ЖШС «М-Комбикорм»
Кіріспе 7
1. Әдебиетке шолу. 9
1.1. Сапа менеджмент жүйесінің енгізудегі әлемдік тәжірибе. 9
1.2. Сапа менеджментi жүйесiнiң моделi. 14
2. Негiзгi бөлiм. 15
2.1.Нормативтiк сiлтемелер 15
2.2. Терминология 17
2.3. ҚР СТ ИСО 9001:2001. Бойынша СМЖ өндiрудегi жалпы ережелер.
18
3. Зерттеу әдістемелігі мен материалдары. 25
3.1. ЖШС «М.Комбикорм» сипаттамасы. 25
3.2. ЖШС «М.Комбикорм» сапа менеджментi жүйесiн енгiзу. 27
3.2.1. Сапа аумағындағы саясаты. 27
3.2.2 Басшылық тарапынан талдау. 29
3.2.3 Ресурстар менеджментi. 32
3.2.4 Өнімнің өмірлік циклінің негізгі кезеңдеріне қойылатын талаптар.
40
3.2.4.1. Шикiзатқа қойылатын жалпы талаптар. 40
3.2.4.2. Құрама жем өндiру технологиясы. 56
3.2.4.3. Дайын өнiмдi сынау. 62
3.2.4.4. Тасымалдау және сақтау. 70
3.3 Өндірістің сапа менеджменті жүйесін сертификаттау. 70
3.4 Өлшеу, талдау және түзетуші әрекет. 74
4. Экономикалық тиімділік 75
4.1Сапа бойынша кәсiпорын қызметiн бағалау 75
5. Еңбектi қорғау 78
Қорытынды 82
Қолданылған әдебиеттер тiзiмi.
83
1. Әдебиетке шолу. 9
1.1. Сапа менеджмент жүйесінің енгізудегі әлемдік тәжірибе. 9
1.2. Сапа менеджментi жүйесiнiң моделi. 14
2. Негiзгi бөлiм. 15
2.1.Нормативтiк сiлтемелер 15
2.2. Терминология 17
2.3. ҚР СТ ИСО 9001:2001. Бойынша СМЖ өндiрудегi жалпы ережелер.
18
3. Зерттеу әдістемелігі мен материалдары. 25
3.1. ЖШС «М.Комбикорм» сипаттамасы. 25
3.2. ЖШС «М.Комбикорм» сапа менеджментi жүйесiн енгiзу. 27
3.2.1. Сапа аумағындағы саясаты. 27
3.2.2 Басшылық тарапынан талдау. 29
3.2.3 Ресурстар менеджментi. 32
3.2.4 Өнімнің өмірлік циклінің негізгі кезеңдеріне қойылатын талаптар.
40
3.2.4.1. Шикiзатқа қойылатын жалпы талаптар. 40
3.2.4.2. Құрама жем өндiру технологиясы. 56
3.2.4.3. Дайын өнiмдi сынау. 62
3.2.4.4. Тасымалдау және сақтау. 70
3.3 Өндірістің сапа менеджменті жүйесін сертификаттау. 70
3.4 Өлшеу, талдау және түзетуші әрекет. 74
4. Экономикалық тиімділік 75
4.1Сапа бойынша кәсiпорын қызметiн бағалау 75
5. Еңбектi қорғау 78
Қорытынды 82
Қолданылған әдебиеттер тiзiмi.
83
Қандай да болмасын бiр затты ала отырып, оның сапасын бағалап, бiздiң күтулерiмiздi ақтай ала ма әлде жоқ па деген сұрақ ойымызда туады.
Тұтынушылар сапа деген ұғымды, оның сыртқы түрiн, қолайлылығын, экономикалық тиiмдiлiгiн түсiнедi.
Қандай да бiр өнiмнiң бекiтiлген талаптарға сәйкестiгi (нормативтi және техникалық құжаттарға, келiсiм шартқа, тұтынушы талабына) және пайдалану үшiн болжамды жарамдылығы өнiм сапасының критерийлерi болып табылады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты кәсіпорынды зерттеп түсіну, өндіріске сапа жүйесін енгізу, және өндірістің экономикалық тиімділігін есептеп, арттыру.
Мемлекетаралық стандарттарда “өнiм сапасы” деген терминге мыныдай анықтама берiлген: “өнiм сапасы” – оның арналуына сәйкес белгiлi қажеттiлiктердi қанағаттандыруға жарамдылығын айқындайтын қасиеттерiнiң жиынтығы.
Өнiм сапасы бұл тарихи категория. Өндiрiс күшiнiң өркендеу ауқымы мен деңгейi жоғарылаған сайын ғылым мен техниканың жаңа жетiстiктерiн пайдалана отырып, шығын көлемiн азайту арқылы, өнiм сапасына тұтынушы тарапынан қойылатын жоғарғы талаптарды қанағаттандыруға қолайлы мүмкiндiктер туындайды.
Халықаралық стандартқа келтiрiлген терминологияға сәйкес, сапа – бұл объектiнiң белгiленген және болжамды қажеттiлiгiн қамтамасыз ету мүмкiндiгiне қатысты қасиеттер мен сипаттамалар жиынтығы.
Бұл екi анықтамада өндiрушiлердi жалпы қоғам, соның iшiнде жеке тұтынушылардың белгiлi бiр қажеттiлiктерiн қанағаттандарарлықтай өнiмдi шығаруға және дайындауға және сапасын жоғарылату бойынша жұмыстарды ұйымдастыруға бағыттайды.
Тұтынушылар сапа деген ұғымды, оның сыртқы түрiн, қолайлылығын, экономикалық тиiмдiлiгiн түсiнедi.
Қандай да бiр өнiмнiң бекiтiлген талаптарға сәйкестiгi (нормативтi және техникалық құжаттарға, келiсiм шартқа, тұтынушы талабына) және пайдалану үшiн болжамды жарамдылығы өнiм сапасының критерийлерi болып табылады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты кәсіпорынды зерттеп түсіну, өндіріске сапа жүйесін енгізу, және өндірістің экономикалық тиімділігін есептеп, арттыру.
Мемлекетаралық стандарттарда “өнiм сапасы” деген терминге мыныдай анықтама берiлген: “өнiм сапасы” – оның арналуына сәйкес белгiлi қажеттiлiктердi қанағаттандыруға жарамдылығын айқындайтын қасиеттерiнiң жиынтығы.
Өнiм сапасы бұл тарихи категория. Өндiрiс күшiнiң өркендеу ауқымы мен деңгейi жоғарылаған сайын ғылым мен техниканың жаңа жетiстiктерiн пайдалана отырып, шығын көлемiн азайту арқылы, өнiм сапасына тұтынушы тарапынан қойылатын жоғарғы талаптарды қанағаттандыруға қолайлы мүмкiндiктер туындайды.
Халықаралық стандартқа келтiрiлген терминологияға сәйкес, сапа – бұл объектiнiң белгiленген және болжамды қажеттiлiгiн қамтамасыз ету мүмкiндiгiне қатысты қасиеттер мен сипаттамалар жиынтығы.
Бұл екi анықтамада өндiрушiлердi жалпы қоғам, соның iшiнде жеке тұтынушылардың белгiлi бiр қажеттiлiктерiн қанағаттандарарлықтай өнiмдi шығаруға және дайындауға және сапасын жоғарылату бойынша жұмыстарды ұйымдастыруға бағыттайды.
1. Основы стандартизации, метрологии, сертификации и менеджмента качества. Алматы. Казахстанская ассоциация маркетинга 2003г
2. И Гиссин Управление качеством продукции Ростов-на-Дону
3. Феникс 2000г.
4. К.Акишев, Г.Т Дарибаева Стандарттау, метрология және сертификаттауды қоғамдық тамақтандыру саласында қолдану. Астана-2003г
5. Качество и безопасность сельскохозяйственной пищевой продукции. Под редакцией доктора биологических наук,профессора А.К Смагулова Алматы-2002г
6. В.А Никитин, В.В Фиолончева Управление качеством на базе стандартов ИСО 9000-2000 Питер 2004г
7. Г.Д Крылова Основы стандартизации, сертификации и метрологии Москва Юнити 2000г
8. И.М Лифиц Основы стандартизации, сертификации и метрологии Москва Юрайт 2000гМЕМСТ Р ИСО 9000-2001 Сапа менеджменті жүйесі. Негізгі ережелер мен сөздік.
9. «Құс шаруашылығы» А.Б. Таңатаров, Ш.Ә. Әлпейісов, С.Л. Дабажанова
10. «Мал шаруашылығы өнімдерінің технологиясы» О. Мұстафин, Б. Барақбаев
11. «Кормление птицы» Справочник В.Н. Агеев, И.А. Егоров, Т.М. Околелова, П.Н. Паньков.
12. «Кормление сельскохозяйственных животных» В.Н. Баянов, В.К. Менькин.
13. «Правила организации и ведения технологического процесса производства продукции комбикормовой промышленности» часть2, Всесоюзное научно-производственное обьединение «Комбикорм» Разработано: И.П. Дьяков
14. «Нормы и рационы кормления сельскохозяйственных животных» А.П Калашников, Н.И. Клейменов, В.Н. Баканов, и др.
15. «Технология безотходного производства в птицеводстве»
a. В.И. Малофеев
16. «Кормопроизводство» Н.И. Можаев, И.П. Копытин
17. «Машины и оборудования для птицеводства» А.А. Кива, Ю.Н. Сухарев, В.М. Лукьянов
18. «Производство мяса бройлеров» А.Г. Ключковский, В.Ю. Шпекторов
19. «Справочник зоотехника» А.П. Калашников, О.К. Смирнов
20. ҚР СТ ИСО 9000 – 2001 Сапа менеджментi жүйесi. Негiзгi ережелер және сөздiк.
21. ҚР СТ ИСО 9001 – 2001 Сапа менеджментi жүйесi. Талаптар.
22. ҚР СТ ИСО 9004 – 2001 Сапа менеджментi жүйесi. Қызметтi жақсарту бойынша ұсыныстар.
23. ҚР СТ ИСО 100 11 – 1 – 2001 Сапа жүйесiн тексеру бойынша басқарушы жарлықтар. 1-бөлiм. Тексеру.
24. МЕСТ 12770-73 Сұлы.
25. МЕСТ 016367-86. Құс өңдейтін өнеркәсіп. Терминдер мен анықтамалар.
26. МЕСТ 18221-72 Жұмыртқалағыш, балапандарға және бройлерлерге арналған толық рационды құрама жем.
27. МЕСТ 18221-72 Күркетауық пен балапандарына арналған толық рационды құрама жем.
28. МЕСТ 3040-55 Ылғалдылығын анықтау.
29. МЕСТ 10839-64 Үлгі іріктеу мен өлшеулерді алу.
30. МЕСТ 10967-75 Түсі мен иісін анықтау.
31. МЕСТ 10939-64 Ластануын және майда дәндердің өтуін анықтау.
32. МЕСТ 10940-64 Типтік құрамын анықтау.
33. МЕСТ 10987-76 Шыны мөлдірлігін анықтау.
34. МЕСТ 13586.1-68 Желімшенің санын және сапасын анықтау.
2. И Гиссин Управление качеством продукции Ростов-на-Дону
3. Феникс 2000г.
4. К.Акишев, Г.Т Дарибаева Стандарттау, метрология және сертификаттауды қоғамдық тамақтандыру саласында қолдану. Астана-2003г
5. Качество и безопасность сельскохозяйственной пищевой продукции. Под редакцией доктора биологических наук,профессора А.К Смагулова Алматы-2002г
6. В.А Никитин, В.В Фиолончева Управление качеством на базе стандартов ИСО 9000-2000 Питер 2004г
7. Г.Д Крылова Основы стандартизации, сертификации и метрологии Москва Юнити 2000г
8. И.М Лифиц Основы стандартизации, сертификации и метрологии Москва Юрайт 2000гМЕМСТ Р ИСО 9000-2001 Сапа менеджменті жүйесі. Негізгі ережелер мен сөздік.
9. «Құс шаруашылығы» А.Б. Таңатаров, Ш.Ә. Әлпейісов, С.Л. Дабажанова
10. «Мал шаруашылығы өнімдерінің технологиясы» О. Мұстафин, Б. Барақбаев
11. «Кормление птицы» Справочник В.Н. Агеев, И.А. Егоров, Т.М. Околелова, П.Н. Паньков.
12. «Кормление сельскохозяйственных животных» В.Н. Баянов, В.К. Менькин.
13. «Правила организации и ведения технологического процесса производства продукции комбикормовой промышленности» часть2, Всесоюзное научно-производственное обьединение «Комбикорм» Разработано: И.П. Дьяков
14. «Нормы и рационы кормления сельскохозяйственных животных» А.П Калашников, Н.И. Клейменов, В.Н. Баканов, и др.
15. «Технология безотходного производства в птицеводстве»
a. В.И. Малофеев
16. «Кормопроизводство» Н.И. Можаев, И.П. Копытин
17. «Машины и оборудования для птицеводства» А.А. Кива, Ю.Н. Сухарев, В.М. Лукьянов
18. «Производство мяса бройлеров» А.Г. Ключковский, В.Ю. Шпекторов
19. «Справочник зоотехника» А.П. Калашников, О.К. Смирнов
20. ҚР СТ ИСО 9000 – 2001 Сапа менеджментi жүйесi. Негiзгi ережелер және сөздiк.
21. ҚР СТ ИСО 9001 – 2001 Сапа менеджментi жүйесi. Талаптар.
22. ҚР СТ ИСО 9004 – 2001 Сапа менеджментi жүйесi. Қызметтi жақсарту бойынша ұсыныстар.
23. ҚР СТ ИСО 100 11 – 1 – 2001 Сапа жүйесiн тексеру бойынша басқарушы жарлықтар. 1-бөлiм. Тексеру.
24. МЕСТ 12770-73 Сұлы.
25. МЕСТ 016367-86. Құс өңдейтін өнеркәсіп. Терминдер мен анықтамалар.
26. МЕСТ 18221-72 Жұмыртқалағыш, балапандарға және бройлерлерге арналған толық рационды құрама жем.
27. МЕСТ 18221-72 Күркетауық пен балапандарына арналған толық рационды құрама жем.
28. МЕСТ 3040-55 Ылғалдылығын анықтау.
29. МЕСТ 10839-64 Үлгі іріктеу мен өлшеулерді алу.
30. МЕСТ 10967-75 Түсі мен иісін анықтау.
31. МЕСТ 10939-64 Ластануын және майда дәндердің өтуін анықтау.
32. МЕСТ 10940-64 Типтік құрамын анықтау.
33. МЕСТ 10987-76 Шыны мөлдірлігін анықтау.
34. МЕСТ 13586.1-68 Желімшенің санын және сапасын анықтау.
Пән: Ет, сүт, шарап өнімдері
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 65 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 65 бет
Таңдаулыға:
Мазмұны
бет
Кіріспе 7
1. Әдебиетке шолу. 9
1.1. Сапа менеджмент жүйесінің енгізудегі әлемдік тәжірибе.9
1.2. Сапа менеджментi жүйесiнiң моделi. 14
2. Негiзгi бөлiм. 15
2.1.Нормативтiк сiлтемелер 15
2.2. Терминология 17
2.3. ҚР СТ ИСО 9001:2001. Бойынша СМЖ өндiрудегi жалпы
ережелер. 18
3. Зерттеу әдістемелігі мен материалдары. 25
3.1. ЖШС М-Комбикорм сипаттамасы. 25
3.2. ЖШС М-Комбикорм сапа менеджментi жүйесiн енгiзу. 27
3.2.1. Сапа аумағындағы саясаты. 27
3.2.2 Басшылық тарапынан талдау. 29
3.2.3 Ресурстар менеджментi. 32
3.2.4 Өнімнің өмірлік циклінің негізгі кезеңдеріне
қойылатын талаптар. 40
3.2.4.1. Шикiзатқа қойылатын жалпы талаптар. 40
3.2.4.2. Құрама жем өндiру технологиясы. 56
3.2.4.3. Дайын өнiмдi сынау. 62
3.2.4.4. Тасымалдау және сақтау. 70
3.3 Өндірістің сапа менеджменті жүйесін сертификаттау. 70
3.4 Өлшеу, талдау және түзетуші әрекет. 74
4. Экономикалық тиімділік 75
4.1Сапа бойынша кәсiпорын қызметiн бағалау 75
5. Еңбектi қорғау 78
Қорытынды 82
Қолданылған әдебиеттер тiзiмi. 83
Кiрiспе
Қандай да болмасын бiр затты ала отырып, оның сапасын бағалап, бiздiң
күтулерiмiздi ақтай ала ма әлде жоқ па деген сұрақ ойымызда туады.
Тұтынушылар сапа деген ұғымды, оның сыртқы түрiн, қолайлылығын,
экономикалық тиiмдiлiгiн түсiнедi.
Қандай да бiр өнiмнiң бекiтiлген талаптарға сәйкестiгi (нормативтi
және техникалық құжаттарға, келiсiм шартқа, тұтынушы талабына) және
пайдалану үшiн болжамды жарамдылығы өнiм сапасының критерийлерi болып
табылады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты кәсіпорынды зерттеп түсіну, өндіріске сапа
жүйесін енгізу, және өндірістің экономикалық тиімділігін есептеп, арттыру.
Мемлекетаралық стандарттарда “өнiм сапасы” деген терминге мыныдай
анықтама берiлген: “өнiм сапасы” – оның арналуына сәйкес белгiлi
қажеттiлiктердi қанағаттандыруға жарамдылығын айқындайтын қасиеттерiнiң
жиынтығы.
Өнiм сапасы бұл тарихи категория. Өндiрiс күшiнiң өркендеу ауқымы мен
деңгейi жоғарылаған сайын ғылым мен техниканың жаңа жетiстiктерiн пайдалана
отырып, шығын көлемiн азайту арқылы, өнiм сапасына тұтынушы тарапынан
қойылатын жоғарғы талаптарды қанағаттандыруға қолайлы мүмкiндiктер
туындайды.
Халықаралық стандартқа келтiрiлген терминологияға сәйкес, сапа – бұл
объектiнiң белгiленген және болжамды қажеттiлiгiн қамтамасыз ету
мүмкiндiгiне қатысты қасиеттер мен сипаттамалар жиынтығы.
Бұл екi анықтамада өндiрушiлердi жалпы қоғам, соның iшiнде жеке
тұтынушылардың белгiлi бiр қажеттiлiктерiн қанағаттандарарлықтай өнiмдi
шығаруға және дайындауға және сапасын жоғарылату бойынша жұмыстарды
ұйымдастыруға бағыттайды.
Осылайша, сапа тапсырыс берушiнiң немес тұтынушының қажеттiлiктерiн
қанағаттандырудан басталады.
Философиялық көзқараспен трактатталатын “сапа” терминiнiң басқа да
анықтамаларын жиi естуге болады:
сапа – бұл тұтынушының өнiмге және қызмет көрсетуге қанағаттануы;
сапа – пайдалануға жарамдылық;
сапа – өнiмнiң талапқа сәйкестiгi;
сапа – прогреске жетелейтiн үрдiс.
Дамушы нарық қатынастарында өнiм сапасының ең басты көсеткiшi оның
бәсекелестiк қабiлеттiлiгi болып табылады. Кәсiпорынның тауарлы белгiсiнiң
дамуы сапаға байланысты болады: сапаның жоғалуы сатып алушылардың жоғалуына
және нарықтан шығуына әкелiп соғады. Сапасыз өнiм шығаруда кәсiпорын
тiкелей шығындарға ұшырайды.
Сапа нарық үшiн күресте маңызды құрал бола отырып, тауардың
бәсекелестiк қабiлетiлiгiн қамтамасыз етедi. Сапа туралы көзқарас үнемi
өзгерiп отырады. Тұтынушы бiр жыл бұрын қанағаттандырып отырған сапа,
келесi жылы оның талабына жауап бере алмайды. Қоғам дамуының әр сатысында
сапаға қойылатын талаптар жоғарылай түсуде. Бұрында сапа тек ақаулардың
жоқтығымен айқындалса, қазiр сапа туралы кең көлемдегi түсiнiкте сөйлейдi.
Сапа бәсекелестiк қабiлеттiктiң ең жоғары көрсеткiшi ретiнде отандық
экономиканың тұрақты деңгейiнiң және оның дүние жүзiлiк нарыққа көшуiне
басты маңызды факторы болып табылады.
Тек сапаның жоғарғы деңгейiне жеткенде ғана Қазақстан өзiнiң
стратегиялық мақсатын орындай алады, яғни әлемдiк қауымдастыққа шикiзат
берушi тұрғыдан емес алдағы қатардағы жоғарғы технологиялық деңгейдегi,
дамыған ел қатарына кiру.
Бүгiнгi күнi сапа – бұл кәсiпорынның экономикалық жетiстiгi, ал қоғам
үшiн дұрыс экономика, әлемдiк қауымдастықта беделдi орын.
Дәл қазiргi уақытта сапаны басқару, сапа менеджментi жүйесi деген
ұғымдар кең қолданысқа ие. Бұл дегенiмiз сапаны нарық талабына сәйкес
дамытып, жақсартып отыру.
Сапа менеджментi жүйесiнiң негiзiн салған Тейлор. Ол СМЖ 1905 жылы
әзiрлеп, ал 1920-1950 жылдары жалпы менеджменттiң негiзi болған. Кейiн келе
жаңа концепциялар TQM және QS 9000 TQC пайда болды.
1.Әдебиетке шолу
1.1. Сапа менеджмент жүйесінің енгізудегі әлемдік тәжірибе.
Сапа менеджментi жүйесiнiң теорияларының негiзiн салушыларының бiрi
Э.Деминг өнiмнiң төменгi сапасының негiзгi себептерi арнайы (6%) және
жүйелi (94%) деп бөлуге болатынын бекiттi. Осыған негiзделе отырып жүйелi
себептердi жоя отырып, қана өнiм сапасын жоғарылатуға болатындығы туралы
қорытынды жасалды. Мұндай мәселенi шешуге тек қана арнайы сапа менеджментi
жүйелерi кепiлдiк бере алады.
Сапа менеджментi жүйесi өнiмнiң өмiрлiк кезеңiнiң барлық сатысын
қамтиды. Сондықтан да сапа менеджментi жүйесi кәсiпорынды басқару жүйесiнiң
ажырамастай бөлiгi ретiнде қарастырылады. Кәсiпорында сапа менеджментi
жүйесiнде сапа аумағындағы саясатқа қызмет аспектiлерiнiң және басқа да
бағыттардың арасында мәндi рөл берiледi. Сапа жүйесi осы саясаттың таралу
құралы болып табылады.
Халықаралық деңгейде сапа менеджментi жүйесiнiң негiзi болып ИСО 9000
сериялы стандарттары табылады. Бұны 1987 жылы АҚШ, Канада және ФРГ
қатысуымен стандарттау бойынша Халықаралық ұйымның техникалық комитетi
әзiрлеген болатын. Алғашқы ИСО 9000 сериялы халықаралық стандарттар өнiмнiң
сапасын қамтамасыз ету жүйелерiне талаптар бекiттi. Сонымен бiрге сапаны
қамтамасыз ету аумағындағы терминдер мен анықтамалардың үштиптiк сөздiгi
әзiрлендi, яғни ИСО 8402 халықаралық стандарты.
ИСО 9000 екiншi сериясы 1994 жылы және үшiншi 2000 жылы қабылданған
болатын. [1]
ИСО 9000 халықаралық стандарты әмбебап болып табылады. Яғни, ол кез-
келген салада қолданылады. Сондықтан да айта кету керек, ИСО 9000
халықаралық стандарты жария болғаннан кейiн әртүрлi қызмет салаларында
үлкен қолданысқа және мойындауға ие болды.
Бүгiнгi таңда ИСО 9000-9001 сериялары бүкiл дүние жүзi елдерiмен
мойындаған және ұлттық стандарт ретiнде қабылданып, көптеген
кәсiпорындармен ендiрiлген.
ИСО 9000 халықаралық стандарты негiзiнде құрылған сапа жүйесiнiң ең
басты мақсаты, бұл өнiмдi тапсырыс берушi талап ететiн сапамен қамтамасыз
ету және оған кәсiпорын жасай алатындығы жөнiнде дәлелдемелер беру. Оның
мысалы ретiнде кәсiпорында ИСО 9000 халықаралық стандартына сәйкес сапа
жүйесi бар ма, сапа жүйесiне сертификат бар, жоқтығын келтiредi.
Сапа жүйесiне сертификаттың болмауы кәсiпорынның сыртқы нарыққа
шығуына ең басты кедергi болып табылады.Транснационалды компаниялар
субподрядчиктерден олардың кәсiпорында ИСО 9000-9001 мiндеттi түрде
ендiрiлуiн талап етедi.
ИСО 9000:9001 серияларының халықаралық стандарттары өз кезегiнде сапа
жүйесi қандай болатындығы жөнiндегi әдiстемелiк ереже болып табылады, ал
оны қалай жасау керектiгiн кәсiпорын басшысы өзi шешуi тиiс. Сапа жүйесi
тек қана өнiм сапасын жоғарылату құралы болып қана қоймай, сонымен бiрге
кәсiпорынның тиiмдiлiгн жоғарылату болуы керек. [2]
Сапа жүйесi кәсiпорынның негiзгi мақсаттарын тарату құралы ретiнде
қолданады.
Сапа жүйесiн функцияландыру сапа бойынша қызметке кәсiпорынның барлық
жұмысшыларын кiрiстiредi.
Сапа жүйесiнiң мақсаттарын тарату өндiрiлiп жатқан өнiмнiң сапасына
әсер ететiн техникалық, административтi және адам факторларымен қамтамасыз
етiледi.
Өнiм сапасы басқару бойынша жұмыстарды бөлу ереже бойынша арнайы
құрылған бөлiмшелер немесе кәсiпорынның бөлiмдерiнiң бiрi жүзеге асырады.
Өткен жылдар бойында ақпарат құралдарында 2000 жылғы версиясындағы ИСО
9000 сериялы жобасы талқыланып келдi және ИСО 9001 стандартының ескi
(1994ж.) және жаңа версиялары арасындағы ерекшелiктер және сәйкестiктер
талдауы жиi жүргiзiлдi. 2000 ж. Аяғында оны нақты бекiткеннен кейiнгi
стандартты ендiру мәселелерi қарастырылды.
Сонымен бiрге отандық кәсiпорындарға жаңа версиядағы стандарттарды
ендiру сұрағы (мәселесi) ашық күйiнде қалды. Қазақстанда ескi версиядағы
және жаңа версиядағы стандарттар қатар жүрiп отырады. Әртүрлi ақпарат
көздерiнен бiз ескi версиядағы стандарттар және жаңа версиядағы
стандарттардың құрамы жне мазмұны бойынша талаптардың ерекшелiктерiн
жеткiлiктi бiлемiз.
Жаңа версиядағы стандартқа терең талдау жүргiзбей-ақ айтуға болады:
бұл қазiргi кәсiпорындардан талап етiлетiн, халықаралық талаптардың жаңа
сатысы, халықаралық нарықта бәсекелестiк қабiлетiн қамтамасыз етуге
бағыттайды. [7]
Шетел және отандық басылымдардан алдағы қатардағы елдердiң
сертификатталған сапа жүйесiнiң санын жақсы бiлемiз (1 кесте). Ал,
қазақстан саны бойынша төменгi көрсеткiшке ие.
1 кесте
ИСО 9000 сериялы стандартын алдыңғы қатарлы елдерде енгізу
Ұлыбритания 66 760
Қытай 57 783
АҚШ 37 026
Германия 41 629
Италия 48 109
Нидерланды 14 194
Жапония 27 385
Франция 20 919
Корея 17 626
Қазақстан 105
Сертификатталған сапа жүйесi бар алдағы қатардағы шетел кәсiпорындары
дәл қазiргi уақытта жаңа версиядағы стандартта қарастырылғандай үнемi
жақсатрумен айналысуда. Сондықтан да, 2000 жылдың желтоқсанында енгiзiлген
жаңа версиядағы стандартты, алдың сертификатталған сапа жүйесiн дамыту
iсiндегi алға қадам жасау ретiнде қарастыру қажет.[19]
Жасалып жатқан және сертификатталған сапа жүйесi бар ұйымдарға, жаңа
версиядағы стандартқа ауысу жеңiлiрек iске асырылады.
Жаңа версиядағы стандартты iске асырумен қатар бiр жаңа мәселе
(проблема) шешiлдi – медициналық, банктiк, мәдени-әлеуметтiк және басқа да
қызмет көрсетулер сияқты экономикалық қызметтегi жаңа сфералады
сертификаттаумен және бағалаумен қамту. Бұл қызмет сфералары ескi
версиядағы стандарт талаптары құрылымына сәйкес кiре бермейтiн, себебi
соңғысы көбiнесе өндiрiстiк кәсiпорындарына бағытталып арналған болатын.
Жаңа экономикалық қызмет сфераларын қамту жаңа версиядағы стандарт
мазмұнында белгiлi-бiр iз қалдырды.
1 кестедегi мәлiметтерге негiзделе отырып мынаны айтуға болады:
қазақстандық өнеркәсiптерiнде сертификатталған сапа жүйесi саны өте аз.
Мұны екi жағдаймен түсiндiруге болады.
Бiрiншiден - өндiрiстiк кәсiпорындардың даму деңгейi МС ИСО 9000
сериялы талаптарына сәйкес келетiн дәрежеде болмауы. Отандық өндiрiстер
техника-экономикалық құлдыраудан кейiн ендi-ендi аяғынан тұруда. Бұл кезде
кәсiпорынға сапа жүйесiн әзiрлеу және сертификаттау туралы емес, оны көтеру
туралы мәселе тұрды.
Екiншiден – бағалау және сертификаттау объектiсі ретiнде өндiрiстiк
қызметтерге концептуалды әдiстерге негiзделген әртүрлi сертификаттау
схемаларының дамыған жүйесi. Мұндай әдiс-амалдарға мыналар жатады:
- өндiрiстiң жағдайын талдау;
- сапа жүйесiн бағалау;
- өндiрiстi сертификаттау;
- сапа жүйесiн сертификаттау.
Бұл әдiстердiң негiзiнде бекiтiлген талаптарға жету үшiн әр түрлi
ресурсты шығындар және әр түрлi қорытынды тексеру құжаттары болады:
өндiрiстiң жағдайы туралы кесiм; сапа жүйесiнiң жағдайы туралы қорытынды;
өндiрiстiк сәйкестiк сертификаты және сапа жүйесiнiң сәйкестiк сертификаты.
Көптеген кәсiпорындар өздерiнiң соңғы мақсаты етiп техника-экономикалық
дамуды әрi қарай дамыту үшiн база ретiнде сапа жүйесiн жасау емес,
сертификат алуды алға қояды, сондықтан да бұл мақсатқа жету жолы бойыынша
аса күш-жiгер жұмсамайды. [8]
Байқауымызша, мұндай әдiстердiң көп түрлiлiгi өнеркәсiптiк
кәсiпорындарды сапа жүйесiн жасау және сертификаттаумен айналысуға және
жаңа версиядағы стандарт талаптарына ауысуға ынталандырмайды.
Қайта жасалатын сапа жүйелерi жақын кезеңдерде ескi версиядағы
стандартқа сәйкестiгiне сертификатталады. Бұл кәсiпорындарға ескi
версиядағы стандарт талаптарына сәйкестiгiне сертификат алуға мүмкiндiк
бередi. Ал бұл кезде:
- жаңа версиядағы стандарт өз күшiне енедi;
- өндiрiстi сертификаттау кезiнде тексеру көлемдерiнiң жаңа
концепциясын өндiру қажет болады немес өндiрiстiк қызметтi бағалау
формасы ретiнде өндiрiстi сертификаттауды жою туралы сұрақты шешу,
өйткенi Қазақстанда жаңа версиядағы стандартты кiрiстiру кезiнде
өндiрiстi сертификаттау және сапа жүйесiн сертификаттау арасындағы
қашықтық өсуде;
- сертификатталған сапа жүйесi бар кәсiпорындар, жаңа версиядағы
стандарт талаптарын орындауға көшуге дайындық жасайды.
Егер кәсiпорын жаңа версиядағы стандартқа сәйкестiк жүйесiн дайындауды
бiрден бастаса, ескi версиядағы стандарттағы маңызды және қажеттi
талаптардың ұмытылмайтындығы туралы ешқандай кепiлдiк жоқ.
Ең бастысы және негiзгiсi, 1 сызбада көрсетiлген сапа менеджментi
жүйесi (СМЖ) моделiн кейбiр авторлар айтатындай базалық ұйымдық модель деп
айту қиын, өйт
кенi:
- модельде тек қана элементтер емес, ұйымдық-функционалдық немесе
олардың арасындағы ақпараттық қарым-қатынастар болуы керек;
- кiру және шығуда “тұтынушылар” модельдерiнiң бар болуы және
“жеткiзушiнiң” болмауы кез-келген маңыздан айырылған. Бұл ИСО
9001:2000 стандартындағы 3 бөлiмiндегi “Терминдер және анықтамалар”
және 2 қ. Көрсетiлген үрдiстiк амал принциптерiне қарама-қарсы
келедi.
- “СМЖ үнемi жақсарту” блогына схемадан келетiн бағыттаушы сызықша,
модельдi қажеттi қаталдықтан айырады және оны жарнамалық
иллюстрацияға айналдырады.
ВНИИНИАШ сертификаттауы бойынша орган жетекшiсi, техника ғылымдарының
кандидаты В.Ю. Гуленков сапа менеджментi жүйесiне мына модельдi ұсынады
(Сызба 1).
1.2 Сапа менеджментi жүйесiнiң моделi
1 сызба
2. Негiзгi бөлім
2.1. Нормативтiк сiлтемелер.
ҚР СТ ИСО 9000 – 2001 Сапа менеджментi жүйесi. Негiзгi ережелер және
сөздiк.
ҚР СТ ИСО 9001 – 2001 Сапа менеджментi жүйесi. Талаптар.
ҚР СТ ИСО 9004 – 2001 Сапа менеджментi жүйесi. Қызметтi жақсарту бойынша
ұсыныстар.
ҚР СТ ИСО 100 11 – 1 – 2001 Сапа жүйесiн тексеру бойынша басқарушы
жарлықтар. 1-бөлiм. Тексеру.
МЕСТ 12770-73 Сұлы.
МЕСТ 016367-86. Құс өңдейтін өнеркәсіп. Терминдер мен анықтамалар.
МЕСТ 13634-68 Азықтық жүгері.
МЕСТ 8759-74 Сорго.
МЕСТ 17536-72 Мал тектес азықтық ұн.
МЕСТ 2116 Балық, теңіз сүтқоректілерінен және шаян тәрізділерден
дайындалған азықтық ұн.
МЕСТ 10417-74 Азықтық бұршақтар.
МЕСТ 11321-74 Азықтық люпин.
МЕСТ 8758-76 Нут.
МЕСТ 10419-74 Чина.
МЕСТ 14720-69 Азықтық бұршақ.
МЕСТ 17483-72 Азықтық май.
МЕСТ 80-62 Күнбағыс күнжарасы.
МЕСТ 10974-64 Зығыр күнжарасы.
МЕСТ 11048-64 Рапс күнжарасы.
МЕСТ 11201-65 Арахис күнжарасы.
МЕСТ 11202-65 Сурепті күнжарасы.
МЕСТ 11203-65 Күнжүт күнжарасы.
МЕСТ 11204-65 Сафлор күнжарасы.
МЕСТ 11694-66 Конопля күнжарасы.
МЕСТ 68-74 Мақта күнжарасы.
МЕСТ 12220-66 Азықтық соя шроты
МЕСТ 606-75 Мақта шроты
МЕСТ 11049-64 Жүгері шроты.
МЕСТ 11246-65 Күнбағыс шроты.
МЕСТ 18691-83 Шөп тектес және ждасанды кептірілген азықтар.
МЕСТ 13797-78 Ағаш көгінен жасалған витаминді ұн.
МЕСТ 9393-82 Ветеринарлық май.
МЕСТ 20083-74 Азықтық ашытқылар.
МЕСТ 19495-74 Техникалық сүйек ұны.
МЕСТ 18660-73 Азықтық монокальцийфосфат.
МЕСТ 10516-75 Азықтық кальцийфосфат.
МЕСТ 13830-68 Ас тұзы.
МЕСТ 18221-72 Жұмыртқалағыш, балапандарға және бройлерлерге арналған
толық рационды құрама жем.
МЕСТ 18221-72 Күркетауық пен балапандарына арналған толық рационды құрама
жем.
МЕСТ 3040-55 Ылғалдылығын анықтау.
МЕСТ 10839-64 Үлгі іріктеу мен өлшеулерді алу.
МЕСТ 10967-75 Түсі мен иісін анықтау.
МЕСТ 10840-64 Табиғи массасын анықтау.
МЕСТ 10939-64 Ластануын және майда дәндердің өтуін анықтау.
МЕСТ 10841-64 Ауруға жұқтырылуын және зиянкестермен зақымдалуын анықтау.
МЕСТ 10940-64 Типтік құрамын анықтау.
МЕСТ 10987-76 Шыны мөлдірлігін анықтау.
МЕСТ 13586.1-68 Желімшенің санын және сапасын анықтау.
2.2. Терминдер мен анықтамалар.
Сапа – объектiнiң белгiленген немесе болжамалы қажеттiктi қамтамасыз
етуге сәйкес көрсеткiштер жиынтығы.
Өнiм – iс-қимылдардың немесе үрдiстiң нәтижесi.
Тауар – ерiктi иесiздендiрiлетiн, бiр тұлғадан екiншi тұлғаға сатып
алу-сату келiсiмi бойынша өтетiн кез-келген зат.
Қызмет – тұтынушының қажеттiгiн қамтамасыз етуге бағытталған
дайындаушы мен тұтынушының және дайындаушының iшкi iс-қимылдарының тiкелей
әрекеттесуiнiң нәтижесi.
Сапа көрсеткiшi – тауар сапасына жататын бiр немесе бiрнеше
қасиеттерiнiң сандық сипаттамасы.
Ресурстар – қызмет көрсетушiлер, қызмет ету құралдары, құрал-
жабдықтар, технология.
Сапа жүйесi – сапаны жалпы басқаруды жүзеге асыру үшiн қажеттi
ұйымдастыру құрылымы, әдiстеме, үрдiс және ресурстар жиынтығы.
Өнiм сапасын басқару жүйесi – өнiм сапсын басқару кезiнде маткриалды-
техникалық және ақпараттық құралдардың көмегi арқылы өзара қарым-қатынас
жасайтын басқару объектiлерiнiң және басқару органдарының жиынтығы.
Өнiм сапасын бақылау – өнiм сапсының көрсеткiштерiн бекiтiлген
талаптарға сәйкестiгiн бекiту, тексеру.
Өнiм сапасын қадағалау – арнайы органдармен жүзеге асырылатын, өнiм
сапасын қадағалау.
Өнiмнiң бiрлiк сапа көрсеткiшi – өнiмнiң бiр қасиетiн сипаттайтын сапа
көрсеткiшi.
Өнiмнiң кешендi сапа көрсеткiшi – өнiмнiң бiрнеше қасиетiн сипаттайтын
сапа көрсеткiшi.
Өнiм сапасының интегралды көрсеткiшi – өнiмдi пайдалану немес
тұтынудың пайдалы сумардық әсерi мен оны жасау және пайдалану немесе тұтыну
қатынасы болып табылатын өнiмнiң сапа көрсеткiшi.
Өнiмнiң ақаулық коэффициентi – өнiмнiң бiрлiгiне келетiн ақаудың
орташа өлшенген саны.
Өнiм сапасы көрсеткiштерiнiң регламенттелген мәнi – нормативтiк
құжаттармен бекiтiлген өнiмнiң сапа көрсеткiштерiнiң сәйкестiгiн тексеру.
Квалиметрия – өнiм сапасын бағалаудың сандық әдiсi болып табылатын
ғылым аумағы.
Бақылау жүйесiндегi бақылау органы – басқаруға әрекет етудi
шығаратын өнiм сапасын басқару жүйесiнiң бөлiгi.
Өнiм сапасын бағалаудың статистикалық әдiсi – өнiмнiң бiрлiк және
кешендi сапа көрсеткiштерiн бiрдей қолдануға негiзделген оның сапасын
бағалау әдiсi.
Өнiм сапасының деңгейi – бағаланатын өнiмнiң сапа көрсеткiшiнiң
негiзгi сәйкес көрсеткiштер мәнiмен салыстыруға негiзделген өнiм сапасына
жататын сипаттама.
Жарамды өнiм – барлық бекiтiлгшен талаптарға сай және
қанағаттандыратын өнiм.
Ақау – бекiтiлген талаптарға өнiмнiң әрбiр сәйкессiздiгi.
2.3 ҚР СТ ИСО 9001 : 2001 бойынша сапа менеджмент жүйесiн енгізудегi жалпы
ережелер
Қазiргi кезде кiшi және орта кәсiпорындардың көбiсi тауар және қызмет
көрсету нарығында тұрақты жағдайын ұстап тұру қажеттiлiгiмен соқтығысады.
Олардың көбiсi кәсiпорында тұрақты сапаға кепiлдiк беретiн жағдай жасау
жолын таңдайды, басқалары инвестиция жолымен жүредi, пайдалы серiктестер
iздейдi және т.б. Олардың ең аз бөлiгi ең ауыр жолдардың бiрiн таңдайды –
ол сапа менеджмент жүйесiн әзiрлеп (СМЖ), енгiзiп, және құзiреттiлiгi
танылған органда сертификаттау.
Сонымен уақыт өте келе сертификаттау оларға мыналарды қамтамасыз ете
алады:
• фирманың (ұйым, кәсiпорын) беделiн өсiруге;
• тұтынушылардың сенiмiн;
• жұмыскерлердiң сапаның маңыздылығын түсiнуiн;
• оның қызметiнiң ең жақсы нәтижелерiн қамтамасыз ететiн, қазiргi уақытта
ұйымның басқаруы қандай болуы керектiгiн түсiнудi.
Кiшi және орта кәсiпорындарға (ұйымдарға) СМЖ жасау кезiнде
қиыншылықтар болғанмен де кейбiр сұрақтарды шешу оңайға түседi.
Қызметкерлер саны көп және басқарудың ұйымдық құрылымы дамыған iрi
кәсiпорындарда ең қолайлысы, бiр қызмет немесе үрдiс түрiн бекiтiп қоятын
арнайы маманды, жауапты тұлғаны табу оңайырақ. Ал қызметкерлер саны
неғұрлым аз кiшi кәсiпорындарда жауапкершiлiктер, әрқайсысында бiрнеше және
бұл жерде әрқайсысы бiрнеше мамандардың функцияларын атқарады.
Кiшi кәсiпорында әдетте техникалық қадағалау бөлiмi (ТҚБ) болмайды
және техникалық қадағалау функцияларын атқаратын сапа бойынша директор
(менеджер) әр уақытта бола бермейдi. Бiрақ та, қиын технологиялық үрдiс жоқ
– негiзгi өнiмдi өндiрудi схематикалық түрде көрсету оңайырақ, ал бұл
дегенiмiз қызметкерлерге неғұрлым қолы жетiмдi және түсiнiктi ету деген
сөз.
Кәсiпорында мамандар СМЖ өндiру кезiнде стандарттарды жазумен емес,
“процедураларды өндiрумен” айналысулары керек. Бұл үлкен айырмашылық,
өйткенi тек қана құжаттарды әзiрлеу ғана емес, сонымен бiрге олар әрi қарай
жұмыс жасауы үшiн жағдай жасау маңызды болып табылады.
Үрдiстердi көрсетудiң ең тиiмдi әдiсi – олардың графиктiк көрсетiлуi.
СМЖ құжаттарын әзiрлеушiлерге көмек ретiнде кәсiпорынның жұмысшыларының
қызметтерiн, үрдiстер, процедуралар, элементтер немесе үрдiстер карталары
бойынша алгоритмдерiнiң блок-схемаларын құрастыру керек. Оларды мiндеттi
түрде СМЖ құжаттарын әзiрлеу немесе қайта қарау кезiнде бiрiншi этап
ретiнде қолдану керек: кәсiпорындағы қандай да бiр мәселенiң орындалуы
бойынша қадамын, операциялардың, процедуралардың жалғастырылуын анықтап алу
керек; әр қадамда орындаушыларды; үрдiстердiң кiрiс және шығыстарын ақпарат
ағындарын анықтау керек. Бұл жерде мыналарды анықтап алу керек: сол немесе
басқа бiр iс-қимыл ескерiлетiн құжат бар ма, ол бекiтiлген талаптарға
сәйкес келе ме.
АС ИСО 9000 : 2000 сериялы версиясына ауысу кезiнде сұрақтың бұлай
қойылуы, үрдiстi амалды шешуге көмектеседi.
Алгоритмдердiң блок-схемаларын кәсiпорында берiлген бiр қызмет түрiн
iске асыратын, стандартталатын қызметтiң мән-мағынасын түсiнетiн мамандар
жасау керек.
Блок схемалармен жұмыс жасау кезiнде “құжаттамалармен басқаруда”
қателер табылып отырады – сол немесе басқа бiр нормативтi құжаттардың
болмауы.
Қазiргi нарықтық жағдайда бәрiн өздерi ойлауы тиiс. Және көптеген
өндiрушiлер қиын жағдайда тұрып қалады: жасалған алгоритм қалай көрiнедi,
бұл үрдiске ең негiзгi кiрiс болып не табылады, нарық талап ететiн жаңа
өнiмдi өндiру немесе жобалау неден басталады?
ИСО 9000 сериялы стандарттарда “кiрiстi жобалық мәлiметтер” ретiнде
анықталғандар, шын мәнiнде тұтынушының талабы қанағаттануы үшiн керек нәрсе
болып келедi. Қажет:
1) осы қажеттiлiктердi және күтулердi табу;
2) оларды көрсеткiштердiң техникалық тiлiне және сипаттамаларға
ауыстыру;
3) әрi қарай қолдануын ескере отырып, олардың жеткiлiктiгiн анықтау;
4) жобаға қатысушылардың бәрiне түсiнiктi ету;
5) әзiрлеудi (жобалауды) бастау туралы шешiм қабылдау және бекiту.
Осының өзi алгоритм болып келедi, кем дегенде бес қадамын анықтадық.
Бiрден әртүрлi басқару деңгейiндегi қызмет түрлерiнiң, олардың
қызығушылықтарының, өзара қарым-қатынасының ақпаратты ағымдардың қиысу
нүктелерi шыға келедi. Үрдiстердi көрсету үшiн алгоритмдердi, блок-
схемаларды, үрдiстер карталарын қолдану жаңалық емес, мұндай әдiс көптеген
кәсiпорындарда қолданылады. Айта кету керек, бiр ғана сурет мыңдаған сөздiк
орнын ауыстыра алады.
Егер кәсiпорын басшысы МС ИСО 9000 сериясы негiзiнде СМЖ дамыту немесе
жасау туралы шешiм қабылдаса, онда оның кәсiпорындағы сапа басқару деңгейi
жоғары және қол астындағылар да өз жұмыстарын жақсы бiледi. Бiрақ та,
кейбiр қызмет түрлерiнде, егер алгоритмдi ашып қараса жетiспеушiлiктер
табылып қалуы мүмкiн. Сондықтан да, консультант кәсiпорында жұмысты бастар
кезiнде ең оптималды мәселелердi және сұрақтарды табуға мiндеттi. Оларды
бас директорға басынан бастап қарастыруға және шешiм қбылдауға жiберiп
отырады. Бұл бiрiншiден, басшыға қызметтiң негiзгi жағдаййы туралы
ақпаратпен қамтамасыз ету үшiн, екiншiден, әзiрлеудегi сұрақтарды
қарастыратын координационды органның жұмысын дұрыстау үшiн (себебi
өзгерiстер енгiзiледi) керек.
Бас директор басқаратын сапа жөнiндегi ұйым барлық жұмыс бойындағы
шешiмдердi қабылдау үшiн құралады: яғни СМЖ жағдайын алдын-ала бағалау
нәтижесiн алудан бастап, сертификациялық аудитке дайындығын бағалауға
дейiн.
Кәсiпорынға СМЖ әзiрлеу және енгiзу кезiндегi жұмыс, iс-қимылдар
түрлерi және оны сертификаттауға дайындау 2 схемада көрсетiлген. Сонымен
қатар, ережеге сәйкес консультанттар келесi жұмыс түрлерiн орындайды:
- кәсiпорындағы құжаттамаларды талдау және оны сертификациялық
талаптарға жеткiзу бойынша ұсыныстарды өндiру; сонымен бiрге
нормативтi құжаттар тiзбегi бойынша СМЖ-не кәсiпорындағы
регламенттеушi және тiркеушi құжаттамалардың барлығы берiледi;
- алгоритмдердi, блок-схемаларды, үрдiстер картасын әзiрлеу кезiнде
және СМЖ құжаттарын ендiру кезiнде (сапа бойынша басшылық
нұсқаулар, бөлiмшелер туралы жағжайлар және т.б.) әдiстемелiк көмек
көрсету;
- iшкi аудиттер жүйесiн әзiрлеу және енгiзу, және оның тұрақты дамуын
және тиiмдiлiгiн бағалайтын негiзгi құрал ретiнде СМЖ талдау.
Бөлiмшелерде және қызметтерде пайда болған сәйкессiздiктердi және
нәтижелердi қарастыруы керек, басшылық үшiн әр кварталдық есп
беруге, мәселелердi және қосымша ресурстарды қажет ететiн шаралады
кiрiстiру немесе басшылық деңгейiнде шешiм қабылдауы керек.
2 сызба
2 сызба жалғасы
- СМЖ акредиттелген органмен алдын-ала және сертификациялық аудиттi
жүргiзiлуiнiң және дайындығының ұйымдастырылуы, ескертулер болмаған
жағдайда әдiстемелiк көмек көрсету.
Бұл әдiстiң ерекшелiгi, қарастырылып жатқан шараларды кезекпе-кезек,
сонымен қатар қатарынан iске асыруға болады (3 схема) және ол оның тарату
уақытын қысқартады.
Айта кететiн нәрсе: сапаны қамтамасыздандырудағы техникалық және
бақылау қызметi орындарының сұрақтары, ең бастысы кәсiпорын басшыларының
қызығушылығында болуы керек, яғни сапаны қамтамасыздандыруға үлкен мән
берiп, өздерi қадағалап отыруға тиiс. Сонымен қатар, СМЖ жасау бойынша
қызметтерге де сөзсiз басшылық атсалысуы керек. Дайындық мерзiмi көбiнесе
осы үрдiске кәсiпорын персоналының қатысуына байланысты болады, ең алдымен
басшылықтың жоғарғы және орта буындарына, сонымен қатар СМЖ жасау немес әрi
қарай дамыту жұмыстарына барлық кешендерiнiң бас директорының өзiнiң
қолдауына тiкелеу байланысты.
Оң нәтиженi -“қағаз түрiнде” емес, оптималды мерзiм iшiнде жасалған
тиiмдi СМЖ алу, бiрiншi басшының қатысуымен мүмкiн болады.
Әрине, тек осы кезде ғана жұмысшылар кәсiпорында жаңа үлкен iс
атқарылатындығы және оған ертелi-кеш кез-келген әр жұмысшы қатысатындығын
түсiнедi.
Сонымен бiрге, басшылықтың жоғарғы және орта буынына мiндеттi түрде
орындалатын жұмыс құрамы мен шараларды бiлулерi керек. Көрсетiлген 3-
схемалы алгоритмде -өндiрiстi және СМЖ зерттеу, тексеру қорытындысы
бойынша әзiрленетiн мақсатты шараларды жоспарының жобасы. Бұл сонымен
бiрге, ИСО 9001:2000 талап етуiндей, орындалатын жұмыс кешендерi ресурспен
қамтамасыздандырылуы үшiн қажет, яяғни құзiреттiлiгi танылған топ
тағайындалып, оған сәйкес өкiлеттiлiк берiлiп, сол жұмыстарды орындауына
қажеттi құрал-жабдықтар бөлiнiп уақыт белгiленуi керек. Сонымен, “ресурстар
менеджментi” бөлiмiне де жоғарғы басшылықтың қатысуы керектiгi түсiнiктi
болды. Яғни, тек қана бiорiнiшi басшының қатысуымен ғана үлкен
жетiстiктерге жетiге болады. Мұндай қатысу дәрежесi әр түрлi, мысалы: бүкiл
жұмыс кешендерi бойынша белгiленген шаралардың таралу барысын қадағалау
немесе оны әрi қарай жиналыстарда үнемi қарастыру (сапа күндерiнде немесе
сапа бойынша ұйымдарда); Үрдiстерге және процедураларға жауапты бас
мамандарды, қызмет басшыларын, өз орынбасарларын тыңдау, шешiлмей жатқан
мәселелерге қатысып, оны шешу.
3. Зерттеу әдістемелігі мен материалдары
3.1 Кәсіпорын сипаттамасы.
БеНТ акционерлік қоғамы – бұл, бүгінгі күні, өнеркәсіп және ауыл
шаруашылығы салаларының бірнеше кәсіпорындары, бұл мақсат – мүддесі бір,
істің көзін таба білетін жоғары білікті еңбекқор ұжым.
БеНТ акционерлік қоғамының өнеркәсіптегі, сол сияқты ауыл
шаруашылығындағы өндірісінің ерекшелігі – кәсіпорынның жетекші батыс
фирмаларының тәжірибесін үйрене отырып, оны өз елінде енгізіп, неғұрлым
алдыңғы қатарлы әлемдік технологияны таңдауы.
БеНТ акционерлік қоғамы өзінде бар құстар санын көбейту үшін атақты
Анак Чикен Интернешнл израиль фирмасына өтініш жасады, міне, осының
арқасында жоғары өнім беретін кросс Титан және Яффа құстары өсірілді.
Кәсіпорын Қазақтың ғылыми зерттеу институтының құс шаруашылығы ғалымдарымен
бірлесе отырып, біздің республиканың, сондай-ақ жақын шетелдің барлық құс
шаруашылығына қажет балапан басып шығаратын құс шаруашылығының құрылуына
септігін тигізді.
БеНТ акционерлік қоғамындағы құрама жем зауыты 2005 жылы жаңадан
салынды. Онда жаңа қондырғылар орнатылып, жаңа технологиялар енгізілді.
Ондағы мақсат құрама жемді жоғары сапалы дайындау, өнімділігін арттыру және
зауыттың үздіксіздігін қамтамасыз ету. Зауыттың өнімділігі, сағатына
–төкпелі жем – 25 т, грануирленген жем – 12т.
- Құрама жем зауыты – күн сайын арнайы рецепт бойынша әзірленген
шаруашылықтың бөлімшелерін азықпен қамтамасыз етеді;
- Зоотехниялық зертхана – құсты күту және азықтандырудың бекітілген
параметрлерінің орындалуына бақылау жүргізеді, келіп түскен
шикізатқа оперативті тексеру жүргізеді және дайын азықты сынаудан
өткізеді;
- Ветеринарлық зертхана – құс ауруларын алдын-алу мақсатында
лабораториялық-диагностикалық зерттеулер жүргізеді.
М - Комбикорм құрама жем зауытының ұйымдық құрылымы
3 сызба
сурет 1. М - Комбикорм құрама жем зауыты
Күн сайын құрама азық шығаратын зауытта шаруашылықтың барлық
бөлімшелеріне 70-80 тонна азық дайындалады. Қоспаны әзірлеу басқару
орталығынан бақыланады. Компьютерге программа енгізілген соң бидайды, соя
шротын, сұйық май, жүгері, витаминді автоматты түрде араластыру басталады.
Азықтар және олардың компоненттері сапаны бақылау лабораториясында екі
мәрте пробациядан өтеді.
3.2 ЖШС М-Комбикорм сапа менеджментi жүйесiн енгiзу
3.2.1. Сапа аумағындағы саясаты.
ЖШС М-Комбикорм кәсіпорнының сапа жөніндегі басшылығы.
ЖШС М-Комбикорм кәсіпорнының мақсаттары:
- алдыңғы қатарлы кәсіпорындар мен фирмалардың деңгейінен асатын, өнімнің
техникалық деңгейіне жету;
- тұтынушылардың нақты талаптарын қанағаттандыруға бағытталу;
- жаңа өтім нарығын жаулау немесе кеңейту;
- сапаны көтеру арқылы кәсіпорынның экономикалық жағдайын жақсарту;
ЖШС М-Комбикорм мақсаты тұтынушылар сұранысының қанағаттануын және
тұрақты пайданың кепілі болатын сатып алушылар сұранысын қанағаттандыратын
қызмет көрсету мен өнімді шығару және жеткізу. ЖШС М-Комбикорм үшін сапа
– бәсекеге қабілеттіліктің стратегиялық көрсеткіші.
Берілген сапа менеджменті жүйесін енгізу және әзірлеу мақсаты келесілерден
тұрады:
• қажеттіліктерді, тұтынушылардың және басқа мүдделі жақтардың үмітін
орнату;
• кәсіпорын саясатын, сапа саласындағы мақсаттарды, сапаны басқару
жөніндегі процедуралар және сапа жүйесіне қойылатын талаптарды әзірлеу;
• сапа саласындағы мақсаттарға жетуге қажетті процестер мен
жауапкершіліктерді орнату;
• сапа саласындағы мақсаттарға жету үшін қажетті ресурстарды орнату,
анықтау және онымен қамтамасыз ету;
• әр процестің нәтижелілігі мен тиімділігін өлшеу үшін әдістер әзірлеу;
• сәйкессіздіктерді болдырмауға қажетті және олардың себептерін жоятын
құралдарды анықтау;
• сапа менеджменті жүйесін тұрақты жақсатру процесін әзірлеу мен қолдану;
Басшылықтың мәлімдемесі.
ИСО 9001-2000 халықаралық стандарт талаптарына сәйкес кәсіпорында сапа
жүйесі әзірленіп, енгізілгені жайлы ЖШС М-Комбикорм басшылығы мәлімдейді.
Бұл жүйені қолдану сапа саласында кәсіпорын қызметін басқаруды
қамтамасыз етеді және тұтынушылардың барлық сұраныстарының толық қанды
қанағаттануына кепілдік береді.
ЖШС М-Комбикорм басшылығы нақты сапа жөніндегі басшылықты толығымен
қабылдайды.
ЖШС М-Комбикорм басшылығы сапа саласындағы кәсіпорын саясатын
жүргізудің кепілі болатын кәсіпорын қызметкерлерінің барлығын нақты сапа
жөніндегі басшылықтың талаптарына, сапа жүйесінің күші бар жұмысшы
стандарттарына сәйкес өз қызметтерін жүргізуге міндеттейді.
ЖШС М-Комбикорм кәсіпорнының сапа саласындағы саясаты.
Кәсіпорынның негізгі мақсаты – Қазақстан нарығында жоғары сапалы құс
азығын өндіру бойынша алда болу.
Кәсіпорынның мақсаттары:
❖ тұтынушылар мен басқа да мүдделі жақтардың талаптары мен үміттерін
қанағаттандыру;
❖ ИСО халықаралық стандартар талаптарына сәйкес сапа менеджменті
жүйесінің нәтижелігін көтеру;
❖ ресурстарды (материалды және қаржы) тиімді және нәтижелі қолдану;
❖ бөлімшелер ішіндегі қарым қатынасты жақсарту және басқарудың
прогрессивті әдістерін қолдану арқылы және әр қызметкердің кәсіби ісін
үздіксіз жоғарылату жолымен кәсіпорын құндылығын көтеру;
3.2.2 Басшылық тарапынан талдау.
➢ Басшылықтың міндеттемелері.
Жоғары басшылық қамтамасыз етуі керек:
А) тұтынушылар талаптарының орындалуы маңыздылығын ұйымға мәлімдеу;
Б) сапа саласындағы саясатты бекіту;
В) сапа саласындағы мақсаттарды әзірлеумен қамтамасыз ету;
Г) жоғары бөлім басшылығының өкілеттілігін және сапа жөніндегі
бөлімшелердің жауапкершіліктерін бөлу;
Д) Басшылық тарапынан талдау жүргізу;
Е) қажетті ресурстармен қамтамасыз ету.
➢ Тұтынушыға бейімделу.
Жоғарғы басшылық тұтынушылардың қанағаттандырылғанын көтеру үшін олардың
талаптарын анықтау мен орындалуын қамтамасыз етуі керек.
➢ Сапа саласындағы саясат.
Сапа саласындағы саясат жоғары басшылық қамтамасыз етуі керек:
- кәсіпорын мақсаттарына сай болуын;
- сапа менеджменті жүйесінің талаптарына сәйкестігін және
нәтижелілікті тұрақты жоғарылатуға міндеттемелерді енгізу;
- ұйым персоналына хабарлануы керек;
- тұрақты жарамдылыққа талдануы керек.
ЖШС М-Комбикорм қызметінің негізгі принципі - тұтынушылардың
сұранысы мен үмітін толық қанағаттандыру үшін, оның өндіретін өнімі мен
қызметінің сапасын тұрақты жақсарту, кәсіпорынның бәсекелестігін жоғарылату
мен нарықта алдыңғы қатарда болу.
Қойылған мақсаттарға жету келесі нормалармен қамтамасыз етіледі:
- кәсіпорынның бүкіл қызметі тұтынушыға бейімделуі;
- кәсіпорындағы барлық қызмет түрін жақсартумен байланысты ұйымдастыру,
кадрлық, техникалық, инвестициялық және басқа да мәселелерді шешу
барысында өнім және қызмет сапасының маңыздылығы алға қойылуы;
- кәсіпорынның ассортименттік және баға саясатының қалыптасуы; отандық және
шетел тәжірибесін, нарықты тұрақты зерттеу негізінде өнім және қызметтің
жаңа түрлерін әзірлеу және енгізу;
- өндірістік базаны тұрақты жақсарту, қазіргі таңдағы техника мен
қондырғыларды пайдалану, өндіріске прогрессивті технологияны енгізу,
өнімді қайта өңдеу мен өткізу;
- персоналды таңдауға, біліктілігін жоғарылатуға және шығармашылық
белсенділігін дамытуға бағытталған кадр саясатын жүргізу;
- жеткізушілермен бір-біріне пайдалы қарым-қатынасты дамыту;
- өнімнің және оны өндіру технологиясының халықаралық талаптар мен
стандарттарға, сонымен қатар, қоршаған ортаны қорғау және экологиялық
тазалық саласына сәйкестігі;
- ең бірінші сапа проблемаларын болдырмау және себептерін жоюға бағытталу,
олардың пайда болғаннан кейінгі салдарын жоюға емес.
➢ Басшылар мен кәсіпорын бөлімшелері арасында сапа саласындағы
жауапкершілік пен міндеттемелерді бөлу.
ЖШС М-Комбикорм кәсіпорнының әрбір қызметкері:
- мақсатты біледі және мақсатқа жету үшін жауапты;
- өз ісінің маманы мен өз қызметінің сапасына жауапты.
Әрбір басшы:
- өз саласындағы қызметті жақсарту мен сапаға жауапты.
Жоғарғы басшылық:
- сапа саласындағы саясатты жақсартады және бекітеді; сапа менеджменті
жүйесін тұрақты жақсартады;
- материалды, қаржы және басқа да ресурстардың бөлінуін қамтамасыз етеді;
- барлық персоналға саясатты жеткізуге жауапты.
➢ Мағлұматпен ішкі алмасу.
ЖШС М-Комбикорм кәсіпорнының басшылығы мағлұматпен алмасудың сәйкес
процестерін әзірлеумен қамтамасыз ету, сонымен қатар, сапа менеджменті
жүйесінің нәтижелілігі мәселері бойынша қамтамасыз ету керек.
➢ Саясаттың орындалуын талдау және бағалау.
Саясатты талдау:
- сапа жөніндегі мақсат пен міндеттердің орындалу деңгейін тексеру;
- сапа менеджменті жүйесінің тұрақты жарамдылығын, сайма-сайлығын және
нәтижелілігін қамтамасыз ету үшін жаңа мақсаттар орнату;
➢ Талдаудың кірмелі мәліметтері.
Басшылық тарапынан кірмелі мәліметтерді талдау үшін келесі мағлұматтар
кіруі керек:
- талдау мен тексерулердің нәтижелері;
- тұтынушымен кері байланыс;
- процестердің орындалуы мен өнімнің сәйкестігі;
- түзетуші әрекеттер;
- сапа менеджменті жүйесіне әсер ете алатын өзгерістер;
- жақсарту бойынша ұсыныстар;
- талдаудың шықпалы мәліметтері.
Басшылық тарапынан шықпаы мәліметтерді талдау үшін барлық шешімдер
кіруі керек:
1) сапа менеджменті жүйесі және оның процестерінің нәтижелілігі мен
тиімділігін жоғарылату;
2) тұтынушылар талаптарына сай өнімді жақсарту;
3) ресурстарға қажеттілік.
3.2.3 Ресурстар менеджментi.
Басшылық ұйымның стратегиясы мен мақсаттарына жетудi жүзеге асыруы
үшiн қажеттi ресурстардың болуын анықтайды және қамтамасыз етедi. Олар сапа
менджментiнiң жүйесiн әрекет етуi және жақсарту, сондай-ақ тұтынушылар мен
басқа да қызығушы тараптардың қанағаттандырылуы үшiн ресурстарды қосады.
Кәсiпорын келесi ресурстарды қосады:
• адам ресурстары;
• қаржылық ресурстар;
• инфрақұрылым;
• өндiрiстiк орта.
Кәсіпорын ресурстармен қамтамасыз етуі керек:
- Сапа менеджменті жүйесін енгізу және оны жұмысшы қалыпта ұстап,
сондай-ақ оның тиімділігін ұдайы жақсартуға;
- Тұтынушылардың қанағаттандырылуын, олардың талаптарын орындау арқылы
арттыруға қажетті ресурстарды анықтауы және олармен қамтамасыз етуі
қажет.
Жоғарғы басшылық ұйымның стратегиясы мен мақсаттарына жетуді жүзеге
асыру үшін қажетті ресурстардың болуын анықтауы және қамтамасыз етуі керек.
Олар сапа менеджментінің жүйесін әрекет етуі және жақсарту, сондай-ақ
тұтынушылар мен басқа да қызығушы тараптарды қанағаттандыру үшін
ресурстарды қосады. Ресурстарға қызметкерлерді, инфрақұрылымды, өндірістік
ортаны, ақпаратты, жеткізушілер мен серіктестерді, табиғи және қаржылық
ресурстарды енгізуге болады.
Қаперге алынуы керек сұрақтар
Ұйым әрекетін жақсарту үшін ресурстарға қатысты барлық сұрақтарды
қарастыруы керек, мысалы:
- мүмкіншіліктер мен шектеулерді ескеріп ресурстарды нәтижелі, тиімді
уақтылы ұсыну;
- жетілдірілген өндірістік және көмекші құралдар сияқты материалдық
ресурстар;
- зияткерлік меншік сияқты материалдық емес ресурстар;
- ұдайы жаңашаланған жақсартуларға әсер ететін ресурстар мен тетіктер;
- жоба менеджментінің қажеттіктері мен матрикалық келісімді
қанағаттандыратын қызметтерді қоса ұйымдастыру құрылымдары;
- ақпарат және технологиялар менеджменті; мақсаттандырылған әзірлік,
білім және оқыту арқылы құзіреттігін көтеру;
- ұйымның келешектегі менеджерлер үшін тәжірибелер мен
белсенділіктерін дамыту;
табиғи ресурстарды пайдалану және олардың қоршаған ортаға әсері;
келешектегі ресурстарға қажеттілікті жоспарлау.
Персонал:
- Жұмысты орындайтын, өнім сапасына әсер ететін қызметкерлер алынған
білім, дайындық, әдет және тәжірибе негізінде білікті болуы керек.
- Біліктілік, хабардарлық және дайындық.
Ұйым:
- өнім сапасына әсерін тигізетін жұмысты орындаушы қызметкерлерге
қажетті біліктілікті анықтауы;
- осы қажеттіктерді қанағаттандыру мақсатында дайындықты қамтамасыз
етуі немесе басқа әрекетті жүзеге асыруы;
- қабылданған шаралардың тиімділігін бағалауы;
- өз өызметкерлерінің әрекетінің көкейкестігін және маңыздығын және
сапа саласындағы мақсаттарға жетуге салымы туралы білуін қамтамасыз етуі;
- білімі, дайындығы, әдеттері және тәжірибелері туралы сәйкес
жазбаларды жұмысшы қалыпта ұстап тұруы керек.
Адам ресурстары.
Жұмысшы орындайтын, өнiм сапасына әсер етеiн қызметкерлер алынған
бiлiм, дайындық, әдеп және тәжiрибе негiзiнде бiлiктi болу керек.
Зауыт басшылары мен жұмысшыларының құрылымдық міндеттері.
АҚ Президенті - өндіріске жалпы қадағалау жүргізеді;
Құс шаруашылығы жөнінен вице-президент – құс өсіру технологиясының
орындалуына қатаң бақылау жүргізеді.
Құрама жем зауыт директоры - өндіру технологияның негізгі жұмыс
бағыттарын белгілеп, рациондар құрастырып, қарамағындағылардың
қызметін бағыттайды;
Құрама жем зауыт бастығы – зауыттың үздіксіз жұмыс істеуін қамтамасыз етіп,
өнімнің сапалы өндірілуіне қатаң бақылау жүргізеді;
Құрама жем зауытының құрама жем дайындау учаскесі бригадирінің қызметтік
нұсқаулығы
Біліктілік талаптары.
▪ Орта – арнайы (зоотехниялық)
▪ Жұмыс тәжірибесі – 2 жылдан кем емес,
▪ Біліктілігін растау – жылына 3 рет.
Міндеттері.
Құрама жем дайындау учаскесінің бригадирі міндетті:
- дер кезінде жоғары сапалы азықты дайындау, құстарға жеткізу және құрама
жем зауыты жұмысының үздіксіздігін қамтамасыз етуге.
- уақытында құрама жемді құс қораларына лимит шегінде жіберуді жүзеге
асыру.
- азықтық қоспаларды дайындаудың экономикалық тиімді әдістерін өндіріске
жүйелі түрде енгізу және оқуға.
- келіп түскен шикізатты құрама жем дайындау цехына қабылдау, құстардың
түрлі жас топтарын азықтандыру тәртібі мен тағайындалуына сәйкес дұрыс
орналастыруы керек.
- қажетті талдауларды жүргізу үшін күнделікті құрама жемдердің сынамаларын
алып, зоотехниялық зертханаға жіберуі керек.
- шикізат және құрама жемнің барлық түрлерінің дұрыс сақталуын ұйымдастыруы
керек.
- төкпелі құрама жем мен басқа шығындар түрлерін, сапасыз орындалған жұмыс
себептерін алдын-алу және жою.
- құрама жем дайындау цехында шикізат және құрама жемнің жылжуы жайлы
уақытында және дәл есеп жүргізу.
- құрама жем дайындау цехының механизмдері мен қондырғыларының жұмыс
жағдайын күнделікті қадағалау.
- құрама жем дайындау цехының жұмысшыларын құрал-жабдықтармен,
құрылғылармен және қорғаныс жабдықтарымен қамтамасыз ету.
- әрекеттегі нұсқаулықтарға сай ветеринарлы-санитарлық талаптарды сақтау.
- бекітілген жиілікпен еңбек қорғау және қауіпсіздік ережелерін құрама жем
дайындау цехының жұмысшылары сақтауын қадағалау және нұсқаулық беру.
- өнім өндіру жоспарының орындалуын, материалдық құндылықтардың сақталуын
қадағалау.
- дайындалатын құрама жемнің сапасын жақсарту мен өзіндік құнын төмендету
үшін ай сайынғы шаралар жоспарын әзірлеу.
- еңбек және өндірістік тәртіпті сақтауды қадағалау.
Құқықтары.
Құрама жем дайындау учаскесінің бригадирі құқылы:
- азықтық қоспаларды дайындау, жеткізілетін азық сапасын қамтамасыз ету
бойынша жұмысшылар сұрақтарына нұсқаулар беруге.
- құс өсіру кәсіпорындарының құрылымдық бөлімшелер басшыларымен тікелей
қарым-қатынас жасауға.
- құстарға арналған азықтық қоспаларды дайындау сапасын жоғарылату бойынша
ұсыныстар енгізуге.
- құрама жем дайындау учаскесі үшін сапасыз орындалған жұмыстарды брактауға
және оның қайта сапалы орындалуын талап етуге.
- құрама жем дайындау учаскесінде адам өмірі мен денсаулығына қауіп
туындаған жағдайда жұмыс істеуге тыйым салуға.
- қызметтік нұсқаулықта көрсетілген жұмысшылардың міндеттерінің нақты
орындалуын талап етуге.
- өз құзыреті шегінде құжаттарға қол қоюға.
- қызметтік міндеттер мен құқықтарды орындау және жүктеуге кәсіпорын
басшылығынан жәрдемдесуді талап ету.
- кадрларды таңдау мен орналастыру бойынша ұсыныстар енгізуге, сыйлық
тағайындау және жазалау шараларын қолдануға.
Жауапкершілік.
Құрама жем дайындау учаскесінің бригадирі жауапты:
- өз міндеттерін тиісті атқармағаны үшін;
- ИСО 9001 сапа жүйесінің бекітілген процедураларына және қызметтік
міндеттеріне сай жұмысты немесе қызметті сапалы орындау;
- Берілген құқықтарды дұрыс және толық қолдануға;
- ЖШС М-Комбикорм ішкі жарлығының тәртіптерін орындамағанда;
- коммерциялық құпиялар мен конфиденциалды ақпараттарды сақтау.
Құрама жем зауытының құрама жем дайындау учаскесі жұмысшы – операторының
қызметтік нұсқаулығы
Біліктілік талаптары.
▪ Білімі – орта
▪ Жұмыс тәжірибесі – талап етілмейді,
▪ Біліктілігін растау – жылына 1 рет.
Міндеттері.
Құрама жем дайындау учаскесінің жұмысшы – операторы міндетті:
- құрама жем зауытының құрама жем дайындау учаскесінде барлық
машиналар мен механизмдердің үздіксіз жұмысын қамтамасыз ету.
- кестеге сәйкес машиналар мен механизмдердің ағымдағы жөндеуін
уақытында өткізу.
- еңбек және өндіріс тәртібін, әрекеттегі нұсқаулықтарға сәйкес
ветеринарлы-санитарлық талаптарды, еңбек қорғау, өрт қауіпсіздігі
және қауіпсіздік ережелерін қатаң орындау керек.
- дайындалған құрама жемнің сақталуына, мөлшеріне және сапасына
жауапты.
- жас бойынша бекітілген рецепттерге сәйкес құрама жемнің дайындалуын
қатаң кестеге сай қамтамасыз ету керек.
Құқықтары.
Құрама жем дайындау учаскесінің жұмысшы - операторы құқылы:
Құрама жем зауытының басшыларынан қажетті еңбек жағдайын, құрал-
жабдықтармен қамтамасыз етуді талап етуге.
Арнайы жұмыс киімін алуға.
Жауапкершілік.
- құрама жем дайындау учаскесінің жұмысшы - операторы жауапты:
- өз міндеттерін тиісті атқармағаны үшін;
- исо 9001 сапа жүйесінің бекітілген процедураларына және қызметтік
міндеттеріне сай жұмысты немесе қызметті сапалы орындау;
- қауіпсіздік ережелерін, өндірістік санитария, өрт қауіпсіздігін
сақтауға;
- коммерциялық құпиялар мен конфиденциалды ақпараттарды сақтау.
Қаржылық ресурстар.
Қаржылық ресурстарды жоспарлау.
Жоспарлаудың кiрiс деректерi: жоспарлар (кадрлар, iшкi аудиттер,
жақсару мақсатындағы және т.б. жоспарлар), өнiмдi өндiру жоспарлары.
Жоспарлаудың шығыс деректерi: ресурстарды қамтамасыз ету жоспары.
Қаржылық ресурстарды жоспарлау кәсiпорынның басшы орынбасарымен iске
асырылады және бас директормен бекiтiледi.
Инфрақұрылым
Инфрақұрылымның құрамына: ғимараттар, жұмысшы кеңістік:
1. Зауыт ғимараты – екі бірлескен секциялардан және 6 қабаттан тұрады,
1 ғимаратта шикізат сақтайтын 36 силос бар, олардың 9 құрама жем дайындау
ағымына арналған.
2. Ғимарат – басқармалық.
3. Шикізат сақтау қоймалары – 5000 т.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
бет
Кіріспе 7
1. Әдебиетке шолу. 9
1.1. Сапа менеджмент жүйесінің енгізудегі әлемдік тәжірибе.9
1.2. Сапа менеджментi жүйесiнiң моделi. 14
2. Негiзгi бөлiм. 15
2.1.Нормативтiк сiлтемелер 15
2.2. Терминология 17
2.3. ҚР СТ ИСО 9001:2001. Бойынша СМЖ өндiрудегi жалпы
ережелер. 18
3. Зерттеу әдістемелігі мен материалдары. 25
3.1. ЖШС М-Комбикорм сипаттамасы. 25
3.2. ЖШС М-Комбикорм сапа менеджментi жүйесiн енгiзу. 27
3.2.1. Сапа аумағындағы саясаты. 27
3.2.2 Басшылық тарапынан талдау. 29
3.2.3 Ресурстар менеджментi. 32
3.2.4 Өнімнің өмірлік циклінің негізгі кезеңдеріне
қойылатын талаптар. 40
3.2.4.1. Шикiзатқа қойылатын жалпы талаптар. 40
3.2.4.2. Құрама жем өндiру технологиясы. 56
3.2.4.3. Дайын өнiмдi сынау. 62
3.2.4.4. Тасымалдау және сақтау. 70
3.3 Өндірістің сапа менеджменті жүйесін сертификаттау. 70
3.4 Өлшеу, талдау және түзетуші әрекет. 74
4. Экономикалық тиімділік 75
4.1Сапа бойынша кәсiпорын қызметiн бағалау 75
5. Еңбектi қорғау 78
Қорытынды 82
Қолданылған әдебиеттер тiзiмi. 83
Кiрiспе
Қандай да болмасын бiр затты ала отырып, оның сапасын бағалап, бiздiң
күтулерiмiздi ақтай ала ма әлде жоқ па деген сұрақ ойымызда туады.
Тұтынушылар сапа деген ұғымды, оның сыртқы түрiн, қолайлылығын,
экономикалық тиiмдiлiгiн түсiнедi.
Қандай да бiр өнiмнiң бекiтiлген талаптарға сәйкестiгi (нормативтi
және техникалық құжаттарға, келiсiм шартқа, тұтынушы талабына) және
пайдалану үшiн болжамды жарамдылығы өнiм сапасының критерийлерi болып
табылады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты кәсіпорынды зерттеп түсіну, өндіріске сапа
жүйесін енгізу, және өндірістің экономикалық тиімділігін есептеп, арттыру.
Мемлекетаралық стандарттарда “өнiм сапасы” деген терминге мыныдай
анықтама берiлген: “өнiм сапасы” – оның арналуына сәйкес белгiлi
қажеттiлiктердi қанағаттандыруға жарамдылығын айқындайтын қасиеттерiнiң
жиынтығы.
Өнiм сапасы бұл тарихи категория. Өндiрiс күшiнiң өркендеу ауқымы мен
деңгейi жоғарылаған сайын ғылым мен техниканың жаңа жетiстiктерiн пайдалана
отырып, шығын көлемiн азайту арқылы, өнiм сапасына тұтынушы тарапынан
қойылатын жоғарғы талаптарды қанағаттандыруға қолайлы мүмкiндiктер
туындайды.
Халықаралық стандартқа келтiрiлген терминологияға сәйкес, сапа – бұл
объектiнiң белгiленген және болжамды қажеттiлiгiн қамтамасыз ету
мүмкiндiгiне қатысты қасиеттер мен сипаттамалар жиынтығы.
Бұл екi анықтамада өндiрушiлердi жалпы қоғам, соның iшiнде жеке
тұтынушылардың белгiлi бiр қажеттiлiктерiн қанағаттандарарлықтай өнiмдi
шығаруға және дайындауға және сапасын жоғарылату бойынша жұмыстарды
ұйымдастыруға бағыттайды.
Осылайша, сапа тапсырыс берушiнiң немес тұтынушының қажеттiлiктерiн
қанағаттандырудан басталады.
Философиялық көзқараспен трактатталатын “сапа” терминiнiң басқа да
анықтамаларын жиi естуге болады:
сапа – бұл тұтынушының өнiмге және қызмет көрсетуге қанағаттануы;
сапа – пайдалануға жарамдылық;
сапа – өнiмнiң талапқа сәйкестiгi;
сапа – прогреске жетелейтiн үрдiс.
Дамушы нарық қатынастарында өнiм сапасының ең басты көсеткiшi оның
бәсекелестiк қабiлеттiлiгi болып табылады. Кәсiпорынның тауарлы белгiсiнiң
дамуы сапаға байланысты болады: сапаның жоғалуы сатып алушылардың жоғалуына
және нарықтан шығуына әкелiп соғады. Сапасыз өнiм шығаруда кәсiпорын
тiкелей шығындарға ұшырайды.
Сапа нарық үшiн күресте маңызды құрал бола отырып, тауардың
бәсекелестiк қабiлетiлiгiн қамтамасыз етедi. Сапа туралы көзқарас үнемi
өзгерiп отырады. Тұтынушы бiр жыл бұрын қанағаттандырып отырған сапа,
келесi жылы оның талабына жауап бере алмайды. Қоғам дамуының әр сатысында
сапаға қойылатын талаптар жоғарылай түсуде. Бұрында сапа тек ақаулардың
жоқтығымен айқындалса, қазiр сапа туралы кең көлемдегi түсiнiкте сөйлейдi.
Сапа бәсекелестiк қабiлеттiктiң ең жоғары көрсеткiшi ретiнде отандық
экономиканың тұрақты деңгейiнiң және оның дүние жүзiлiк нарыққа көшуiне
басты маңызды факторы болып табылады.
Тек сапаның жоғарғы деңгейiне жеткенде ғана Қазақстан өзiнiң
стратегиялық мақсатын орындай алады, яғни әлемдiк қауымдастыққа шикiзат
берушi тұрғыдан емес алдағы қатардағы жоғарғы технологиялық деңгейдегi,
дамыған ел қатарына кiру.
Бүгiнгi күнi сапа – бұл кәсiпорынның экономикалық жетiстiгi, ал қоғам
үшiн дұрыс экономика, әлемдiк қауымдастықта беделдi орын.
Дәл қазiргi уақытта сапаны басқару, сапа менеджментi жүйесi деген
ұғымдар кең қолданысқа ие. Бұл дегенiмiз сапаны нарық талабына сәйкес
дамытып, жақсартып отыру.
Сапа менеджментi жүйесiнiң негiзiн салған Тейлор. Ол СМЖ 1905 жылы
әзiрлеп, ал 1920-1950 жылдары жалпы менеджменттiң негiзi болған. Кейiн келе
жаңа концепциялар TQM және QS 9000 TQC пайда болды.
1.Әдебиетке шолу
1.1. Сапа менеджмент жүйесінің енгізудегі әлемдік тәжірибе.
Сапа менеджментi жүйесiнiң теорияларының негiзiн салушыларының бiрi
Э.Деминг өнiмнiң төменгi сапасының негiзгi себептерi арнайы (6%) және
жүйелi (94%) деп бөлуге болатынын бекiттi. Осыған негiзделе отырып жүйелi
себептердi жоя отырып, қана өнiм сапасын жоғарылатуға болатындығы туралы
қорытынды жасалды. Мұндай мәселенi шешуге тек қана арнайы сапа менеджментi
жүйелерi кепiлдiк бере алады.
Сапа менеджментi жүйесi өнiмнiң өмiрлiк кезеңiнiң барлық сатысын
қамтиды. Сондықтан да сапа менеджментi жүйесi кәсiпорынды басқару жүйесiнiң
ажырамастай бөлiгi ретiнде қарастырылады. Кәсiпорында сапа менеджментi
жүйесiнде сапа аумағындағы саясатқа қызмет аспектiлерiнiң және басқа да
бағыттардың арасында мәндi рөл берiледi. Сапа жүйесi осы саясаттың таралу
құралы болып табылады.
Халықаралық деңгейде сапа менеджментi жүйесiнiң негiзi болып ИСО 9000
сериялы стандарттары табылады. Бұны 1987 жылы АҚШ, Канада және ФРГ
қатысуымен стандарттау бойынша Халықаралық ұйымның техникалық комитетi
әзiрлеген болатын. Алғашқы ИСО 9000 сериялы халықаралық стандарттар өнiмнiң
сапасын қамтамасыз ету жүйелерiне талаптар бекiттi. Сонымен бiрге сапаны
қамтамасыз ету аумағындағы терминдер мен анықтамалардың үштиптiк сөздiгi
әзiрлендi, яғни ИСО 8402 халықаралық стандарты.
ИСО 9000 екiншi сериясы 1994 жылы және үшiншi 2000 жылы қабылданған
болатын. [1]
ИСО 9000 халықаралық стандарты әмбебап болып табылады. Яғни, ол кез-
келген салада қолданылады. Сондықтан да айта кету керек, ИСО 9000
халықаралық стандарты жария болғаннан кейiн әртүрлi қызмет салаларында
үлкен қолданысқа және мойындауға ие болды.
Бүгiнгi таңда ИСО 9000-9001 сериялары бүкiл дүние жүзi елдерiмен
мойындаған және ұлттық стандарт ретiнде қабылданып, көптеген
кәсiпорындармен ендiрiлген.
ИСО 9000 халықаралық стандарты негiзiнде құрылған сапа жүйесiнiң ең
басты мақсаты, бұл өнiмдi тапсырыс берушi талап ететiн сапамен қамтамасыз
ету және оған кәсiпорын жасай алатындығы жөнiнде дәлелдемелер беру. Оның
мысалы ретiнде кәсiпорында ИСО 9000 халықаралық стандартына сәйкес сапа
жүйесi бар ма, сапа жүйесiне сертификат бар, жоқтығын келтiредi.
Сапа жүйесiне сертификаттың болмауы кәсiпорынның сыртқы нарыққа
шығуына ең басты кедергi болып табылады.Транснационалды компаниялар
субподрядчиктерден олардың кәсiпорында ИСО 9000-9001 мiндеттi түрде
ендiрiлуiн талап етедi.
ИСО 9000:9001 серияларының халықаралық стандарттары өз кезегiнде сапа
жүйесi қандай болатындығы жөнiндегi әдiстемелiк ереже болып табылады, ал
оны қалай жасау керектiгiн кәсiпорын басшысы өзi шешуi тиiс. Сапа жүйесi
тек қана өнiм сапасын жоғарылату құралы болып қана қоймай, сонымен бiрге
кәсiпорынның тиiмдiлiгн жоғарылату болуы керек. [2]
Сапа жүйесi кәсiпорынның негiзгi мақсаттарын тарату құралы ретiнде
қолданады.
Сапа жүйесiн функцияландыру сапа бойынша қызметке кәсiпорынның барлық
жұмысшыларын кiрiстiредi.
Сапа жүйесiнiң мақсаттарын тарату өндiрiлiп жатқан өнiмнiң сапасына
әсер ететiн техникалық, административтi және адам факторларымен қамтамасыз
етiледi.
Өнiм сапасы басқару бойынша жұмыстарды бөлу ереже бойынша арнайы
құрылған бөлiмшелер немесе кәсiпорынның бөлiмдерiнiң бiрi жүзеге асырады.
Өткен жылдар бойында ақпарат құралдарында 2000 жылғы версиясындағы ИСО
9000 сериялы жобасы талқыланып келдi және ИСО 9001 стандартының ескi
(1994ж.) және жаңа версиялары арасындағы ерекшелiктер және сәйкестiктер
талдауы жиi жүргiзiлдi. 2000 ж. Аяғында оны нақты бекiткеннен кейiнгi
стандартты ендiру мәселелерi қарастырылды.
Сонымен бiрге отандық кәсiпорындарға жаңа версиядағы стандарттарды
ендiру сұрағы (мәселесi) ашық күйiнде қалды. Қазақстанда ескi версиядағы
және жаңа версиядағы стандарттар қатар жүрiп отырады. Әртүрлi ақпарат
көздерiнен бiз ескi версиядағы стандарттар және жаңа версиядағы
стандарттардың құрамы жне мазмұны бойынша талаптардың ерекшелiктерiн
жеткiлiктi бiлемiз.
Жаңа версиядағы стандартқа терең талдау жүргiзбей-ақ айтуға болады:
бұл қазiргi кәсiпорындардан талап етiлетiн, халықаралық талаптардың жаңа
сатысы, халықаралық нарықта бәсекелестiк қабiлетiн қамтамасыз етуге
бағыттайды. [7]
Шетел және отандық басылымдардан алдағы қатардағы елдердiң
сертификатталған сапа жүйесiнiң санын жақсы бiлемiз (1 кесте). Ал,
қазақстан саны бойынша төменгi көрсеткiшке ие.
1 кесте
ИСО 9000 сериялы стандартын алдыңғы қатарлы елдерде енгізу
Ұлыбритания 66 760
Қытай 57 783
АҚШ 37 026
Германия 41 629
Италия 48 109
Нидерланды 14 194
Жапония 27 385
Франция 20 919
Корея 17 626
Қазақстан 105
Сертификатталған сапа жүйесi бар алдағы қатардағы шетел кәсiпорындары
дәл қазiргi уақытта жаңа версиядағы стандартта қарастырылғандай үнемi
жақсатрумен айналысуда. Сондықтан да, 2000 жылдың желтоқсанында енгiзiлген
жаңа версиядағы стандартты, алдың сертификатталған сапа жүйесiн дамыту
iсiндегi алға қадам жасау ретiнде қарастыру қажет.[19]
Жасалып жатқан және сертификатталған сапа жүйесi бар ұйымдарға, жаңа
версиядағы стандартқа ауысу жеңiлiрек iске асырылады.
Жаңа версиядағы стандартты iске асырумен қатар бiр жаңа мәселе
(проблема) шешiлдi – медициналық, банктiк, мәдени-әлеуметтiк және басқа да
қызмет көрсетулер сияқты экономикалық қызметтегi жаңа сфералады
сертификаттаумен және бағалаумен қамту. Бұл қызмет сфералары ескi
версиядағы стандарт талаптары құрылымына сәйкес кiре бермейтiн, себебi
соңғысы көбiнесе өндiрiстiк кәсiпорындарына бағытталып арналған болатын.
Жаңа экономикалық қызмет сфераларын қамту жаңа версиядағы стандарт
мазмұнында белгiлi-бiр iз қалдырды.
1 кестедегi мәлiметтерге негiзделе отырып мынаны айтуға болады:
қазақстандық өнеркәсiптерiнде сертификатталған сапа жүйесi саны өте аз.
Мұны екi жағдаймен түсiндiруге болады.
Бiрiншiден - өндiрiстiк кәсiпорындардың даму деңгейi МС ИСО 9000
сериялы талаптарына сәйкес келетiн дәрежеде болмауы. Отандық өндiрiстер
техника-экономикалық құлдыраудан кейiн ендi-ендi аяғынан тұруда. Бұл кезде
кәсiпорынға сапа жүйесiн әзiрлеу және сертификаттау туралы емес, оны көтеру
туралы мәселе тұрды.
Екiншiден – бағалау және сертификаттау объектiсі ретiнде өндiрiстiк
қызметтерге концептуалды әдiстерге негiзделген әртүрлi сертификаттау
схемаларының дамыған жүйесi. Мұндай әдiс-амалдарға мыналар жатады:
- өндiрiстiң жағдайын талдау;
- сапа жүйесiн бағалау;
- өндiрiстi сертификаттау;
- сапа жүйесiн сертификаттау.
Бұл әдiстердiң негiзiнде бекiтiлген талаптарға жету үшiн әр түрлi
ресурсты шығындар және әр түрлi қорытынды тексеру құжаттары болады:
өндiрiстiң жағдайы туралы кесiм; сапа жүйесiнiң жағдайы туралы қорытынды;
өндiрiстiк сәйкестiк сертификаты және сапа жүйесiнiң сәйкестiк сертификаты.
Көптеген кәсiпорындар өздерiнiң соңғы мақсаты етiп техника-экономикалық
дамуды әрi қарай дамыту үшiн база ретiнде сапа жүйесiн жасау емес,
сертификат алуды алға қояды, сондықтан да бұл мақсатқа жету жолы бойыынша
аса күш-жiгер жұмсамайды. [8]
Байқауымызша, мұндай әдiстердiң көп түрлiлiгi өнеркәсiптiк
кәсiпорындарды сапа жүйесiн жасау және сертификаттаумен айналысуға және
жаңа версиядағы стандарт талаптарына ауысуға ынталандырмайды.
Қайта жасалатын сапа жүйелерi жақын кезеңдерде ескi версиядағы
стандартқа сәйкестiгiне сертификатталады. Бұл кәсiпорындарға ескi
версиядағы стандарт талаптарына сәйкестiгiне сертификат алуға мүмкiндiк
бередi. Ал бұл кезде:
- жаңа версиядағы стандарт өз күшiне енедi;
- өндiрiстi сертификаттау кезiнде тексеру көлемдерiнiң жаңа
концепциясын өндiру қажет болады немес өндiрiстiк қызметтi бағалау
формасы ретiнде өндiрiстi сертификаттауды жою туралы сұрақты шешу,
өйткенi Қазақстанда жаңа версиядағы стандартты кiрiстiру кезiнде
өндiрiстi сертификаттау және сапа жүйесiн сертификаттау арасындағы
қашықтық өсуде;
- сертификатталған сапа жүйесi бар кәсiпорындар, жаңа версиядағы
стандарт талаптарын орындауға көшуге дайындық жасайды.
Егер кәсiпорын жаңа версиядағы стандартқа сәйкестiк жүйесiн дайындауды
бiрден бастаса, ескi версиядағы стандарттағы маңызды және қажеттi
талаптардың ұмытылмайтындығы туралы ешқандай кепiлдiк жоқ.
Ең бастысы және негiзгiсi, 1 сызбада көрсетiлген сапа менеджментi
жүйесi (СМЖ) моделiн кейбiр авторлар айтатындай базалық ұйымдық модель деп
айту қиын, өйт
кенi:
- модельде тек қана элементтер емес, ұйымдық-функционалдық немесе
олардың арасындағы ақпараттық қарым-қатынастар болуы керек;
- кiру және шығуда “тұтынушылар” модельдерiнiң бар болуы және
“жеткiзушiнiң” болмауы кез-келген маңыздан айырылған. Бұл ИСО
9001:2000 стандартындағы 3 бөлiмiндегi “Терминдер және анықтамалар”
және 2 қ. Көрсетiлген үрдiстiк амал принциптерiне қарама-қарсы
келедi.
- “СМЖ үнемi жақсарту” блогына схемадан келетiн бағыттаушы сызықша,
модельдi қажеттi қаталдықтан айырады және оны жарнамалық
иллюстрацияға айналдырады.
ВНИИНИАШ сертификаттауы бойынша орган жетекшiсi, техника ғылымдарының
кандидаты В.Ю. Гуленков сапа менеджментi жүйесiне мына модельдi ұсынады
(Сызба 1).
1.2 Сапа менеджментi жүйесiнiң моделi
1 сызба
2. Негiзгi бөлім
2.1. Нормативтiк сiлтемелер.
ҚР СТ ИСО 9000 – 2001 Сапа менеджментi жүйесi. Негiзгi ережелер және
сөздiк.
ҚР СТ ИСО 9001 – 2001 Сапа менеджментi жүйесi. Талаптар.
ҚР СТ ИСО 9004 – 2001 Сапа менеджментi жүйесi. Қызметтi жақсарту бойынша
ұсыныстар.
ҚР СТ ИСО 100 11 – 1 – 2001 Сапа жүйесiн тексеру бойынша басқарушы
жарлықтар. 1-бөлiм. Тексеру.
МЕСТ 12770-73 Сұлы.
МЕСТ 016367-86. Құс өңдейтін өнеркәсіп. Терминдер мен анықтамалар.
МЕСТ 13634-68 Азықтық жүгері.
МЕСТ 8759-74 Сорго.
МЕСТ 17536-72 Мал тектес азықтық ұн.
МЕСТ 2116 Балық, теңіз сүтқоректілерінен және шаян тәрізділерден
дайындалған азықтық ұн.
МЕСТ 10417-74 Азықтық бұршақтар.
МЕСТ 11321-74 Азықтық люпин.
МЕСТ 8758-76 Нут.
МЕСТ 10419-74 Чина.
МЕСТ 14720-69 Азықтық бұршақ.
МЕСТ 17483-72 Азықтық май.
МЕСТ 80-62 Күнбағыс күнжарасы.
МЕСТ 10974-64 Зығыр күнжарасы.
МЕСТ 11048-64 Рапс күнжарасы.
МЕСТ 11201-65 Арахис күнжарасы.
МЕСТ 11202-65 Сурепті күнжарасы.
МЕСТ 11203-65 Күнжүт күнжарасы.
МЕСТ 11204-65 Сафлор күнжарасы.
МЕСТ 11694-66 Конопля күнжарасы.
МЕСТ 68-74 Мақта күнжарасы.
МЕСТ 12220-66 Азықтық соя шроты
МЕСТ 606-75 Мақта шроты
МЕСТ 11049-64 Жүгері шроты.
МЕСТ 11246-65 Күнбағыс шроты.
МЕСТ 18691-83 Шөп тектес және ждасанды кептірілген азықтар.
МЕСТ 13797-78 Ағаш көгінен жасалған витаминді ұн.
МЕСТ 9393-82 Ветеринарлық май.
МЕСТ 20083-74 Азықтық ашытқылар.
МЕСТ 19495-74 Техникалық сүйек ұны.
МЕСТ 18660-73 Азықтық монокальцийфосфат.
МЕСТ 10516-75 Азықтық кальцийфосфат.
МЕСТ 13830-68 Ас тұзы.
МЕСТ 18221-72 Жұмыртқалағыш, балапандарға және бройлерлерге арналған
толық рационды құрама жем.
МЕСТ 18221-72 Күркетауық пен балапандарына арналған толық рационды құрама
жем.
МЕСТ 3040-55 Ылғалдылығын анықтау.
МЕСТ 10839-64 Үлгі іріктеу мен өлшеулерді алу.
МЕСТ 10967-75 Түсі мен иісін анықтау.
МЕСТ 10840-64 Табиғи массасын анықтау.
МЕСТ 10939-64 Ластануын және майда дәндердің өтуін анықтау.
МЕСТ 10841-64 Ауруға жұқтырылуын және зиянкестермен зақымдалуын анықтау.
МЕСТ 10940-64 Типтік құрамын анықтау.
МЕСТ 10987-76 Шыны мөлдірлігін анықтау.
МЕСТ 13586.1-68 Желімшенің санын және сапасын анықтау.
2.2. Терминдер мен анықтамалар.
Сапа – объектiнiң белгiленген немесе болжамалы қажеттiктi қамтамасыз
етуге сәйкес көрсеткiштер жиынтығы.
Өнiм – iс-қимылдардың немесе үрдiстiң нәтижесi.
Тауар – ерiктi иесiздендiрiлетiн, бiр тұлғадан екiншi тұлғаға сатып
алу-сату келiсiмi бойынша өтетiн кез-келген зат.
Қызмет – тұтынушының қажеттiгiн қамтамасыз етуге бағытталған
дайындаушы мен тұтынушының және дайындаушының iшкi iс-қимылдарының тiкелей
әрекеттесуiнiң нәтижесi.
Сапа көрсеткiшi – тауар сапасына жататын бiр немесе бiрнеше
қасиеттерiнiң сандық сипаттамасы.
Ресурстар – қызмет көрсетушiлер, қызмет ету құралдары, құрал-
жабдықтар, технология.
Сапа жүйесi – сапаны жалпы басқаруды жүзеге асыру үшiн қажеттi
ұйымдастыру құрылымы, әдiстеме, үрдiс және ресурстар жиынтығы.
Өнiм сапасын басқару жүйесi – өнiм сапсын басқару кезiнде маткриалды-
техникалық және ақпараттық құралдардың көмегi арқылы өзара қарым-қатынас
жасайтын басқару объектiлерiнiң және басқару органдарының жиынтығы.
Өнiм сапасын бақылау – өнiм сапсының көрсеткiштерiн бекiтiлген
талаптарға сәйкестiгiн бекiту, тексеру.
Өнiм сапасын қадағалау – арнайы органдармен жүзеге асырылатын, өнiм
сапасын қадағалау.
Өнiмнiң бiрлiк сапа көрсеткiшi – өнiмнiң бiр қасиетiн сипаттайтын сапа
көрсеткiшi.
Өнiмнiң кешендi сапа көрсеткiшi – өнiмнiң бiрнеше қасиетiн сипаттайтын
сапа көрсеткiшi.
Өнiм сапасының интегралды көрсеткiшi – өнiмдi пайдалану немес
тұтынудың пайдалы сумардық әсерi мен оны жасау және пайдалану немесе тұтыну
қатынасы болып табылатын өнiмнiң сапа көрсеткiшi.
Өнiмнiң ақаулық коэффициентi – өнiмнiң бiрлiгiне келетiн ақаудың
орташа өлшенген саны.
Өнiм сапасы көрсеткiштерiнiң регламенттелген мәнi – нормативтiк
құжаттармен бекiтiлген өнiмнiң сапа көрсеткiштерiнiң сәйкестiгiн тексеру.
Квалиметрия – өнiм сапасын бағалаудың сандық әдiсi болып табылатын
ғылым аумағы.
Бақылау жүйесiндегi бақылау органы – басқаруға әрекет етудi
шығаратын өнiм сапасын басқару жүйесiнiң бөлiгi.
Өнiм сапасын бағалаудың статистикалық әдiсi – өнiмнiң бiрлiк және
кешендi сапа көрсеткiштерiн бiрдей қолдануға негiзделген оның сапасын
бағалау әдiсi.
Өнiм сапасының деңгейi – бағаланатын өнiмнiң сапа көрсеткiшiнiң
негiзгi сәйкес көрсеткiштер мәнiмен салыстыруға негiзделген өнiм сапасына
жататын сипаттама.
Жарамды өнiм – барлық бекiтiлгшен талаптарға сай және
қанағаттандыратын өнiм.
Ақау – бекiтiлген талаптарға өнiмнiң әрбiр сәйкессiздiгi.
2.3 ҚР СТ ИСО 9001 : 2001 бойынша сапа менеджмент жүйесiн енгізудегi жалпы
ережелер
Қазiргi кезде кiшi және орта кәсiпорындардың көбiсi тауар және қызмет
көрсету нарығында тұрақты жағдайын ұстап тұру қажеттiлiгiмен соқтығысады.
Олардың көбiсi кәсiпорында тұрақты сапаға кепiлдiк беретiн жағдай жасау
жолын таңдайды, басқалары инвестиция жолымен жүредi, пайдалы серiктестер
iздейдi және т.б. Олардың ең аз бөлiгi ең ауыр жолдардың бiрiн таңдайды –
ол сапа менеджмент жүйесiн әзiрлеп (СМЖ), енгiзiп, және құзiреттiлiгi
танылған органда сертификаттау.
Сонымен уақыт өте келе сертификаттау оларға мыналарды қамтамасыз ете
алады:
• фирманың (ұйым, кәсiпорын) беделiн өсiруге;
• тұтынушылардың сенiмiн;
• жұмыскерлердiң сапаның маңыздылығын түсiнуiн;
• оның қызметiнiң ең жақсы нәтижелерiн қамтамасыз ететiн, қазiргi уақытта
ұйымның басқаруы қандай болуы керектiгiн түсiнудi.
Кiшi және орта кәсiпорындарға (ұйымдарға) СМЖ жасау кезiнде
қиыншылықтар болғанмен де кейбiр сұрақтарды шешу оңайға түседi.
Қызметкерлер саны көп және басқарудың ұйымдық құрылымы дамыған iрi
кәсiпорындарда ең қолайлысы, бiр қызмет немесе үрдiс түрiн бекiтiп қоятын
арнайы маманды, жауапты тұлғаны табу оңайырақ. Ал қызметкерлер саны
неғұрлым аз кiшi кәсiпорындарда жауапкершiлiктер, әрқайсысында бiрнеше және
бұл жерде әрқайсысы бiрнеше мамандардың функцияларын атқарады.
Кiшi кәсiпорында әдетте техникалық қадағалау бөлiмi (ТҚБ) болмайды
және техникалық қадағалау функцияларын атқаратын сапа бойынша директор
(менеджер) әр уақытта бола бермейдi. Бiрақ та, қиын технологиялық үрдiс жоқ
– негiзгi өнiмдi өндiрудi схематикалық түрде көрсету оңайырақ, ал бұл
дегенiмiз қызметкерлерге неғұрлым қолы жетiмдi және түсiнiктi ету деген
сөз.
Кәсiпорында мамандар СМЖ өндiру кезiнде стандарттарды жазумен емес,
“процедураларды өндiрумен” айналысулары керек. Бұл үлкен айырмашылық,
өйткенi тек қана құжаттарды әзiрлеу ғана емес, сонымен бiрге олар әрi қарай
жұмыс жасауы үшiн жағдай жасау маңызды болып табылады.
Үрдiстердi көрсетудiң ең тиiмдi әдiсi – олардың графиктiк көрсетiлуi.
СМЖ құжаттарын әзiрлеушiлерге көмек ретiнде кәсiпорынның жұмысшыларының
қызметтерiн, үрдiстер, процедуралар, элементтер немесе үрдiстер карталары
бойынша алгоритмдерiнiң блок-схемаларын құрастыру керек. Оларды мiндеттi
түрде СМЖ құжаттарын әзiрлеу немесе қайта қарау кезiнде бiрiншi этап
ретiнде қолдану керек: кәсiпорындағы қандай да бiр мәселенiң орындалуы
бойынша қадамын, операциялардың, процедуралардың жалғастырылуын анықтап алу
керек; әр қадамда орындаушыларды; үрдiстердiң кiрiс және шығыстарын ақпарат
ағындарын анықтау керек. Бұл жерде мыналарды анықтап алу керек: сол немесе
басқа бiр iс-қимыл ескерiлетiн құжат бар ма, ол бекiтiлген талаптарға
сәйкес келе ме.
АС ИСО 9000 : 2000 сериялы версиясына ауысу кезiнде сұрақтың бұлай
қойылуы, үрдiстi амалды шешуге көмектеседi.
Алгоритмдердiң блок-схемаларын кәсiпорында берiлген бiр қызмет түрiн
iске асыратын, стандартталатын қызметтiң мән-мағынасын түсiнетiн мамандар
жасау керек.
Блок схемалармен жұмыс жасау кезiнде “құжаттамалармен басқаруда”
қателер табылып отырады – сол немесе басқа бiр нормативтi құжаттардың
болмауы.
Қазiргi нарықтық жағдайда бәрiн өздерi ойлауы тиiс. Және көптеген
өндiрушiлер қиын жағдайда тұрып қалады: жасалған алгоритм қалай көрiнедi,
бұл үрдiске ең негiзгi кiрiс болып не табылады, нарық талап ететiн жаңа
өнiмдi өндiру немесе жобалау неден басталады?
ИСО 9000 сериялы стандарттарда “кiрiстi жобалық мәлiметтер” ретiнде
анықталғандар, шын мәнiнде тұтынушының талабы қанағаттануы үшiн керек нәрсе
болып келедi. Қажет:
1) осы қажеттiлiктердi және күтулердi табу;
2) оларды көрсеткiштердiң техникалық тiлiне және сипаттамаларға
ауыстыру;
3) әрi қарай қолдануын ескере отырып, олардың жеткiлiктiгiн анықтау;
4) жобаға қатысушылардың бәрiне түсiнiктi ету;
5) әзiрлеудi (жобалауды) бастау туралы шешiм қабылдау және бекiту.
Осының өзi алгоритм болып келедi, кем дегенде бес қадамын анықтадық.
Бiрден әртүрлi басқару деңгейiндегi қызмет түрлерiнiң, олардың
қызығушылықтарының, өзара қарым-қатынасының ақпаратты ағымдардың қиысу
нүктелерi шыға келедi. Үрдiстердi көрсету үшiн алгоритмдердi, блок-
схемаларды, үрдiстер карталарын қолдану жаңалық емес, мұндай әдiс көптеген
кәсiпорындарда қолданылады. Айта кету керек, бiр ғана сурет мыңдаған сөздiк
орнын ауыстыра алады.
Егер кәсiпорын басшысы МС ИСО 9000 сериясы негiзiнде СМЖ дамыту немесе
жасау туралы шешiм қабылдаса, онда оның кәсiпорындағы сапа басқару деңгейi
жоғары және қол астындағылар да өз жұмыстарын жақсы бiледi. Бiрақ та,
кейбiр қызмет түрлерiнде, егер алгоритмдi ашып қараса жетiспеушiлiктер
табылып қалуы мүмкiн. Сондықтан да, консультант кәсiпорында жұмысты бастар
кезiнде ең оптималды мәселелердi және сұрақтарды табуға мiндеттi. Оларды
бас директорға басынан бастап қарастыруға және шешiм қбылдауға жiберiп
отырады. Бұл бiрiншiден, басшыға қызметтiң негiзгi жағдаййы туралы
ақпаратпен қамтамасыз ету үшiн, екiншiден, әзiрлеудегi сұрақтарды
қарастыратын координационды органның жұмысын дұрыстау үшiн (себебi
өзгерiстер енгiзiледi) керек.
Бас директор басқаратын сапа жөнiндегi ұйым барлық жұмыс бойындағы
шешiмдердi қабылдау үшiн құралады: яғни СМЖ жағдайын алдын-ала бағалау
нәтижесiн алудан бастап, сертификациялық аудитке дайындығын бағалауға
дейiн.
Кәсiпорынға СМЖ әзiрлеу және енгiзу кезiндегi жұмыс, iс-қимылдар
түрлерi және оны сертификаттауға дайындау 2 схемада көрсетiлген. Сонымен
қатар, ережеге сәйкес консультанттар келесi жұмыс түрлерiн орындайды:
- кәсiпорындағы құжаттамаларды талдау және оны сертификациялық
талаптарға жеткiзу бойынша ұсыныстарды өндiру; сонымен бiрге
нормативтi құжаттар тiзбегi бойынша СМЖ-не кәсiпорындағы
регламенттеушi және тiркеушi құжаттамалардың барлығы берiледi;
- алгоритмдердi, блок-схемаларды, үрдiстер картасын әзiрлеу кезiнде
және СМЖ құжаттарын ендiру кезiнде (сапа бойынша басшылық
нұсқаулар, бөлiмшелер туралы жағжайлар және т.б.) әдiстемелiк көмек
көрсету;
- iшкi аудиттер жүйесiн әзiрлеу және енгiзу, және оның тұрақты дамуын
және тиiмдiлiгiн бағалайтын негiзгi құрал ретiнде СМЖ талдау.
Бөлiмшелерде және қызметтерде пайда болған сәйкессiздiктердi және
нәтижелердi қарастыруы керек, басшылық үшiн әр кварталдық есп
беруге, мәселелердi және қосымша ресурстарды қажет ететiн шаралады
кiрiстiру немесе басшылық деңгейiнде шешiм қабылдауы керек.
2 сызба
2 сызба жалғасы
- СМЖ акредиттелген органмен алдын-ала және сертификациялық аудиттi
жүргiзiлуiнiң және дайындығының ұйымдастырылуы, ескертулер болмаған
жағдайда әдiстемелiк көмек көрсету.
Бұл әдiстiң ерекшелiгi, қарастырылып жатқан шараларды кезекпе-кезек,
сонымен қатар қатарынан iске асыруға болады (3 схема) және ол оның тарату
уақытын қысқартады.
Айта кететiн нәрсе: сапаны қамтамасыздандырудағы техникалық және
бақылау қызметi орындарының сұрақтары, ең бастысы кәсiпорын басшыларының
қызығушылығында болуы керек, яғни сапаны қамтамасыздандыруға үлкен мән
берiп, өздерi қадағалап отыруға тиiс. Сонымен қатар, СМЖ жасау бойынша
қызметтерге де сөзсiз басшылық атсалысуы керек. Дайындық мерзiмi көбiнесе
осы үрдiске кәсiпорын персоналының қатысуына байланысты болады, ең алдымен
басшылықтың жоғарғы және орта буындарына, сонымен қатар СМЖ жасау немес әрi
қарай дамыту жұмыстарына барлық кешендерiнiң бас директорының өзiнiң
қолдауына тiкелеу байланысты.
Оң нәтиженi -“қағаз түрiнде” емес, оптималды мерзiм iшiнде жасалған
тиiмдi СМЖ алу, бiрiншi басшының қатысуымен мүмкiн болады.
Әрине, тек осы кезде ғана жұмысшылар кәсiпорында жаңа үлкен iс
атқарылатындығы және оған ертелi-кеш кез-келген әр жұмысшы қатысатындығын
түсiнедi.
Сонымен бiрге, басшылықтың жоғарғы және орта буынына мiндеттi түрде
орындалатын жұмыс құрамы мен шараларды бiлулерi керек. Көрсетiлген 3-
схемалы алгоритмде -өндiрiстi және СМЖ зерттеу, тексеру қорытындысы
бойынша әзiрленетiн мақсатты шараларды жоспарының жобасы. Бұл сонымен
бiрге, ИСО 9001:2000 талап етуiндей, орындалатын жұмыс кешендерi ресурспен
қамтамасыздандырылуы үшiн қажет, яяғни құзiреттiлiгi танылған топ
тағайындалып, оған сәйкес өкiлеттiлiк берiлiп, сол жұмыстарды орындауына
қажеттi құрал-жабдықтар бөлiнiп уақыт белгiленуi керек. Сонымен, “ресурстар
менеджментi” бөлiмiне де жоғарғы басшылықтың қатысуы керектiгi түсiнiктi
болды. Яғни, тек қана бiорiнiшi басшының қатысуымен ғана үлкен
жетiстiктерге жетiге болады. Мұндай қатысу дәрежесi әр түрлi, мысалы: бүкiл
жұмыс кешендерi бойынша белгiленген шаралардың таралу барысын қадағалау
немесе оны әрi қарай жиналыстарда үнемi қарастыру (сапа күндерiнде немесе
сапа бойынша ұйымдарда); Үрдiстерге және процедураларға жауапты бас
мамандарды, қызмет басшыларын, өз орынбасарларын тыңдау, шешiлмей жатқан
мәселелерге қатысып, оны шешу.
3. Зерттеу әдістемелігі мен материалдары
3.1 Кәсіпорын сипаттамасы.
БеНТ акционерлік қоғамы – бұл, бүгінгі күні, өнеркәсіп және ауыл
шаруашылығы салаларының бірнеше кәсіпорындары, бұл мақсат – мүддесі бір,
істің көзін таба білетін жоғары білікті еңбекқор ұжым.
БеНТ акционерлік қоғамының өнеркәсіптегі, сол сияқты ауыл
шаруашылығындағы өндірісінің ерекшелігі – кәсіпорынның жетекші батыс
фирмаларының тәжірибесін үйрене отырып, оны өз елінде енгізіп, неғұрлым
алдыңғы қатарлы әлемдік технологияны таңдауы.
БеНТ акционерлік қоғамы өзінде бар құстар санын көбейту үшін атақты
Анак Чикен Интернешнл израиль фирмасына өтініш жасады, міне, осының
арқасында жоғары өнім беретін кросс Титан және Яффа құстары өсірілді.
Кәсіпорын Қазақтың ғылыми зерттеу институтының құс шаруашылығы ғалымдарымен
бірлесе отырып, біздің республиканың, сондай-ақ жақын шетелдің барлық құс
шаруашылығына қажет балапан басып шығаратын құс шаруашылығының құрылуына
септігін тигізді.
БеНТ акционерлік қоғамындағы құрама жем зауыты 2005 жылы жаңадан
салынды. Онда жаңа қондырғылар орнатылып, жаңа технологиялар енгізілді.
Ондағы мақсат құрама жемді жоғары сапалы дайындау, өнімділігін арттыру және
зауыттың үздіксіздігін қамтамасыз ету. Зауыттың өнімділігі, сағатына
–төкпелі жем – 25 т, грануирленген жем – 12т.
- Құрама жем зауыты – күн сайын арнайы рецепт бойынша әзірленген
шаруашылықтың бөлімшелерін азықпен қамтамасыз етеді;
- Зоотехниялық зертхана – құсты күту және азықтандырудың бекітілген
параметрлерінің орындалуына бақылау жүргізеді, келіп түскен
шикізатқа оперативті тексеру жүргізеді және дайын азықты сынаудан
өткізеді;
- Ветеринарлық зертхана – құс ауруларын алдын-алу мақсатында
лабораториялық-диагностикалық зерттеулер жүргізеді.
М - Комбикорм құрама жем зауытының ұйымдық құрылымы
3 сызба
сурет 1. М - Комбикорм құрама жем зауыты
Күн сайын құрама азық шығаратын зауытта шаруашылықтың барлық
бөлімшелеріне 70-80 тонна азық дайындалады. Қоспаны әзірлеу басқару
орталығынан бақыланады. Компьютерге программа енгізілген соң бидайды, соя
шротын, сұйық май, жүгері, витаминді автоматты түрде араластыру басталады.
Азықтар және олардың компоненттері сапаны бақылау лабораториясында екі
мәрте пробациядан өтеді.
3.2 ЖШС М-Комбикорм сапа менеджментi жүйесiн енгiзу
3.2.1. Сапа аумағындағы саясаты.
ЖШС М-Комбикорм кәсіпорнының сапа жөніндегі басшылығы.
ЖШС М-Комбикорм кәсіпорнының мақсаттары:
- алдыңғы қатарлы кәсіпорындар мен фирмалардың деңгейінен асатын, өнімнің
техникалық деңгейіне жету;
- тұтынушылардың нақты талаптарын қанағаттандыруға бағытталу;
- жаңа өтім нарығын жаулау немесе кеңейту;
- сапаны көтеру арқылы кәсіпорынның экономикалық жағдайын жақсарту;
ЖШС М-Комбикорм мақсаты тұтынушылар сұранысының қанағаттануын және
тұрақты пайданың кепілі болатын сатып алушылар сұранысын қанағаттандыратын
қызмет көрсету мен өнімді шығару және жеткізу. ЖШС М-Комбикорм үшін сапа
– бәсекеге қабілеттіліктің стратегиялық көрсеткіші.
Берілген сапа менеджменті жүйесін енгізу және әзірлеу мақсаты келесілерден
тұрады:
• қажеттіліктерді, тұтынушылардың және басқа мүдделі жақтардың үмітін
орнату;
• кәсіпорын саясатын, сапа саласындағы мақсаттарды, сапаны басқару
жөніндегі процедуралар және сапа жүйесіне қойылатын талаптарды әзірлеу;
• сапа саласындағы мақсаттарға жетуге қажетті процестер мен
жауапкершіліктерді орнату;
• сапа саласындағы мақсаттарға жету үшін қажетті ресурстарды орнату,
анықтау және онымен қамтамасыз ету;
• әр процестің нәтижелілігі мен тиімділігін өлшеу үшін әдістер әзірлеу;
• сәйкессіздіктерді болдырмауға қажетті және олардың себептерін жоятын
құралдарды анықтау;
• сапа менеджменті жүйесін тұрақты жақсатру процесін әзірлеу мен қолдану;
Басшылықтың мәлімдемесі.
ИСО 9001-2000 халықаралық стандарт талаптарына сәйкес кәсіпорында сапа
жүйесі әзірленіп, енгізілгені жайлы ЖШС М-Комбикорм басшылығы мәлімдейді.
Бұл жүйені қолдану сапа саласында кәсіпорын қызметін басқаруды
қамтамасыз етеді және тұтынушылардың барлық сұраныстарының толық қанды
қанағаттануына кепілдік береді.
ЖШС М-Комбикорм басшылығы нақты сапа жөніндегі басшылықты толығымен
қабылдайды.
ЖШС М-Комбикорм басшылығы сапа саласындағы кәсіпорын саясатын
жүргізудің кепілі болатын кәсіпорын қызметкерлерінің барлығын нақты сапа
жөніндегі басшылықтың талаптарына, сапа жүйесінің күші бар жұмысшы
стандарттарына сәйкес өз қызметтерін жүргізуге міндеттейді.
ЖШС М-Комбикорм кәсіпорнының сапа саласындағы саясаты.
Кәсіпорынның негізгі мақсаты – Қазақстан нарығында жоғары сапалы құс
азығын өндіру бойынша алда болу.
Кәсіпорынның мақсаттары:
❖ тұтынушылар мен басқа да мүдделі жақтардың талаптары мен үміттерін
қанағаттандыру;
❖ ИСО халықаралық стандартар талаптарына сәйкес сапа менеджменті
жүйесінің нәтижелігін көтеру;
❖ ресурстарды (материалды және қаржы) тиімді және нәтижелі қолдану;
❖ бөлімшелер ішіндегі қарым қатынасты жақсарту және басқарудың
прогрессивті әдістерін қолдану арқылы және әр қызметкердің кәсіби ісін
үздіксіз жоғарылату жолымен кәсіпорын құндылығын көтеру;
3.2.2 Басшылық тарапынан талдау.
➢ Басшылықтың міндеттемелері.
Жоғары басшылық қамтамасыз етуі керек:
А) тұтынушылар талаптарының орындалуы маңыздылығын ұйымға мәлімдеу;
Б) сапа саласындағы саясатты бекіту;
В) сапа саласындағы мақсаттарды әзірлеумен қамтамасыз ету;
Г) жоғары бөлім басшылығының өкілеттілігін және сапа жөніндегі
бөлімшелердің жауапкершіліктерін бөлу;
Д) Басшылық тарапынан талдау жүргізу;
Е) қажетті ресурстармен қамтамасыз ету.
➢ Тұтынушыға бейімделу.
Жоғарғы басшылық тұтынушылардың қанағаттандырылғанын көтеру үшін олардың
талаптарын анықтау мен орындалуын қамтамасыз етуі керек.
➢ Сапа саласындағы саясат.
Сапа саласындағы саясат жоғары басшылық қамтамасыз етуі керек:
- кәсіпорын мақсаттарына сай болуын;
- сапа менеджменті жүйесінің талаптарына сәйкестігін және
нәтижелілікті тұрақты жоғарылатуға міндеттемелерді енгізу;
- ұйым персоналына хабарлануы керек;
- тұрақты жарамдылыққа талдануы керек.
ЖШС М-Комбикорм қызметінің негізгі принципі - тұтынушылардың
сұранысы мен үмітін толық қанағаттандыру үшін, оның өндіретін өнімі мен
қызметінің сапасын тұрақты жақсарту, кәсіпорынның бәсекелестігін жоғарылату
мен нарықта алдыңғы қатарда болу.
Қойылған мақсаттарға жету келесі нормалармен қамтамасыз етіледі:
- кәсіпорынның бүкіл қызметі тұтынушыға бейімделуі;
- кәсіпорындағы барлық қызмет түрін жақсартумен байланысты ұйымдастыру,
кадрлық, техникалық, инвестициялық және басқа да мәселелерді шешу
барысында өнім және қызмет сапасының маңыздылығы алға қойылуы;
- кәсіпорынның ассортименттік және баға саясатының қалыптасуы; отандық және
шетел тәжірибесін, нарықты тұрақты зерттеу негізінде өнім және қызметтің
жаңа түрлерін әзірлеу және енгізу;
- өндірістік базаны тұрақты жақсарту, қазіргі таңдағы техника мен
қондырғыларды пайдалану, өндіріске прогрессивті технологияны енгізу,
өнімді қайта өңдеу мен өткізу;
- персоналды таңдауға, біліктілігін жоғарылатуға және шығармашылық
белсенділігін дамытуға бағытталған кадр саясатын жүргізу;
- жеткізушілермен бір-біріне пайдалы қарым-қатынасты дамыту;
- өнімнің және оны өндіру технологиясының халықаралық талаптар мен
стандарттарға, сонымен қатар, қоршаған ортаны қорғау және экологиялық
тазалық саласына сәйкестігі;
- ең бірінші сапа проблемаларын болдырмау және себептерін жоюға бағытталу,
олардың пайда болғаннан кейінгі салдарын жоюға емес.
➢ Басшылар мен кәсіпорын бөлімшелері арасында сапа саласындағы
жауапкершілік пен міндеттемелерді бөлу.
ЖШС М-Комбикорм кәсіпорнының әрбір қызметкері:
- мақсатты біледі және мақсатқа жету үшін жауапты;
- өз ісінің маманы мен өз қызметінің сапасына жауапты.
Әрбір басшы:
- өз саласындағы қызметті жақсарту мен сапаға жауапты.
Жоғарғы басшылық:
- сапа саласындағы саясатты жақсартады және бекітеді; сапа менеджменті
жүйесін тұрақты жақсартады;
- материалды, қаржы және басқа да ресурстардың бөлінуін қамтамасыз етеді;
- барлық персоналға саясатты жеткізуге жауапты.
➢ Мағлұматпен ішкі алмасу.
ЖШС М-Комбикорм кәсіпорнының басшылығы мағлұматпен алмасудың сәйкес
процестерін әзірлеумен қамтамасыз ету, сонымен қатар, сапа менеджменті
жүйесінің нәтижелілігі мәселері бойынша қамтамасыз ету керек.
➢ Саясаттың орындалуын талдау және бағалау.
Саясатты талдау:
- сапа жөніндегі мақсат пен міндеттердің орындалу деңгейін тексеру;
- сапа менеджменті жүйесінің тұрақты жарамдылығын, сайма-сайлығын және
нәтижелілігін қамтамасыз ету үшін жаңа мақсаттар орнату;
➢ Талдаудың кірмелі мәліметтері.
Басшылық тарапынан кірмелі мәліметтерді талдау үшін келесі мағлұматтар
кіруі керек:
- талдау мен тексерулердің нәтижелері;
- тұтынушымен кері байланыс;
- процестердің орындалуы мен өнімнің сәйкестігі;
- түзетуші әрекеттер;
- сапа менеджменті жүйесіне әсер ете алатын өзгерістер;
- жақсарту бойынша ұсыныстар;
- талдаудың шықпалы мәліметтері.
Басшылық тарапынан шықпаы мәліметтерді талдау үшін барлық шешімдер
кіруі керек:
1) сапа менеджменті жүйесі және оның процестерінің нәтижелілігі мен
тиімділігін жоғарылату;
2) тұтынушылар талаптарына сай өнімді жақсарту;
3) ресурстарға қажеттілік.
3.2.3 Ресурстар менеджментi.
Басшылық ұйымның стратегиясы мен мақсаттарына жетудi жүзеге асыруы
үшiн қажеттi ресурстардың болуын анықтайды және қамтамасыз етедi. Олар сапа
менджментiнiң жүйесiн әрекет етуi және жақсарту, сондай-ақ тұтынушылар мен
басқа да қызығушы тараптардың қанағаттандырылуы үшiн ресурстарды қосады.
Кәсiпорын келесi ресурстарды қосады:
• адам ресурстары;
• қаржылық ресурстар;
• инфрақұрылым;
• өндiрiстiк орта.
Кәсіпорын ресурстармен қамтамасыз етуі керек:
- Сапа менеджменті жүйесін енгізу және оны жұмысшы қалыпта ұстап,
сондай-ақ оның тиімділігін ұдайы жақсартуға;
- Тұтынушылардың қанағаттандырылуын, олардың талаптарын орындау арқылы
арттыруға қажетті ресурстарды анықтауы және олармен қамтамасыз етуі
қажет.
Жоғарғы басшылық ұйымның стратегиясы мен мақсаттарына жетуді жүзеге
асыру үшін қажетті ресурстардың болуын анықтауы және қамтамасыз етуі керек.
Олар сапа менеджментінің жүйесін әрекет етуі және жақсарту, сондай-ақ
тұтынушылар мен басқа да қызығушы тараптарды қанағаттандыру үшін
ресурстарды қосады. Ресурстарға қызметкерлерді, инфрақұрылымды, өндірістік
ортаны, ақпаратты, жеткізушілер мен серіктестерді, табиғи және қаржылық
ресурстарды енгізуге болады.
Қаперге алынуы керек сұрақтар
Ұйым әрекетін жақсарту үшін ресурстарға қатысты барлық сұрақтарды
қарастыруы керек, мысалы:
- мүмкіншіліктер мен шектеулерді ескеріп ресурстарды нәтижелі, тиімді
уақтылы ұсыну;
- жетілдірілген өндірістік және көмекші құралдар сияқты материалдық
ресурстар;
- зияткерлік меншік сияқты материалдық емес ресурстар;
- ұдайы жаңашаланған жақсартуларға әсер ететін ресурстар мен тетіктер;
- жоба менеджментінің қажеттіктері мен матрикалық келісімді
қанағаттандыратын қызметтерді қоса ұйымдастыру құрылымдары;
- ақпарат және технологиялар менеджменті; мақсаттандырылған әзірлік,
білім және оқыту арқылы құзіреттігін көтеру;
- ұйымның келешектегі менеджерлер үшін тәжірибелер мен
белсенділіктерін дамыту;
табиғи ресурстарды пайдалану және олардың қоршаған ортаға әсері;
келешектегі ресурстарға қажеттілікті жоспарлау.
Персонал:
- Жұмысты орындайтын, өнім сапасына әсер ететін қызметкерлер алынған
білім, дайындық, әдет және тәжірибе негізінде білікті болуы керек.
- Біліктілік, хабардарлық және дайындық.
Ұйым:
- өнім сапасына әсерін тигізетін жұмысты орындаушы қызметкерлерге
қажетті біліктілікті анықтауы;
- осы қажеттіктерді қанағаттандыру мақсатында дайындықты қамтамасыз
етуі немесе басқа әрекетті жүзеге асыруы;
- қабылданған шаралардың тиімділігін бағалауы;
- өз өызметкерлерінің әрекетінің көкейкестігін және маңыздығын және
сапа саласындағы мақсаттарға жетуге салымы туралы білуін қамтамасыз етуі;
- білімі, дайындығы, әдеттері және тәжірибелері туралы сәйкес
жазбаларды жұмысшы қалыпта ұстап тұруы керек.
Адам ресурстары.
Жұмысшы орындайтын, өнiм сапасына әсер етеiн қызметкерлер алынған
бiлiм, дайындық, әдеп және тәжiрибе негiзiнде бiлiктi болу керек.
Зауыт басшылары мен жұмысшыларының құрылымдық міндеттері.
АҚ Президенті - өндіріске жалпы қадағалау жүргізеді;
Құс шаруашылығы жөнінен вице-президент – құс өсіру технологиясының
орындалуына қатаң бақылау жүргізеді.
Құрама жем зауыт директоры - өндіру технологияның негізгі жұмыс
бағыттарын белгілеп, рациондар құрастырып, қарамағындағылардың
қызметін бағыттайды;
Құрама жем зауыт бастығы – зауыттың үздіксіз жұмыс істеуін қамтамасыз етіп,
өнімнің сапалы өндірілуіне қатаң бақылау жүргізеді;
Құрама жем зауытының құрама жем дайындау учаскесі бригадирінің қызметтік
нұсқаулығы
Біліктілік талаптары.
▪ Орта – арнайы (зоотехниялық)
▪ Жұмыс тәжірибесі – 2 жылдан кем емес,
▪ Біліктілігін растау – жылына 3 рет.
Міндеттері.
Құрама жем дайындау учаскесінің бригадирі міндетті:
- дер кезінде жоғары сапалы азықты дайындау, құстарға жеткізу және құрама
жем зауыты жұмысының үздіксіздігін қамтамасыз етуге.
- уақытында құрама жемді құс қораларына лимит шегінде жіберуді жүзеге
асыру.
- азықтық қоспаларды дайындаудың экономикалық тиімді әдістерін өндіріске
жүйелі түрде енгізу және оқуға.
- келіп түскен шикізатты құрама жем дайындау цехына қабылдау, құстардың
түрлі жас топтарын азықтандыру тәртібі мен тағайындалуына сәйкес дұрыс
орналастыруы керек.
- қажетті талдауларды жүргізу үшін күнделікті құрама жемдердің сынамаларын
алып, зоотехниялық зертханаға жіберуі керек.
- шикізат және құрама жемнің барлық түрлерінің дұрыс сақталуын ұйымдастыруы
керек.
- төкпелі құрама жем мен басқа шығындар түрлерін, сапасыз орындалған жұмыс
себептерін алдын-алу және жою.
- құрама жем дайындау цехында шикізат және құрама жемнің жылжуы жайлы
уақытында және дәл есеп жүргізу.
- құрама жем дайындау цехының механизмдері мен қондырғыларының жұмыс
жағдайын күнделікті қадағалау.
- құрама жем дайындау цехының жұмысшыларын құрал-жабдықтармен,
құрылғылармен және қорғаныс жабдықтарымен қамтамасыз ету.
- әрекеттегі нұсқаулықтарға сай ветеринарлы-санитарлық талаптарды сақтау.
- бекітілген жиілікпен еңбек қорғау және қауіпсіздік ережелерін құрама жем
дайындау цехының жұмысшылары сақтауын қадағалау және нұсқаулық беру.
- өнім өндіру жоспарының орындалуын, материалдық құндылықтардың сақталуын
қадағалау.
- дайындалатын құрама жемнің сапасын жақсарту мен өзіндік құнын төмендету
үшін ай сайынғы шаралар жоспарын әзірлеу.
- еңбек және өндірістік тәртіпті сақтауды қадағалау.
Құқықтары.
Құрама жем дайындау учаскесінің бригадирі құқылы:
- азықтық қоспаларды дайындау, жеткізілетін азық сапасын қамтамасыз ету
бойынша жұмысшылар сұрақтарына нұсқаулар беруге.
- құс өсіру кәсіпорындарының құрылымдық бөлімшелер басшыларымен тікелей
қарым-қатынас жасауға.
- құстарға арналған азықтық қоспаларды дайындау сапасын жоғарылату бойынша
ұсыныстар енгізуге.
- құрама жем дайындау учаскесі үшін сапасыз орындалған жұмыстарды брактауға
және оның қайта сапалы орындалуын талап етуге.
- құрама жем дайындау учаскесінде адам өмірі мен денсаулығына қауіп
туындаған жағдайда жұмыс істеуге тыйым салуға.
- қызметтік нұсқаулықта көрсетілген жұмысшылардың міндеттерінің нақты
орындалуын талап етуге.
- өз құзыреті шегінде құжаттарға қол қоюға.
- қызметтік міндеттер мен құқықтарды орындау және жүктеуге кәсіпорын
басшылығынан жәрдемдесуді талап ету.
- кадрларды таңдау мен орналастыру бойынша ұсыныстар енгізуге, сыйлық
тағайындау және жазалау шараларын қолдануға.
Жауапкершілік.
Құрама жем дайындау учаскесінің бригадирі жауапты:
- өз міндеттерін тиісті атқармағаны үшін;
- ИСО 9001 сапа жүйесінің бекітілген процедураларына және қызметтік
міндеттеріне сай жұмысты немесе қызметті сапалы орындау;
- Берілген құқықтарды дұрыс және толық қолдануға;
- ЖШС М-Комбикорм ішкі жарлығының тәртіптерін орындамағанда;
- коммерциялық құпиялар мен конфиденциалды ақпараттарды сақтау.
Құрама жем зауытының құрама жем дайындау учаскесі жұмысшы – операторының
қызметтік нұсқаулығы
Біліктілік талаптары.
▪ Білімі – орта
▪ Жұмыс тәжірибесі – талап етілмейді,
▪ Біліктілігін растау – жылына 1 рет.
Міндеттері.
Құрама жем дайындау учаскесінің жұмысшы – операторы міндетті:
- құрама жем зауытының құрама жем дайындау учаскесінде барлық
машиналар мен механизмдердің үздіксіз жұмысын қамтамасыз ету.
- кестеге сәйкес машиналар мен механизмдердің ағымдағы жөндеуін
уақытында өткізу.
- еңбек және өндіріс тәртібін, әрекеттегі нұсқаулықтарға сәйкес
ветеринарлы-санитарлық талаптарды, еңбек қорғау, өрт қауіпсіздігі
және қауіпсіздік ережелерін қатаң орындау керек.
- дайындалған құрама жемнің сақталуына, мөлшеріне және сапасына
жауапты.
- жас бойынша бекітілген рецепттерге сәйкес құрама жемнің дайындалуын
қатаң кестеге сай қамтамасыз ету керек.
Құқықтары.
Құрама жем дайындау учаскесінің жұмысшы - операторы құқылы:
Құрама жем зауытының басшыларынан қажетті еңбек жағдайын, құрал-
жабдықтармен қамтамасыз етуді талап етуге.
Арнайы жұмыс киімін алуға.
Жауапкершілік.
- құрама жем дайындау учаскесінің жұмысшы - операторы жауапты:
- өз міндеттерін тиісті атқармағаны үшін;
- исо 9001 сапа жүйесінің бекітілген процедураларына және қызметтік
міндеттеріне сай жұмысты немесе қызметті сапалы орындау;
- қауіпсіздік ережелерін, өндірістік санитария, өрт қауіпсіздігін
сақтауға;
- коммерциялық құпиялар мен конфиденциалды ақпараттарды сақтау.
Қаржылық ресурстар.
Қаржылық ресурстарды жоспарлау.
Жоспарлаудың кiрiс деректерi: жоспарлар (кадрлар, iшкi аудиттер,
жақсару мақсатындағы және т.б. жоспарлар), өнiмдi өндiру жоспарлары.
Жоспарлаудың шығыс деректерi: ресурстарды қамтамасыз ету жоспары.
Қаржылық ресурстарды жоспарлау кәсiпорынның басшы орынбасарымен iске
асырылады және бас директормен бекiтiледi.
Инфрақұрылым
Инфрақұрылымның құрамына: ғимараттар, жұмысшы кеңістік:
1. Зауыт ғимараты – екі бірлескен секциялардан және 6 қабаттан тұрады,
1 ғимаратта шикізат сақтайтын 36 силос бар, олардың 9 құрама жем дайындау
ағымына арналған.
2. Ғимарат – басқармалық.
3. Шикізат сақтау қоймалары – 5000 т.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz