Кіші жүздің ханы Ресейге қосылуы жөнінде елшілік жіберуі

Мазмұны

Кіріспе

І. Тарау. Кіші жүздің ханы Ресейге қосылуы жөнінде елшілік
жіберуі.
1.1.А.И.Тевкелевтің қазақ жеріне келуі
1.2. Ұлы жүз және орта жүздің ант қабылдауы

II.Тарау. П.К. Крилловтың бастаған Орынбор экспедициясының
жүруі
2.1. Ресейдің қазақ жеріне бекіністер салуы.
2.2. Жайық маңындағы қамалдарына қазақтардың көшіуіне тиым салуы

III. Қортынды.

IV.Сілтемелер тізімі

V.Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе

Қазақ хандығында 1718 жыл Әз Тауке хан қайтыс болған соң, оның орнына баласы Болат хан болды. 1730 жылы Болат хан қайтыс болып, орнына баласы Әбілмәмбет отырды. Осы кезде қазақ хандығында хан тағына таласқан ішкі қырқыс туды. Сөйтіп, 1730 жылы Болат қайтыс болған соң қазақтың үш жүзінің хан – султандары Әулиеата жаққа жиналып, құрылтай сипатта жиналыс болды. Бұл құрылтайға үш жүздің улы ханы Болаттың баласы Әбілмембет және Болатхан тікелей билеген ұлы жүздің сұлтандары, Шығай ханның ұрпағы және өз заманының қарарманы Барақ султан билеген орта жүздің султандары, Әбілқайыр басқарған кіші жүздің султандары қатысады. Осы құрылтайда Әбілқайыр Әбілмембеттен үш жүздің улы хандығын алмақ болып жалсыз талап қойды.
Әбілқайыр хан әуелетінің шыққан сұлтандардың бірі яғни ол қазақ хандығы алғаш құрған Әз жәнібек ханның жетінші урпаға болып табылады. Ол XVII ғасырдың 20 –ші жылдарында кіші жүзге хан болған «Ақтабан шұбырынды» жылдарында қазақ қауымен бастап, жоңғар феодалдарының шапқыншылығына қарсы күрескен әйгілі қолбасшылардың бірі еді. Тарихшы З.У. Тоғанның айтуына қарағанда ол кезде Әбілқайыр қазақтың үш жүзінің улы ханы оған қоса қарақалпақтардың ханы еді. Сонымен қатар Хорезімде билеуші болуды арман еткен екен. 1
Қазақ хандығының астанасы Түркістан қаласына көшірілді. Бул кезде кіші жүздің өзі ішінен үш бөлекке бөлінген: оның бір бөлігін Қайып ханның баласы Батыр сұлтан биледі, енді бір бөлігін Әбілқайырдың баласы Нұралы сұлтан биледі, Әбілқайырдың билігі кіші жүздің
Бірі бөлігіне ғана жүретін еді.
1. «Қазақтың көне тарихы» 2бі-бет А 1993 ж.
Қазақтың кіші жүзінің ханы Әбілқайырға бір жағынан жоңғар қалмақтарының, ал екіші жағынан көршілес башқұрттар тарапынан талай рет шапқыншылыққа ұшырап зорлыққа душар болып отырды. Жоңғар қалмақтары қазақ хандықтарына дүркін шабуылдар жасап, олардың қаларадын басып алды. Сонымен мекендерін тартып алып отырды. Қазақтарға ең шұрайлы қоныс болған жайықтың маңында башқұрттардан төнген қауіп те төніп отырды. Қазақтардың мыңдаған жылқысын айдап әкетіп жүрді. 2



Зерттеудің мақсаты мен міндеттері.
Мақсаты: Курстық жұмыстың тақырыбы «Әбілқайыр ханның Ресеймен келіс сөздері»
Бұл курстық жұмыстың мақсаты тақырыпқа сәйкес сол кезеңдегі экономикалық жағдайға байланысты зерттеулер жүргізіп, яғни біріншіден не себебті туындағандығын, мол кездегі жағдайда болып жатқан жағдайлар және де Әбилқайырдың Ресеймен жүргізген саясатына сипаттама беріп осы тақырыптарды толығымен ашып беру курстық жұмыстың мақсаты болып табылады.
Міндеттері :
- Кіші жүздің ханы Әбілқайыр 1731 жылы Ресейге жібірген елшілігінің тарихта алатын орны, құндылығы жөнінде зерттеулер жүргізу.
- Сол кездегі негізгі мәліметтер бойынша негізінен сол кездегі жағдайға тоқталып, не себептен туындағандығы тұралы зерттеп, баға беру.
- Әбілқайырдың Ресейге жіберген елшілігінің нәтіжесіне айқындама жасау, сонымен актуальдығын көрсете білу.
- Тақырыптың мәнін ашып көрсете білу.
Зерттеудің өзектілігі.
Әбілқайыр хан Ресейге қосылудың көдеген мақсаты патша үкіметінің көмегімен жоңғар шапқыншылығынан құтылуды жәнеде өз жағдайын нығайтып алу, хан тағы үшін күресте бәсекелестердің хандық үкіметін сақтап қалуға феодалдық құқықтармен артықшылықтарды нығайтуға тырысты. Ол орыс патшасына арқа сейей отырып, баласын башқурттарға хан етіп қоюды, хиуаны жаулап алып өзі оған хан болыды көздеген болатын.
Мінің негізгі өзекті мәселем осы тақырыпқа тарихи тұрғыдан баға беру болып табылады.
Тарихнамасы.
Бұл тақырыпқа сәйкес әдебиеттер жеткілікті мен бұл тақырыптарды негізінен тарихшылардың еңбектерінен алғанмын. Мысалға айтар болсақ ол «Қазақстан тарихы»
Алматы қаласында 2002 ж. жарық көрді және де Астана қаласында 2002 ж жарық көрген П. И. Ричковтың «Капитан жазбалары» Қ. Есмағалибетовтың «Әбілқайыр хан тұралық жинақ» Алматы 2004 ж жарық көрген. Сонымен К. Аманжоловтың Алматыда 2004ж. Жарық көрген «Қазақстан тарихы дәрістер курсынан құнды деректер» келтірілген болатын, және де 1993ж. Алматыда баспасынан шыққан «Қазақтың көне тәрихы» атты еңбектерді пайдаландым.
Түйін.
Жоғарыда айтылған мәселелерді қолданып жұмыстық мәнін ашу.

Пайдаланған әдебиеттер.

Әдебиеттер:
1. Қазақтың көне тарихи-Алматы, 1993.
2.Қазақстан тарихи (Қазақстан тарихи көне заманнан бүгінге дейін) Очерк-Алматы: КРҮҒА,1994.
3. Төлебаев 2 т.б.Қазақстан тарихи-Алматы,2006.
4. Қазақстан тарихи ІІІ том Т. 3-Алматы , 2002.
5.Ә.Әбдакімұлы.Қазақстан тарихи-Алматы,1997.
6. Бекманова Д.М. Қазақстан тарихи,-1999.
7.Омарбеков Т. ,Ш.омарбеков Қазақстан тарихына және тарихнамасына ұлттық көз-қарас,-Алматы, 2004.
8. Қазақ совет энциклопедиясы.-Алматы,1970.Т.4
Газет журналдар:
9. Төреқулов «Жанқожа батыр» Халық кеңісі 1992 1 тамыз
10. Молдахмет Қаназ « Қаннан кеуіп көрмеген найзасының сағысы» // Түркістан газеті. 2006, 12 қантар.
11. Төреханов Т, Жұбаев И. «Біз Көтібар батырды білемізбе» // Түкістан газеті 2000ж. 25-31 тамыз
12. Оспанов А. Жанқожа батыр. Алматы, 1992ж. к1
13. Қазақ совет энциклепедиясы Т.4-Алматы, 1970.