Қарағанды қаласындағы Қарағайлы карьері

Пән: Тау-кен ісі
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 100 бет
Таңдаулыға:

АҢДАТПА

Берілген тапсырмаға сәйкес дипломдық жоба Қарағанды қаласындағы Қарағайлы карьерінің қазып ашу қаралған.

Дипломдық жоба екі бөлімнен тұрады.

1) Жалпы бөлім.

2) Арнайы бөлім.

Жобаның жалпы бөлімінде негіздеудің мән жайы берілген, өйткені онда барлық негізгі есептеулер мен көрсеткіштерді, техникалық жобалардың нормаларын молынан пайдаланып отырып жүргізілген.

Бұл арнайы бөлімде карьер борттарының соңғы жағдайындағы кемер беріктілігін анықтау.

АННОТАЦИЯ

В дипломном проекте в соответствии с выданным заданием предусмотрена разработка карьера «Карагайлы» по добыче борито - полиметаллического месторождении.

Дипломный проект состоит из двух частей:

1. Общей

2. Специальный

Общая часть проекта носит характер технико-экономического обоснования, так как в ней все основные расчеты и выбор оборудования произведены с максимальным использованием укрепленных пользованием укрепленных показателей, норма технологического проектирования.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

КІРІСПЕ:

11:

: 1

КІРІСПЕ: ҚАРАҒАЙЛЫ КЕН ОРНЫНЫҢ ГЕОЛОГИЯСЫ

11: 12

: 1. 1

КІРІСПЕ: Жалпы мәлімет

11: 12

: 1. 2

КІРІСПЕ: Қарағайлы кен орнының тау-кен геологиялық сипаттамасы

11: 12

: 1. 3

КІРІСПЕ: Қысқаша геологиялық сипаттама

11: 13

: 1. 4

КІРІСПЕ: Кен орынды барлау және пайдалы кеннің қоры

11: 14

: 2

КІРІСПЕ: ЖОБАНЫ ЖАСАУҒА АРНАЛҒАН НЕГІЗГІ МӘЛІМЕТ, ОНЫҢ ЕСЕБІ

11: 16

: 2. 1

КІРІСПЕ: Карьер борттарының өшу бұрыштарын анықтау

11: 16

: 2. 2

КІРІСПЕ: Шектік аршу коэффициентін анықтау

11: 16

: 2. 3

КІРІСПЕ: Пайдалы қазбалардың жоғалым және құңарсыздануын негіздеу

11: 17

: 2. 4

КІРІСПЕ: Кен орнының күн тізбектік режимі

11: 18

: 2. 5

КІРІСПЕ: Карьерлердің бастапқы параметрлерін негіздеу

11: 18

: 2. 6

КІРІСПЕ: Карьер алаңының тау-кен геометриялық анализі

11: 19

: 2. 7

КІРІСПЕ: Карьер өнімділігі

11: 21

: 2. 8

КІРІСПЕ: Карьердің жұмыс істеу уақыты

11: 23

: 3

КІРІСПЕ: КАРЬЕР АЛАБЫН АШУ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚҰРЫЛЫСЫ

11: 25

: 3. 1

КІРІСПЕ: Күрделі оржолдардың трассаларының параметрлерін есептеу және негіздеу

11: 25

: 3. 2

КІРІСПЕ: Оржолдардың жүргізудің технологиясы және механизациясы

11: 27

: 4

КІРІСПЕ: ҚАЗУ ЖҮЙЕСІ

11: 29

: 4. 1

КІРІСПЕ: Қазу жүйесін таңдау

11: 29

: 5

КІРІСПЕ: ТАУ-ЖЫНЫСТАРЫН ҚАЗЫП АЛУҒА ДАЙЫНДАУ

11: 31

: 5. 1

КІРІСПЕ: Дайындау әдістерін негіздеу

11: 31

: 5. 2

КІРІСПЕ: Аттырғыш заттарды, ұңғылардың санын, аттырудың схемасын таңдау

11: 34

: 5. 3

КІРІСПЕ: Аттыру жұмыстарының механикалық қондырғысын таңдау

11: 39

: 5. 4

КІРІСПЕ: Бұрғылау аттыру жұмыстар кезінде қауіпсіздік технологиясы

11: 40

: 6

КІРІСПЕ: КЕШЕНДІ МЕХАНИЗАЦИЯЛАУ

11: 41

: 6. 1

КІРІСПЕ: Қондырғының модулін және түрін таңдау

11: 41

: 6. 2

КІРІСПЕ: Эксковатор өнімділігін есептеу

11: 41

: 6. 3

КІРІСПЕ: Тау-кен массасын қазғандағы көмекші жұмыстар

11: 43

: 7

КІРІСПЕ: КАРЬЕРДЕГІ ТАУ-КЕН ЖҰМЫСТАРЫН ТАСЫМАЛДАУ

11: 44

: 7. 1

КІРІСПЕ: Автосамосвалдың жүккөтергіштігін анықтау және пайдалану коэффициенті мен кузовтың сыйымдылығы

11: 44

: 7. 2

КІРІСПЕ: Автосамосвал қозғалысының жылдамдығын есептеу

11: 49

: 8

КІРІСПЕ: ҮЙІНДІЛЕУ ЖӘНЕ РЕКУЛЬТИВАЦИЯ

11: 54

: 8. 1

КІРІСПЕ: Рекультивация және арготехникалық шаралар және рекультива-ция жұмыстарының технологиясы

11: 56

: 9

КІРІСПЕ: ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ

11: 57

: 10

КІРІСПЕ: ӨНДІРІСТІК ПРОЦЕСТЕРДІ ОҢТАЙЛАНДЫРУ

11: 59

: 10. 1

КІРІСПЕ: Эксковатор және автокөлік кешенінің тасымалдау арақашықты-ғының әркелгілігінің көрсеткіші

11: 59

: 11

КІРІСПЕ: ҚҰРҒАТУ ЖӘНЕ СУТӨКПЕ

11: 80

: 11. 1

КІРІСПЕ: Кешен сутөкпесінің қондырғысын таңдау және орналастыру

11: 80

: 11. 2

КІРІСПЕ: Экономикалық есептеулер

11: 84

: 12

КІРІСПЕ: ТАУ-КЕН ЖӘНЕ КӨЛІК ЖАБДЫҚТАРЫН ЖӨНДЕУ

11: 87

: 12. 1

КІРІСПЕ: Карьердегі профилактикалық жөндеулердің құрылымы

11: 87

: 12. 2

КІРІСПЕ: ППР-дың жылдық есептеуін анықтау

11: 88

: 12. 3

КІРІСПЕ: Механикалық жөндеу жасау құрылысы

11: 91

: 13

КІРІСПЕ: КАРЬЕРДІ ЭЛЕКТРМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ

11: 93

: 13. 1

КІРІСПЕ: Карьердің жалпы жарықтануын есептеу

11: 93

: 13. 2

КІРІСПЕ: Карьердің есептік электр жүктемесін анықтау

11: 98

: 13. 3

КІРІСПЕ: Карьердің тарату жүйесінің кабельдерін таңдау

11: 99

: 13. 4

КІРІСПЕ: Карьер желілеріндегі сымдарды таңдау

11: 100

: 13. 5

КІРІСПЕ: Карьердің негізгі энергетикалық көрсеткіштерін анықтау

11: 101

: 14

КІРІСПЕ: ӨНДІРІСТІК ПРОЦЕСТЕРДІ АВТОМАТИЗАЦИЯЛАУ

11: 103

: 14. 1

КІРІСПЕ: Бұрғылау жұмыстарын автоматтандыру

11: 103

: 14. 2

КІРІСПЕ: Эксковаторлы автокөлікді кешенін автоматты түрде басқару

11: 104

: 14. 3

КІРІСПЕ: Сутөкпені автоматизациялау

11: 107

: 14. 4

КІРІСПЕ: Карьерде технологиялық, диспетчерлік басқармасын автомат-тандыру

11: 110

: 14. 5

КІРІСПЕ: Оперативті байланыс

11: 110

: 15

КІРІСПЕ: КАРЬЕРДІҢ АЭРОЛОГИЯСЫ

11: 111

: 15. 1

КІРІСПЕ: Аймақтың ауа-райы, карьердің орналасуы, желдердің бағыты, жауын- шашын

11: 111

: 15. 2

КІРІСПЕ: Карьердің ауасын ластайтын қоспалар және шаңдарды азайту әдістері

11: 111

: 15. 3

КІРІСПЕ: Карьердегі автокөлік шаңдарын басу

11: 114

: 16

КІРІСПЕ: ЕҢБЕК ҚОРҒАУ

11: 119

: 16. 1

КІРІСПЕ: Тау-кен өндірісіндегі зиянды факторлар

11: 119

: 16. 2

КІРІСПЕ: Тау- кен өндірісіндегі айтылып кеткен зиянды факторларға қарсы жасалынатын әрекеттер

11: 120

: 16. 3

КІРІСПЕ: Бұрғылау жұмыстарын жүргізгенде жұмсалатын шаралар

11: 120

: 16. 4

КІРІСПЕ: Аттыру жұмыстары кезінде жасалатын шаралар

11: 121

: 16. 5

КІРІСПЕ: Қазу-тиеу жұмыстарында қолданылатын шаралар

11: 122

: 16. 6

КІРІСПЕ: Тасымалдау кезінде қолданылатын шаралар

11: 122

: 16. 7

КІРІСПЕ: Үйінділеу жұмыстарындағы жасалынатын шаралар

11: 123

: 16. 8

КІРІСПЕ: Жалпы орындалатын қауіпсіздік шаралары

11: 123

: 16. 9

КІРІСПЕ: Электр қауіпсіздігі

11: 124

: 16. 10

КІРІСПЕ: Санитарлы-гигиеналық шаралар

11: 124

: 16. 11

КІРІСПЕ: Өртке қарсы шаралар

11: 125

: 17

КІРІСПЕ: НЕГІЗГІ ЖОСПАР

11: 129

: 17. 1

КІРІСПЕ: Кен орнының өндірістік алаңы

11: 129

: 17. 2

КІРІСПЕ: Аттырғыш заттардың қоймасы

11: 129

КІРІСПЕ:

11:

: 18

КІРІСПЕ: ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ

11: 130

: 18. 1

КІРІСПЕ: Кен орнының жұмыс істеу режимін негіздеу

11: 130

: 18. 2

КІРІСПЕ: Жұмысшылардың саны және жұмыстың өнімділігі

11: 130

: 18. 3

КІРІСПЕ: Қаржылық талдау

11: 137

: 19

КІРІСПЕ: АРНАЙЫ БӨЛІМ

11: 141

: 19. 1

КІРІСПЕ: Карьер контурындағы бұрғылау жұмыстарының технологиясы

11: 141

: 19. 2

КІРІСПЕ: Массивті жарған кезіндегі деформациялық ерекшелігі

11: 141

: 19. 3

КІРІСПЕ: Соңғы контурдағы еңістегі бұрғылау аттыру жұмыстарының технологиясын қалыптастыру

11: 143

: 19. 4

КІРІСПЕ: Отыз метр үшін сақтандыру бермасының енін есептеу

11: 151

: 19. 5

КІРІСПЕ: Опырылу тастарынан сақтау құрылысты есептеу

11: 152

: 19. 6

КІРІСПЕ: Сазды еңісті бекіту

11: 155

: 19. 7

КІРІСПЕ: Сазды еңістердің беріктілігін барлау

11: 156

: 19. 8

КІРІСПЕ: Контурфорстың параметрлерін есептеу

11: 158

КІРІСПЕ:

11:

КІРІСПЕ: ҚОРЫТЫНДЫ

11: 164

КІРІСПЕ:

11:

КІРІСПЕ: ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

11: 165

КІРІСПЕ

“Қазақстан- 2030 ” стратегиясын қабылдаумен тау-кен өндіру өнеркәсібі ерекше мағынаға иеленеді.

Тау-кен жыныстарды өндіруден ашық әдіс алдыңғы орында 70% пайдалы қазбаны ашық әдіспен шығарады. Қолданып келген технологияны және техниканы практикада барлау зерттеу жұмыстары арқасында дамиды.

Тау-кен жұмыстарын технологияны ары қарай дамыту үшін технологиялық схемаларды тау-кен жұмыстарды кешенді механизациялау және қолданылатын қондырғыны оптималды пайдалану.

Жаңа технологияларды енгізу, циклды және үздіксіз техниканы қолдану прогрестік технологияларды қолдану.

Жобада қолданылатын арнайы бөлім “Карьер контурдағы бұрғылау аттыру жұмыстарын жүргізу технологиясы” Қарағайлы кен орны үшін актуалды.

Жыныстарды ұсату сапасы және массивтің беріктілігін сақтау тікелей жарылыстың жүргізу сапасына байланысты.

1 ҚАРАҒАЙЛЫ КЕН ОРНЫНЫҢ ГЕОЛОГИЯСЫ

1. 1 Жалпы мәлімет

Қарағайлы кен орны Қазақстан Республикасында Қарағанда обылысында, Қарағанды қаласынан 250км жерде орналасқан.

Алғашында кен орын барлау - эксплуатациялық өнеркәсіптің құрылысынан басталды, жылына 100 мың тонна кен өндірілді. 1964 жылы кен орында темір жол салынды, оның ұзындығы 252км. Өндірісті электр энергиямен қамтамасыз ету үшін екі желілі ВП 10 Вт. Қарағайлы ГРЭС салынады, оның ұзындығы 250км. Ауыл және кен басқармасы Талды өзенінен сумен қамтамасыз етіледі.

Қарағайлы кен орнының қасында “Кенчубинск” темір кен орны және “Алайғыр” қорғасын орындары орналасқан.

Гидрографиялық желінің аз болуы. Аймақтағы ең үлкен өзен Талды өзені Қарағайлы аулынын 10-12км, шығыс аймақта тұрақты ағын сулар бар. Аймақтың ауа-райы континентальді қаңтарда -13º-16º, шілдеде +18º+18, 5º. Қыста минималды температура +38º-41º, максималды жазда +37º+38º.

Жылдық жауын шашын мөлшері 136мм-ден 437 мм-ге дейін. Қыста қардың жатуы 190-170 күн. Қатты желдер жылдамдығы 25-30 мм-ге жетеді. Қыста желдің бағыты оңтүстік шығыс, солтүстік батыс, шығыс, жазда солтүстік батыс.

1. 2 Қарағайлы кен орнының тау-кен геологиялық сипаттамасы.

Қарағайлы кен орны солтүстік шығыста Успенді синклинальді және Қарғалы синклинальді байланыста орналасқан. Созылымы солтүстік батысқа қарай кеннің жатуы күрт құлама (69 ⁰ -75 ⁰ ) .

Кен орны метосоматикалық өзгерістерімен вулканды тұнбамен және үстіңгі дивон шөгінділермен ерекшеленеді.

Кен орнының геологиялық құрылымы үстіңгі девонды шөгінді қалдықпен орналасқан. Олардың ішіне келесі жыныстар кіреді:

конгломератты 200м дейін қалыңдығы
поликтовит құмтас 690м қалыңдық
қатпарлы құмтас, сазды шақпақтас қалыңдығы 175м.

Барлығы 15 кенді дене табылған, оның 11-нің пішіні қиын линзалы. Құлау бұрышы 60º-80º оңтүстік батыс, шығыс бөлігінде 45º-50º батыс бөлігінде. Оның ұзындығы 45- 670м орналасқанда тереңдігі 100-ден 300м-ге дейін.

Гранитайттарға дейін қалыңдығы 1, 5-37м. Кеннің екі технологиялық түрі: Аксольенді араласқан және сульфитті, 87 % қол сульфитті.

Сульфит екі түрге бөлінеді.

1 Полиметалды барит

2 Баритті. Протодеков шкаласы бойынша мүйізтас жыныстардың қаттылығы 12, 4- 19, 5.

Кеннің қалыңдығы 10-12м. Кеннің қопсу коэффициенті 1, 76. Сілемнің орташа тығыздығы 3, 25т/м ³ , жыныс үшін 2, 7 т/м ³ .

Кесек кен штольпиялармен үнгілеу 100-130м. Жыныстардың сыйымдылығы радиоактивсіз және өртке қауіпсіз.

1. 3 Қысқаша гидрогеологиялық сипаттама

Геологиялық құрылым жағынан карьер учаскесі оңтүстік-батыста Қарағайлы синклинальді, жанартау шөгінді жыныстардан, живески және франскі тік қабат девонды құралады. Карьердің оңтүстік жағы Қарағайлы жырасаймен шекаралған. Көктемде ғана су ағысы байқалады, уақытша сулар карьерді батыруға ешқандай кедергі жасамайды өйткені жыныстардың сыртына неогенді саз балшықтан жасалған сутірек орналасқан.

Жыныстардың ең дамыған жарықшақтары опырылым бұзылыстар зонасында. Жыныс ең активті таралған жарықшақтардың су сыйымдылығының тереңдігі 120м. 120м-ден жарықшақтар тектоникалық учаскеде ғана байқалған. Жыныстардың сулануы төмен. Барлау жұмыстары барысында фильтрация коэффициенті 0, 05 м/тәу байқалған. Жер асты сулары солтүстік бөлікте 75м және 11-14, 5м қалған учаскелерде. Қазу жұмыстарының бітуіне жер асты сулардың келуі 52м ³ /сағ болады.

1. 4 Кен орынды барлау және пайдалы кеннің қоры

Кен денесі құлама, бедердің түрі және шөгінді борпылдақ қалпында болғандықтан, кенді барлау жұмыстары жарықшақтармен және жерасты горизонталь қазбалар мен көлбеу ұңғылар мен жүргізіледі (42×46 м) оптималды барлау жүйесі экспериментальді жұмыстарда таңдалған.

Кеннің қоры және пайдалы компоненттер С категориясы жалпы С +С деп 90-88% құрайды. Жалпы “Союзгеологофонд СССР” бойынша 1. 01. 1987 жылы С категория бойынша 2. 4 млн. т цинк кені, оның ішінде 49, 2 мың. т цинк құрайды. Қорғасын кеннің мөлшері 34, 2 млн. т және оның құрамында 33, 9 мың. т қорғасын кені оның мөлшері 0, 81%. С категориясы бойынша 100 мың. т цинк және қорғасын кені оның ішінде 1, 3 мың. т және 0, 5 мың. т.

Қарағайлы кен орнының параметрлердің кондициясы:

Қорғасын - мырыш - баритті кендердің беткей мөлшері, қорғасын 0, 5%, мырыш 0, 5% және барит-20%.

Блоктағы кендердің минималды өнеркәсіптік мөлшері 1% және 50% құрайды. Беткейдегі қорғасын мен мырыш кендердің мөлшері қорғасын мен цинк 0, 5% - тен және блоктағы минималды өнеркәсіптік мөлшері 1%.

Қорғасын кені үшін беткейде қорғасынның 0, 5% және блоктағы минималды өнеркәсіптік мөлшері 1%.

Мырыш кен үшін беткейде бариттің 1, 5% блоктағы минималды өнеркәсіптік мөлшері 2%.
Баритті кен үшін беткейде бариттің 20%, блоктағы минималды өнеркәсіптік мөлшері -50 %.

- Беткейдегі мыс кен мөлшері 0, 5%, блоктағы минималды өнеркәсіптік мөлшері 1%.

Балансты қорларға келесілер жатады.

а) Беткейдегі қорғасын кенінің мөлшері 0, 3- 1, 49 %. Мырыш пен бариттің мөлшері кондициясыз.

б) Беткейдегі мырыш кенінің мөлшері 1- 1, 49 % қорғасынмен бариттің кондициясыз болғанда. Кеннің минималды қалыңдығы 4м.

2 ЖОБАНЫ ЖАСАУҒА АРНАЛҒАН НЕГІЗГІ МӘЛІМЕТ,

ОНЫҢ ЕСЕБІ

2. 1 Карьер борттарының өту бұрыштарын анықтау

Карьер борттарының өту бұрышы ВНИМИ орындалған жұмыстарынан қабылданған және оның бұрышы 42 ⁰ -56 құрайды. Карьердегі қабылданған борттарының өшу бұрыштарының көлік сақтандыру бермаларының араласқандарын тексеру керек.

(2. 1)

мұндағы n - карьер бортындағы кемерлер саны 30 камер.

h - кемер биіктігі, 10м.

- кемер бұрышының қиябет бұрышы α - 70 .

b - сақтандыру бермасының ені, 10м.

b - көлік бермасының ені, 16м .

Карьер бортының кемер санының қосындысы 70% сақтандыру бермасын құрайды.

tg B _n = 1, 003

Bк = 45

Шектік аршу коэффициентін анықтау

Шектік аршу коэффициенті бойынша ашық қазудың салыстырмалы экономикалық тиімділігін бағалайды және карьердің соңғы перспективалы нұсқаларын табады.

, м /м (2. 2)

мұндағы Сж- 1м жерасты әдіспен қазғандағы пайдалы кен байлықтың рұқсат етілген өзіндік құны 800 тенге.

Са - ашық әдіспен қазғандағы 1м пайдалы кен байлықтың рұқсат етілген өзіндік құны 120 теңге.

Сб - 1м бос жынысқа кеткен шығын, 80. теңге.

м /м

2. 3 Пайдалы қазбалардың жоғалам және құнарсыздануын негіздеу

Кен орынды пайдалану кезінде кеннің бір бөлігі жоғалынады, тағы бір бөлігі басқа жыныстармен араласып кетеді.

Жоғалым мен құнарсызданудың мөлшері кен дененің жатуына, қалыңдығына, құлау бұрышына, кемер биіктігіне және қабылданған эксковаторға байланысты.

Құнарсыздану мен жоғалым бұрғылау жұмыстар кезінде эксковатор шөмішінің басқа кендермен көсіп алуынан, көлікке тиеу және төгу кезінде пайда болады.

Кен денесінің құлау бұрышы үлкейген сайын құнарсыздану мен жоғалым аз болады. Бірақ бұл жағдайда кемердің қиябет бұрышы азаяды; кенжарға жақынырақ эксковаторды орналастыру керек. Шөміштің сыйымдылығы аз механикалық эксковатар және автокөлік транспортын қолданғанда соңғысында қазу әр түрлі әдіспен қолдануға мүмкіндік береді.

Кен денесінің қиын болғандықтан және эксковатордың қазған кездегі құнарсыздануы келесідей, жоғалым- 4 %, құнарсыздану - 15 %.

Кен орныныңкүн тізбектік режимі

Кен орнына жоба жасағанда ең маңыздысы жұмыстың оңтайлы режимін табу және тау-кен қондырғысын рационалды пайдалану. Максималды еңбек өнімділігі және тауар өнімділігіне минималды шығындардың құртуы.

Түсті металлургия карьерінде технологиялық жобалық норма келесі күнтізбек жұмыс режимін ұсынған; демалысына 6 күн, 3 ауысым, 7 сағаттан және жылына 5 млн. т кен өндіріледі. Жылына 305 күн жұмыс істейді. Карьерде келесі жұмыстар жүргізіледі:

Кен орынды ашу, қазу жұмыстары, бұрғылап - аттыру және автокөлік. Бұрғылау жұмыстары тек қана күндіз жүргізіледі.

2. 5 Карьердің бастапқы параметрлерін негіздеу

Карьерге жоба жасағанда соңғы контурлар және теңдікті анықтау керек.

Осыған байланысты кен орынды қазу кезінде экономикалық эффект маңызды болады.

Карьер тереңдігі келесі формуламен анықталады.

, м (2. 3)

мұндағы М- нен денесінің орташа қалыңдығы, 35м,

Вл, Вв - карьер борттарының бұрыштары, 45 .

Карьер бетінің ені

В _n = B _g + H _n (Ctg В _л + Ctg В _в ), м (2. 4)

мұндағы B _g -карьер түбінің еніне қондырғылардың орналастыру түрі 20м.

В _n = 20+300 (Ctg 45 + Ctg 45 ) = 620 м

Карьер ұзындығы

L _n =l _g + 2H _k CtgB _n , м (2. 5)

мұндағы l _g - карьер түбіндегі кен дененің жатуы. L _g = 100м

L _n =100+300 × Ctg 45 = 700 м.

Карьер алаңының тау-кен геометриялық анализі

Ашудың және қазудың күн тізбелік көлемін бөлу.

Карьер геометриялық дене сияқты уақыт және кеңістікте кенорнының қазып алуына қарай дамиды. Карьердің тереңдігі, контуры және көлемі үлкейеді.

Экономикалық нәтиже кен орнында игерудегі өнімнің өзіндік құнына, ашу жұмыстарына кеткен шығындар, пайдалы және шығындарды жылдарға дұрыс бөлуге байланысты. Ал шығындармен пайданы бөлу ол ашу мен қазу жұмыстарына дұрыс уақыт бөлу және карьердің жұмыс алаңының динамикасына байланысты.

Сол үшін жоба жасағанда оптималды вариант таңдалады ол үшін анализ жүргізіледі. Анализдің нәтижесі кенорнының күнтізбектік графигін құрайды. 2. 1-суретте жұмыс горизонты және тереңдеу бағытының варианттары сызылған. Тілме оржолдардың астыңғы жиекте жұмыс бортының қиябет сызықты горизонттық әр қайсысының бұрыштары тең болады.

, м (2. 6)

мұндағы h - кемер биіктігі, 10м,

α - кемер қиябетінің бұрышы 70 ,

B _min - рұқсат етілген минималды жұмыс алаңының ені, 35м.

, м

=15

Карьердегі тау-кен көлемінің массасын анықтау.

Сурет. (2. 7)

V _гм. = 52 920 000 м

Пайдалы қазбаның көлемін келесі формуламен анықтау.

, м (2. 8)

мұнда М - кен дененің қалыңдығы, М=35м.

h _н - геологиялық берілімнен какостың қалыңдығы, 30м.

L _з - геологиялық берілімнен кеннің ұзындығы, 650м.

Бос жыныстың көлемін анықтау.

V _в = V _гм. -V _{n. u.,} м (2. 9)

Vв= 5292- 6142500=46777500 м

мұндағы V - карьердегі тау- кен көлемінің массасы.

V _{п. и} - пайдалы қазбаның көлемі.

Орташа аршу коэффициенттін анықтау.

; (2. 10)

м ³ /м ³ .

2. 7 Карьер өнімділігі

Өнеркәсіптің бастапқы көрсеткіші ол өндірістік қуаты. Карьердегі пайдалы қазбаның жылдық өнімділігі келесі формуламен анықталады.

т/жыл (2. 11)

мұндағы S _i - карьер контурындағы i- ші горизонттағы пайдалы қазбаның орташа алаңы, 22750 м

П - жоғалым, П = 0, 04.

Р - құнарсыздану, 0, 15.

γ - пайдалы қазбаның тығыздығы, m/ м . =3, 25 т/ м .

- ау-кен жұмыстарының төмендеу жылдамдағы, = 10 м/жыл.

м/жыл

Бос жыныстың жылдық өнімділігі.

, м /жыл (2. 12)

мұндағы А - пайдалы қазбаның жылдық өнімділігі.

- пайдалы қазбаның тығыздығы;

Kор - орташа аршу коэффициенті

м /жыл

Керьердегі тау-кен массасының жылдық өнімділігі.

м /жыл (2. 13)

, м /жыл

Пайдалы қазбаның айлық өнімділігі

(2. 14)

мұндағы А - пайдалы қазбаның жылдық өнімділігі.

т/ай

Бос жыныс бойынша аймақ өнімділігі.

;

мұндағы А _б - бос жыныстың жылдық өнімділігі

м ³ /ай

Пайдалы қазбаның тәуліктік өнімділігі

Атәу. п. қ = ; (2. 16)

мұндағы 305 - жылдағы күндер саны.

А- пайдалы қазбаның жылдық өнімділігі.

Атәу. п. қ т/тәу.

Бос жыныс үшін

; (2. 17)

А _б - бос жыныстың жылдық өнімділігі

м ³ /аус

Карьердегі кеннің ауысымдық өнімділігі

; (2. 18)

мұндағы 3- ауысым саны.

Q _{тәу. п. қ} - пайдалы қазбаның тәулік өнімділігі.

т/ау.

Бос жыныс үшін

; (2. 19)

мұндағы Q _{тәу. б} - тәуліктегі бос жыныс өнімділігі.

м ³ /ауысым.

2. 8 Карьердің жұмыс істеу уақыты

Түсті металлургия кен орындар үшін жұмыс істеу мерзімі карьердің салынуынан бастап толық пайдалы қазбаның басылуына дейін уақыт саналады.

Технологиялық жобалардың нормасы бойынша карьердің жұмыс істеу мерзімі жылдық өнімділікпен және кен орнының қорына байланысты.

, жыл (2. 20)

Мұндағы V _{п. м} - карьер шекарасындағы кеннің қоры, т.

γ - кен тығыздығы, т/м

=3 карьердің салыну мерзімі және толық пайдалы қазбаның басылуына дейінгі уақыт.

карьердегі толық басылу уақыты.

жыл.

3 КАРЬЕР АЛАБЫН АШУ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚҰРЫЛЫСЫ

Жобаланып жатқан карьердің орналасуы таулы аймақта болғандықтан кен денесі тереңде орналасқан және құлау бұрыштары күрт, сол үшін ең тиімді ішкі күрделі оржолдармен ашу [2] .

3. 1 Күрделі оржолдардың трассаларының параметрлерін

есептеу және негіздеу

Күрделі оржолдардың еңісінің көлеміне байланысты автокөлікті 100% қолданамыз. Аймақтың көлбеулік рельефі жұмыс бортының еңіс бұрышына көбірек, сондықтан карьерде қазу жұмыстары үстіңгі карьерден басталады. Пайдалы қазба және бос жыныс қазылған кемерден сыртқы көлік жолынан сыртқа шығарылады. Кемерлерге съездердің қосылуы тұйықталған. Әр кемерден шығу жолы екі сызықты 20м ені. Оржолдың ұзындығы келесі формуламен анықталады.

, м (3. 1)

мұндағы - оржол тереңдігі, = 10м.

- басқарылатын еңес,

K _y - ұзындық коэффициенті, Ky=1, 4

Трасса созылымы келесі формуламен анықталады.

L _трас = n _y × L _mp (3. 2)

мұндағы n _y - кемердің саны, n _y = 30

L _трас =30×140 = 4200 м

Күрделі оржолдың өткізу қабілеттілігі

(3. 3)

мұндағы - жүру жылдамдығы, = 16 км/сағ

n - жүру жол сызығының саны, 2

K _u - жүрудің әр келкілік коэфициенті, 0, 5÷0, 8

S - жүру интервалы, 50м

м/сағ

Жүру жолының қабілеттілігі келесі формуламен анықталады.

W=N·V _{а. ф} , м (3. 4)

мұндағы V _{а. ф} - автосомосвалмен тасылынатын фактілі көлем. V а. ф -21 м

W = 384·21 = 8064 м /c

3. 1 сурет- Көлбеу оржолдың көлемін анықтау сұлбасы.

Жүру қабілеттілігі карьердің ауысымдық өнімділігіне толығымен қамтамасыз етіледі.

3. 2 Оржолдардың жүргізудің технологиясы және механизациясы

Күрделі тілме оржолдардың көлемі мен мөлшері оржол үңгілеу жылдамдығынан ашудың ұзақтығы және жаңа горизант ашуға дайындау жатады. Сондықтан оржолдың үңгірлеу бастапқы жағдайда бір қалыпты жылдамдықта қамтамасыз етілуі керек.

Карьердің кешенді механизация схемасына сүйенсек, кенжарда ЭКГ-5А астыңғы тиеуішпен көлікке. Автосмовалдың жолы тұйық. Оржол түбінің екі тұйықталған жолда.

b = 2 (Rr + m), м (3. 5)

мұнда Rr - эксковатордың көсіп алу радиусы, ЭКГ-5А - эксковатор үшін, 9м.

m - ор жол бортының астыңғы еңбемен автосамосвалдың арасындағы минималды арақашықтық, 1м.

b = 2 (9 + 1) = 20 м

Тілме оржолдың екі аналогиялық әдіспен қабылдаймыз. Күрделі оржолдың көлемі (3. 1 сурет. )

V _кm =A + 2B + D + 2F, м (3. 6)