмал және 9, 33 % С витамині бар.

2. 2 Зерттеу жұмысының әдiстерi

Пробиркалық өсiмдiктердi өсiруге Мурасиге-Скуг, Гамборга В ₅ , Д және АА (аминқышқылдық) қоректiк орталарының (қосымшалар) әртүрлi модификациялары қолданылды. Экспланттарды бөлiп алуда, каллусогенез индукциясына, каллус және суспензия культураларын өсiруге, өсiмдiктердiң физиологиялық жағдайын анықтауға стандартты және модификациялық әдiстер қолданылды.

Қоректік ортаны дайындау

Қоректік ортаны дайындайтын бөлмеде лабораториялық столдар, ыдыстар мен реактивтерді сақтайтын шкафтар, реактивтер мен қоректік орталарды сақтағыш тоңазытқыштары, аналитикалық таразылар, рН-метр, магнатті араластырғыш, су моншасы болуы тиіс.

Өсімдіктер ұлпаларын өсіруге арналған жасанды қоректік орта құрамы күрделі болып келеді.

Меристеманы өсіру үшін қолданатын қоректік орта, картоп өсімдігіне керекті барлық қоректік заттар ескеріле отырып жасалады. Бұл қоректік орта құрамына кіретіндер: минералдық тұздар, витаминдер, өсіргіш заттар және құрамында қанты бар заттар. Қоректік ортаны дистиллятор арқылы залалсыздандырған суға дайындайды. Меристема өсетін орта сұйық немесе қатты болуы мүмкін. Қатты қоректік ортаны агар қосу арқылы жасайды. Қоректік ортаға 0, 7-0, 8% агар қосса, меристема бөлігі жақсы өседі.

Қатты қоректік ортаны дайындау үшін агардың керекті залалсыз судың 1/4- не салып, 80-100ºС жылулыққа дейін қыздырады. Агар құйылған колбаны, біркелкі ерітінді түзілгенше шайқап отыру қажет. Содан соң осы ерітіндіге алдын ала дайындалған минералды тұздар, қанттар, витаминдер, өсіргіш заттар ерітіндісін қосады. Содан кейін дистиллятордан өткен суды қосып отырып, жобалаған көлемге жеткізеді. Уақытты үнемдеу үшін макроэлементтерді алдын ала концентрациясын 10 есе көбейтіп, микро элементтердің және витаминдердің концентрациясын 100 есе көбейтіп, дайындап алып, тоңазытқышта 4-5 аптаға дейін сақтауға болады.

Мұндай ерітінділердің атын және дайындалған уақытын, сол ерітінді тұрған ыдыс бүйіріне жазады. Жұмыс жасар алдында ерітінділерді тексеріп алу қажет, тұнба түссе немесе түсі өзгерсе қайта жасалады.

Барлық ерітінділер дистиллятордан өткен судан дайындалады. Минералды тұздар және микроэлементтер жеке-жеке дайындалып, міндетті түрде сүзгіден өтеді. Қалған қоспалар бөлек дайындалады.

Темір хелатын дайындау:

FeSO47H2O 557 мг - 100 мл жеткізбей қайнатады.
Na ЭДТА(трилон Б) -745 мг х 100 мл жеткізбей 5 мин. қайнатады, содан соң 100 мл жеткізеді.

1 л қоректік зат ортаға осы темір хелат ерітіндісінің 5 мл жетеді.

1 кесте - Мурасиге-Скуга бойынша макроэлементтердің ерітіндісін дайындау (100 мл дистиллялотордан өткен суға)

Тұздар

г. 1л

Тұздар:

1. NH ₄ NO ₃

2. KNO ₃

3. CaCl ₂ х2H ₂ O

немесе

CaCl ₂ х6H ₂ O

4 МgSO ₄ . MgSO ₄ х7H ₂ O

немесе

МgSO ₄ (сусыз)

5. KH ₂ PO ₄

г. 1л:

8, 8

13, 8

7, 4

3, 6

3, 4

1л қоректік ортаға

50мл ерітінді құяды

2 кесте - Мурасиге-Скуга бойынша микроэлементтердің ерітіндісін дайындау (100 мл дистиллялотордан өткен суға)

Заттар

г/мг 100мл

Заттар:

1. H ₃ BO ₃

2. МgSO ₄ х4H ₂ O

3. ZnSO ₄ х7H ₂ O

4. KJ

5. Na ₂ MoO ₄ х 2H ₂ O

6. СuSO ₄ х5H ₂ O

7. СaCl ₂ х6H ₂ O

г/мг 100мл:

620мг

2г230мг

860мг

25мг

2, 5мг

: 1л қоректік ортада 1мл ерітінді құяды

Витаминдерді 100 мл дистиллятордан өткен суға дайындау:

1. В ₁ -тиамин 20мг

2. В ₆ -пиридоксин 10мг

3. С-аскорбин қышқылы 20 мг

Кинитинді дайындау:

1. Кинитинді NaOH-тың 5 %-тік ерітіндісін бір тамшыдан қосып ерітеді.

2. 100 мл дистиллятордан өткен суға-4 мг кинитин қосады.

Ферул қышқылын дайындау:

NaOH-тың 5 %-тік ерітіндісінмен кристалдар ерігенше бір тамшыдан қосып ерітіп алып, 1 мл дистиллятордан өткен суға 1мг құяды.

ИСҚ-ты дайындау:

NaOH-тың 5 %-тік ерітіндісін ерітіп алып, 1 мл дистиллятордан өткен суға 1мг ИСҚ-ты құяды.

кесте - Қоректік ортаны дайындаудағы заттардың құйылу реті (1 литр дистиллятордан өткен суға)

Заттар: Заттар

Көлемі: Көлемі

Заттар: 1. Макроэлементгер ерітіндісі

Көлемі: 50мл

Заттар: 2. Микроэлементтер ерітіндісі

Көлемі: 1мл

Заттар: 3. Темір - хелат

Көлемі: 5мл

Заттар: 4. Витаминдер

Көлемі: 1мл

Заттар: 5. Сахароза

Көлемі: 20г

Заттар: 6. Кинитин

Көлемі: 1мл

Заттар: 7. ИСҚ

Көлемі: 1мл

Заттар: 8, Казеин гидролизаты

Көлемі: 40мг

Заттар: 9. Ферул қышқылы

Көлемі: 1мл

Заттар: 10. Агар

Көлемі: 5-7г

Қалған қоспаларды: мезоинозитті, аденинді, сахарозаны, алдын ала дайындамайды, оларды аздаған дистиллятордан өткен суға ерітіп алып, қоректік орта дайындалған колбаға сүзіп құяды. Дайындаған қоректік ортаға агарды құяр алдында оның қышқылдығын рН-метрмен немесе лакмус қағазымен тексереді. Оның қышқылдығы рН-5, 7 болу керек.

4 кесте - Қоректік орта құрамы

Негізгі заттар

Мурасиге - Скуга қорек ортасы

Қолданып жүрген орта

Негізгі заттар:

Мурасиге - Скуга қорек ортасы:

Қолданып жүрген орта: Меристема өсіру үшін

Көбейту үшін

Негізгі заттар: Макроэлементтер

Негізгі заттар: NH ₄ NO ₃

Мурасиге - Скуга қорек ортасы: 1650

Қолданып жүрген орта: 1650

1250

Негізгі заттар: KNO ₃

Мурасиге - Скуга қорек ортасы: 1900

Қолданып жүрген орта: 1900

1100

Негізгі заттар: CaCl ₂ 2H ₂ O

Мурасиге - Скуга қорек ортасы: 440

Қолданып жүрген орта: 440

332

Негізгі заттар: Ca(NO ₃ ) ₂

Мурасиге - Скуга қорек ортасы: -

Қолданып жүрген орта: -

307

Негізгі заттар: MgSO ₄ x7H ₂ O

Мурасиге - Скуга қорек ортасы: 370

Қолданып жүрген орта: 370

370

Негізгі заттар: KH ₂ PO ₄

Мурасиге - Скуга қорек ортасы: 170

Қолданып жүрген орта: 170

970

Негізгі заттар: Na ₂

Мурасиге - Скуга қорек ортасы: 37, 3

Қолданып жүрген орта: 37, 3

37, 3

Негізгі заттар: FeSO ₄ x7H ₂ O

Мурасиге - Скуга қорек ортасы: 27, 8

Қолданып жүрген орта: 27, 8

27, 8

Негізгі заттар: Fe(SO ₄ ) ₃ 2H ₂ O

Мурасиге - Скуга қорек ортасы: -

Қолданып жүрген орта: -

50, 8

Негізгі заттар: Микроэлементтер

Негізгі заттар: H ₃ BO ₃

Мурасиге - Скуга қорек ортасы: 6, 2

Қолданып жүрген орта: 6, 2

6, 2

Негізгі заттар: МgSO ₄ х4H ₂ O

Мурасиге - Скуга қорек ортасы: 22, 3

Қолданып жүрген орта: 22, 3

22, 3

Негізгі заттар: ZnSO ₄ х7H ₂ O

Мурасиге - Скуга қорек ортасы: 8, 6

Қолданып жүрген орта: 8, 6

8, 6

Негізгі заттар: KJ

Мурасиге - Скуга қорек ортасы: 0, 83

Қолданып жүрген орта: 0, 75

0, 83

Негізгі заттар: Na2MoO4х2H2O

Мурасиге - Скуга қорек ортасы: 0, 025

Қолданып жүрген орта: 0, 025

0, 025

Негізгі заттар: СuSO4 х5H2O

Мурасиге - Скуга қорек ортасы: 0, 25

Қолданып жүрген орта: 0, 25

0, 25

Негізгі заттар: СaCl2 х6H2O

Мурасиге - Скуга қорек ортасы: 0, 025

Қолданып жүрген орта: 0, 025

0, 025

Негізгі заттар: Витаминдер

Негізгі заттар: Мезоинозит

Мурасиге - Скуга қорек ортасы: 100

Қолданып жүрген орта: 100

4 кестенің жалғасы

Никотин қышқылы

0, 5

2, 0

Никотин қышқылы: Пиридоксин

0, 5: 0, 5

2, 0: 1, 0

-: 1, 0

Никотин қышқылы: Тиамин

0, 5: 0, 1

2, 0: 1, 0

-: 1, 6

Никотин қышқылы: Аскорбин қышқылы

0, 5: -

2, 0: 0, 2

-: 3, 0

Никотин қышқылы: Пантотенат Са

0, 5: -

2, 0: 10, 0

-: -

Никотин қышқылы: Сахароза

0, 5: 3

2, 0: 2

-: 1

Никотин қышқылы: Гидролизаты

0, 5: 1000

2, 0: 40

-: -

Никотин қышқылы: Фолий қышқылы

0, 5: -

2, 0: 0, 5

-: -

Никотин қышқылы: Рибофлавин

0, 5: -

2, 0: 0, 5

-: -

Никотин қышқылы: Бистин

0, 5: -

2, 0: 1, 0

-: -

Никотин қышқылы: В ₁₂

0, 5: -

2, 0: 0, 015

-: -

Никотин қышқылы: ГК

0, 5: 1, 0

2, 0: 2, 0

-: 3, 0

Никотин қышқылы: Кинитин

0, 5: 0, 01

2, 0: 0, 5

-: 0, 25

Никотин қышқылы: ИСҚ

0, 5: 2, 0

2, 0: -

-: 1, 0

Никотин қышқылы: Аденин

0, 5: -

2, 0: 40, 0

-: 0, 25

Никотин қышқылы: Ферул қышқылы

0, 5: -

2, 0: 0, 02

-: -

Никотин қышқылы: 8-гидрокси-хинолин

0, 5: -

2, 0: 0, 3

-: -

Никотин қышқылы: Хлороген қышқылы

0, 5: -

2, 0: -

-: 0, 05

Никотин қышқылы: Агар

0, 5: 1

2, 0: 7000

-: 7000

Никотин қышқылы: Активтелген көмір

0, 5: -

2, 0: 1

-: -

Экспланттарды залалсыздандыру

Өсімдік бетін стерильдеуге көптеген заттарды қолдануға болады, соның ішінде жиі қолданылатындары: кальцийдің және натрийдің гипохлоридтары, хлорамин, хлорлы әк. Бұларды қолданар алдында дайындап сүзеді.

Одан басқа стерильдейтін заттарға жататындар спирт, йод ерітіндісі, бром, сулема, диацид, т. б.

Өсімдік жылы сумен сабындалып, жуылып, ағынды суда шайылып, сорғыш қағазбен кептіріліп, спиртпен сүртіліп, содан соң стерилъдейтін ерітіндіге салынып боксқа әкелінеді.

Ламинар - боксты залалсыздандыру

Бокс немесе бөлме-материалды отырғызар алдында ультракүлгін сәулемен 0, 5-2 сағат бойы залалсыздандырады.

Бұнда ультракүлгін сәуленің әсерінен бөлмеде улы газ-азонның жоғары концентрациясы жиналатынын ескерген жөн. Сондықтан сәулемен өңделгеннен кейін 15-20 мин. өткен соң жұмыс жасау керек. Кейбір объектілермен жұмыс жасағанда залалсыздандырылған халат, бөрікше және бетжапқыштарды пайдалануға тура келеді.

Ыдыстарды залалсыздандыру

Әдетте шыны ыдыстарды тазалау мақсатында хромпикті (концентрлі күкірт қышқылы мен калий бихроматының қоспасы) қолданады. Оның ерітіндісінде ыдыстарды 4-6 сағат ұстайды, содан соң ұқыпты түрде жылы сумен жуады, екі рет дистилденген және бір рет бидистилденген сумен шайқайды. Басқа жағдайда ыдысты жуу үшін әртүрлі жуғыш заттарды қолданады. 100-130° С құрғатқыш шкафтарда құрғатады. Ыдысты сақтағанда оны мақтадан жасалған тығынмен тығындап, фольга немес целофаннан қалпақ жасап жауып қояды.

Аспаптарды залалсыздандыру

Материалды қайта отырғызу әрекеттерінен бұрын бөлме немесе боксті, қоректік орталарды, ыдыстарды, түрлі материалдарды және аспаптарды, өсірілетін объектілерді залалсыздандырады. Ыдыстарды, материалдарды және құрал- жабдықтарды 150-170 ⁰ С температурада 2-2, 5 сағаттай құрғатқыш шкафтарда немесе 1, 5-2 атм. автоклавта жарты сағат бойына залалсыздандырады. Ыдыстар, аспаптар және материалдарды алдын- ала қағазға, фольгага немесе арнаулы контейнерлерге салып залалсыздандырады.

Картоптың әртүрлі экспланттарынан каллус культурасын алу әдісі

Бiз ең бiрiншi каллус алмай тұрып, тәжiрибемiзге қажеттi сорттарды таңдап аламыз. Қажеттi сорттарды алған соң, одан экспланттарды бөлiп аламыз. Осы алынған жапырақ мезофилiн каллусқа арналған құрамында 2, 4-Д (5мг/л), ал кинетин (0, 01мг/л) бар Мурасиге - Скуг немесе Д қоректiк ортасына отырғызамыз. (1-кесте) . Отырғызылған күннен бастап бiр аптадан соң алғашқы каллустар түзiле бастайды. Алғашқы түзiлген каллустарды құрамы басқа қоректiк ортаға көшiремiз, ал каллус түзiлмеген экспланттың бөлiгiн құрамы бастапқыдай қоректiк ортада каллус түзiлгенше өсiріледі. Алынған каллустарға тығыздығы, түсi, өсу қарқындылығы бойынша бақылау жасалынады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.