АлЭС-1 ЖЭО 6/110 кВ кернеулі генератор-трансформатор блогының релелік қорғанысы және автоматикасы
Кіріспе 7
1 Бөлім. Стансаның электрлік бөлігін жасау 8
1.1. Стансаның бас электрлік сұлбасы 9
1.2 Жүйе элементтерінің кедергілерін анықтау 10
1.3 Қажетті нүктелердегі ҚТ токтарын анықтау 16
1.4 Жабдықтар мен коммутациялық аппараттарды таңдау 19
1.4.1 Шиналарды таңдау 19
1.4.2 Желі сымдарын таңдау 21
1.4.3 Ажыратқыштарды таңдау 22
1.4.4 Жоғарғы кернеуге айырғышты таңдау 27
1.4.5 Асқын кернеуді шектеушілерді таңдау 28
1.4.6 Тоқ трансформаторларын таңдау 28
1.4.7 Кернеу трансформаторларын таңдау 29
2 Бөлім. Генератор . трансформатор блоктарының қорғанысы 30
2.1 Генератордың статор орамасының бір фазасы жерге тұйықталуынан қорғаныстың тағайыншамасын таңдау 33
2.2 Блоктағы жоғарлатқыш трансформатордың ТК жағында жерге тұйықталудан қорғаныс түрін таңдау 36
2.3 Блок трансформаторының ТК шиналарында қ.т..дан қорғаныс түрін таңдау 36
2.4 Генераторды тежеуі бар блоктың дифференциалды қорғанысын есептеу 37
2.5 Генератор . трансформатор блогының ток үзіндісі ... ... ... ... ... ... ... 42
2.1 Газдық қорғаныстың жұмыс істеу принципі және оның тағайындалуы 43
2.2 Трансформатордың май жүйесінің құрылғысы 45
2.3 Газдық қорғаныстың принципиалды сұлбасы 46
3 Бөлім. Трансформатордың дифференциалды қорғанысына сандық терминалдарды қолдану 50
3.1 БМРЗ.ТД.00.20.01 релелік қорғаныстрың микропроцессоррлық блогының тағайындалуы 50
3.2 БМРЗ функциялары 51
3.2.1 Қорғаныстың функциялары 51
3.2.2 Дифференциалды тоқ үзіндісі 53
3.3 Автоматиканың функциялары және ЖК ажыратқыштарымен (айырғыштармен, қысқатұйықтағыштармен) басқару 54
3.4 Сигнализацияның функциялары 55
3.5 Тағайыншамалардың есептеу методикасы 59
3.5.1 Қорғаныс тағайыншамасының есебі 59
3.5.2 Дифференциалды іске қосылу тоғы және тежелу коэффициентінің бастапқы мәндерін таңдау 60
3.5.3 Тиым салудың бағдарламалық параметрлерінің тағайыншамасын таңдау 61
3.5.4 Сезімталдықты тексеру 61
4 Бөлім. 110 кВ желінің қорғанысы 62
4.1 Үш сатылы дистанционды қорғаныс 62
4.2 Үш сатылы нөл рететік тоқ қорғанысын есептеу 68
5 Бөлім. . Арнайы бөлім 74
5.1. Электрэнергетика жүйесіндегі жиіліктің өзгеру процессі
(АЧР) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...74
5.2. Жиілікті түсіру автоматикасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...77
5.3 Жиілікті түсіру автоматикасын баптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .84
5.4 SIEMENS фирмасының SIPROTEC 7RW600 V1.0 цифрлы релелік қорғаныс аспабындағы жиілікті қорғаныс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..85
5.5 Істен шығару тізбектерін бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .87
5.5.1 Екі бинарлы кірістері бар бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .88
5.5.2 Бір бинарлы кірісі бар бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...89
6 бөлім. Өміртіршілік қауіпсіздігі бөлімі 91
6.1 Өндiрiс орындарындағы потенциалды қауіпсіздік және зияндылық анализі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .91
6.2 Электр тоғының зақымдануына талдау анализі 94
6.2.1 Жалпы жағдай ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 94
6.2.2 Электр тораптарының қауіптілігін талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 96
6.3 “АлЭС.1” 110/6 кВ қосалқы станциясында жерлестіру құрылғысын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..101
7 бөлім. Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..110
7.1 Жобаның экономикалық бағасы 110
7.2 Қосалқы стансаны жаңартуға кететін инвестицияны есептеу 111
7.3 Қосалқы стансаның кеңеюіне салынатын инвестициялардың экономикалық және қаржылық тиімділігі 114
7.4 Жоба үстіндегі ҚС.ң техника.экономикалық көрсеткіштері 115
7.5 Инвестициялардың қаржы.экономикалық тиімділік көрсеткіштері 117
Қорытынды 121
Қолданылған әдебиеттер 122
1 Бөлім. Стансаның электрлік бөлігін жасау 8
1.1. Стансаның бас электрлік сұлбасы 9
1.2 Жүйе элементтерінің кедергілерін анықтау 10
1.3 Қажетті нүктелердегі ҚТ токтарын анықтау 16
1.4 Жабдықтар мен коммутациялық аппараттарды таңдау 19
1.4.1 Шиналарды таңдау 19
1.4.2 Желі сымдарын таңдау 21
1.4.3 Ажыратқыштарды таңдау 22
1.4.4 Жоғарғы кернеуге айырғышты таңдау 27
1.4.5 Асқын кернеуді шектеушілерді таңдау 28
1.4.6 Тоқ трансформаторларын таңдау 28
1.4.7 Кернеу трансформаторларын таңдау 29
2 Бөлім. Генератор . трансформатор блоктарының қорғанысы 30
2.1 Генератордың статор орамасының бір фазасы жерге тұйықталуынан қорғаныстың тағайыншамасын таңдау 33
2.2 Блоктағы жоғарлатқыш трансформатордың ТК жағында жерге тұйықталудан қорғаныс түрін таңдау 36
2.3 Блок трансформаторының ТК шиналарында қ.т..дан қорғаныс түрін таңдау 36
2.4 Генераторды тежеуі бар блоктың дифференциалды қорғанысын есептеу 37
2.5 Генератор . трансформатор блогының ток үзіндісі ... ... ... ... ... ... ... 42
2.1 Газдық қорғаныстың жұмыс істеу принципі және оның тағайындалуы 43
2.2 Трансформатордың май жүйесінің құрылғысы 45
2.3 Газдық қорғаныстың принципиалды сұлбасы 46
3 Бөлім. Трансформатордың дифференциалды қорғанысына сандық терминалдарды қолдану 50
3.1 БМРЗ.ТД.00.20.01 релелік қорғаныстрың микропроцессоррлық блогының тағайындалуы 50
3.2 БМРЗ функциялары 51
3.2.1 Қорғаныстың функциялары 51
3.2.2 Дифференциалды тоқ үзіндісі 53
3.3 Автоматиканың функциялары және ЖК ажыратқыштарымен (айырғыштармен, қысқатұйықтағыштармен) басқару 54
3.4 Сигнализацияның функциялары 55
3.5 Тағайыншамалардың есептеу методикасы 59
3.5.1 Қорғаныс тағайыншамасының есебі 59
3.5.2 Дифференциалды іске қосылу тоғы және тежелу коэффициентінің бастапқы мәндерін таңдау 60
3.5.3 Тиым салудың бағдарламалық параметрлерінің тағайыншамасын таңдау 61
3.5.4 Сезімталдықты тексеру 61
4 Бөлім. 110 кВ желінің қорғанысы 62
4.1 Үш сатылы дистанционды қорғаныс 62
4.2 Үш сатылы нөл рететік тоқ қорғанысын есептеу 68
5 Бөлім. . Арнайы бөлім 74
5.1. Электрэнергетика жүйесіндегі жиіліктің өзгеру процессі
(АЧР) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...74
5.2. Жиілікті түсіру автоматикасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...77
5.3 Жиілікті түсіру автоматикасын баптау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .84
5.4 SIEMENS фирмасының SIPROTEC 7RW600 V1.0 цифрлы релелік қорғаныс аспабындағы жиілікті қорғаныс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..85
5.5 Істен шығару тізбектерін бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .87
5.5.1 Екі бинарлы кірістері бар бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .88
5.5.2 Бір бинарлы кірісі бар бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...89
6 бөлім. Өміртіршілік қауіпсіздігі бөлімі 91
6.1 Өндiрiс орындарындағы потенциалды қауіпсіздік және зияндылық анализі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .91
6.2 Электр тоғының зақымдануына талдау анализі 94
6.2.1 Жалпы жағдай ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 94
6.2.2 Электр тораптарының қауіптілігін талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 96
6.3 “АлЭС.1” 110/6 кВ қосалқы станциясында жерлестіру құрылғысын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..101
7 бөлім. Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..110
7.1 Жобаның экономикалық бағасы 110
7.2 Қосалқы стансаны жаңартуға кететін инвестицияны есептеу 111
7.3 Қосалқы стансаның кеңеюіне салынатын инвестициялардың экономикалық және қаржылық тиімділігі 114
7.4 Жоба үстіндегі ҚС.ң техника.экономикалық көрсеткіштері 115
7.5 Инвестициялардың қаржы.экономикалық тиімділік көрсеткіштері 117
Қорытынды 121
Қолданылған әдебиеттер 122
Энергия жүйесінің электрлік бөлігінде электр стансасы, қосалқы станса және электр жеткізу желілерінің электр жабдықтарының зақымдануы мен қалыпсыз жұмыс режімі орын алуы мүмкін.
Зақымдану деп айтарлықтай апаттық токтың пайда болып, ЭС, ҚС шиналарында кернеудің терең түсуін айтуға болады. Бұл ток үлкен көлемде жылу бөліп, өзі жүрген жердегі электр жабдықтарын қиратады.
Кернеудің түсуі электр энергиясын тұтынушылардың қалыпты жұмыс режімін, сондай-ақ энергожүйе электр стансаларының параллельді жұмыс істеу тұрақтылығын бұзады.
Әдетте қалыпты режімдер кернеудің, токтың және жиіліктің рұқсат етілген мәнінен ауытқуына әкеліп соғады. Кернеу мен жиіліктің түсуі тұтынушылардың қалыпты режимін өзгерту қаупін тудырады, ал кернеу мен токтың жоғарылауы ЭЖЖ мен электр жабдықтарының зақымдалуын тудырады.
Зақымдалу орнында қирауды барынша азайтып, жүйенің зақымдалмаған бөлігін қалпында сақтап қалу үшін сол орынды тез анықтап, зақымдалмаған жүйе бөлігінен бөліп алу қажет.
Оны орындайтын релелік қорғаныс болып табылады. Ол энергожүйенің барлық элементтерінің қалпын үздіксіз бақылап, пайда болған зақымдану мен қалыпсыз режимдерге жылдам әрекет етіп отырады.
Бұл дипломдық жоба АлЭС-1 ЖЭО 6/110 кВ кернеулі генератор-трансформатор блогының релелік қорғанысы және автоматикасы жобаланған.
АлЭС-1 ЖЭО, АлЭС-2 ЖЭО, АлЭС-3 ЖЭО және Алматы-500 (бұл жерде энергожүйе ретінде қарастырылған) қорек көздерімен шектелген тұйық жүйе берілген. Олар 110, 220 кВ электр жеткізу желілері (ЭЖЖ) арқылы байланысқан (1 қосымша). Жоба мақсаты: АлЭС-1 ЖЭО-дағы генератор-трансформатор блогының релелік қорғанысын жобалап, тиісті есептеулер жүргізу.
Сондай-ақ ұсынылып отырған дипломдық жобада стансаның ескі жабдықтарын жаңамен алмастырып, олардың тиімділігін, сенімділігін қарастыратын боламыз. Төртінші бөлімде релелік қорғаныстарға соңғы сандық терминалдарды пайдаланып есептеу жүргіземіз, ал арнайы бөлімде электрэнергетика жүйесіндегі жиіліктің өзгеру процессін талқылаймыз. Бұдан басқа экономикалық, өміртіршілік қауіпсіздігі сияқты бөлімдерден тұратын бұл дипломдық жоба міндетті талаптарға сай.
Зақымдану деп айтарлықтай апаттық токтың пайда болып, ЭС, ҚС шиналарында кернеудің терең түсуін айтуға болады. Бұл ток үлкен көлемде жылу бөліп, өзі жүрген жердегі электр жабдықтарын қиратады.
Кернеудің түсуі электр энергиясын тұтынушылардың қалыпты жұмыс режімін, сондай-ақ энергожүйе электр стансаларының параллельді жұмыс істеу тұрақтылығын бұзады.
Әдетте қалыпты режімдер кернеудің, токтың және жиіліктің рұқсат етілген мәнінен ауытқуына әкеліп соғады. Кернеу мен жиіліктің түсуі тұтынушылардың қалыпты режимін өзгерту қаупін тудырады, ал кернеу мен токтың жоғарылауы ЭЖЖ мен электр жабдықтарының зақымдалуын тудырады.
Зақымдалу орнында қирауды барынша азайтып, жүйенің зақымдалмаған бөлігін қалпында сақтап қалу үшін сол орынды тез анықтап, зақымдалмаған жүйе бөлігінен бөліп алу қажет.
Оны орындайтын релелік қорғаныс болып табылады. Ол энергожүйенің барлық элементтерінің қалпын үздіксіз бақылап, пайда болған зақымдану мен қалыпсыз режимдерге жылдам әрекет етіп отырады.
Бұл дипломдық жоба АлЭС-1 ЖЭО 6/110 кВ кернеулі генератор-трансформатор блогының релелік қорғанысы және автоматикасы жобаланған.
АлЭС-1 ЖЭО, АлЭС-2 ЖЭО, АлЭС-3 ЖЭО және Алматы-500 (бұл жерде энергожүйе ретінде қарастырылған) қорек көздерімен шектелген тұйық жүйе берілген. Олар 110, 220 кВ электр жеткізу желілері (ЭЖЖ) арқылы байланысқан (1 қосымша). Жоба мақсаты: АлЭС-1 ЖЭО-дағы генератор-трансформатор блогының релелік қорғанысын жобалап, тиісті есептеулер жүргізу.
Сондай-ақ ұсынылып отырған дипломдық жобада стансаның ескі жабдықтарын жаңамен алмастырып, олардың тиімділігін, сенімділігін қарастыратын боламыз. Төртінші бөлімде релелік қорғаныстарға соңғы сандық терминалдарды пайдаланып есептеу жүргіземіз, ал арнайы бөлімде электрэнергетика жүйесіндегі жиіліктің өзгеру процессін талқылаймыз. Бұдан басқа экономикалық, өміртіршілік қауіпсіздігі сияқты бөлімдерден тұратын бұл дипломдық жоба міндетті талаптарға сай.
1. Рожкова Л. Д., Козулин В. С. Электрооборудование станций и подстанций: Учебник для техникумов. – 3-е изд., перераб. и доп. – М.: Энергоатомиздат, 1987. – 648 с.
2. Неклепаев Б. Н., Крючков И. П. Электрическая часть электростанций и подстанций: Справочные материалы для курсового и дипломного проектирования: Учеб. пособие для вузов. – 4-е изд., перераб. и доп. – М.: Энергоатомиздат, 1989. – 608 с.
3. Справочник по проектированию элетроснабжения/Под ред. Ю. Г. Барыбина и др. – М.: Энергоатомиздат, 1990. – 576 с.
4. Справочник по электроснабжению и электрооборудованию: В 2 т. Т. 1. Элетроснабжение/Под общ. ред. А. А. Федорова. – М.: Энергоатомиздат, 1986. – 568 с.
5. Справочник по электроснабжению и электрооборудованию: в 2 т./Под общ. ред. А. А. Федорова. Т. 2. Элетрооборудование. – М.: Энергоатомиздат, 1987. – 592 с.
6. Электрическая часть электростанций. Под ред. С. В. Усова. Учебник для вузов. – Л., «Энергия», 1977.
7. Чернобровов Н. В., Семенов В. А. Релейная защита энергетических систем: Учеб. пособие для техникумов. Часть-1. – М.: Энергоатомиздат, 1998. – 800 с.
8. Чернобровов Н. В., Семенов В. А. Релейная защита энергетических систем: Учеб. пособие для техникумов. Часть-2. – М.: Энергоатомиздат, 1998. – 800 с.
9. Федосеев А. М., Федосеев М. А. Релейная защита электро-энергетических систем: Учеб. для вузов. – 2-е изд., перераб. и доп. – М.: Энергоатомиздат, 1992. – 528 с.
10. Авербух А. М. Релейная защита в задачах с решениями и примерами. – Л., «Энергия», 1975.
11. Шабад М. А. Расчеты релейной защиты и автоматики распределительных сетей. – 3-е изд., перераб. и доп. – Л.: Энергоатомиздат. Ленингр. Отд-ние, 1985. – 296 с.
12. Руководящие указания по релейной защите. Вып. 11. Расчеты токов короткого замыкания для релейной защиты и системной автоматики в сетях 110 – 750 кВ. – М.: Энергия, 1979. – 152 с.
13. Руководящие указания по релейной защите. Вып. 13Б. Релейная защита понижающих трансформаторов и автотрансформаторов 110 – 500 кВ: Расчеты. – М.: Энергоатомиздат, 1985. – 96 с.
14. Руководящие указания по релейной защите. Вып. 2. Ступенчатая токовая защита нулевой последовательности от замыканий на землю линий 110 – 220 кВ. М. – Л., Госэнергоиздат, 1961.–64 с.
15. Руководящие указания по релейной защите. Вып. 3. Защита шин 6–220 кВ. станций и подстанций М.–Л., Госэнергоиздат, 1961.
16. Беркович М. А. и др. Автоматика энергосистем: Учеб. для техникумов/М. А. Беркович, В. А. Гладышев, В. А. Семенов. – 3-е изд., перераб. и доп. – М.: Энергоатомиздат, 1991. – 240 с.
17. Овчаренко Н. И. Автоматика электрических станций и электроэнергетических систем: Учебник для вузов/Под ред. А. Ф. Дьякова. – М.: Изд-во НЦ ЭНАС, 2000. – 504 с.
18. Беркович М.А. и др. Автоматика энергосистем: Учеб. Для техникумов / М.А. Беркович, В.А. Гладышев, В.А. Семенов. – 3-е, перераб. – М.: энергоатомиздат, 1991. – 240 с.
19. Инструкция по оперативному обслуживанию протвоаврийной автоматики южной зоны ЕЭС Казахстана. – Алматы, 2000.
20. Внешнее электроснабжение электрифицируемого участка Чу-Алматы Алматинской железной дороги. ВЛ 220 кВ Чу-Чокпар. Рабоций проект (3489). Противоаварийная автоматика. Пояснительная записка и чертежи 3489-310-16-тI. – Алматы 1995.
21. Папаев С. Т. Охрана труда: Учебное пособие. – М.: Издательство стандартов, 1988. – 240 с.
22. Дюсебаев М.К., Хакімжанов Т.Е. Адам өмірінің қауіпсіздігінің негізі.Дәрістер конспектісі. – Алматы: АЭжБИ, 2002.
23. Сулиева Н.Г., Сухарев В.Г. "Безопасность жизнедеятельности. Защита от производственного шума" – Методические указания к выполнению дипломного проекта. – А, 1995.
24. СниП 11-12-77. Защита от шума. - М, 1978№
25. Долин П.А. Справочник по технике безопасности. /6-е изд., перераб. и доп./ - М.: Энергоатомиздат, 1985.
26. Князевский Б.А. Охрана труда. /2-е изд., перераб. и доп./ - М.: Высш. Школа, 1982.
27. Безопасность жизнедеятельности: Учебник для вузов/Белов С. В., Ильницкая А. В., Козьяков А.Ф. и др.; Под общ. ред. Белова С. В. – М.: Высш. Шк., 1999. – 488 с.
28. Райзберг Б.А. Рыночная экономика. – М.: Деловая жизнь, 1995.
29. Г.Ж. Даукеев, А.А. Жакупов, К.К. Токтибахиев, Б.И. Тузелбаев Методология формирования тарифов в секторе электроэнергетики Казахстана: состояние, проблемы, перспективы. - Энергетика и топливные ресурсы Казахстана. – 2000.– №2. – С.17-25
30. Закон Республики Казахстан «Об электроэнергетике». // Казахстанская правда, 24 августа 1999.
31. Постановление Правительства Республики Казахстан № 1126 от 15 октября 2002 года «Об утверждении Программы совершенствования тарифной политики субъектов естественных монополий на 2002-2004 годы».
2. Неклепаев Б. Н., Крючков И. П. Электрическая часть электростанций и подстанций: Справочные материалы для курсового и дипломного проектирования: Учеб. пособие для вузов. – 4-е изд., перераб. и доп. – М.: Энергоатомиздат, 1989. – 608 с.
3. Справочник по проектированию элетроснабжения/Под ред. Ю. Г. Барыбина и др. – М.: Энергоатомиздат, 1990. – 576 с.
4. Справочник по электроснабжению и электрооборудованию: В 2 т. Т. 1. Элетроснабжение/Под общ. ред. А. А. Федорова. – М.: Энергоатомиздат, 1986. – 568 с.
5. Справочник по электроснабжению и электрооборудованию: в 2 т./Под общ. ред. А. А. Федорова. Т. 2. Элетрооборудование. – М.: Энергоатомиздат, 1987. – 592 с.
6. Электрическая часть электростанций. Под ред. С. В. Усова. Учебник для вузов. – Л., «Энергия», 1977.
7. Чернобровов Н. В., Семенов В. А. Релейная защита энергетических систем: Учеб. пособие для техникумов. Часть-1. – М.: Энергоатомиздат, 1998. – 800 с.
8. Чернобровов Н. В., Семенов В. А. Релейная защита энергетических систем: Учеб. пособие для техникумов. Часть-2. – М.: Энергоатомиздат, 1998. – 800 с.
9. Федосеев А. М., Федосеев М. А. Релейная защита электро-энергетических систем: Учеб. для вузов. – 2-е изд., перераб. и доп. – М.: Энергоатомиздат, 1992. – 528 с.
10. Авербух А. М. Релейная защита в задачах с решениями и примерами. – Л., «Энергия», 1975.
11. Шабад М. А. Расчеты релейной защиты и автоматики распределительных сетей. – 3-е изд., перераб. и доп. – Л.: Энергоатомиздат. Ленингр. Отд-ние, 1985. – 296 с.
12. Руководящие указания по релейной защите. Вып. 11. Расчеты токов короткого замыкания для релейной защиты и системной автоматики в сетях 110 – 750 кВ. – М.: Энергия, 1979. – 152 с.
13. Руководящие указания по релейной защите. Вып. 13Б. Релейная защита понижающих трансформаторов и автотрансформаторов 110 – 500 кВ: Расчеты. – М.: Энергоатомиздат, 1985. – 96 с.
14. Руководящие указания по релейной защите. Вып. 2. Ступенчатая токовая защита нулевой последовательности от замыканий на землю линий 110 – 220 кВ. М. – Л., Госэнергоиздат, 1961.–64 с.
15. Руководящие указания по релейной защите. Вып. 3. Защита шин 6–220 кВ. станций и подстанций М.–Л., Госэнергоиздат, 1961.
16. Беркович М. А. и др. Автоматика энергосистем: Учеб. для техникумов/М. А. Беркович, В. А. Гладышев, В. А. Семенов. – 3-е изд., перераб. и доп. – М.: Энергоатомиздат, 1991. – 240 с.
17. Овчаренко Н. И. Автоматика электрических станций и электроэнергетических систем: Учебник для вузов/Под ред. А. Ф. Дьякова. – М.: Изд-во НЦ ЭНАС, 2000. – 504 с.
18. Беркович М.А. и др. Автоматика энергосистем: Учеб. Для техникумов / М.А. Беркович, В.А. Гладышев, В.А. Семенов. – 3-е, перераб. – М.: энергоатомиздат, 1991. – 240 с.
19. Инструкция по оперативному обслуживанию протвоаврийной автоматики южной зоны ЕЭС Казахстана. – Алматы, 2000.
20. Внешнее электроснабжение электрифицируемого участка Чу-Алматы Алматинской железной дороги. ВЛ 220 кВ Чу-Чокпар. Рабоций проект (3489). Противоаварийная автоматика. Пояснительная записка и чертежи 3489-310-16-тI. – Алматы 1995.
21. Папаев С. Т. Охрана труда: Учебное пособие. – М.: Издательство стандартов, 1988. – 240 с.
22. Дюсебаев М.К., Хакімжанов Т.Е. Адам өмірінің қауіпсіздігінің негізі.Дәрістер конспектісі. – Алматы: АЭжБИ, 2002.
23. Сулиева Н.Г., Сухарев В.Г. "Безопасность жизнедеятельности. Защита от производственного шума" – Методические указания к выполнению дипломного проекта. – А, 1995.
24. СниП 11-12-77. Защита от шума. - М, 1978№
25. Долин П.А. Справочник по технике безопасности. /6-е изд., перераб. и доп./ - М.: Энергоатомиздат, 1985.
26. Князевский Б.А. Охрана труда. /2-е изд., перераб. и доп./ - М.: Высш. Школа, 1982.
27. Безопасность жизнедеятельности: Учебник для вузов/Белов С. В., Ильницкая А. В., Козьяков А.Ф. и др.; Под общ. ред. Белова С. В. – М.: Высш. Шк., 1999. – 488 с.
28. Райзберг Б.А. Рыночная экономика. – М.: Деловая жизнь, 1995.
29. Г.Ж. Даукеев, А.А. Жакупов, К.К. Токтибахиев, Б.И. Тузелбаев Методология формирования тарифов в секторе электроэнергетики Казахстана: состояние, проблемы, перспективы. - Энергетика и топливные ресурсы Казахстана. – 2000.– №2. – С.17-25
30. Закон Республики Казахстан «Об электроэнергетике». // Казахстанская правда, 24 августа 1999.
31. Постановление Правительства Республики Казахстан № 1126 от 15 октября 2002 года «Об утверждении Программы совершенствования тарифной политики субъектов естественных монополий на 2002-2004 годы».
Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 81 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 81 бет
Таңдаулыға:
Аңдатпа
Бұл дипломдық жоба “АлЭС-1 ЖЭО 6110 кВ кернеулі генератор-
трансформатор блогының релелік қорғанысы және автоматикасы” тақырыбы
бойынша орындалған.
Жобада ЖЭО-ң электрлік бөлімі үшін күштік қондырғылар және
коммутациялық құрылғылар таңдалды. 110 кВ кернеу жағындағы желілерге
релелік қорғаныс есептеулері жүргізілген.
Жобаның арнаулы бөлімінде электрэнергетика жүйесіндегі жиіліктің
өзгеру процессі және оның қызметі, оның сұлбаларына қойылатын талаптар
қарастырылды.
Өміртіршілік қауіпсіздігі бөлімінде өндiрiс орындарындағы потенциалды
қауіпсіздік және зияндылық анализі, электр тоғының адам организміне әсері,
сонымен қатар қосалқы станциясында жерлестіру құрылғысын есептеу
жүргізілді.
Дипломдық жобаның экономикалық бөлімінде аймақтық энергетикалық
кәсіпорын қызметінің тиімділігіне есептеу жүргізілді. Жобаның техника-
экономикалық негіздемесі жобалаудың тиімділігін көрсетеді.
Аннотация
Дипломный проект выполнен на тему “Релейная защита и автоматизация
блока генератор-трансформатор 6110 кВ на АлЭС-1 ТЭЦ”.
В проекте для электрической части ТЭЦ произведен выбор силового
оборудования и выбор коммутационной аппаратуры. Произведен расчет релейной
защиты элементов подстанций и отходящих линий 110 кВ.
В специальной части рассмотрен расчет автоматическая частотная
разгрузка (АЧР) системы.
В разделе безопасности жизнедеятельности рассмотрен вопрос анализа
потенциальной опастности и вредности предприятиясловия, а также влияние
электрического тока на организм человека и произведен расчет заземляющего
устройства.
В экономической части дипломного проекта произведен расчет
эффективности деятельности регионального энергопредприятия. Технико-
экономическое обоснование проекта подтверждает экономичность
проектирования.
Мазмұны
Кіріспе 7
1 Бөлім. Стансаның электрлік бөлігін жасау 8
1.1. Стансаның бас электрлік сұлбасы 9
1.2 Жүйе элементтерінің кедергілерін анықтау 10
1.3 Қажетті нүктелердегі ҚТ токтарын анықтау 16
1.4 Жабдықтар мен коммутациялық аппараттарды таңдау 19
1.4.1 Шиналарды таңдау 19
1.4.2 Желі сымдарын таңдау 21
1.4.3 Ажыратқыштарды таңдау 22
1.4.4 Жоғарғы кернеуге айырғышты таңдау 27
1.4.5 Асқын кернеуді шектеушілерді таңдау 28
1.4.6 Тоқ трансформаторларын таңдау 28
1.4.7 Кернеу трансформаторларын таңдау 29
2 Бөлім. Генератор – трансформатор блоктарының қорғанысы 30
2.1 Генератордың статор орамасының бір фазасы жерге тұйықталуынан
қорғаныстың тағайыншамасын таңдау 33
2.2 Блоктағы жоғарлатқыш трансформатордың ТК жағында жерге тұйықталудан
қорғаныс түрін таңдау 36
2.3 Блок трансформаторының ТК шиналарында қ.т.-дан қорғаныс түрін
таңдау 36
2.4 Генераторды тежеуі бар блоктың дифференциалды қорғанысын есептеу
37
2.5 Генератор – трансформатор блогының ток
үзіндісі ... ... ... ... ... ... ... .42
2.1 Газдық қорғаныстың жұмыс істеу принципі және оның тағайындалуы 43
2.2 Трансформатордың май жүйесінің құрылғысы 45
2.3 Газдық қорғаныстың принципиалды сұлбасы 46
3 Бөлім. Трансформатордың дифференциалды қорғанысына сандық терминалдарды
қолдану 50
3.1 БМРЗ-ТД-00-20-01 релелік қорғаныстрың микропроцессоррлық блогының
тағайындалуы 50
3.2 БМРЗ функциялары 51
3.2.1 Қорғаныстың функциялары 51
3.2.2 Дифференциалды тоқ үзіндісі 53
3.3 Автоматиканың функциялары және ЖК ажыратқыштарымен (айырғыштармен,
қысқатұйықтағыштармен) басқару 54
3.4 Сигнализацияның функциялары 55
3.5 Тағайыншамалардың есептеу методикасы 59
3.5.1 Қорғаныс тағайыншамасының есебі 59
3.5.2 Дифференциалды іске қосылу тоғы және тежелу коэффициентінің
бастапқы мәндерін таңдау 60
3.5.3 Тиым салудың бағдарламалық параметрлерінің тағайыншамасын таңдау
61
3.5.4 Сезімталдықты тексеру 61
4 Бөлім. 110 кВ желінің қорғанысы 62
4.1 Үш сатылы дистанционды қорғаныс 62
4.2 Үш сатылы нөл рететік тоқ қорғанысын есептеу 68
5 Бөлім. . Арнайы бөлім 74
5.1. Электрэнергетика жүйесіндегі жиіліктің өзгеру процессі
(АЧР) ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .74
5.2. Жиілікті түсіру
автоматикасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ...77
5.3 Жиілікті түсіру автоматикасын
баптау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 84
5.4 SIEMENS фирмасының SIPROTEC 7RW600 V1.0 цифрлы релелік қорғаныс
аспабындағы жиілікті
қорғаныс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...85
5.5 Істен шығару тізбектерін
бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .87
5.5.1 Екі бинарлы кірістері бар
бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .88
5.5.2 Бір бинарлы кірісі бар
бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...89
6 бөлім. Өміртіршілік қауіпсіздігі бөлімі 91
6.1 Өндiрiс орындарындағы потенциалды қауіпсіздік және зияндылық
анализі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .91
6.2 Электр тоғының зақымдануына талдау анализі 94
6.2.1 Жалпы
жағдай ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..94
6.2.2 Электр тораптарының қауіптілігін
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...96
6.3 “АлЭС-1” 1106 кВ қосалқы станциясында жерлестіру құрылғысын
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..101
7 бөлім. Экономикалық бөлім
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...110
7.1 Жобаның экономикалық бағасы 110
7.2 Қосалқы стансаны жаңартуға кететін инвестицияны есептеу 111
7.3 Қосалқы стансаның кеңеюіне салынатын инвестициялардың экономикалық
және қаржылық тиімділігі 114
7.4 Жоба үстіндегі ҚС-ң техника-экономикалық көрсеткіштері 115
7.5 Инвестициялардың қаржы-экономикалық тиімділік көрсеткіштері 117
Қорытынды 121
Қолданылған әдебиеттер 122
Кіріспе
Энергия жүйесінің электрлік бөлігінде электр стансасы, қосалқы станса
және электр жеткізу желілерінің электр жабдықтарының зақымдануы мен
қалыпсыз жұмыс режімі орын алуы мүмкін.
Зақымдану деп айтарлықтай апаттық токтың пайда болып, ЭС, ҚС
шиналарында кернеудің терең түсуін айтуға болады. Бұл ток үлкен көлемде
жылу бөліп, өзі жүрген жердегі электр жабдықтарын қиратады.
Кернеудің түсуі электр энергиясын тұтынушылардың қалыпты жұмыс режімін,
сондай-ақ энергожүйе электр стансаларының параллельді жұмыс істеу
тұрақтылығын бұзады.
Әдетте қалыпты режімдер кернеудің, токтың және жиіліктің рұқсат етілген
мәнінен ауытқуына әкеліп соғады. Кернеу мен жиіліктің түсуі тұтынушылардың
қалыпты режимін өзгерту қаупін тудырады, ал кернеу мен токтың жоғарылауы
ЭЖЖ мен электр жабдықтарының зақымдалуын тудырады.
Зақымдалу орнында қирауды барынша азайтып, жүйенің зақымдалмаған
бөлігін қалпында сақтап қалу үшін сол орынды тез анықтап, зақымдалмаған
жүйе бөлігінен бөліп алу қажет.
Оны орындайтын релелік қорғаныс болып табылады. Ол энергожүйенің барлық
элементтерінің қалпын үздіксіз бақылап, пайда болған зақымдану мен қалыпсыз
режимдерге жылдам әрекет етіп отырады.
Бұл дипломдық жоба АлЭС-1 ЖЭО 6110 кВ кернеулі генератор-трансформатор
блогының релелік қорғанысы және автоматикасы жобаланған.
АлЭС-1 ЖЭО, АлЭС-2 ЖЭО, АлЭС-3 ЖЭО және Алматы-500 (бұл жерде
энергожүйе ретінде қарастырылған) қорек көздерімен шектелген тұйық жүйе
берілген. Олар 110, 220 кВ электр жеткізу желілері (ЭЖЖ) арқылы байланысқан
(1 қосымша). Жоба мақсаты: АлЭС-1 ЖЭО-дағы генератор-трансформатор блогының
релелік қорғанысын жобалап, тиісті есептеулер жүргізу.
Сондай-ақ ұсынылып отырған дипломдық жобада стансаның ескі жабдықтарын
жаңамен алмастырып, олардың тиімділігін, сенімділігін қарастыратын боламыз.
Төртінші бөлімде релелік қорғаныстарға соңғы сандық терминалдарды
пайдаланып есептеу жүргіземіз, ал арнайы бөлімде электрэнергетика
жүйесіндегі жиіліктің өзгеру процессін талқылаймыз. Бұдан басқа
экономикалық, өміртіршілік қауіпсіздігі сияқты бөлімдерден тұратын бұл
дипломдық жоба міндетті талаптарға сай.
1 бөлім. Стансаның электрлік бөлігін жасау
Дипломдық жобаға белгілі мәліметтер
АлЭС-1 ЖЭО, АлЭС-2 ЖЭО, АлЭС-3 ЖЭО және Алматы-500 (бұл жерде
энергожүйе ретінде қарастырылған) қорек көздерімен шектелген тұйық жүйе
берілген. Олар 110, 220 кВ электр жеткізу желілері (ЭЖЖ) арқылы байланысқан
(1 қосымша). Жоба мақсаты: АлЭС-1 ЖЭО - дағы генератор-трансформатор
блогының релелік қорғанысын жобалап, тиісті есептеулер жүргізу.
1.1 кесте – АлЭС-1 ЖЭО:
Турбогенератор Трансформатор
Белгіленуі Қуаты, МВт Белгіленуі Қуаты, МВА
ТГ-1.1 60 ТР-1.1 80
ТГ-1.2 60 ТР-1.2 80
ТГ-1.3 25 ТР-1.3(4) 40 (40)
1.2 кесте – АлЭС-2 ЖЭО:
Турбогенератор Трансформатор
Белгіленуі Қуаты, МВт Белгіленуі Қуаты, МВА
ТГ-2.1 110 ТР-2.1 125
ТГ-2.2 110 ТР-2.2 125
ТГ-2.3 50 ТР-2.3 80
ТГ-2.4 80 ТР-2.4 125
ТГ-2.5 80 ТР-2.5 125
ТГ-2.6 80 ТР-2.6 125
1.3 кесте – АлЭС-3 ЖЭО:
Турбогенератор Трансформатор
Белгіленуі Қуаты, МВт Белгіленуі Қуаты, МВА
ТГ-3.1 41 ТР-3.1 80
ТГ-3.2 41 ТР-3.2 80
ТГ-3.3 41 ТР-3.3 80
ТГ-3.4 50 ТР-3.4 80
1.4 кесте – Желілер сипаттамасы:
110 кВ ЭЖЖ 220 кВ ЭЖЖ
Белгіленуі Ұзындығы, км Белгіленуі Ұзындығы, км
Ж-103 20,7 Ж-201 82,1
Ж-104 33,2 Ж-202 4
Ж-110 (111) 12 Ж-205 78,8
Ж-116 3 Ж-206 (207) 91,5
Ж-117 3,7 Ж-277 84,1
Ж-121 (122) 9 Ж-А-К 50,9
Ж-124 9,7 Ж-7-А-1 (2) 26,3
Ж-130 9,2
1.4 кестенің жалғасы
Ж-148 8,7
Ж-149 10,1
Ж-154 7,4
1.5 кесте – Қосалқы стансалар:
Атауы Трансформатордың Қуаты, МВА
белгіленуі
ҚС №7 АХБК АТ-1 (2) 125
ҚС №131 Гор. гигант АТ-3 (4) 125
ҚС 3-ЖЭО АТ-5 240
ҚС №130 Топливная ТР-4 (5) 25
1.1 Стансаның бас электрлік сұлбасы
Электр станса сұлбасы жөнінде жалпы мағлұмат
Энергетикалық жүйеде параллель жұмыс істейтін электр стансалары
өздерінің арналуымен ерекшеленеді. Біреулері, базистік, негізгі жүктемені
арқалайды, басқалары, шыңдық, максимал жүктеме мезетінде толық емес
тәулікте жұмыс атқарады, ал үшіншілері жылулық тұтынушылар (ЖЭО) анықтайтын
электрлік жүктемені арқалайды. Электр стансаларының әр түрлі арналуы,
жалғаулар саны бір болған кезде де, әр түрлі электр жалғаулар сұлбаларын
қолданудың тиімділігін анықтайды.
Электр стансаның жоғары кернеу шиналары, бірнеше электр стансаларын
параллельді жұмысқа біріктіре отырып, энергетикалық жүйенің түйіндік
нүктелері бола алады. Бұл жағдайда шиналар арқылы бір энергетикалық жүйеден
екіншісіне куат ағыны – қуат тасымалы жүреді [1, бет 387].
Құрылымдық электрлік сұлба жабдықтардың құрамына (генераторлар мен
трансформаторлар санына), әр түрлі кернеудегі тарату құрылғылары (ТҚ)
арасындағы жүктеме мен генераторлардың таралуына және осы ТҚ арасындағы
байланысқа тәуелді.
1. сурет – ЖЭО құрылымдық сұлбасы
1.1 суретте ЖЭО-ң құрылымдық сұлбалары көрсетілген. Егер ЖЭО U=6÷10 кВ
электр энергиясын тұтынушылар маңынна орналасса, онда генератор
кернеуіндегі тарату құрылғысы (ГРУ) болуы қажет. ГТҚ-на жалғанатын
генераторлар саны 6–10 кВ жүктемеге байланысты. 1.1 а суретте екі генератор
ГТҚ-на жалғанған, ал біреуі, ереже бойынша, қуаттырақ – жоғары кернеулі
тарату құрылғысына (ЖК ТҚ) қосылған. Осы ТҚ-на жалғанған 110–220 кВ желілер
энергетикалық жүйемен байланыстырады.
Егер ЖЭО жанында энергия сиымды өндіріс құрылыстары болса, онда оларды
35–110 кВ ӘЖ-мен қоректендіруге болады. Бұл жағдайда ЖЭО-да орта кернеулі
тарату құрылғысы (ОК ТҚ) қарастырылады (1.1 сурет, б). Әр түрлі кернеудегі
ТҚ арасындағы байланыс үш орамды трансформаторлардың немесе
автотрансформаторлардың көмегімен іске асады.
Аз жүктеме (6–10 кВ) кезінде генераторлық кернеуінде көлденең
байланысы жоқ жоғарлатқыш трансформатор мен генератордың блоктық қосылысын
алған тиімді. Ол ҚТ токтарын азайтып, 6–10 кВ тұтынушыларды қосу үшін
қымбат ГТҚ орнына жиынтықты ТҚ қолдануға мүмкіндік береді (1.1 сурет, в).
100–250 МВт қуатты энергия блоктары ЖК ТҚ жалғанады. Әдетте қазіргі қуатты
ЖЭО блокты сұлбалы болып келеді.
1.2 Жүйе элементтерінің кедергілерін анықтау
Жүйе элементтерінің реактивті кедергілерін есептегенде,
автотрансформаторлардың 110 кВ жағында реттелуші кернеудің минималды
мәнінде (UВмин=106,5 кВ) жүктеме астында трансформация коэффициентін реттеу
үшін ауыстырып қосқыштың көрсетуі ескеріледі.
Есептеуді салыстырмалы бірліктерте жүргіземіз. Базистік қуатты Sб=1000
МВА деп, ал базистік кернеуді Uб=230 кВ деп аламыз. Бұдан базистік ток
мәнін табамыз
(1-1)
Желілердің кедергілері 110 кВ кернеу үшін келесі формуламен
анықталады:
, (1-
2.1)
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
ал 220 кВ кернеу үшін:
. (1-2.2)
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
1.6 кесте – Желі кедергілері
110 кВ кернеу 220 кВ кернеу
Белгіленуі Хж, с.б. Белгіленуі Хж, с.б.
Ж-103 0,73 Ж-201 0,621
Ж-104 1,171 Ж-202 0,03
Ж-110 (111) 0,423 Ж-205 0,596
Ж-116 0,106 Ж-206 (207) 0,692
Ж-117 0,13 Ж-277 0,636
Ж-121 (122) 0,317 Ж-А-К 0,385
Ж-124 0,342 Ж-7-А-1 (2) 0,2
Ж-130 0,324
Ж-148 0,307
Ж-149 0,356
Ж-154 0,261
Генераторлардың реактивті кедергілері келесі формуладан анықталады:
, (1-3)
мұнда, хd – қуаты 100 МВт дейін турбогенераторлар үшін хd=0,125
(Е*=1,08), ал 100-500 МВт үшін – хd=0,2 (Е*=1,13);
, (1-3.1)
мұнда, cosφ=0.8 – қуат коэффициенті, барлық генератор үшін бірдей.
1.7 кесте – Генераторлар кедергісі
Белгіленуі Қуаты, МВт ХГ, с.б.
ТГ-1.1 60 1,962
ТГ-1.2
ТГ-1.3 25 4,708
ТГ-2.1 110 1,712
ТГ-2.2
ТГ-3.1 41 2,87
ТГ-3.2
ТГ-3.3
ТГ-2.3 50 2,354
ТГ-3.4
ТГ-2.4 80 1,471
ТГ-2.5
ТГ-2.6
Алматы-500 энергожүйесінің кедергісі:
, (1-4)
мұнда, SКЗмин=1800 МВА, SКЗмакс=2000 МВА – жүйенің сәйкесінше минималды
және максималды қысқа тұйықталу қуаты. Сонда
с.б.
с.б.
Трансформаторлар кедергісі
Автотрансформатор АТ-1 (2, 3, 4) 220 кВ: АТДЦТН-125000220110
Sном=125 МВА; Uвн=230 кВ; Uсн=121 кВ; Uнн=11 кВ;
Uвскмакс=6,8%; Uвск=11%; Uвскмин=18,9%;
Uвнкмакс=Uвнк=Uвнкмин=31%;
Uснкмакс=20,1%; Uснк=19%; Uснкмин=20,3%;
UкВ=0,5(uкВС + uкВН – uкСН), %, (1-5.1)
UкС=0,5(uкВС + uкСН – uкВН), %, (1-5.2)
UкН=0,5(uкВН + uкСН – uкВС), %, (1-5.3)
(1-6.1)
(1-6.2)
(1-6.3)
мұнда, αмакс =1,12; αмин =0,88; αср =1 – сәйкесінше максимал, минимал және
қалыпты режимде реттелетін жағында кернеудің номинал мәннен салыстырмалы
ауытқуы.
1.8 кесте – Есептеу нәтижелері
Режим Uк, % Х, с.б.
Максимал UкВ 8,85 0,888
UкС 0 0
UкН 22,15 2,223
Қалыпты UкВ 15 0,92
UкС 0 0
UкН 19,5 1,56
Минимал UкВ 14,8 0,917
UкС 4,1 0,254
UкН 16,2 1,004
Автотрансформатор АТ-5 220 кВ: АТДЦТН-240000220110
Sном=240 МВА; Uвн=230 кВ; Uсн=121 кВ; Uнн=38,5 кВ;
Uвскмакс=7,1%; Uвск=11%; Uвскмин=20,9%;
Uвнкмакс=Uвнк=Uвнкмин=32%;
Uснкмакс=21,8%; Uснк=20%; Uснкмин=23%;
1.9 кесте – Есептеу нәтижелері
Режим Uк, % Х, с.б.
Максимал UкВ 8,65 0,452
UкС 0 0
UкН 23,35 1,22
Қалыпты UкВ 11,5 0,479
UкС 0 0
UкН 20,5 0,854
Минимал UкВ 14,95 0,482
UкС 5,95 0,192
UкН 17,05 0,55
Тарамдалған орамды трансформатор ТР-4 (5) 110 кВ: ТРДН-25000110
Sном=25 МВА; Uвн=115 кВ; Uнн=10,510,5 кВ;
Uкмакс=11,72%; Uк=10,5%; Uкмин=9,84%;
Трансформатор кедергісі келесі формуламен анықталады:
(1-7.1)
(1-7.2)
мұнда, αмакс =1,16; αмин =0,84; αср =1 – сәйкесінше максимал, минимал және
қалыпты режимде реттелетін жағында кернеудің номинал мәннен салыстырмалы
ауытқуы.
1.10 кесте – Есептеу нәтижелері
Режим Х, с.б.
Максимал хВ 0,788
хН1,2 11,04
Қалыпты хВ 0,525
хН1,2 7,35
Минимал хВ 0,347
хН1,2 4,86
ЖЭО-р-ң трансформаторлары: ТРДЦН-8000110
Sном=80 МВА; Uвн=115 кВ; Uнн=6,3 кВ;
Uкмакс=11,6%; Uк=10,5%; Uкмин=9,76%;
ТРДЦН-125000110
Sном=125 МВА; Uвн=115 кВ; Uнн=6,3 кВ;
Uкмакс=11,9%; Uк=10,5%; Uкмин=10,5%;
Трансформатор кедергісі келесі формуламен анықталады:
(1-8)
мұнда, αмакс =1,16; αмин =0,84; αср =1 – сәйкесінше максимал, минимал және
қалыпты режимде реттелетін жағында кернеудің номинал мәннен салыстырмалы
ауытқуы.
1.11 кесте – Есептеу нәтижелері
Режим Х, с.б. (80 МВА) Х, с.б. (125 МВА)
Максимал Хт 1,951 Хт 1,281
Қалыпты Хт 1,312 Хт 0,84
Минимал Хт 0,861 Хт 0,593
Үшорамды трансформатор: ТДТН-4000011035
Sном=40 МВА; Uвн=115 кВ; Uсн=38,5 кВ; Uнн=6,6 кВ;
Uвскмакс=11,56%; Uвск=10,5%; Uвскмин=9,52%;
Uснкмакс=Uснк=Uснкмин=6,5%;
Uвнкмакс=19,29%; Uвнк=17,5%; Uвнкмин=17,04%;
1.12 кесте – Есептеу нәтижелері
Режим Uк, % Х, с.б.
Максимал UкВ 12,175 4,096
UкС 0 0
UкН 7,115 2,393
Қалыпты UкВ 10,75 2,687
UкС 0 0
UкН 6,75 1,687
Минимал UкВ 10,03 1,817
UкС 0 0
UкН 7,01 1,236
1.3 Қажетті нүктелердегі ҚТ токтарын анықтау
ҚТ тоқтарын есептеу үшін орынбасу сұлбасын құрастырамыз және
"ELECTRONICS WORKBENCH" бағдарламасының көмегімен тоқтарды анықтаймыз.
Максимал режімде есептеу
1.2 сурет – К-1 нүктесінде ҚТ тогын анықтау
1.3 сурет – К-2 нүктесінде ҚТ тогын анықтау
1.4 сурет – К-3 нүктесінде ҚТ тогын анықтау
Минимал режім үшін есептеу
1.5 сурет – К-1 нүктесінде ҚТ тогын анықтау
1.6 сурет – К-2 нүктесінде ҚТ тогын анықтау
1.7 сурет – К-3 нүктесінде ҚТ тогын анықтау
Атаулы бірлікте қ.т. тогы
(1-9)
мұнда kт=UвUн – трансформация коэффициенті.
1.13 кесте – ҚТ токтары
Қ.т. Максималды режім Минималды режім
нүктесі
І*к, с.б. Ік, кА. І*к, с.б. Ік, кА
К-1 1,183 51,845 1,788 78,36
К-2 4,116 20,662 4,681 23,5
К-3 0,633 27,741 1,024 44,877
1.4 Жабдықтар мен коммутациялық аппараттарды таңдау
1.4.1 Шиналарды таңдау
Генератор жалғанған 6,3 кВ шиналарын таңдау
ПУЭ бойынша ТҚ шиналары токтың экономикалық тығыздығы бойынша
таңдалмайды, сондықтан рұқсат етілген ток бойынша анықтаймыз.
Генератор мен құрама шиналар тізбегінде ең үлкен ток
(1-10)
2(225х105х12,5) мм2, Ідоп.ном=10300 А (2х4880 мм2) қорап тәріздес қималы
алюминий шиналарын қабылдаймыз. Температураға түзету коэффициентін 0,94
ескерсек Ідоп. =10300∙0,94=9682 А Імax=9646 А.
Термиялық төзімділікке тексереміз. ҚТ тогының жылулық импульсі:
(1-11)
мұнда tотк=4 c; Ta=0.185 c.
Термиялық төзімділік бойынша минималды қима
(1-12)
мұнда С=91 А∙c12мм2 – тұрақты функция.
Механикалық төзімділікке тексереміз. Соққы тогы
(1-13)
мұнда kу.д=1,65 – соққы коэффициенті.
Кедергі моменті Wy0-y0=645 cм3. Фазалардың өзара әсерлесуінен шиналар
материалындағы қысым
(1-14)
мұнда а=0,8 м– фазалар арасындағы қашықтық; l=2 м– шиналық құрылыс
оқшауламаларының тіреулерінің арасындағы ұзындық. Сонда
110 кВ құрама шиналарын таңдау
(1-15)
.
АС-24032, q=240 мм2, d=21,6 мм, Ідоп=605 А.
Термиялық әсерге тексерілмейді, себебі шиналар ашық ауада жалаңаш
сыммен орындалған.
Тәждік шарттарға тексеру. Бастапқы критикалық кернеулік, кВсм,
(1-16)
мұнда m=0,82 – cым бетінің кедір-бұдырлығын есепке алушы коэффициент; ro –
cым радиусы.
Сымның айналасындағы кернеулік
(1-17)
мұнда Dср=1,26D – фаза сымдарының арасындағы орташа геометриялық қашықтық.
Тексеру шарты
;
Сонымен АС-24032 сымы тәж шарттары бойынша өтеді.
1.4.2 Желі сымдарын таңдау
Қорғалынатын Ж-116 110 кВ желі бойынша өтетін толық қуаттың мәні:
Желімен ағатын тоқ:
(1-18)
.
Аппаттық режимдегі тоғы:
Iа=2×Iр=2×262,432=524,864 A.
Токтың экономикалық тығыздығы бойынша сымның қимасын анықтаймыз:
(1-19)
мұндағы j=1,2 Амм2 токтың экономикалық тығыздығы Тм=3000-5000с кезіндегі
АС–185 Iдоп=510 А сымын таңдаймыз. Таңдалған сымды рұқсат етілген ток
бойынша тексереміз.
Есептелген тоқ бойынша: Iдоп=510 АIр=218,7 А
Аппаттық режимдегі тоқ: Iдоп ав=1,3xIдоп=1,3x510=663 AIав=524,864 A
1.4.3 Ажыратқыштарды таңдау
МЕМСТ 687-78 –қа сәйкес ажыратқыштар мына шарттар бойынша таңдалады.
мұндағы Uном – ажыратқыштың номинал кернеуі; Uсети.ном – желінің номинал
кернеуі; Iном – ажыратқыштың номинал тоғы; Iном.расч – номинал режимдегі
есептік тоқ; kn – ажыратқыштың мүмкін болатын жүктеменің нормаланған
коэффициенті; Iпрод..расч – ағымдық режимдегі есептелетін тоқ.
Осыдан кейін ажыратқыштың өшіру қабілеті мына шарт бойынша
тексеріледі.
мұндағы Iвкл – ажыратқыштың номинал қосылу тоғының периодты құраушысының
бастапқы әсерлік мәні (номинал қосылу тоғын ҚТ ең үлкен мәнінде
ажыратқыштың сенімді өшіру қабілеті деп түсіну керек); iвелI – номинал
қосылу тоғыың ең шыңы.
Содан соң өшірілудің симметриялық тоғы тексеріледі:
мұндағы Iоткл.ном – ажыратқыштың номинал сөндіру тоғы; IП.τ – ҚТ тоғының
периодты құраушысы, (ҚТ-ң бастапқы кезінде ажыратқыш түйіспелерінің тарау
тоғы).
ҚТ-ң апериодты құраушы тоғының мүмкін болу ажыратылуы келесі
қатынаспен анықталады:
(1-20)
мұндағы iaH0M – ажыратылудың апериодты құраушы тоғының номинал мәні; βнорм
– ажыратылу тоғындағы апериодты құраушының нормаланған пайыздық бөлігі;
iaτ - ҚТ тоғының апериодты құраушысы (ҚТ-ң бастапқы кезінде ажыратқыш
доғасөндіргіш түйіспелерінің тарау тоғы).
Егер Iоткл.ном Iп.τ, aл ia.HOM iaτ, болса, онда толық
тоқтардың шартты мәндерін салыстыру керек..
Сөндірудің есептік уақыты τ немесе tоткл өзіндік өшірілу уақытының
қосындысынан құралады: ажыратқыштың өзіндік өшірілу уақыты tс.в.откл мен
негізгі қорғаныстың 0,01-ге тең болатын мүмкін минимал әсер ету уақыты:
(1-21)
Ажыратқыштың электродинамикалық тұрақтылығы ҚТ-ң шектік өтпе тоғымен
тексеріледі:
мұндағы Iпр.скв – шектік өтпе тоғының периодты құраушысының бастапқы
әсерлік мәні; iпр.скв – шектік өтпе тоғының ең шыңы.
Термиялық тұрақтылыққа тексеру келесі түрде болады: Егер tоткл tтер
(көп кездесетін жағдай ), онда тексеру шарты:
мұндағы I тер – ажыратқыштың термиялық тұрақтылығының номинал тоғы; tтер
– термиялық тұрақтылығының нормаланған тоғының шектеулі рұқсат етілетін
уақыты; Вк – есептеу бойынша ҚТ тогының жылулық импульсі.
Әдетте,ажыратқыштың қайта қалпына келу параметрлері бойынша тексеру
жүргізілмейді, өйткені энергожүйелердің көпшілігнде ажыратқыштың
түйіспелеріндегі қайта қалпына келу кернеуі сынақ шарттарына сәйкес келеді.
Қайта қалпына келу кернеуінің жылдамдығын кВмкс тексеру қажеттілігі
туындайтын болса, онда ол тек әуелік ажыратқыштар үшін іске асырылады.
Генератор ажыратқышын таңдау
Режімнің есептік токтары:
Высоковольтный союз ЖАҚ зауыттары шығаратын МГГ-6 аз майлы генератор
ажыратқышын аламыз. Оның параметрлері кестеде көрсетілген.
1.14 кесте – Ажыратқыш параметрлері
Атауы МГГ-6
Номинал кернеу, кВ 6
Номинал ток, А 2000
Номинал ажырату тогы, кА 45
Өтпелі ҚТ тогы: - ең үлкен шың, кА 120
- термиялық төзім тогы (3 с), кА 45
ҚТ-ң соқтық тоғы
, (1-22)
мұндағы kуд=1,8 - соқтық коэффициенті.
.
ҚТ процессі басталу кезінде бірінші периодтағы ҚТ тоғының ең үлкен
әсерлік мәні:
(1-23)
Таңдалынған ажыратқышты сөндіру қабілетіне тексереміз:
Iдоп=45 кА Iуд=42 кА,
τ кезіндегі ҚТ тоғының апериодты құраушысы:
τ:=0.06 с; Iп0вн=27,741 кА; Та:=0.06 с;
, (1-24)
,
Таңдалған ажыратқышты электродинамикалық тұрақтылыққа тексереміз:
Iдин=45 кА i уд.=42 кА.
tоткл=0,06+0,645=0,705 сtrep=3 с болғандықтан, термиялық тұрақтылыққа
тексеру мына шартпен орындалады:
Та:=0.06 с; tоткл:=0.705 c; Iп0вн=27,741 кА; Iтер:=40 кА;
(1-25)
Ажыратқыш барлық шарттарды қанағаттандырады.
6 кВ секциялық вакуумдық РВС-6 ажыратқышын таңдаймыз.
1.15-кесте – Ажыратқыштың параметрлері
Атауы РВС-6
Uном, кВ 6
Iном, A 1250
I отк , кА 40
Жоғары кернеу 110 кВ-қа ажыратқыштарды таңдау
Желімен ағатын тоқ
.
Аппаттық режимдегі тоқ
Iа=2×Iр=2×0,262=0,524 кA.
Берілген мәндерге қарап ВГТ-110П*-402500У1 типті элегазды
ажратқыштарын таңдаймыз.
Ажыратқыштың параметрлері:
Uнom=110 кВ; IН0М=2000 А; IОТКЛ.Н0М=40 кА; Iдин=40 А;
Iдоп=40 кА; Iтер=4800 кА; tтер=3 сек; tс.в.откл=0,095 с;
βнорм=25%;
Сөндірудің есептік уақыты
ҚТ-ң соқтық тоғы:
,
мұндағы kуд=1,8 – соқтық коэффициенті; Iкз=2,215кА – ОК жағындағы үшфазалы
ҚТ тоғы.
.
ҚТ процессінің басталу кезінде бірінші периодтағы ҚТ тоғының ең үлкен
әсерлік мәні:
.
Таңдалған ажыратқышты сөндіру қабілетіне тексереміз:
Iдоп=40 кАIуд=31,2кА;
τ кезіндегі ҚТ тоғының апериодты құраушысы:
τ:=0.06 с; Iп0вн=2,215 кА; Та:=0.06с;
, болғандықтан, ажыратқышты сөндіру қабілетіне тексеру ҚТ
толық тоғы бойынша жүзеге асады. Сөндірудің толық тоғы:
Iп.τ.нн:=Iп.0.вн,
Iоткл.ном=40 кАIп.τ.вн=20,662 кА,
.
Таңдалған ажыратқышты электродинамикалық тұрақтылыққа тексереміз:
iдин=102 кА i уд.=52,6 кА.
tоткл=0,06+0,645=0,705 сtrep=3 с болғандықтан, жылулық тұрақтылыққа
тексеру мына шартпен орындалады:
Та:=0.06 с; tоткл:=0.705 c; Iп0вн=20,662 кА; Iтер:=40 кА;
Вк=326,6 кА2*с.
1.16-кесте. ВГТ-110П*-402500У1 типті элегазды ажратқыштың параметрлері
Ажыратқыштың параметрлері Есептелген мәндері
Uном, кВ 110 Uуст.ном, кВ 110
Iном, A 2000 Iраб.max, А 262
i дин , кА 102 iуд, кА 52,6
I дин , кА 40 Iкз∑, кА 20,662
I отк , кА 40 Inτ, кА 20,662
Iтер2 * tтер, кА2 *с4800 В, кА2*с 326,6
Ажыратқыш барлық шарттарды қанағаттандырады.
Секциялық ажыратқышты таңдайық ВГТ-110П*-402500У1
1.17-кесте. ВГТ-110П*-402500У1 типті секциялық ажыратқыштың параметрлері
Ажыратқыштың параметрлері Есептелген мәндері
Uном, кВ 110 U уст.ном, кВ 110
Iном, A 2000 Iраб.нб, кA 0,262
i дин , кА 102 i уд, кА 52,6
I дин , кА 40 I n,0, кА 20,662
I отк , кА 40 I n,τ, кА 20,662
Iтер2 * tтер, кА2 *с4800 В, кА2 • с 326,6
1.4.4 Жоғарғы кернеуге айырғышты таңдау
Айырғыштар мына шарттар бойынша таңдалады:
Әрбір кернеу сатысына сәйкес айырғыштарды таңдаймыз:
* 110кВ ортаңғы кернеуге РНД3-2-1101000У1 типті;
* 10кВ төменгі кернеуге РЛНД-1-101000-II-УХЛ1 типті.
Есептелген шарттарға байланысты әрбір кернеуге таңдалған айырғыштар
кестеде келтірілген
1.18-кесте. 110кВ жоғарғы кернеуге РНД3-2-1101000У1 типті айырғыштың
параметрлері
Айырғыштытың параметрлері Есептелген мәндері
Uном, кВ 110 U уст.ном, кВ 110
Iном, A 1000 Iраб.нб, A 262
i дин , кА 80 i уд, кА 52,6
Iтер2 * tтер, кА2 *с3969 В, кА2 • с 326,6
1.19-кесте. 10кВ төменгі кернеуге РЛНД-1-101000-II-УХЛ1 типті айырғыштың
параметрлері
Айырғыштытың параметрлері Есептелген мәндер
Uном, кВ 10 U уст.ном, кВ 10
Iном, A 1000 Iраб.нб, A 715
i дин , кА 85 i уд, кА 70,62
Iтер2 * tтер, кА2 1128 В, кА2 • с 588,77
*с
Айырғыштар барлық шарттарды қанағаттандырады.
1.4.5 Асқын кернеуді шектеушілерді таңдау
Қосалқы станса трансформаторын сыртқы және ішкі асқын кернеулерден
қорғау мақсатында ОПН орнатамыз.
Номиналдық кернеу бойынша:
ЖК (110 кВ) жағы: ОПН-II-11077 УХЛ1;
ТК (10 кВ) жағы: ОПН-II-1056 УХЛ1.
1.4.6 Тоқ трансформаторларын таңдаймыз
Келесі шарттар бойынша тоқ трансформаторларын таңдаймыз.
мұндағы кдин және ктер – термиялық және динамикалық тұрақтылыққа сәйкес тоқ
еселігі; Z2hOm – ТТ-ның екіншілік тізбегіндегі номинал кедергісі, берілген
дәлділік класына сәйкес жұмыспен қамтамасыз етеді, Ом; Z2pacч —екіншілік
тізбектің есептік кедергісі, Ом.
ТТ-ры дәлдік класты тағайындауға сәйкес таңдалады. Егер ТТ-на электр
энергиясының есептемелік санағыштар орнатылса, онда оның дәлдік класы 0,5-
тен кем болмауы керек. Ал тек щитты өлшегіш құрал қосылатын болса, онда
дәлдік классы 1 болса жеткілікті.
Өлшеуіш тоқ трансформаторларының параметрлерін және есептік мәндерді
кестелерге енгіземіз.
110 кВ кернеуіне ТФЗМ-110Б-III-У1-20005 типті өлшеуіш тоқ
трансформаторын таңдаймыз.
1.20 кесте – Жоғары кернеудегі өлшеуіш трансформаторлар
Параметры трансформаторов Расчётные значения
Uном, кВ 110 Uном.сети, кВ 110
Iном, A 2000 Iутяж, A 1317,4
Iскв, кА 212 Iуд.макс, кА 71,82
Iтер2 * tтер, кА2 13872 Вк, кА2 * с 2001,56
*с
Трансформатордың ішіне орнатылған тоқ трансформаторлары жоғарыда
көрсетілген шарттар бойынша таңдалынады.
Жоғары кернеу жағында ТВТ-110-III-20005:
1.21 кесте - Трансформатордың ішіне орнатылған тоқ трансформаторлары
Параметры трансформаторов Расчётные значения
Uном, кВ 110 Uном.сети, кВ 110
Iном, A 2000 Iутяж, A 1317,4
Iскв, кА 48 Iуд.макс, кА 71,82
Iтер2 * tтер, кА2 1875 Вк, кА2 * с 2001,56
*с
Төменгі кернеу жағына TBT-10-I-50005:
1.22-кесте. Трансформатордың ішіне орнатылған тоқ трансформаторлары
Трансформаторлардың параметрлері Есептелген мәндер
Uном, кВ 10 Uном.сети, кВ 10
Iном, A 5000 Iутяж, A 1083,6
Iскв, кА 140 Iуд.макс, кА 81,42
Iтер2 * tтер, кА2 2352 Вк, кА2 * с 1230,5
*с
1.4.7 Кернеу трансформаторларын таңдау
Өлшеуіш кернеу трансформаторлары келесі шарттар бойынша таңдалынады:
Uном≥Uуст.ном;
S2ном≥S2рас;
[2, таблица 5.13, бет 327] бойынша 220 кВ кернеуі үшін НКФ-220-58У1
типті, 110 кВ үшін НКФ-110-83У1 типті, 10 кВ үшін НТМИ-10-66УЗ типті
трансформаторын таңдаймыз.
2 бөлім. Генератор – трансформатор блоктарының қорғанысы
Қолданылатын қорғаныс түрлері
Энергиясы тұтынушыларға 110-750 кВ жоғары кернеулі желілер арқылы
берілетін қазіргі кездегі қуатты электр станцияларында блокты жалғау
сұлбалары қолданылады. Әдетте бір блокқа генератор және екі не үш орамды
трансформатор немесе автотрансформатор мен өзіндік қажеттер трансформаторы
(ӨҚТ) жалғанады.
Генераторлар мен ӨҚТ тізбектерінде қуаты 100 МВт-қа дейінгі блоктарда
ажыратқыштар орнатылуы мүмкін. Қуаты 100 МВт-тан жоғары блоктар үшін бұл
тізбектерде ажыратқыштар орнатылмайды. Сондай-ақ ажыратқыштары бар екі
генераторды екі тарамдалған орамасы бар бір трансформаторға қосу сұлбасын
қолданады. Блоктың 330-500 кВ жағында бір жарым бөлмелі сұлбалар, үшбұрыш,
көпбұрыш т.б. сұлбалары қолданылады, ал 110-220 кВ жағында қосарланған
айналмалы немесе айналмасыз шиналар жүйесін қолданады.
2.1 сурет - Блоктардың қарапайым сұлбалары
2.1 суретте блоктардың кейбір сұлбалары келтірілген. Қуаты 150, 200,
300, 500, 800 МВт блоктарды тек генератор, жоғарлатқыш трансформатор,
өзіндік қажеттер трансформаторы емес, сондай-ақ қазандық және турбина қылып
бір агрегатқа біріктіреді. Бұл блоктардың не электр бөлігінде, не жылулық
бөлігінде блоктың бір элементін (трансформатор, қазандық) басқа блоктың
ұқсас элементімен алмастыруға мүмкіндік беретін көлденең байланыстары жоқ.
Сондықтан блоктың бір элементі істен шықса, түгел блоктың жұмысы
тоқтатылады.
Осыған байланысты, генератордың, жоғарлатқыш трансформатордың, немесе
ӨҚТ-ң ішкі зақымдануларынан қорғаныс іске қосылғанда тек блоктың барлық
ажыратқыштары мен өріс сөндіру автоматтарының (ӨСА) ажыратылуы емес, сондай-
ақ технологиялық қорғаныстар тізбектері арқылы турбинаның тоқтатылуы және
қазандықтың сөндірілуі қарастырылады. Блокты ажыратқанда торапта сыртқы
қ.т.-дан қорғаныс іске қосылғанда блоктың жылулық бөлігінің бос жүріс
режиміне бір уақытта ауысуы қарастырылады. Себебі, бұл жағдайларда блоктың
торапқа тез қайта қосылу мүмкіндігі бар.
Бір блокқа жалғанған генераторларда, трансформаторларда,
автотрансформаторларда және желілерде олардың жеке-жеке жұмыс жасап тұрған
жағдайында қолданылатын қорғаныстар қарастырылады. Алайда, бұл
элементтердің бір блокқа жалғануы бөлек қорғаныстардың орындалуында кейбір
ерекшеліктерді тудырады. Блоктарды қорғаудың негізгі ерекшеліктеріне
тоқталайық.
Дифференциалды қорғаныс
1. Қуаты 100 МВт-қа дейінгі, генераторлық кернеуінде (21сур., а мен б)
ажыратқыштары жоқ блоктарда, әдетте, генератор мен трансформаторды
қамтитын жалпы бір дифференциалды қорғаныс орнатылады. Бұл қорғаныс
ЖК немесе ОК шиналарында үшфазалы қ.т. кезінде балансталмаған
токтардан, трансформаторлардың магниттелу тогының ырғуынан
шеттетілуі тиіс. Ал өзіндік қажеттерге (2.1 сурет, б) тармақталуы
бар кезде ӨҚТ-ң ТК-де үшфазалы қ.т.-дан қорғаныс токтарынан
шеттетіледі. Егер сезімталдық шарты бойынша бұл токтардан шеттетілу
мүмкін болмаса, онда ӨҚТ-ң ЖК жағында трансформация коэффициенті
генератордағыдай ТТ орнатылады, және қорғаныс ТТ-ң үш тобы бар
толық сұлба бойынша орындалады.
2. Қуаты 150 МВт және одан жоғары блоктар генераторларында, оның
ажыратқышы бар боса да, жоқ болса да ДЗТ-115 типті релесі бар,
тежеуі бар үшфазалы үшрелелі сезімтал дифференциалды қорғаныс
сұлбасы қолданылады.
ТТ-ң ток тізбектерінің қалыпты жұмыс істеуі бақылауға алынбайды.
Және де, генератор ажыратқышы болмаған жағдайда блоктың жалпы
дифференциалдық қорғанысын немесе ажыратқыш болған жағдайда жеке
трансформатордың дифференциалды қорғанысы қарастырылады.
Кернеудің жоғарлауынан қорғаныс
Бұл қорғанысты қуаты 150 МВт және одан жоғары генераторлары блоктарда
(генератор тізбегінде ажыратқыш болған жағдайда және болмаған жағдайда)
орнатады. Оның мақсаты – бос жүріс режимінде трансформаторлар мен
генераторларда кернеудің шамадан тыс көтерілуіне жол бермеу. Сондықтан, бұл
қорғаныс РТ-40Р типті ток релесімен бекітілген. Реле генератор мен
трансформатор тізбегінде ток жоғалған кезде қорғанысты іске қосады.
Қорғаныстың тағайыншамасы
t=3 c.
Блоктың генератор жағында жерге тұйықталудан қорғаныс
Блокты сұлбаларда генератордың, жоғарлатқыш трансформатордың ТК
орамасының, ӨҚТ-ң ЖК орамасының таратушы тораппен электрлік байланысы
болмайды. Ол дегеніміз генераторлық кернеуде жерге тұйықталудан қорғанысты
айтарлықтай қарапайымдатады. Қуаты 300 МВт және одан төмен генераторлардың
статор орамасының жерге тұйықталу сиымдылық тогы 5 А-ден аспайды. Одан
қуатты блоктар үшін, генераторлық кернеуде жерге тұйықталу тогы 5 А-ден
жоғары болған кезде, генератор бейтарабына доға сөндіруші орауыш орнату
арқылы бұл токты компенсациялау қолданылады.
Жерге тұйықталудан қорғаныс ретінде нөл реттік максималды кернеу
қорғанысы қолданылады. Генераторда ажыратқыш болған жағдайда (2.1 сурет, в
мен е) бұл қорғаныс генератордың шықпаларында және жеке жоғарлатқыш
трансформатордың ТК шықпаларында орнатылады.
Блоктың сыртқы симметриялы және симметриялы емес қ.т.-дан және
симметриялы және симметриялы емес асқын жүктемеден қорғанысы
1. Екі орамды трансформаторы бар блоктарда: а) ТК-ң фазааралық
кернеуіне қосылған (қорғаныс сезімталдығы жеткіліксіз кезде ЖК-ң
фазааралық кернеуіне қосылған) минималды кернеу іске қосуы бар бір
фазада максималды ток қорғанысы; б) кері реттік ток қорғанысы (а, б
пунктіндегі қорғаныстар ТТ-на генератордың нөлдік шықпалар жағынан
жалғанады); в) трансформатордың жерленген бейтарабына қосылатын ЖК
жағында нөл реттік бір сатылы ток қорғанысы қарастырылады.
2. Автотрансформаторлары бар блоктарда 1а және 1б пунктерінде
келтірілген қорғаныстардан басқа ОК мен ЖК жақтарында нөл реттік
екісатылы бағытталған қорғаныстар орнатылады. Олар ОК және ЖК
жақтарындағы ТТ-на жалғанады.
Бірінші саты – уақыт ұстамы бар нөл реттік токкесер, берілген
станцияның шиналарынан шығатын желілердің ұқсас қорғанысының бірінші
сатысымен үйлесімді; екінші саты – нөл реттік сезімтал ток қорғанысы,
көрсетілген желілердің ұқсас сезімтал қорғаныстарымен үйлесімді.
3. Үшорамалы трансформаторы бар блоктарда генератор жағында 1а және 1б
пунктерінде аталған қорғаныстар орнатылады; жерленген бейтарабы бар
ЖК жағында – 1в пунктіндегі қорғаныс. Бұдан басқа, ОК және ЖК
жақтарында бағытталған және бағытталмаған, фазааралық қ.т.-дан
қорғаныстар болуы мүмкін.
4. Жоғарлатқыш трансформатор мен статор орамаларын симметриялық асқын
жүктемеден қорғау уақыт ұстамы бар ток қорғанысы түрінде
орындалады. Ол асқын жүктеме болу мүмкіндігі жоғары жағында
фазалардың біріне қосылады.
2.1 Генератордың статор орамасының бір фазасы жерге тұйықталуынан
қорғаныстың тағайыншамасын таңдау
Генератордың статор орамасының бір фазасы жерге тұйықталуынан
қорғаныс (2.2 сурет, а) 1 нөл реттік максималды кернеу релесінің және 2
уақыт релесінің көмегімен орындалады. Кернеу релесі КТ орамасының
ажыратылған үшбұрышына жалғанады. КТ генератор шықпаларына орнатылған нөл
реттік кернеу фильтрі сұлбасы бойынша жалғанған (2.2 сурет, а).
2.2 сурет
Н0 кернеу релесінің іске қосылу кернеуі реленің қалыпты режимдегі және
блоктың ЖК жағында жерге қ.т. болған кездегі кернеуінен шеттетілуі тиіс.
Әдетте, шарттың екеуі де шамамен бірдей (генератордың фазалық кернеуінде
үшінші гармониктен шеттетілген кезде), сондықтан, реленің қалыпты режимде
кернеуден шеттетілуін тереңірек қарастырамыз:
а. Қалыпты режимде Н0 релесі Uнб балансталмаған кернеуден (КТ-ң
қателігінен) және U03 үшінші гармоника кернеуінен (генераторлардың фазалық
э.қ.к. қисығының синусоидалық формасының өзгеру себебінен) шеттетіледі:
(2-1)
мұнда
kн=1,5; kв=0,8 және nно=Uг.ф.ном(1003) болғанда (2-1) теңдеуінің
бірінші бөлігінің максималды мәні 9,4 В құрайды, сондықтан
Uс.р.макс=9,4+3=12,4 В.
Статор орамасының бір фазасының шықпаларында металл арқылы тұйықталу
болғанда, Н0 релесінің қыспақтарында нөл реттік кернеу
(2-2)
Бұл кернеу ұзақ уақыт ішінде орын алып тұратындықтан, Н0 релесін РН-
5360 типті аламыз. Ол Uр.длит=110 В кезінде Uс.р.мин=15 В минималды
тағайыншамада термиялық узақ уақыт сенімді.
Минималды тағайыншамасы 15 В РН-5360Д типті реле таңдап алдық. Бұл
қорғаныстың сезімділік коэффициенті (2-2) ескеріп статор орамасының
шықпаларында бір фаза жерге метал арқылы тұйықталған кезде
Kч=Uр.максUс.р.мин=10015=6,67.
Статор орамасының бір фазасының α орамдар бөлігі (бейтараптан бастап
есептегенде) жерге тұйықталса, генератордың нөл реттік кернеуі
U0г=αUг.ф.ном. (2-3)
(2-3) формуласы егер
болса, онда Н0 релесі әрекет етпейтінін, яғни қорғаныстың өлі аймағының бар
екенін көрсетеді.
Бұл қорғаныстың сезімталдығын жоғарлату үшін үшінші және жоғары
гармониктерден шеттетілген және 100 В кернеуге ұзақ термиялық төзімді реле
қажет.
Іске қосылу тағайыншамалары 4, 5, 6, 7, 8 В РНН-57 типті реле бар. Ол
үшінші гармоника кернеуінен шеттетілген (8 еседен жоғары қарай
дөрекіленеді) және 100 В кернеуге ұзақ термиялық төзімсіз, себебі барлық
жоғары гармониктерді өткізе береді. Бұл реленің 115В кернеуге термиялық
төзімділігі бар-жоғы 5 с. Практикада үшінші гармоникті фильтрді РНН-57
релесінде негізгі жиілікке орындалған және барлық жоғары гармониктерді
бекітетін фильтрге өзгертеді. Фильтрі өзгертілген реленің сезімділігі 5,5 В
және оның ұзақ термиялық төзімділігі 100 В.
Өзгертілген реленің тағайыншамасын жоғары гармониктерден шеттетілуін
ескере отырып 5,5 – 6 В деп алады.
Сондай-ақ екі реледен тұратын сұлбаны қолданады: бірі – тағайыншамасы
5-6 В РНН-57 типті, екіншісі – тағайыншамасы 20 В РН-5360-Д типті.
РН-5360-Д релесі өзінің ажыратушы контактісімен іске қосылған кезде
РНН-57 релесінің орама тізбегін айырады (РНН-57 релесін зақымданудан
сақтайды).
Берілген қорғаныстың орындалуында блоктардың ЖК және ОК тораптарында
жерге тұйықталудан қорғаныстардың әрекетінен шеттетілген уақыт ұстамы бар
болады. Өйткені жерге тұйықталу тогы 5 А-ден аз, қорғаныс белгіге әсер
етеді. Дегенмен көлденең дифференциалды қорғанысы бар блоктарда, және 500
МВт және одан жоғары қуатты блоктарда екі сатылы қорғанысты орнатуды
ұсынады: бірінші саты – 5-6 В тағайыншамасы бар РНН-57 релесінде
өзгертілген фильтрлі (1, 2-2 сур., а) саты, белгіге әсер етеді; екінші саты
(3 релесі, 2.2 сур., а) – тағайыншамасы (0,5-0,6)Uг.ф.ном [Uс.р.=50÷60 В]
РН-5360Д типті реле блокты ажыратуға әрекет етеді.
б. 2.2 б суретте блоктың толық орынбасу сұлбасы көрсетілген, ал 2.2 в
суретте – блоктың ЖК торабында жерге тұйықталу кезіндегі есептік орынбасу
сұлбасы.
Блок сұлбасында генератор ЖК торабымен трансформатоор орамаларының
арасындағы Ст.м.о. сиымдылық арқылы электрстатикалық индукцияның және
электрмагниттік индукцияның көмегімен байланысқан. Ст.м.о сиымдылығы келесі
жерге сиымдылықтардың қосындысымен бірнеше есе (шамамен 50-100 есе) аз: Сг
генератордың, Ст трансформатордың ТК орамасының және Сс трансформатор мен
генератор байланысының бөлігінің.
Егер ең нашар жағдай үшін Ст.м.о≈0,02 СΣ болса, онда
.
Бұл жағдай үшін генератор кернеуі
Бұл генератордағы кернеу айтарлықтай аз және Uок2-ң 1-2 %-ын ғана
құрайды. Сондықтан қалыпты режимде реледегі кернеуден шеттетілген Н0 таңдап
алынған тағайыншамасы, сондай-ақ ЖК торабында жерге қ.т.-дан шеттетілуді
қамтамасыз етеді.
2.2 Блоктағы жоғарлатқыш трансформатордың ТК жағында жерге
тұйықталудан қорғаныс түрін таңдау
Генераторды ажырату режимінде (2.1сур., в және е) трансформатордың
немесе автотрансформатордың ТК жағында оқшауламаны бақылау үшін уақыт
ұстамы бар (Н0 1,2 релесі, 2.2 сур., а) белгіге әсер ететін максималды нөл
реттік кернеу қорғанысы қолданылады. Бұл қорғаныс трансформатордың
(автотрансформатордың) ТК шықпаларында орнатылған КТ-на жалғанады. 1Н0
релесі минималды іске қосылу кернеуі Uс.р.мин=15 В термиялық төзімді РН-
5360Д типті алынады. Берілген тағайыншамада реле блоктың ЖК торабында
жерге қ.т. болған кезде және қалыпты режимде оның қысқыштарындағы кернеуден
шеттетілген. Тағайыншамасы 4-8 В, 100 В кернеуге ұзақ уақыт термиялық
төзімді, жоғары гармониктерден шеттетілген кернеу релесі шығарылса, РН-
5360Д (тағайыншамасы 5-6 В) релесінің орнына қолдануға болады.
2.3 Блок трансформаторының ТК шиналарында қ.т.-дан қорғаныс түрін
таңдау
Генератор тізбегінде ажыратқыш сөндірулі болған режимде блок
трансформаторының ТК шиналарында қ.т.-дан қорғаныс үшін нөл реттік
кернеуден іске қосуы бар минималды кернеу қорғанысын қолданып келген (2.3
сурет).
2.3 сурет. Блок ТК шиналарының қорғанысының қарапайым сұлбасы.
Үш РН-54160 типті минималды кернеу релесі жұлдызша жалғанған КТ-ң
екіншілік орамаларының фазааралық кернеуіне қосылады. РН-5360Д типті
максималды кернеу релесі ажыратылған үшбұрышша жалғанған КТ-ң екіншілік
орамалары тізбегіне қосылады. КТ екіншілік тізбектердің жұрыс жұмысын
бақылауы бар және бұл жағында сақтандырғыштары жоқ ТК орамдары шықпаларында
орнатылады. Берілген сұлба ТК шиналарының орнына фаза арасындағы қ.т.
әрқашан жерге тұйықталумен бірге жүретін жиынтықты ток өткізгіштерін
пайдаланған кезде қолданылады.
РН-54160 және РН-5360Д релелерінің тағайыншамасы – 40 В. Қорғаныстың
уақыт ұстамы блоктың жылдам әрекет етуші қорғаныстарымен үйлесімділік шарты
бойынша 0,5 с тең деп алынады. РН-5360Д релесі жиынтықты ток өткізгіштер
бар кезде кері реттік қорғаныстың бірінші сатысы үшін іске қосу ретінде
қолданылуы мүмкін.
Токтар айырымына қосылған бұл қорғаныстың іске қосылу тогы
трансформатордың номиналды тогынан келесі формула бойынша шеттетіледі
Iс.з.=kнIт.номkв.
Реленің іске қосылу тогы Iс.р.=Iс.з.nт.
Сезімділік коэффициенті блоктың генераторы ажыратулы және
трансформатордың ТК шықпаларында екі фазалы қ.т. болған кезде келесідей
анықталады
kч =Iк(2) Iс.з.,
мұнда Iк(2) – қорғаныс орнатылған фазадағы біріншілік ток.
Уақыт ұстамы блокқа жалғанған, жұмыс істеп тұрған өзіндік қажеттер
трансформаторының ЖК жағындағы резервтік қорғаныстан бір саты жоғары
алынады.
2.4 Генераторды тежеуі бар блоктың дифференциалды қорғанысын есептеу
Ішкі қ.т.-рдан сезімтал дифференциалдық ток қорғанысын қолданамыз.
Жоғары сезімталдықты қамтамасыз ету мақсатында қорғаныс ДЗТ-115
типті, тежеуіш сипаттамасы бар релемен іске асады. Бұл реленің бір тежеуіш
орамасы (орамдары штепсельді колодкаға кететін) және бір жұмыс орамасы
(орам саны ωраб=144 және шығарылған орта ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Бұл дипломдық жоба “АлЭС-1 ЖЭО 6110 кВ кернеулі генератор-
трансформатор блогының релелік қорғанысы және автоматикасы” тақырыбы
бойынша орындалған.
Жобада ЖЭО-ң электрлік бөлімі үшін күштік қондырғылар және
коммутациялық құрылғылар таңдалды. 110 кВ кернеу жағындағы желілерге
релелік қорғаныс есептеулері жүргізілген.
Жобаның арнаулы бөлімінде электрэнергетика жүйесіндегі жиіліктің
өзгеру процессі және оның қызметі, оның сұлбаларына қойылатын талаптар
қарастырылды.
Өміртіршілік қауіпсіздігі бөлімінде өндiрiс орындарындағы потенциалды
қауіпсіздік және зияндылық анализі, электр тоғының адам организміне әсері,
сонымен қатар қосалқы станциясында жерлестіру құрылғысын есептеу
жүргізілді.
Дипломдық жобаның экономикалық бөлімінде аймақтық энергетикалық
кәсіпорын қызметінің тиімділігіне есептеу жүргізілді. Жобаның техника-
экономикалық негіздемесі жобалаудың тиімділігін көрсетеді.
Аннотация
Дипломный проект выполнен на тему “Релейная защита и автоматизация
блока генератор-трансформатор 6110 кВ на АлЭС-1 ТЭЦ”.
В проекте для электрической части ТЭЦ произведен выбор силового
оборудования и выбор коммутационной аппаратуры. Произведен расчет релейной
защиты элементов подстанций и отходящих линий 110 кВ.
В специальной части рассмотрен расчет автоматическая частотная
разгрузка (АЧР) системы.
В разделе безопасности жизнедеятельности рассмотрен вопрос анализа
потенциальной опастности и вредности предприятиясловия, а также влияние
электрического тока на организм человека и произведен расчет заземляющего
устройства.
В экономической части дипломного проекта произведен расчет
эффективности деятельности регионального энергопредприятия. Технико-
экономическое обоснование проекта подтверждает экономичность
проектирования.
Мазмұны
Кіріспе 7
1 Бөлім. Стансаның электрлік бөлігін жасау 8
1.1. Стансаның бас электрлік сұлбасы 9
1.2 Жүйе элементтерінің кедергілерін анықтау 10
1.3 Қажетті нүктелердегі ҚТ токтарын анықтау 16
1.4 Жабдықтар мен коммутациялық аппараттарды таңдау 19
1.4.1 Шиналарды таңдау 19
1.4.2 Желі сымдарын таңдау 21
1.4.3 Ажыратқыштарды таңдау 22
1.4.4 Жоғарғы кернеуге айырғышты таңдау 27
1.4.5 Асқын кернеуді шектеушілерді таңдау 28
1.4.6 Тоқ трансформаторларын таңдау 28
1.4.7 Кернеу трансформаторларын таңдау 29
2 Бөлім. Генератор – трансформатор блоктарының қорғанысы 30
2.1 Генератордың статор орамасының бір фазасы жерге тұйықталуынан
қорғаныстың тағайыншамасын таңдау 33
2.2 Блоктағы жоғарлатқыш трансформатордың ТК жағында жерге тұйықталудан
қорғаныс түрін таңдау 36
2.3 Блок трансформаторының ТК шиналарында қ.т.-дан қорғаныс түрін
таңдау 36
2.4 Генераторды тежеуі бар блоктың дифференциалды қорғанысын есептеу
37
2.5 Генератор – трансформатор блогының ток
үзіндісі ... ... ... ... ... ... ... .42
2.1 Газдық қорғаныстың жұмыс істеу принципі және оның тағайындалуы 43
2.2 Трансформатордың май жүйесінің құрылғысы 45
2.3 Газдық қорғаныстың принципиалды сұлбасы 46
3 Бөлім. Трансформатордың дифференциалды қорғанысына сандық терминалдарды
қолдану 50
3.1 БМРЗ-ТД-00-20-01 релелік қорғаныстрың микропроцессоррлық блогының
тағайындалуы 50
3.2 БМРЗ функциялары 51
3.2.1 Қорғаныстың функциялары 51
3.2.2 Дифференциалды тоқ үзіндісі 53
3.3 Автоматиканың функциялары және ЖК ажыратқыштарымен (айырғыштармен,
қысқатұйықтағыштармен) басқару 54
3.4 Сигнализацияның функциялары 55
3.5 Тағайыншамалардың есептеу методикасы 59
3.5.1 Қорғаныс тағайыншамасының есебі 59
3.5.2 Дифференциалды іске қосылу тоғы және тежелу коэффициентінің
бастапқы мәндерін таңдау 60
3.5.3 Тиым салудың бағдарламалық параметрлерінің тағайыншамасын таңдау
61
3.5.4 Сезімталдықты тексеру 61
4 Бөлім. 110 кВ желінің қорғанысы 62
4.1 Үш сатылы дистанционды қорғаныс 62
4.2 Үш сатылы нөл рететік тоқ қорғанысын есептеу 68
5 Бөлім. . Арнайы бөлім 74
5.1. Электрэнергетика жүйесіндегі жиіліктің өзгеру процессі
(АЧР) ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .74
5.2. Жиілікті түсіру
автоматикасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ...77
5.3 Жиілікті түсіру автоматикасын
баптау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 84
5.4 SIEMENS фирмасының SIPROTEC 7RW600 V1.0 цифрлы релелік қорғаныс
аспабындағы жиілікті
қорғаныс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...85
5.5 Істен шығару тізбектерін
бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .87
5.5.1 Екі бинарлы кірістері бар
бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .88
5.5.2 Бір бинарлы кірісі бар
бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...89
6 бөлім. Өміртіршілік қауіпсіздігі бөлімі 91
6.1 Өндiрiс орындарындағы потенциалды қауіпсіздік және зияндылық
анализі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .91
6.2 Электр тоғының зақымдануына талдау анализі 94
6.2.1 Жалпы
жағдай ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..94
6.2.2 Электр тораптарының қауіптілігін
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...96
6.3 “АлЭС-1” 1106 кВ қосалқы станциясында жерлестіру құрылғысын
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..101
7 бөлім. Экономикалық бөлім
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...110
7.1 Жобаның экономикалық бағасы 110
7.2 Қосалқы стансаны жаңартуға кететін инвестицияны есептеу 111
7.3 Қосалқы стансаның кеңеюіне салынатын инвестициялардың экономикалық
және қаржылық тиімділігі 114
7.4 Жоба үстіндегі ҚС-ң техника-экономикалық көрсеткіштері 115
7.5 Инвестициялардың қаржы-экономикалық тиімділік көрсеткіштері 117
Қорытынды 121
Қолданылған әдебиеттер 122
Кіріспе
Энергия жүйесінің электрлік бөлігінде электр стансасы, қосалқы станса
және электр жеткізу желілерінің электр жабдықтарының зақымдануы мен
қалыпсыз жұмыс режімі орын алуы мүмкін.
Зақымдану деп айтарлықтай апаттық токтың пайда болып, ЭС, ҚС
шиналарында кернеудің терең түсуін айтуға болады. Бұл ток үлкен көлемде
жылу бөліп, өзі жүрген жердегі электр жабдықтарын қиратады.
Кернеудің түсуі электр энергиясын тұтынушылардың қалыпты жұмыс режімін,
сондай-ақ энергожүйе электр стансаларының параллельді жұмыс істеу
тұрақтылығын бұзады.
Әдетте қалыпты режімдер кернеудің, токтың және жиіліктің рұқсат етілген
мәнінен ауытқуына әкеліп соғады. Кернеу мен жиіліктің түсуі тұтынушылардың
қалыпты режимін өзгерту қаупін тудырады, ал кернеу мен токтың жоғарылауы
ЭЖЖ мен электр жабдықтарының зақымдалуын тудырады.
Зақымдалу орнында қирауды барынша азайтып, жүйенің зақымдалмаған
бөлігін қалпында сақтап қалу үшін сол орынды тез анықтап, зақымдалмаған
жүйе бөлігінен бөліп алу қажет.
Оны орындайтын релелік қорғаныс болып табылады. Ол энергожүйенің барлық
элементтерінің қалпын үздіксіз бақылап, пайда болған зақымдану мен қалыпсыз
режимдерге жылдам әрекет етіп отырады.
Бұл дипломдық жоба АлЭС-1 ЖЭО 6110 кВ кернеулі генератор-трансформатор
блогының релелік қорғанысы және автоматикасы жобаланған.
АлЭС-1 ЖЭО, АлЭС-2 ЖЭО, АлЭС-3 ЖЭО және Алматы-500 (бұл жерде
энергожүйе ретінде қарастырылған) қорек көздерімен шектелген тұйық жүйе
берілген. Олар 110, 220 кВ электр жеткізу желілері (ЭЖЖ) арқылы байланысқан
(1 қосымша). Жоба мақсаты: АлЭС-1 ЖЭО-дағы генератор-трансформатор блогының
релелік қорғанысын жобалап, тиісті есептеулер жүргізу.
Сондай-ақ ұсынылып отырған дипломдық жобада стансаның ескі жабдықтарын
жаңамен алмастырып, олардың тиімділігін, сенімділігін қарастыратын боламыз.
Төртінші бөлімде релелік қорғаныстарға соңғы сандық терминалдарды
пайдаланып есептеу жүргіземіз, ал арнайы бөлімде электрэнергетика
жүйесіндегі жиіліктің өзгеру процессін талқылаймыз. Бұдан басқа
экономикалық, өміртіршілік қауіпсіздігі сияқты бөлімдерден тұратын бұл
дипломдық жоба міндетті талаптарға сай.
1 бөлім. Стансаның электрлік бөлігін жасау
Дипломдық жобаға белгілі мәліметтер
АлЭС-1 ЖЭО, АлЭС-2 ЖЭО, АлЭС-3 ЖЭО және Алматы-500 (бұл жерде
энергожүйе ретінде қарастырылған) қорек көздерімен шектелген тұйық жүйе
берілген. Олар 110, 220 кВ электр жеткізу желілері (ЭЖЖ) арқылы байланысқан
(1 қосымша). Жоба мақсаты: АлЭС-1 ЖЭО - дағы генератор-трансформатор
блогының релелік қорғанысын жобалап, тиісті есептеулер жүргізу.
1.1 кесте – АлЭС-1 ЖЭО:
Турбогенератор Трансформатор
Белгіленуі Қуаты, МВт Белгіленуі Қуаты, МВА
ТГ-1.1 60 ТР-1.1 80
ТГ-1.2 60 ТР-1.2 80
ТГ-1.3 25 ТР-1.3(4) 40 (40)
1.2 кесте – АлЭС-2 ЖЭО:
Турбогенератор Трансформатор
Белгіленуі Қуаты, МВт Белгіленуі Қуаты, МВА
ТГ-2.1 110 ТР-2.1 125
ТГ-2.2 110 ТР-2.2 125
ТГ-2.3 50 ТР-2.3 80
ТГ-2.4 80 ТР-2.4 125
ТГ-2.5 80 ТР-2.5 125
ТГ-2.6 80 ТР-2.6 125
1.3 кесте – АлЭС-3 ЖЭО:
Турбогенератор Трансформатор
Белгіленуі Қуаты, МВт Белгіленуі Қуаты, МВА
ТГ-3.1 41 ТР-3.1 80
ТГ-3.2 41 ТР-3.2 80
ТГ-3.3 41 ТР-3.3 80
ТГ-3.4 50 ТР-3.4 80
1.4 кесте – Желілер сипаттамасы:
110 кВ ЭЖЖ 220 кВ ЭЖЖ
Белгіленуі Ұзындығы, км Белгіленуі Ұзындығы, км
Ж-103 20,7 Ж-201 82,1
Ж-104 33,2 Ж-202 4
Ж-110 (111) 12 Ж-205 78,8
Ж-116 3 Ж-206 (207) 91,5
Ж-117 3,7 Ж-277 84,1
Ж-121 (122) 9 Ж-А-К 50,9
Ж-124 9,7 Ж-7-А-1 (2) 26,3
Ж-130 9,2
1.4 кестенің жалғасы
Ж-148 8,7
Ж-149 10,1
Ж-154 7,4
1.5 кесте – Қосалқы стансалар:
Атауы Трансформатордың Қуаты, МВА
белгіленуі
ҚС №7 АХБК АТ-1 (2) 125
ҚС №131 Гор. гигант АТ-3 (4) 125
ҚС 3-ЖЭО АТ-5 240
ҚС №130 Топливная ТР-4 (5) 25
1.1 Стансаның бас электрлік сұлбасы
Электр станса сұлбасы жөнінде жалпы мағлұмат
Энергетикалық жүйеде параллель жұмыс істейтін электр стансалары
өздерінің арналуымен ерекшеленеді. Біреулері, базистік, негізгі жүктемені
арқалайды, басқалары, шыңдық, максимал жүктеме мезетінде толық емес
тәулікте жұмыс атқарады, ал үшіншілері жылулық тұтынушылар (ЖЭО) анықтайтын
электрлік жүктемені арқалайды. Электр стансаларының әр түрлі арналуы,
жалғаулар саны бір болған кезде де, әр түрлі электр жалғаулар сұлбаларын
қолданудың тиімділігін анықтайды.
Электр стансаның жоғары кернеу шиналары, бірнеше электр стансаларын
параллельді жұмысқа біріктіре отырып, энергетикалық жүйенің түйіндік
нүктелері бола алады. Бұл жағдайда шиналар арқылы бір энергетикалық жүйеден
екіншісіне куат ағыны – қуат тасымалы жүреді [1, бет 387].
Құрылымдық электрлік сұлба жабдықтардың құрамына (генераторлар мен
трансформаторлар санына), әр түрлі кернеудегі тарату құрылғылары (ТҚ)
арасындағы жүктеме мен генераторлардың таралуына және осы ТҚ арасындағы
байланысқа тәуелді.
1. сурет – ЖЭО құрылымдық сұлбасы
1.1 суретте ЖЭО-ң құрылымдық сұлбалары көрсетілген. Егер ЖЭО U=6÷10 кВ
электр энергиясын тұтынушылар маңынна орналасса, онда генератор
кернеуіндегі тарату құрылғысы (ГРУ) болуы қажет. ГТҚ-на жалғанатын
генераторлар саны 6–10 кВ жүктемеге байланысты. 1.1 а суретте екі генератор
ГТҚ-на жалғанған, ал біреуі, ереже бойынша, қуаттырақ – жоғары кернеулі
тарату құрылғысына (ЖК ТҚ) қосылған. Осы ТҚ-на жалғанған 110–220 кВ желілер
энергетикалық жүйемен байланыстырады.
Егер ЖЭО жанында энергия сиымды өндіріс құрылыстары болса, онда оларды
35–110 кВ ӘЖ-мен қоректендіруге болады. Бұл жағдайда ЖЭО-да орта кернеулі
тарату құрылғысы (ОК ТҚ) қарастырылады (1.1 сурет, б). Әр түрлі кернеудегі
ТҚ арасындағы байланыс үш орамды трансформаторлардың немесе
автотрансформаторлардың көмегімен іске асады.
Аз жүктеме (6–10 кВ) кезінде генераторлық кернеуінде көлденең
байланысы жоқ жоғарлатқыш трансформатор мен генератордың блоктық қосылысын
алған тиімді. Ол ҚТ токтарын азайтып, 6–10 кВ тұтынушыларды қосу үшін
қымбат ГТҚ орнына жиынтықты ТҚ қолдануға мүмкіндік береді (1.1 сурет, в).
100–250 МВт қуатты энергия блоктары ЖК ТҚ жалғанады. Әдетте қазіргі қуатты
ЖЭО блокты сұлбалы болып келеді.
1.2 Жүйе элементтерінің кедергілерін анықтау
Жүйе элементтерінің реактивті кедергілерін есептегенде,
автотрансформаторлардың 110 кВ жағында реттелуші кернеудің минималды
мәнінде (UВмин=106,5 кВ) жүктеме астында трансформация коэффициентін реттеу
үшін ауыстырып қосқыштың көрсетуі ескеріледі.
Есептеуді салыстырмалы бірліктерте жүргіземіз. Базистік қуатты Sб=1000
МВА деп, ал базистік кернеуді Uб=230 кВ деп аламыз. Бұдан базистік ток
мәнін табамыз
(1-1)
Желілердің кедергілері 110 кВ кернеу үшін келесі формуламен
анықталады:
, (1-
2.1)
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
ал 220 кВ кернеу үшін:
. (1-2.2)
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
с.б.
1.6 кесте – Желі кедергілері
110 кВ кернеу 220 кВ кернеу
Белгіленуі Хж, с.б. Белгіленуі Хж, с.б.
Ж-103 0,73 Ж-201 0,621
Ж-104 1,171 Ж-202 0,03
Ж-110 (111) 0,423 Ж-205 0,596
Ж-116 0,106 Ж-206 (207) 0,692
Ж-117 0,13 Ж-277 0,636
Ж-121 (122) 0,317 Ж-А-К 0,385
Ж-124 0,342 Ж-7-А-1 (2) 0,2
Ж-130 0,324
Ж-148 0,307
Ж-149 0,356
Ж-154 0,261
Генераторлардың реактивті кедергілері келесі формуладан анықталады:
, (1-3)
мұнда, хd – қуаты 100 МВт дейін турбогенераторлар үшін хd=0,125
(Е*=1,08), ал 100-500 МВт үшін – хd=0,2 (Е*=1,13);
, (1-3.1)
мұнда, cosφ=0.8 – қуат коэффициенті, барлық генератор үшін бірдей.
1.7 кесте – Генераторлар кедергісі
Белгіленуі Қуаты, МВт ХГ, с.б.
ТГ-1.1 60 1,962
ТГ-1.2
ТГ-1.3 25 4,708
ТГ-2.1 110 1,712
ТГ-2.2
ТГ-3.1 41 2,87
ТГ-3.2
ТГ-3.3
ТГ-2.3 50 2,354
ТГ-3.4
ТГ-2.4 80 1,471
ТГ-2.5
ТГ-2.6
Алматы-500 энергожүйесінің кедергісі:
, (1-4)
мұнда, SКЗмин=1800 МВА, SКЗмакс=2000 МВА – жүйенің сәйкесінше минималды
және максималды қысқа тұйықталу қуаты. Сонда
с.б.
с.б.
Трансформаторлар кедергісі
Автотрансформатор АТ-1 (2, 3, 4) 220 кВ: АТДЦТН-125000220110
Sном=125 МВА; Uвн=230 кВ; Uсн=121 кВ; Uнн=11 кВ;
Uвскмакс=6,8%; Uвск=11%; Uвскмин=18,9%;
Uвнкмакс=Uвнк=Uвнкмин=31%;
Uснкмакс=20,1%; Uснк=19%; Uснкмин=20,3%;
UкВ=0,5(uкВС + uкВН – uкСН), %, (1-5.1)
UкС=0,5(uкВС + uкСН – uкВН), %, (1-5.2)
UкН=0,5(uкВН + uкСН – uкВС), %, (1-5.3)
(1-6.1)
(1-6.2)
(1-6.3)
мұнда, αмакс =1,12; αмин =0,88; αср =1 – сәйкесінше максимал, минимал және
қалыпты режимде реттелетін жағында кернеудің номинал мәннен салыстырмалы
ауытқуы.
1.8 кесте – Есептеу нәтижелері
Режим Uк, % Х, с.б.
Максимал UкВ 8,85 0,888
UкС 0 0
UкН 22,15 2,223
Қалыпты UкВ 15 0,92
UкС 0 0
UкН 19,5 1,56
Минимал UкВ 14,8 0,917
UкС 4,1 0,254
UкН 16,2 1,004
Автотрансформатор АТ-5 220 кВ: АТДЦТН-240000220110
Sном=240 МВА; Uвн=230 кВ; Uсн=121 кВ; Uнн=38,5 кВ;
Uвскмакс=7,1%; Uвск=11%; Uвскмин=20,9%;
Uвнкмакс=Uвнк=Uвнкмин=32%;
Uснкмакс=21,8%; Uснк=20%; Uснкмин=23%;
1.9 кесте – Есептеу нәтижелері
Режим Uк, % Х, с.б.
Максимал UкВ 8,65 0,452
UкС 0 0
UкН 23,35 1,22
Қалыпты UкВ 11,5 0,479
UкС 0 0
UкН 20,5 0,854
Минимал UкВ 14,95 0,482
UкС 5,95 0,192
UкН 17,05 0,55
Тарамдалған орамды трансформатор ТР-4 (5) 110 кВ: ТРДН-25000110
Sном=25 МВА; Uвн=115 кВ; Uнн=10,510,5 кВ;
Uкмакс=11,72%; Uк=10,5%; Uкмин=9,84%;
Трансформатор кедергісі келесі формуламен анықталады:
(1-7.1)
(1-7.2)
мұнда, αмакс =1,16; αмин =0,84; αср =1 – сәйкесінше максимал, минимал және
қалыпты режимде реттелетін жағында кернеудің номинал мәннен салыстырмалы
ауытқуы.
1.10 кесте – Есептеу нәтижелері
Режим Х, с.б.
Максимал хВ 0,788
хН1,2 11,04
Қалыпты хВ 0,525
хН1,2 7,35
Минимал хВ 0,347
хН1,2 4,86
ЖЭО-р-ң трансформаторлары: ТРДЦН-8000110
Sном=80 МВА; Uвн=115 кВ; Uнн=6,3 кВ;
Uкмакс=11,6%; Uк=10,5%; Uкмин=9,76%;
ТРДЦН-125000110
Sном=125 МВА; Uвн=115 кВ; Uнн=6,3 кВ;
Uкмакс=11,9%; Uк=10,5%; Uкмин=10,5%;
Трансформатор кедергісі келесі формуламен анықталады:
(1-8)
мұнда, αмакс =1,16; αмин =0,84; αср =1 – сәйкесінше максимал, минимал және
қалыпты режимде реттелетін жағында кернеудің номинал мәннен салыстырмалы
ауытқуы.
1.11 кесте – Есептеу нәтижелері
Режим Х, с.б. (80 МВА) Х, с.б. (125 МВА)
Максимал Хт 1,951 Хт 1,281
Қалыпты Хт 1,312 Хт 0,84
Минимал Хт 0,861 Хт 0,593
Үшорамды трансформатор: ТДТН-4000011035
Sном=40 МВА; Uвн=115 кВ; Uсн=38,5 кВ; Uнн=6,6 кВ;
Uвскмакс=11,56%; Uвск=10,5%; Uвскмин=9,52%;
Uснкмакс=Uснк=Uснкмин=6,5%;
Uвнкмакс=19,29%; Uвнк=17,5%; Uвнкмин=17,04%;
1.12 кесте – Есептеу нәтижелері
Режим Uк, % Х, с.б.
Максимал UкВ 12,175 4,096
UкС 0 0
UкН 7,115 2,393
Қалыпты UкВ 10,75 2,687
UкС 0 0
UкН 6,75 1,687
Минимал UкВ 10,03 1,817
UкС 0 0
UкН 7,01 1,236
1.3 Қажетті нүктелердегі ҚТ токтарын анықтау
ҚТ тоқтарын есептеу үшін орынбасу сұлбасын құрастырамыз және
"ELECTRONICS WORKBENCH" бағдарламасының көмегімен тоқтарды анықтаймыз.
Максимал режімде есептеу
1.2 сурет – К-1 нүктесінде ҚТ тогын анықтау
1.3 сурет – К-2 нүктесінде ҚТ тогын анықтау
1.4 сурет – К-3 нүктесінде ҚТ тогын анықтау
Минимал режім үшін есептеу
1.5 сурет – К-1 нүктесінде ҚТ тогын анықтау
1.6 сурет – К-2 нүктесінде ҚТ тогын анықтау
1.7 сурет – К-3 нүктесінде ҚТ тогын анықтау
Атаулы бірлікте қ.т. тогы
(1-9)
мұнда kт=UвUн – трансформация коэффициенті.
1.13 кесте – ҚТ токтары
Қ.т. Максималды режім Минималды режім
нүктесі
І*к, с.б. Ік, кА. І*к, с.б. Ік, кА
К-1 1,183 51,845 1,788 78,36
К-2 4,116 20,662 4,681 23,5
К-3 0,633 27,741 1,024 44,877
1.4 Жабдықтар мен коммутациялық аппараттарды таңдау
1.4.1 Шиналарды таңдау
Генератор жалғанған 6,3 кВ шиналарын таңдау
ПУЭ бойынша ТҚ шиналары токтың экономикалық тығыздығы бойынша
таңдалмайды, сондықтан рұқсат етілген ток бойынша анықтаймыз.
Генератор мен құрама шиналар тізбегінде ең үлкен ток
(1-10)
2(225х105х12,5) мм2, Ідоп.ном=10300 А (2х4880 мм2) қорап тәріздес қималы
алюминий шиналарын қабылдаймыз. Температураға түзету коэффициентін 0,94
ескерсек Ідоп. =10300∙0,94=9682 А Імax=9646 А.
Термиялық төзімділікке тексереміз. ҚТ тогының жылулық импульсі:
(1-11)
мұнда tотк=4 c; Ta=0.185 c.
Термиялық төзімділік бойынша минималды қима
(1-12)
мұнда С=91 А∙c12мм2 – тұрақты функция.
Механикалық төзімділікке тексереміз. Соққы тогы
(1-13)
мұнда kу.д=1,65 – соққы коэффициенті.
Кедергі моменті Wy0-y0=645 cм3. Фазалардың өзара әсерлесуінен шиналар
материалындағы қысым
(1-14)
мұнда а=0,8 м– фазалар арасындағы қашықтық; l=2 м– шиналық құрылыс
оқшауламаларының тіреулерінің арасындағы ұзындық. Сонда
110 кВ құрама шиналарын таңдау
(1-15)
.
АС-24032, q=240 мм2, d=21,6 мм, Ідоп=605 А.
Термиялық әсерге тексерілмейді, себебі шиналар ашық ауада жалаңаш
сыммен орындалған.
Тәждік шарттарға тексеру. Бастапқы критикалық кернеулік, кВсм,
(1-16)
мұнда m=0,82 – cым бетінің кедір-бұдырлығын есепке алушы коэффициент; ro –
cым радиусы.
Сымның айналасындағы кернеулік
(1-17)
мұнда Dср=1,26D – фаза сымдарының арасындағы орташа геометриялық қашықтық.
Тексеру шарты
;
Сонымен АС-24032 сымы тәж шарттары бойынша өтеді.
1.4.2 Желі сымдарын таңдау
Қорғалынатын Ж-116 110 кВ желі бойынша өтетін толық қуаттың мәні:
Желімен ағатын тоқ:
(1-18)
.
Аппаттық режимдегі тоғы:
Iа=2×Iр=2×262,432=524,864 A.
Токтың экономикалық тығыздығы бойынша сымның қимасын анықтаймыз:
(1-19)
мұндағы j=1,2 Амм2 токтың экономикалық тығыздығы Тм=3000-5000с кезіндегі
АС–185 Iдоп=510 А сымын таңдаймыз. Таңдалған сымды рұқсат етілген ток
бойынша тексереміз.
Есептелген тоқ бойынша: Iдоп=510 АIр=218,7 А
Аппаттық режимдегі тоқ: Iдоп ав=1,3xIдоп=1,3x510=663 AIав=524,864 A
1.4.3 Ажыратқыштарды таңдау
МЕМСТ 687-78 –қа сәйкес ажыратқыштар мына шарттар бойынша таңдалады.
мұндағы Uном – ажыратқыштың номинал кернеуі; Uсети.ном – желінің номинал
кернеуі; Iном – ажыратқыштың номинал тоғы; Iном.расч – номинал режимдегі
есептік тоқ; kn – ажыратқыштың мүмкін болатын жүктеменің нормаланған
коэффициенті; Iпрод..расч – ағымдық режимдегі есептелетін тоқ.
Осыдан кейін ажыратқыштың өшіру қабілеті мына шарт бойынша
тексеріледі.
мұндағы Iвкл – ажыратқыштың номинал қосылу тоғының периодты құраушысының
бастапқы әсерлік мәні (номинал қосылу тоғын ҚТ ең үлкен мәнінде
ажыратқыштың сенімді өшіру қабілеті деп түсіну керек); iвелI – номинал
қосылу тоғыың ең шыңы.
Содан соң өшірілудің симметриялық тоғы тексеріледі:
мұндағы Iоткл.ном – ажыратқыштың номинал сөндіру тоғы; IП.τ – ҚТ тоғының
периодты құраушысы, (ҚТ-ң бастапқы кезінде ажыратқыш түйіспелерінің тарау
тоғы).
ҚТ-ң апериодты құраушы тоғының мүмкін болу ажыратылуы келесі
қатынаспен анықталады:
(1-20)
мұндағы iaH0M – ажыратылудың апериодты құраушы тоғының номинал мәні; βнорм
– ажыратылу тоғындағы апериодты құраушының нормаланған пайыздық бөлігі;
iaτ - ҚТ тоғының апериодты құраушысы (ҚТ-ң бастапқы кезінде ажыратқыш
доғасөндіргіш түйіспелерінің тарау тоғы).
Егер Iоткл.ном Iп.τ, aл ia.HOM iaτ, болса, онда толық
тоқтардың шартты мәндерін салыстыру керек..
Сөндірудің есептік уақыты τ немесе tоткл өзіндік өшірілу уақытының
қосындысынан құралады: ажыратқыштың өзіндік өшірілу уақыты tс.в.откл мен
негізгі қорғаныстың 0,01-ге тең болатын мүмкін минимал әсер ету уақыты:
(1-21)
Ажыратқыштың электродинамикалық тұрақтылығы ҚТ-ң шектік өтпе тоғымен
тексеріледі:
мұндағы Iпр.скв – шектік өтпе тоғының периодты құраушысының бастапқы
әсерлік мәні; iпр.скв – шектік өтпе тоғының ең шыңы.
Термиялық тұрақтылыққа тексеру келесі түрде болады: Егер tоткл tтер
(көп кездесетін жағдай ), онда тексеру шарты:
мұндағы I тер – ажыратқыштың термиялық тұрақтылығының номинал тоғы; tтер
– термиялық тұрақтылығының нормаланған тоғының шектеулі рұқсат етілетін
уақыты; Вк – есептеу бойынша ҚТ тогының жылулық импульсі.
Әдетте,ажыратқыштың қайта қалпына келу параметрлері бойынша тексеру
жүргізілмейді, өйткені энергожүйелердің көпшілігнде ажыратқыштың
түйіспелеріндегі қайта қалпына келу кернеуі сынақ шарттарына сәйкес келеді.
Қайта қалпына келу кернеуінің жылдамдығын кВмкс тексеру қажеттілігі
туындайтын болса, онда ол тек әуелік ажыратқыштар үшін іске асырылады.
Генератор ажыратқышын таңдау
Режімнің есептік токтары:
Высоковольтный союз ЖАҚ зауыттары шығаратын МГГ-6 аз майлы генератор
ажыратқышын аламыз. Оның параметрлері кестеде көрсетілген.
1.14 кесте – Ажыратқыш параметрлері
Атауы МГГ-6
Номинал кернеу, кВ 6
Номинал ток, А 2000
Номинал ажырату тогы, кА 45
Өтпелі ҚТ тогы: - ең үлкен шың, кА 120
- термиялық төзім тогы (3 с), кА 45
ҚТ-ң соқтық тоғы
, (1-22)
мұндағы kуд=1,8 - соқтық коэффициенті.
.
ҚТ процессі басталу кезінде бірінші периодтағы ҚТ тоғының ең үлкен
әсерлік мәні:
(1-23)
Таңдалынған ажыратқышты сөндіру қабілетіне тексереміз:
Iдоп=45 кА Iуд=42 кА,
τ кезіндегі ҚТ тоғының апериодты құраушысы:
τ:=0.06 с; Iп0вн=27,741 кА; Та:=0.06 с;
, (1-24)
,
Таңдалған ажыратқышты электродинамикалық тұрақтылыққа тексереміз:
Iдин=45 кА i уд.=42 кА.
tоткл=0,06+0,645=0,705 сtrep=3 с болғандықтан, термиялық тұрақтылыққа
тексеру мына шартпен орындалады:
Та:=0.06 с; tоткл:=0.705 c; Iп0вн=27,741 кА; Iтер:=40 кА;
(1-25)
Ажыратқыш барлық шарттарды қанағаттандырады.
6 кВ секциялық вакуумдық РВС-6 ажыратқышын таңдаймыз.
1.15-кесте – Ажыратқыштың параметрлері
Атауы РВС-6
Uном, кВ 6
Iном, A 1250
I отк , кА 40
Жоғары кернеу 110 кВ-қа ажыратқыштарды таңдау
Желімен ағатын тоқ
.
Аппаттық режимдегі тоқ
Iа=2×Iр=2×0,262=0,524 кA.
Берілген мәндерге қарап ВГТ-110П*-402500У1 типті элегазды
ажратқыштарын таңдаймыз.
Ажыратқыштың параметрлері:
Uнom=110 кВ; IН0М=2000 А; IОТКЛ.Н0М=40 кА; Iдин=40 А;
Iдоп=40 кА; Iтер=4800 кА; tтер=3 сек; tс.в.откл=0,095 с;
βнорм=25%;
Сөндірудің есептік уақыты
ҚТ-ң соқтық тоғы:
,
мұндағы kуд=1,8 – соқтық коэффициенті; Iкз=2,215кА – ОК жағындағы үшфазалы
ҚТ тоғы.
.
ҚТ процессінің басталу кезінде бірінші периодтағы ҚТ тоғының ең үлкен
әсерлік мәні:
.
Таңдалған ажыратқышты сөндіру қабілетіне тексереміз:
Iдоп=40 кАIуд=31,2кА;
τ кезіндегі ҚТ тоғының апериодты құраушысы:
τ:=0.06 с; Iп0вн=2,215 кА; Та:=0.06с;
, болғандықтан, ажыратқышты сөндіру қабілетіне тексеру ҚТ
толық тоғы бойынша жүзеге асады. Сөндірудің толық тоғы:
Iп.τ.нн:=Iп.0.вн,
Iоткл.ном=40 кАIп.τ.вн=20,662 кА,
.
Таңдалған ажыратқышты электродинамикалық тұрақтылыққа тексереміз:
iдин=102 кА i уд.=52,6 кА.
tоткл=0,06+0,645=0,705 сtrep=3 с болғандықтан, жылулық тұрақтылыққа
тексеру мына шартпен орындалады:
Та:=0.06 с; tоткл:=0.705 c; Iп0вн=20,662 кА; Iтер:=40 кА;
Вк=326,6 кА2*с.
1.16-кесте. ВГТ-110П*-402500У1 типті элегазды ажратқыштың параметрлері
Ажыратқыштың параметрлері Есептелген мәндері
Uном, кВ 110 Uуст.ном, кВ 110
Iном, A 2000 Iраб.max, А 262
i дин , кА 102 iуд, кА 52,6
I дин , кА 40 Iкз∑, кА 20,662
I отк , кА 40 Inτ, кА 20,662
Iтер2 * tтер, кА2 *с4800 В, кА2*с 326,6
Ажыратқыш барлық шарттарды қанағаттандырады.
Секциялық ажыратқышты таңдайық ВГТ-110П*-402500У1
1.17-кесте. ВГТ-110П*-402500У1 типті секциялық ажыратқыштың параметрлері
Ажыратқыштың параметрлері Есептелген мәндері
Uном, кВ 110 U уст.ном, кВ 110
Iном, A 2000 Iраб.нб, кA 0,262
i дин , кА 102 i уд, кА 52,6
I дин , кА 40 I n,0, кА 20,662
I отк , кА 40 I n,τ, кА 20,662
Iтер2 * tтер, кА2 *с4800 В, кА2 • с 326,6
1.4.4 Жоғарғы кернеуге айырғышты таңдау
Айырғыштар мына шарттар бойынша таңдалады:
Әрбір кернеу сатысына сәйкес айырғыштарды таңдаймыз:
* 110кВ ортаңғы кернеуге РНД3-2-1101000У1 типті;
* 10кВ төменгі кернеуге РЛНД-1-101000-II-УХЛ1 типті.
Есептелген шарттарға байланысты әрбір кернеуге таңдалған айырғыштар
кестеде келтірілген
1.18-кесте. 110кВ жоғарғы кернеуге РНД3-2-1101000У1 типті айырғыштың
параметрлері
Айырғыштытың параметрлері Есептелген мәндері
Uном, кВ 110 U уст.ном, кВ 110
Iном, A 1000 Iраб.нб, A 262
i дин , кА 80 i уд, кА 52,6
Iтер2 * tтер, кА2 *с3969 В, кА2 • с 326,6
1.19-кесте. 10кВ төменгі кернеуге РЛНД-1-101000-II-УХЛ1 типті айырғыштың
параметрлері
Айырғыштытың параметрлері Есептелген мәндер
Uном, кВ 10 U уст.ном, кВ 10
Iном, A 1000 Iраб.нб, A 715
i дин , кА 85 i уд, кА 70,62
Iтер2 * tтер, кА2 1128 В, кА2 • с 588,77
*с
Айырғыштар барлық шарттарды қанағаттандырады.
1.4.5 Асқын кернеуді шектеушілерді таңдау
Қосалқы станса трансформаторын сыртқы және ішкі асқын кернеулерден
қорғау мақсатында ОПН орнатамыз.
Номиналдық кернеу бойынша:
ЖК (110 кВ) жағы: ОПН-II-11077 УХЛ1;
ТК (10 кВ) жағы: ОПН-II-1056 УХЛ1.
1.4.6 Тоқ трансформаторларын таңдаймыз
Келесі шарттар бойынша тоқ трансформаторларын таңдаймыз.
мұндағы кдин және ктер – термиялық және динамикалық тұрақтылыққа сәйкес тоқ
еселігі; Z2hOm – ТТ-ның екіншілік тізбегіндегі номинал кедергісі, берілген
дәлділік класына сәйкес жұмыспен қамтамасыз етеді, Ом; Z2pacч —екіншілік
тізбектің есептік кедергісі, Ом.
ТТ-ры дәлдік класты тағайындауға сәйкес таңдалады. Егер ТТ-на электр
энергиясының есептемелік санағыштар орнатылса, онда оның дәлдік класы 0,5-
тен кем болмауы керек. Ал тек щитты өлшегіш құрал қосылатын болса, онда
дәлдік классы 1 болса жеткілікті.
Өлшеуіш тоқ трансформаторларының параметрлерін және есептік мәндерді
кестелерге енгіземіз.
110 кВ кернеуіне ТФЗМ-110Б-III-У1-20005 типті өлшеуіш тоқ
трансформаторын таңдаймыз.
1.20 кесте – Жоғары кернеудегі өлшеуіш трансформаторлар
Параметры трансформаторов Расчётные значения
Uном, кВ 110 Uном.сети, кВ 110
Iном, A 2000 Iутяж, A 1317,4
Iскв, кА 212 Iуд.макс, кА 71,82
Iтер2 * tтер, кА2 13872 Вк, кА2 * с 2001,56
*с
Трансформатордың ішіне орнатылған тоқ трансформаторлары жоғарыда
көрсетілген шарттар бойынша таңдалынады.
Жоғары кернеу жағында ТВТ-110-III-20005:
1.21 кесте - Трансформатордың ішіне орнатылған тоқ трансформаторлары
Параметры трансформаторов Расчётные значения
Uном, кВ 110 Uном.сети, кВ 110
Iном, A 2000 Iутяж, A 1317,4
Iскв, кА 48 Iуд.макс, кА 71,82
Iтер2 * tтер, кА2 1875 Вк, кА2 * с 2001,56
*с
Төменгі кернеу жағына TBT-10-I-50005:
1.22-кесте. Трансформатордың ішіне орнатылған тоқ трансформаторлары
Трансформаторлардың параметрлері Есептелген мәндер
Uном, кВ 10 Uном.сети, кВ 10
Iном, A 5000 Iутяж, A 1083,6
Iскв, кА 140 Iуд.макс, кА 81,42
Iтер2 * tтер, кА2 2352 Вк, кА2 * с 1230,5
*с
1.4.7 Кернеу трансформаторларын таңдау
Өлшеуіш кернеу трансформаторлары келесі шарттар бойынша таңдалынады:
Uном≥Uуст.ном;
S2ном≥S2рас;
[2, таблица 5.13, бет 327] бойынша 220 кВ кернеуі үшін НКФ-220-58У1
типті, 110 кВ үшін НКФ-110-83У1 типті, 10 кВ үшін НТМИ-10-66УЗ типті
трансформаторын таңдаймыз.
2 бөлім. Генератор – трансформатор блоктарының қорғанысы
Қолданылатын қорғаныс түрлері
Энергиясы тұтынушыларға 110-750 кВ жоғары кернеулі желілер арқылы
берілетін қазіргі кездегі қуатты электр станцияларында блокты жалғау
сұлбалары қолданылады. Әдетте бір блокқа генератор және екі не үш орамды
трансформатор немесе автотрансформатор мен өзіндік қажеттер трансформаторы
(ӨҚТ) жалғанады.
Генераторлар мен ӨҚТ тізбектерінде қуаты 100 МВт-қа дейінгі блоктарда
ажыратқыштар орнатылуы мүмкін. Қуаты 100 МВт-тан жоғары блоктар үшін бұл
тізбектерде ажыратқыштар орнатылмайды. Сондай-ақ ажыратқыштары бар екі
генераторды екі тарамдалған орамасы бар бір трансформаторға қосу сұлбасын
қолданады. Блоктың 330-500 кВ жағында бір жарым бөлмелі сұлбалар, үшбұрыш,
көпбұрыш т.б. сұлбалары қолданылады, ал 110-220 кВ жағында қосарланған
айналмалы немесе айналмасыз шиналар жүйесін қолданады.
2.1 сурет - Блоктардың қарапайым сұлбалары
2.1 суретте блоктардың кейбір сұлбалары келтірілген. Қуаты 150, 200,
300, 500, 800 МВт блоктарды тек генератор, жоғарлатқыш трансформатор,
өзіндік қажеттер трансформаторы емес, сондай-ақ қазандық және турбина қылып
бір агрегатқа біріктіреді. Бұл блоктардың не электр бөлігінде, не жылулық
бөлігінде блоктың бір элементін (трансформатор, қазандық) басқа блоктың
ұқсас элементімен алмастыруға мүмкіндік беретін көлденең байланыстары жоқ.
Сондықтан блоктың бір элементі істен шықса, түгел блоктың жұмысы
тоқтатылады.
Осыған байланысты, генератордың, жоғарлатқыш трансформатордың, немесе
ӨҚТ-ң ішкі зақымдануларынан қорғаныс іске қосылғанда тек блоктың барлық
ажыратқыштары мен өріс сөндіру автоматтарының (ӨСА) ажыратылуы емес, сондай-
ақ технологиялық қорғаныстар тізбектері арқылы турбинаның тоқтатылуы және
қазандықтың сөндірілуі қарастырылады. Блокты ажыратқанда торапта сыртқы
қ.т.-дан қорғаныс іске қосылғанда блоктың жылулық бөлігінің бос жүріс
режиміне бір уақытта ауысуы қарастырылады. Себебі, бұл жағдайларда блоктың
торапқа тез қайта қосылу мүмкіндігі бар.
Бір блокқа жалғанған генераторларда, трансформаторларда,
автотрансформаторларда және желілерде олардың жеке-жеке жұмыс жасап тұрған
жағдайында қолданылатын қорғаныстар қарастырылады. Алайда, бұл
элементтердің бір блокқа жалғануы бөлек қорғаныстардың орындалуында кейбір
ерекшеліктерді тудырады. Блоктарды қорғаудың негізгі ерекшеліктеріне
тоқталайық.
Дифференциалды қорғаныс
1. Қуаты 100 МВт-қа дейінгі, генераторлық кернеуінде (21сур., а мен б)
ажыратқыштары жоқ блоктарда, әдетте, генератор мен трансформаторды
қамтитын жалпы бір дифференциалды қорғаныс орнатылады. Бұл қорғаныс
ЖК немесе ОК шиналарында үшфазалы қ.т. кезінде балансталмаған
токтардан, трансформаторлардың магниттелу тогының ырғуынан
шеттетілуі тиіс. Ал өзіндік қажеттерге (2.1 сурет, б) тармақталуы
бар кезде ӨҚТ-ң ТК-де үшфазалы қ.т.-дан қорғаныс токтарынан
шеттетіледі. Егер сезімталдық шарты бойынша бұл токтардан шеттетілу
мүмкін болмаса, онда ӨҚТ-ң ЖК жағында трансформация коэффициенті
генератордағыдай ТТ орнатылады, және қорғаныс ТТ-ң үш тобы бар
толық сұлба бойынша орындалады.
2. Қуаты 150 МВт және одан жоғары блоктар генераторларында, оның
ажыратқышы бар боса да, жоқ болса да ДЗТ-115 типті релесі бар,
тежеуі бар үшфазалы үшрелелі сезімтал дифференциалды қорғаныс
сұлбасы қолданылады.
ТТ-ң ток тізбектерінің қалыпты жұмыс істеуі бақылауға алынбайды.
Және де, генератор ажыратқышы болмаған жағдайда блоктың жалпы
дифференциалдық қорғанысын немесе ажыратқыш болған жағдайда жеке
трансформатордың дифференциалды қорғанысы қарастырылады.
Кернеудің жоғарлауынан қорғаныс
Бұл қорғанысты қуаты 150 МВт және одан жоғары генераторлары блоктарда
(генератор тізбегінде ажыратқыш болған жағдайда және болмаған жағдайда)
орнатады. Оның мақсаты – бос жүріс режимінде трансформаторлар мен
генераторларда кернеудің шамадан тыс көтерілуіне жол бермеу. Сондықтан, бұл
қорғаныс РТ-40Р типті ток релесімен бекітілген. Реле генератор мен
трансформатор тізбегінде ток жоғалған кезде қорғанысты іске қосады.
Қорғаныстың тағайыншамасы
t=3 c.
Блоктың генератор жағында жерге тұйықталудан қорғаныс
Блокты сұлбаларда генератордың, жоғарлатқыш трансформатордың ТК
орамасының, ӨҚТ-ң ЖК орамасының таратушы тораппен электрлік байланысы
болмайды. Ол дегеніміз генераторлық кернеуде жерге тұйықталудан қорғанысты
айтарлықтай қарапайымдатады. Қуаты 300 МВт және одан төмен генераторлардың
статор орамасының жерге тұйықталу сиымдылық тогы 5 А-ден аспайды. Одан
қуатты блоктар үшін, генераторлық кернеуде жерге тұйықталу тогы 5 А-ден
жоғары болған кезде, генератор бейтарабына доға сөндіруші орауыш орнату
арқылы бұл токты компенсациялау қолданылады.
Жерге тұйықталудан қорғаныс ретінде нөл реттік максималды кернеу
қорғанысы қолданылады. Генераторда ажыратқыш болған жағдайда (2.1 сурет, в
мен е) бұл қорғаныс генератордың шықпаларында және жеке жоғарлатқыш
трансформатордың ТК шықпаларында орнатылады.
Блоктың сыртқы симметриялы және симметриялы емес қ.т.-дан және
симметриялы және симметриялы емес асқын жүктемеден қорғанысы
1. Екі орамды трансформаторы бар блоктарда: а) ТК-ң фазааралық
кернеуіне қосылған (қорғаныс сезімталдығы жеткіліксіз кезде ЖК-ң
фазааралық кернеуіне қосылған) минималды кернеу іске қосуы бар бір
фазада максималды ток қорғанысы; б) кері реттік ток қорғанысы (а, б
пунктіндегі қорғаныстар ТТ-на генератордың нөлдік шықпалар жағынан
жалғанады); в) трансформатордың жерленген бейтарабына қосылатын ЖК
жағында нөл реттік бір сатылы ток қорғанысы қарастырылады.
2. Автотрансформаторлары бар блоктарда 1а және 1б пунктерінде
келтірілген қорғаныстардан басқа ОК мен ЖК жақтарында нөл реттік
екісатылы бағытталған қорғаныстар орнатылады. Олар ОК және ЖК
жақтарындағы ТТ-на жалғанады.
Бірінші саты – уақыт ұстамы бар нөл реттік токкесер, берілген
станцияның шиналарынан шығатын желілердің ұқсас қорғанысының бірінші
сатысымен үйлесімді; екінші саты – нөл реттік сезімтал ток қорғанысы,
көрсетілген желілердің ұқсас сезімтал қорғаныстарымен үйлесімді.
3. Үшорамалы трансформаторы бар блоктарда генератор жағында 1а және 1б
пунктерінде аталған қорғаныстар орнатылады; жерленген бейтарабы бар
ЖК жағында – 1в пунктіндегі қорғаныс. Бұдан басқа, ОК және ЖК
жақтарында бағытталған және бағытталмаған, фазааралық қ.т.-дан
қорғаныстар болуы мүмкін.
4. Жоғарлатқыш трансформатор мен статор орамаларын симметриялық асқын
жүктемеден қорғау уақыт ұстамы бар ток қорғанысы түрінде
орындалады. Ол асқын жүктеме болу мүмкіндігі жоғары жағында
фазалардың біріне қосылады.
2.1 Генератордың статор орамасының бір фазасы жерге тұйықталуынан
қорғаныстың тағайыншамасын таңдау
Генератордың статор орамасының бір фазасы жерге тұйықталуынан
қорғаныс (2.2 сурет, а) 1 нөл реттік максималды кернеу релесінің және 2
уақыт релесінің көмегімен орындалады. Кернеу релесі КТ орамасының
ажыратылған үшбұрышына жалғанады. КТ генератор шықпаларына орнатылған нөл
реттік кернеу фильтрі сұлбасы бойынша жалғанған (2.2 сурет, а).
2.2 сурет
Н0 кернеу релесінің іске қосылу кернеуі реленің қалыпты режимдегі және
блоктың ЖК жағында жерге қ.т. болған кездегі кернеуінен шеттетілуі тиіс.
Әдетте, шарттың екеуі де шамамен бірдей (генератордың фазалық кернеуінде
үшінші гармониктен шеттетілген кезде), сондықтан, реленің қалыпты режимде
кернеуден шеттетілуін тереңірек қарастырамыз:
а. Қалыпты режимде Н0 релесі Uнб балансталмаған кернеуден (КТ-ң
қателігінен) және U03 үшінші гармоника кернеуінен (генераторлардың фазалық
э.қ.к. қисығының синусоидалық формасының өзгеру себебінен) шеттетіледі:
(2-1)
мұнда
kн=1,5; kв=0,8 және nно=Uг.ф.ном(1003) болғанда (2-1) теңдеуінің
бірінші бөлігінің максималды мәні 9,4 В құрайды, сондықтан
Uс.р.макс=9,4+3=12,4 В.
Статор орамасының бір фазасының шықпаларында металл арқылы тұйықталу
болғанда, Н0 релесінің қыспақтарында нөл реттік кернеу
(2-2)
Бұл кернеу ұзақ уақыт ішінде орын алып тұратындықтан, Н0 релесін РН-
5360 типті аламыз. Ол Uр.длит=110 В кезінде Uс.р.мин=15 В минималды
тағайыншамада термиялық узақ уақыт сенімді.
Минималды тағайыншамасы 15 В РН-5360Д типті реле таңдап алдық. Бұл
қорғаныстың сезімділік коэффициенті (2-2) ескеріп статор орамасының
шықпаларында бір фаза жерге метал арқылы тұйықталған кезде
Kч=Uр.максUс.р.мин=10015=6,67.
Статор орамасының бір фазасының α орамдар бөлігі (бейтараптан бастап
есептегенде) жерге тұйықталса, генератордың нөл реттік кернеуі
U0г=αUг.ф.ном. (2-3)
(2-3) формуласы егер
болса, онда Н0 релесі әрекет етпейтінін, яғни қорғаныстың өлі аймағының бар
екенін көрсетеді.
Бұл қорғаныстың сезімталдығын жоғарлату үшін үшінші және жоғары
гармониктерден шеттетілген және 100 В кернеуге ұзақ термиялық төзімді реле
қажет.
Іске қосылу тағайыншамалары 4, 5, 6, 7, 8 В РНН-57 типті реле бар. Ол
үшінші гармоника кернеуінен шеттетілген (8 еседен жоғары қарай
дөрекіленеді) және 100 В кернеуге ұзақ термиялық төзімсіз, себебі барлық
жоғары гармониктерді өткізе береді. Бұл реленің 115В кернеуге термиялық
төзімділігі бар-жоғы 5 с. Практикада үшінші гармоникті фильтрді РНН-57
релесінде негізгі жиілікке орындалған және барлық жоғары гармониктерді
бекітетін фильтрге өзгертеді. Фильтрі өзгертілген реленің сезімділігі 5,5 В
және оның ұзақ термиялық төзімділігі 100 В.
Өзгертілген реленің тағайыншамасын жоғары гармониктерден шеттетілуін
ескере отырып 5,5 – 6 В деп алады.
Сондай-ақ екі реледен тұратын сұлбаны қолданады: бірі – тағайыншамасы
5-6 В РНН-57 типті, екіншісі – тағайыншамасы 20 В РН-5360-Д типті.
РН-5360-Д релесі өзінің ажыратушы контактісімен іске қосылған кезде
РНН-57 релесінің орама тізбегін айырады (РНН-57 релесін зақымданудан
сақтайды).
Берілген қорғаныстың орындалуында блоктардың ЖК және ОК тораптарында
жерге тұйықталудан қорғаныстардың әрекетінен шеттетілген уақыт ұстамы бар
болады. Өйткені жерге тұйықталу тогы 5 А-ден аз, қорғаныс белгіге әсер
етеді. Дегенмен көлденең дифференциалды қорғанысы бар блоктарда, және 500
МВт және одан жоғары қуатты блоктарда екі сатылы қорғанысты орнатуды
ұсынады: бірінші саты – 5-6 В тағайыншамасы бар РНН-57 релесінде
өзгертілген фильтрлі (1, 2-2 сур., а) саты, белгіге әсер етеді; екінші саты
(3 релесі, 2.2 сур., а) – тағайыншамасы (0,5-0,6)Uг.ф.ном [Uс.р.=50÷60 В]
РН-5360Д типті реле блокты ажыратуға әрекет етеді.
б. 2.2 б суретте блоктың толық орынбасу сұлбасы көрсетілген, ал 2.2 в
суретте – блоктың ЖК торабында жерге тұйықталу кезіндегі есептік орынбасу
сұлбасы.
Блок сұлбасында генератор ЖК торабымен трансформатоор орамаларының
арасындағы Ст.м.о. сиымдылық арқылы электрстатикалық индукцияның және
электрмагниттік индукцияның көмегімен байланысқан. Ст.м.о сиымдылығы келесі
жерге сиымдылықтардың қосындысымен бірнеше есе (шамамен 50-100 есе) аз: Сг
генератордың, Ст трансформатордың ТК орамасының және Сс трансформатор мен
генератор байланысының бөлігінің.
Егер ең нашар жағдай үшін Ст.м.о≈0,02 СΣ болса, онда
.
Бұл жағдай үшін генератор кернеуі
Бұл генератордағы кернеу айтарлықтай аз және Uок2-ң 1-2 %-ын ғана
құрайды. Сондықтан қалыпты режимде реледегі кернеуден шеттетілген Н0 таңдап
алынған тағайыншамасы, сондай-ақ ЖК торабында жерге қ.т.-дан шеттетілуді
қамтамасыз етеді.
2.2 Блоктағы жоғарлатқыш трансформатордың ТК жағында жерге
тұйықталудан қорғаныс түрін таңдау
Генераторды ажырату режимінде (2.1сур., в және е) трансформатордың
немесе автотрансформатордың ТК жағында оқшауламаны бақылау үшін уақыт
ұстамы бар (Н0 1,2 релесі, 2.2 сур., а) белгіге әсер ететін максималды нөл
реттік кернеу қорғанысы қолданылады. Бұл қорғаныс трансформатордың
(автотрансформатордың) ТК шықпаларында орнатылған КТ-на жалғанады. 1Н0
релесі минималды іске қосылу кернеуі Uс.р.мин=15 В термиялық төзімді РН-
5360Д типті алынады. Берілген тағайыншамада реле блоктың ЖК торабында
жерге қ.т. болған кезде және қалыпты режимде оның қысқыштарындағы кернеуден
шеттетілген. Тағайыншамасы 4-8 В, 100 В кернеуге ұзақ уақыт термиялық
төзімді, жоғары гармониктерден шеттетілген кернеу релесі шығарылса, РН-
5360Д (тағайыншамасы 5-6 В) релесінің орнына қолдануға болады.
2.3 Блок трансформаторының ТК шиналарында қ.т.-дан қорғаныс түрін
таңдау
Генератор тізбегінде ажыратқыш сөндірулі болған режимде блок
трансформаторының ТК шиналарында қ.т.-дан қорғаныс үшін нөл реттік
кернеуден іске қосуы бар минималды кернеу қорғанысын қолданып келген (2.3
сурет).
2.3 сурет. Блок ТК шиналарының қорғанысының қарапайым сұлбасы.
Үш РН-54160 типті минималды кернеу релесі жұлдызша жалғанған КТ-ң
екіншілік орамаларының фазааралық кернеуіне қосылады. РН-5360Д типті
максималды кернеу релесі ажыратылған үшбұрышша жалғанған КТ-ң екіншілік
орамалары тізбегіне қосылады. КТ екіншілік тізбектердің жұрыс жұмысын
бақылауы бар және бұл жағында сақтандырғыштары жоқ ТК орамдары шықпаларында
орнатылады. Берілген сұлба ТК шиналарының орнына фаза арасындағы қ.т.
әрқашан жерге тұйықталумен бірге жүретін жиынтықты ток өткізгіштерін
пайдаланған кезде қолданылады.
РН-54160 және РН-5360Д релелерінің тағайыншамасы – 40 В. Қорғаныстың
уақыт ұстамы блоктың жылдам әрекет етуші қорғаныстарымен үйлесімділік шарты
бойынша 0,5 с тең деп алынады. РН-5360Д релесі жиынтықты ток өткізгіштер
бар кезде кері реттік қорғаныстың бірінші сатысы үшін іске қосу ретінде
қолданылуы мүмкін.
Токтар айырымына қосылған бұл қорғаныстың іске қосылу тогы
трансформатордың номиналды тогынан келесі формула бойынша шеттетіледі
Iс.з.=kнIт.номkв.
Реленің іске қосылу тогы Iс.р.=Iс.з.nт.
Сезімділік коэффициенті блоктың генераторы ажыратулы және
трансформатордың ТК шықпаларында екі фазалы қ.т. болған кезде келесідей
анықталады
kч =Iк(2) Iс.з.,
мұнда Iк(2) – қорғаныс орнатылған фазадағы біріншілік ток.
Уақыт ұстамы блокқа жалғанған, жұмыс істеп тұрған өзіндік қажеттер
трансформаторының ЖК жағындағы резервтік қорғаныстан бір саты жоғары
алынады.
2.4 Генераторды тежеуі бар блоктың дифференциалды қорғанысын есептеу
Ішкі қ.т.-рдан сезімтал дифференциалдық ток қорғанысын қолданамыз.
Жоғары сезімталдықты қамтамасыз ету мақсатында қорғаныс ДЗТ-115
типті, тежеуіш сипаттамасы бар релемен іске асады. Бұл реленің бір тежеуіш
орамасы (орамдары штепсельді колодкаға кететін) және бір жұмыс орамасы
(орам саны ωраб=144 және шығарылған орта ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz