Салықтар және салық салудың теориялық негіздері

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

І . бөлім. Салықтардың экономикалық мәні және олардың жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4

1.1. Салықтардың экономикалық мазмұны және олардың жіктелуі ... ... ... ... ..4

1.2. Салықтардың принциптері мен атқаратын қызметтері ... ... ... ... ... ... ... ... 6

1.3. Салық салу механизмі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8

ІІ . бөлім. Салықтың түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10

2.1. Заңды тұлғалардан алынатын табыс салығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10

2.2. Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14

2.3. Қосылған құнға салынатын салық ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18

2.4. Акциздер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21

2.5. Бағалы қағаздармен жасалатын операцияларға салынатын салық ... ... ... 25

ІІІ . бөлім. Қазақстан Республикасының салық салу жүйесі ... ... ... ... ... ... ...27

3.1. Қазақстан Республикасының салық салу жүйесі туралы ұғым ... ... ... ... .27

3.2. Салық төлеушілер мен салық қызметі органдарының құқығы мен міндеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..30

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .33

Мен, осы курстық жұмыста қаржы жүйесінің маңызды тақырыбының бірі «Салықтар және салық салудың теориялық негіздері» жөнінде қарастырдым. Онда салық мәселесі және салық салудың негізгі принциптері қаралған. Жалпы салық мәселесі жөнінде ғылыми көзқарастар ХVІІ-ХІХ ғасырларда пайда болған. Салық дегеніміз немене?-деген сұраққа келетін болсақ, экономикалық мазмұн тұрғысынан салық дегеніміз-ол тұрғындар, кәсіпорын мен ұйымдардан заңға негіделіп алынатын міндетті төлем жүйесі болып табылады. Салық салудың мақсаты кәсіпорынмен тұрғындар қаржыларын қоғамдық қажеттілікке тарту болмақ.
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасында мемлекет аралық екі жақтан салық салудың мәселелері жиі кездеседі. Осы мәселе заңды және жеке тұлғалар мүдделерін алдымен қамтиды. Себебі олар табыстыөз елінің территориясында ғана емес, шет елденде табады. Шетел компниялары екі жақты салық салудан қорқақтайды. Сондықтан да шетел ивесторының мүлкін және табысын екі жақты салық салудан босату үшін Қазақстан Республикасы кейбір елдермен келісім жасаған. Осы келісім бойынша шетел инвесторлары босатылады немесе Қазақстан Республикасында тапқан табысынан кемітілген өсім бойынша салық төлейді. Курыстық жұмыста осы мәселелер төңірегінде де баяндалған.
Жалпы, осы курстық жұмыс үш бөлімнен тұрады. Олар:
І. Салықтың экономикадағы мәні
ІІ. Салық түрлері
ІІІ. Қазақстан Республикасындағы салық салу жүйесі.
әрбір бөлімге қысқаша сипаттама беретін болсақ, І бөлімде- салықтың экономикадағы мәнін, механизмдерін түсіндірсе, ІІ бөлімінде-«жалпы мемлекеттік салықтарды» есептеу, төлеу, бюджетке түсу тәртібі, яғни салық салудың тәжірибесі көрсетілген. ІІІ бөлімінде- Қазақстан Республикасындағы салық салу жүйесі туралы қарастырылған. Сонымен салық төлеушілер мен салық қызметі органдарының құқығы мен міндеттері, олардың іс-тәжірибесі кеңінен айтылған.
Осы курстық жұмыстың мақсаты – салықтың экономикадағы мәнін, механизмдерін және салық салу принциптерін толық ашу, жалпы мемлекеттік салықтарға сипаттама беру. Қазақстан республикасындағы салық салу жүйесін және салық төлеушілер мен салық қызметі органдарының құықығы мен міндеттері жөнінде терең мағлұмат беру.

1. салық кодексі «Алматы, Юрист» 2001 ж.
2. Әубәкіров Я.Ә, Байжұмаев Б.Б., Жақынова Ф.Н., Табаев Т.П., «экономикалық теория» Алматы, «қазақ университеті» 1999 ж.
3. Бисенғазиев М.Б. «кәсіпкерлек негіздері» Орал, 2001 ж.
4. Ермекбаева Б.Ж., Құлпыбаева Т.М., Бурабаев О.Б. «жергілікті салықтар мен салымдар» Алматы, 1998 ж.
5. Ермекбаева Б.Ж. «жалпы мемлекеттік салықтар» Оқу құралы. Алматы, «экономика» 1997 ж.
6. Құлпыбаева Т.М. «қаржы және оны басқару» Алматы, «Мерей» 2000 ж.
7. Жүнісов Б.А., Мәмбетов Ү. «нарықтық экономика негіздері» Алматы, 1999 ж.
8. Мәдешов Б.Ы. « нарықтық экономика теориясына кіріспе» Алматы, «экономика» 1995 ж.
9. Шеденов Ө.К., Байжомартов Ұ.С., Жүнісов Б.А., «жалпы экономикалық теория» Алматы-Ақтөбе, 2002 ж.
10. Шумпетер И. «теория экономического раз вития» москва. Прогресс 1982г.

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі.
Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлы-техникалық университеті.

Мемлекеттік реттеу
кафедрасы.

Курстық жұмыс
Тақрыбы: Салықтар және салық салудың теориялық негіздері

Орындаған: топ студенті
.
Тексерген: оқытушы
.

Орал -2006

Жоспар:

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

І – бөлім. Салықтардың экономикалық мәні және олардың жалпы
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4

1.1. Салықтардың экономикалық мазмұны және олардың
жіктелуі ... ... ... ... ..4

1.2. Салықтардың принциптері мен атқаратын
қызметтері ... ... ... ... ... ... . ... ...6

1.3. Салық салу
механизмі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...8

ІІ – бөлім. Салықтың
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..10

2.1. Заңды тұлғалардан алынатын табыс салығы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10

2.2. Жеке тұлғалардан алынатын табыс
салығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 14

2.3. Қосылған құнға салынатын
салық ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ..1 8

2.4.
Акциздер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...21

2.5. Бағалы қағаздармен жасалатын операцияларға салынатын
салық ... ... ... 25

ІІІ – бөлім. Қазақстан Республикасының салық салу
жүйесі ... ... ... ... ... ... ...27

3.1. Қазақстан Республикасының салық салу жүйесі туралы
ұғым ... ... ... ... .27

3.2. Салық төлеушілер мен салық қызметі органдарының құқығы мен
міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .30

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...33

Кіріспе.

Мен, осы курстық жұмыста қаржы жүйесінің маңызды тақырыбының бірі
Салықтар және салық салудың теориялық негіздері жөнінде қарастырдым. Онда
салық мәселесі және салық салудың негізгі принциптері қаралған. Жалпы салық
мәселесі жөнінде ғылыми көзқарастар ХVІІ-ХІХ ғасырларда пайда болған. Салық
дегеніміз немене?-деген сұраққа келетін болсақ, экономикалық мазмұн
тұрғысынан салық дегеніміз-ол тұрғындар, кәсіпорын мен ұйымдардан заңға
негіделіп алынатын міндетті төлем жүйесі болып табылады. Салық салудың
мақсаты кәсіпорынмен тұрғындар қаржыларын қоғамдық қажеттілікке тарту
болмақ.
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасында мемлекет аралық екі жақтан
салық салудың мәселелері жиі кездеседі. Осы мәселе заңды және жеке тұлғалар
мүдделерін алдымен қамтиды. Себебі олар табыстыөз елінің территориясында
ғана емес, шет елденде табады. Шетел компниялары екі жақты салық салудан
қорқақтайды. Сондықтан да шетел ивесторының мүлкін және табысын екі жақты
салық салудан босату үшін Қазақстан Республикасы кейбір елдермен келісім
жасаған. Осы келісім бойынша шетел инвесторлары босатылады немесе Қазақстан
Республикасында тапқан табысынан кемітілген өсім бойынша салық төлейді.
Курыстық жұмыста осы мәселелер төңірегінде де баяндалған.
Жалпы, осы курстық жұмыс үш бөлімнен тұрады. Олар:
І. Салықтың экономикадағы мәні
ІІ. Салық түрлері
ІІІ. Қазақстан Республикасындағы салық салу жүйесі.
әрбір бөлімге қысқаша сипаттама беретін болсақ, І бөлімде- салықтың
экономикадағы мәнін, механизмдерін түсіндірсе, ІІ бөлімінде-жалпы
мемлекеттік салықтарды есептеу, төлеу, бюджетке түсу тәртібі, яғни салық
салудың тәжірибесі көрсетілген. ІІІ бөлімінде- Қазақстан Республикасындағы
салық салу жүйесі туралы қарастырылған. Сонымен салық төлеушілер мен салық
қызметі органдарының құқығы мен міндеттері, олардың іс-тәжірибесі кеңінен
айтылған.
Осы курстық жұмыстың мақсаты – салықтың экономикадағы мәнін,
механизмдерін және салық салу принциптерін толық ашу, жалпы мемлекеттік
салықтарға сипаттама беру. Қазақстан республикасындағы салық салу жүйесін
және салық төлеушілер мен салық қызметі органдарының құықығы мен міндеттері
жөнінде терең мағлұмат беру.

1. Салықтардың экономикалық мазмұны және олардың жіктелуі.

Салықтар дегеніміз-мемлекеттік бюджетке заңды және жеке тұлғалардан
берілген бір мөлшерде түсетін міндетті төлемдер.
Салықтар-шаруашылық жүргізуші субъектілердің, жеке тұлғалардың
мемлекетпен екі арадағы мемлекеттік бюджет қатынастарын сипаттайтын
экономикалық категория. Салықтардың экономикалық мәні мынада: салықтар
шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халық табысының қалыптасуындағы
қаржылық қатынастардың бір бөлігін білдіреді.
Салықтар мемлекеттік құрылумен бірге пайда болады және мемлекеттің
өмір сүріп, дамуының негізі болып табылады. Мемлекет құрылымының өзгеруі,
өркендеуі қашан да болса, оның салық жүйесінен қайта құрылуымен жаңаруымен
бірге қалыптасады.
Әрбір мемлекетке өзінің ішкі және сыртқы саясатының жүргізу үшін
белгілі бір мөлшерде қаржы көздері қажет, салықтар-мемлекеттің тұрақты
қаржы көзі.
Мемлекет салықтарды экономиканы дамыту, тұрақтандыру барысында қуатты
экономикалық тетік ретінде пайдаланады.
Салықтарды мынадай нышаны, белгілері бойынша топтастырамыз немесе
жіктейміз: 1) салық салу объектісіне байланысты;
2) қолданылуына қарай ;
3) салық салу органнына байланысты;
4) экономикалық ерекшелігіне байланысты;
5) салық салу объектісін бағалау дәрежесіне қарай.
Салық салу объектісіне қарай салықтар тікелей және жаңаша салықтар
болып жіктеледі.
Тікелей салықтар жалғаусыз немесе тікелей табысқа немесе мүлікке
салынады.
Тікелей салықтарға мына салықтар жатады:
- заңды және жеке тұлғалардың табысына салынатын салық ;
- мүлік салығы:
- жер салығы;
- бағалы қағаздармен жүгізілетін опрерацияларға салынатын салық ;
- жер қойнауын пайдаланушылырдың арнайы салығы мен төлемі;
- көлік құралдарына салынатын салық және тағы басқылары.
Жаңаша салықтарға мыналар жатады:
- қосылған құнға салынаты салық;
- акциздер;
- баз салығы.
Бюджетке түскен соң қандай шараларға жұмсалатын белгісіне қарай
салықтар жалпы және арнайы салықтарға бөлінеді.
Жалпы салықтар бюджетке түскен соң, ешқандай дербессіз жалпы мақсатқа
жұмсалады.
Жалпы салықтарға жататын салықтар заңды және жеке тұлғалардан алынатын
табыс салығы, қосылған құнға салынатын салық, акциздер, тағы басқасы.
Арнайы салықтар бюджетке түскен соң алдын ала белгіленген міндеттер
бойынша, нақтылы шараларға жұмсалады.
Салықты алатын және салыққа иелік ететін органдардың ерекшелігіне
қарай салықтар жалпы мемлекеттік және жергілікті болып бөлінеді.
Жалпы мемлекеттік салықтарға мына салықтар жатады:
1) заңды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы;
2) қосылатын құнға салынатын салық ;
3) акциздер;
4) бағалы қағаздармен жүгізілетін опрерацияларға салынатын салық ;
5) жер қойнауын пайдаланушылырдың арнайы салығы мен төлемі;
Жергілікті салықтар мен алымдар:
1) жер салығы;
2) және жеке тұлғалардан мүлкіне салынатын салық;
3) көлік құралдарына салынатын салық;
4) Кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғаларды және заңды
тұлғаларды тікегені үшін алынатын алым;
5) Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқы үшін алынатын алым;
6) Аукционда сатудан алынатын алым.
Экономикалық белгісіне қарай салықтар табысқа салынатын салық және
тұтынуға салынатын салық болып жіктеледі.
Табысқа салынатын салықтар салық төлеушінің кез келген салық салынатын
объектісінен түсетін табысынан алынады. Олардың қатарына мына салықтар
кіреді: заңды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы, жер салығы,
мүлік салығы, тағы басқалары.
Ал тұтынуға салынатын салықты салық төлеуші тұтынушы ретінде тауар
немесе қызмет ақысын төлеген кезде өзінің шығынынан төлейді.
Тұтынуға салынатын салыққа қосылған құнға салынатын салық және
акциздер жатады.
Салық салу объектісін бағалау дәрежесіне қарай салықтар нақты және
дербес салықтар болып жіктеледі.
Нақты салықтар-салық төлеушінің салық салу объектісінен алынатын
табысының мөлшеріне байланысты емес, яғни салық төлеушінің мүлкінің сыртқы
белгісіне қарай алынады.
Оларға жер салығы, мүлік салығы, бағалы қағаздармен жүгізілетін
опрерацияларға салынатын салықтар жатады.
Дербес салықтар-салық төлеушінің салық салу объектісінен алынатын
табыс мөлшеріне байланысты алынады. Оларға заңды және жеке тұлғалардан
алынатын табыс салығы жатады.

1.2. Салықтардың принциптері мен атқаратын қызметтері.

Салықтар экономиканы реттеудің ең тиімді нысаны болып табылады. Салық
негізінде құрылатын мемлекеттік бюджетің кірісіне қарай мемлекеттің
кәсіпкерлікпен айналысуына және әлеуметтік-кепілдік қызметінің мүмкіндігі
белгілі болады. Салық мөлшерімен заңды құқы бар мекемелермен жеке
адамдардың кәсіпкерлік белсенділігі, төлем қабілеті бар сұраным көлемі
реттеледі. Салық саясаты аса нәзік және өте күрделі аспап, ол
жеңілдіктермен жазалау арқылы шаруашылық қызметтің барлық жақтарына
нысаналы түрде әсер етеді. Нарықтық экономикасы дамыған елдерде салықтардың
тізімі бірнеше бетке сиып кете алады, жеңілдіктер мен жазалау шаралары,
оларды пайдалануға түсініктемелер тұтас томдарды алып жатады.
Әкімшілдік-әміршілдік жүйе жағдайындағы экономикада салық адамдар
мүддесі үшін қызмет етеді. Ол халықты үкімет алдында тұрақтандырып ұстаудың
құралына айналды. Ал нарықтық қатынастары дамыған елдерде салық мемлекет
қазынасын толтыруға қызмет ете түседі.
Экономикалық мазмұны жағынан салықтар-бұл заңды белгіленген ретпен
тұрғындардан, кәсіпорындар мен мекемелерден салынатын міндетті төлемдер
жүйесі. Табыстардың әр түрлі нысандарының салық көздеріне мыналар жатады:
пайда, процент, девидент, рента, тағы да басқалары. Салықтардың мәжбүр ету
сипатынан басқа ерекше қасиеті-олардың алым-салықты өндіріп алу ретімен
иеленген сомасының мөлшері мен салық төлеушілердің мемлекеттен алатын
қызметтерінің құнының арасындағы сәйкессіздік болып табылады. Салық салудың
мынадай негізгі принциптер бар: а) азаматтар салықты мемлекеттен алатын
игіліктерге пропоциональды төлеу керек;
ә) салықтар табыстың мөлшерінен, салық төлеушілердің тұрмыс халінің
дәрежесінен тәуелді болуы керек.
Нарық жағдайында салықтар үш қызмет атқарады:
а) фискальды (мемлекеттік табыстарды жинау);
ә) қайта бөлу;
б) реттеуші;
Салықтардың фискальдық қызметі-мемлекеттің салық саясаты тұтқаларының
көмегімен нарық конъюнктурасының жағдайына әсер етуде экономикалық өсуді
тұрақтандыру және ынталандыруға тырысуында тұр. Бір сөзбен айтқанда, салық
түсімі арқылы алынатын қаражаттар, мемлекеттің саяси-шаруашылық қызметін
атқарудың қаржы енгізі болып табылады.
Салықтың қайта бөлу қызметі-салық механизмі арқылы мемлекеттік
бюджетке жалпы ұлттық өнімнің едәуір бөлігін жұмылдыруда тұр. Батыста және
біздің елімізе бюджет арқылы жаппай ұлттық өнімнің 30%-тен 50%-кедейінгісі
қайта бөлінеді. Салық түсімі есебіне мемлекет әскери бағдарламаларды
қаржыландырады. Бұдан басқа, айтарлықтай қаржы ағарту саласына денсаулық
сақтауға, ғылымға, басқару аппаратын ұстауға, экологияға, зейнетақымен
қамтуға жұмсалады. Қаржының мұндай мақсаттарға жұмсалуы, әлеуметтҚаржының
мұндай мақсаттарға жұмсалуы, әлеуметтік саладағы мезгіл- мезгіл шиеленісіп
тұратын қайшылықтарды басуға, азаматтардың кедей топтарының мүддесін ескере
отырып, жеке табыстарды барынша біркелкі бөлуге мүмкіндік береді.
Бір салықтар экономиканы жанама түрде реттейтін маңызды құралдардың
бірі болып табылады.
Реттеушілік қызметі-салқтардың ең негізгі қызметі, осы қызмет арқылы
салықтар ел экономикасына өз ықпалын тигізеді, яғыни салықтық реттеу жүзеге
асырылады. Салықтақ реттеудің ең басты мақсаты-өндірістің дамуына ықпал
ету.
Салықтық реттеуде салық ставкалары мен салық жеңілдіктер алатын орны
ерекше. Себебі ғылыми негізделмеген, шектен тыс жоғары қойылған ставкалар
кәсіпкерлердің ынтасын төмендетіп, өндірістің қарқынын бәсеңдетеді, ал
шектен тыс төмен қойылған ставкалар салық төлеушілердің жауапкершілігін
азайтып, өндірістің төмендеуіне және мемлекеттік бюджет кірісінің азаюына
әкеліп соқтылады. Дамыған елдер тарихынан салық ставкалары туралы мынаны
білуге болады:
а) егер төленетін салық салық төлеушінің табысының 50 пайызынан асып
кетсе, онда ол өндірістің тоқтап қалуына әкеліп соқтырады;
ә) егер төленетін салық салық төлеушінің табысының 45-50 пайыз
аралығында болса, онда жай ұдайы өндіріске әкеледі;
б) егер төленетін салық салық төлеушінің табысының 35-40 пайыз
аралығында болса, онда ұлғаймалы ұдайы өндіріске әкеледі;

1.3. Салық салу механизмі.

Нарықтық экономиканың қалыптасу кезеңінде салық саясатының негізгі
бағыты немесе салық саясатының басты мақсаты-салық жүйесін құру және оның
тиімді қызмет етуіне мүмкіншілік беретін механизмін іске асыру.
Салық жүйесі-өзінің құрамы жағынан бірнеше компоненттерден тұратын
күрделі модель.
Салық жүйесі компоненттерінің құрамы мынадай: қаржы қатынастары және
осы қатынастарды анықтайтын салықтар; салық салу әдістерімен жолдары;
нұсқаулар мен әдістемелік құжаттар; салық салуды басқару және салық қызмет
органдары.
Енді осы салық жүйесінің құрамы мен салық салу механизміне кеңірек
тоқталайық.
Қандай да бір механизмнің құрамында бірнеше тетіктер және элементтер
болады. Салық салу механизміде сол сияқты белгілі бір салық элементтерінен
құралады.
Салық салу элементтері мыналар:
Субъект, объект, салық көзі, салық ставкасы, салық жеңілдіктері, салық
төлеу мерзімі мен тәртібі, салық төлеуші және салық қызметі орандарының
құқы мен міндеттері, салықтың төлеуін бақылау, салықтық жазалау шаралары.
Салық субъекті дегеніміз-заң бойынша салық төлеу міндеті жүктелген
жеке және заңды тұлғалар.
Салық объектісі дегеніміз-табыс, мүлік, еңбек ету түрі, қызмет
көрсету, ақшамен жасалатын операциялар, мүлікті басқаға беру, табиғи
қорларды пайдалану қосылған құн, т.б.
- салық көзі-салық салынатын табыс;
- салық ставкалар;
- тұрақты ставкалар;
- проценттік ставкалар үш түрге бөлінеді : үдемелі немесе
прогрессивті; регрессивті және пропорционалды.
Үдемелі немесе прогрессивті ставкалар салық салынатын табыстың өсуіне
сәйкес ұдайы үдеп, өсіп отырады.
Регрессивтік ставкалар, керсінше салық салынатын табыстың төмендеуіне
сәйкес, азайып отырады.
Пропорционалды ставкалар салық салу объектісінің мөлшеріне
байланыссыз, тұрақты бір процентпен тағайындалады.
Салық оклады-салық төлеушінің белгілі бір салық объектісінен төлейтін
салық сомасы
Салық жеңілдіктері дегеніміз-заңға сәйкес салық төлеуші біртіндеп
немесе салық төлеуден түгел босату.
Салық төлеу тәртібі-белгіленген мерзімде салықты төлеген кезде алдымен
бюджетке қандай салықтар төлеу керек екенін белгілейді.
Салық төлеудегі дәйектілік заң жүзінде бекітіледі де, мынадай
тәртіппен іске асырылады:
а) бірінші кезеңде барлық мүлікке салынатын салық төленеді,сонан соң
акциздер және баж салығы;
ә) екінші кезеңде жергілікті салықтар мен алымдар;
үшінші кезеңде басқа салықтар мен алымдар;

2.1. Заңды тұлғалардан алынатын табыс салығы .

Заңды тұлғалардан алынаты табыс салығы салық жүйесі құрамының бір
бөлігі болып табылады. Бұл салық заңды тұлғалардың табысына салынатын
тікелей салық.
Салық төлеушілер салық жылында салық салынатын табысы бар заңды
тұлғалар.
Оның ішінде:
- Қазақстан Республикасы Ұлттық банкісінен басқа резидент және
резидент емес заңды тұлғалар;
- Кәсіпкерлік қызметінен алынған табысы бойынша коммерциялық емес
бюджеттік ұйымдар.
Салық салу объектісі болып, салық салынатын табыс саналады.
Салық салынатын табыс жылдық жиынтық табыс пен белгіленген шегерістер
арасындағы айырма ретінде анықталады.
Жылдық жиынтық табыс.
Жылдық жиынтық табыс-заңды тұлғалардың күнтізбелік жыл ішінде түрлі
көздерден алынған табыс. Заңды тұлғалардың жылдық жиынтық табысына
кәсіпкерлік қызметтен түскен табыстардың барлық түрі жатады, оларға: 1)
өнімді өткізуден түскен табыс жанама салықтарсыз;
2) үйлерді, ғимараттарды, амортизациялауға жатпайтын активтерді,
олардың құнын инфляцияға орай түзетуді ескере отырып сату кезіндегі құнның
өсімінен түскен табыс;
3) сату операцияларынан тыс табыстар, соның ішінде:
- проценттер, берілген кредиттер мен алынған депозиттер үшін төлемдер
және процент бойынша басқада табыстар;
- заңды тұлғаға қатысудан түскен акциялар бойынша алынғанда
девиденттер, сондай-ақ заңды тұлғаны тарату кезінде мүлікті бөлуден түскен
табыс, бұған инфляцияны ескере отырып жарғылық қорға қосылған жарналар
кірмейді;
- тегін алынған мүлік пен ақша қаражаты;
- нарықтың байланысқан тараптары арасында есеп айырылысқан кезде
қолданылғаннан гөрі төмен бағалар, тарифтер мен ставкалар бойынша
көрсетілген қызметті, жұмысты төлеуден, тауарлар сатып алудан алынатын
табыстар;
- берілген немесе борышқорға таңылған айыппұл, өсім және санкциялардың
басқада түрлері;
- мүлікті жалға беруден түскен табыстар;
- роялти;
- мемлекеттік бюджеттен алынған жәрдемақыларды қоспағанда заңды
тұлғалар алған жәрдемақылар;
- кәсіпкерлік қызметті шектеуге немесе кәсіпорынды жабуға келісім
бергені үшін алынған табыстар;
- банк және сақтандыру ұйымдарының резервтік қорларының мөлшерін
азайтудан түскен табыстар;
- материалдық қорлар, даяр өнім және негізгі құрал-жабдықтарды
материалдық емес активтерді және басқа мүлікті инфляцияның белгіленген
денгейінен тыс жете бағалаудан түсетін табыстар;
- өткен жылдағы табыс;
- борыштарды есептен шығарудан түсетін табыстар;
- негізгі құрал-жабдықтарды құн балансынан тыс сатудан түсетін
табыстар;
- өтелетін шегерістер;
- басқа да табыстар.
Резидент емес заңды тұлғаның табыс мөлшерінің мынадай ерекшелігі бар.
Резидент емес заңды тұлға қызметін Қазақстан Республикасында ғана
жүзеге асырып қоймай, оның үстіне олар тұрақты мекеме арқылы жүзеге
асырылатын қызметтен түсетін атбысты анықтауға мүмкіндік беретін жеке есеп
жүргізбеген ретте табыс сомасы салық төлеуші өзінің бюджетке төлейтін
төлеміне бақылау жасайтын салық органымен келісілген есеп айырмасы
негізінде анықтауы мүмкін. Осы мақсаттар үшін әрбір нақты жағдайда мына
көрсеткіштердің біреуі қолданылады:
- Резидент емес заңды тұлғаның барлық қызметінен түсетін жалпы
түсімдегі Қазақстан Республикасындағы өткізілген өнімнен алынатын
жалпы түсімнің үлес салмағы;
- Резидент емес заңды тұлға шығысының сомасындағы Қазақстан
Республикасының аумағындағы қызметке байланысты шығындардың үлес
салмағы;
- Резидент емес заңды тұлға қызметшілерінің жалпы санындағы
Қазақстан Республикасы аумағында қызметтерді жүзеге асырумен
айналысатын қызметкерлер санының үлес салмағы;
- Резидент емес заңды тұлғаның Қазақстан Республикасындағы
қызметінен алынған табысын тікелей анықтау мүмкін болмаған
жағдайда салық органы салынатын табысты рентабельдіктің 25
процентін негізге ала отырып, жалпы табыс негізінде есептейді.
Қазақстан Республикасы аумағында кәсіпкерлік қызметін тұрақты мекеме
арқылы жүзеге асыратын, сондай-ақ тұрақты мекеме құрмай Қазақстан
Республикасынан табыстар алатын шетел заңды тұлғалры резидент емес салық
төлеуші болып табылады.
Резидент емес салық төлеушілердің асылдық жиынтық табысы дегеніміз -
Қазақстан Республикасындағы көздерден ғана Қазақстан Республикасының
резидент емес заңды тұлғалары алған табыс.
Салық мақсаттарында тұрақты мекеме термині шетелдік заңды
тұлғалардың бюджетпен есеп айрылысу тәртібін анықтау үшін қолданылады. Бұл
резидент еместер жүзеге асыратынқатысу және кантрактілердің қажетті
денгейін анықтайды, бұлар оны Қазақстан Республикасындағы көздерден табыс
салығын төлеуге тартуға мүмкіндік береді.
Тұрақты мекеме-уәкілдік берген тұлға арқылы жүзеге асырылатын қызметті
қоса алғанда, салық төлеушінің сол арқылы кәсіпкерлік қызметті толық немесе
ішінара жүзеге асыратын тұрақты қызмет орны.
Тұрақты қызмет орны дегеніміз: а)бөлімше;
ә)филиал;
б)офис;
в)фабрика;
г)шеберхана;
д) шахта,
мұнай немесе газ бұрғылау, көмір кешені немесе табиғат ресурстарын
өндірудің кез-келген орны.
Егер шетелдік заңды тұлғаға тәуелсіз мәртебесі бар агент қызмет
көрсетсе, осы агенттің қызметі шетелдік заңды тұлғаның тұрақты мекемесін
құруға әкеліп соқпайды. Тәуелсіз мәртебесі бар агент деп, өзінің әдеттегі
қызметі аясында іс-әрекет жасайтын және заңды түрде де, экономикалық
жағынан да шетелдік заңды тұлғадан тәуелсіз тұлға.
Қазақстандық көздерден алынатын табыс дегеніміз мыналар:
- Қазақстан Республикасы аумағында тауарларды сатудан пайда бола -тын
табыс. Мұндай табыс, егер тауар мәмлені рәсімдеуі немесе катракты
жасаған сәтте Қазақстан Республикасында тұрған болса, онда
Қазақстандық көздерден алынатын табыс болып есептеледі;
- Қазақстанның тұрақты мекемесі немесе резидентті табысынан
шегерілсе, қаржы және сақтандыру қызметтерінен алынатын табыс;
- Резидент заңды тұлғаға сату үлесінен түсетін девиденттер
нысанындағы табыс;
Заңды тұлғалар үшін табыс салығының ставкалары және оны бюджетке
аударуды есептеу тәртібі.
Меншік нысанына және ұйымдастыру нысанына қарамастан барлық заңды
тұлға жөнінде бірдей табыс салығы ставкасы қолданылады. Заңды тұлғалар үшін
табыс салығының ставкасы мынадай мөлшерде белгіленеді:
а) жалпы заңды тұлғалар үшін-30%,
ә) негізгі құрал-жабдығы жер болып табылытын заңды тұлға оны тікелей
пайдаланудан алған табысынан-10%,
б) арнайы экономикалық аймақтарда жұмыс жасайтын заңды тұлғалар үшін-
20%.
Салық төлеушілердің міндеттемелері және жауапкершілігі.
Заңды тұлғалардан алынатын табыс салығының төлеушілері:
1) қаржы-шаруашылық қызметінің бухгалтерлік есебі мен есептемесін
берілген тәртіппен жүргізілуге, салық органдарына бухгалтерлік есеп-
қисаптары мен байланыстарды заңды тұлғалар алатын табыс салығы
жөніндегі декларацияны және салықтарды есептеуге, төлеуге
байланысты басқа да қызетті құжаттарды, мәләметтерді табыс етуге;
2) салықтарды есептеуге және төлеуге байланысты есеп құжаттамаларын 5
жыл бойы сақтауға;
3) салық қызметінің талабы бойынша орындалған жұмыс немесе көрсетілген
қызметтер үшін төленетін сома туралы ақпарат беруге;
4) салық бойынша жеңілдіктер алуға құқығын растайтын құжаттарды
көрсетуге;
5) уақтылы және толық көлемде тиесілі салық сомасын төлеуге;
6) слаық органдарының лауазымды адамдарын табыстарды есептеуге
міндетті.

2.2. Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы.

Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы жалпы мемлекеттік салықтар
қатарына жатады.
Жеке тұлғалардан алынаты табыс салығы азаматынан алынатын тікелей
салық. Салық жылы салық салынатын табысы бар жеке тұлғалар табыс салығын
төлеушілер болып табылады.
Қазақстан Республикасының азаматтары, шет мемлекет азаматтары және
азаматтығы жоқ адамдар табыс салығы төлеуі жеке тұлғаларға жатқызылады.
Табыс салығын салу мақсаты мен салық төлеуші жеке тұлғалар
резиденттерге және бейрезиденттерге бөлінеді.
Резидент- Қазақстанда салық жылы басталатын немесе аяқталатын кез
келген тізбекті 12 айлық кезеңде 183 күн бойына Қазақстанда жүрген шетелде
Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметінде жүрген жеке тұлға.
Салық төлеушінің бір жылғы жиынтық табысы мен табысты алуға шыққан
шығындардың арасындағы айырма ретінде есептелетін табыс салығын салу
объектісі болып табылады.
Салық төлеуші резиденттің жылдық жиынтық табысы резиденттің қандай
көздерден алынғанына қарамастан Қазақстанда және Қазақстан Республикасынан
тыс жерде алған табыстарынан.
Жылдық жиынтық табысқа салық жылы ақшалай немесе заттай алынған
табыстарының барлық түрлері, соның ішінде:
а) еңбекақы түрінде алынатын табыстары;
ә) кәсіпкерлік қызметтен алынатын табыстары;
б) жеке тұлғалардың мүліктік табыстары жатады.
Жеке тұлғалардың кәсіпкерлік қызметтен алынатын табыстарына мыналар
жатады:
а) өнімді өткізуден алынған табыс;
ә) үйлерді, ғимараттарды, амортизациялауға жатпайтын активтерді,
олардың құнын инфляцияға орай түзетуді ескере отырып сату кезіндегі құнның
өсімінен түскен табыс;
б) жеке тұлғаның процентер түрінде алған табыстары;
в) девиденттер түріндегі табыстар;
г) ақшалай қаражат пен тегін алынған мүлік;
ғ) мүлікті жалға беруден алынған табыс;
д) роялти;
е) кәсіпкерлік қызметті шектеуге немесе кәсіпорынды жабуға келісім
бергені үшін алынған табыстар;
ж) борышты есептен шығарудан түскен табыстар;
з) салық жылы ішінде негізгі құрал-жабдықты өткізу сомасының салық
жылы аяғында инфляция денгейіне қарай түетуді ескере отырып,осы құрал-
жабдықтардың құндық балансынан асып түсуі жеке тұлғаның салық жылындағы
табысы болып табылады;
и) өтелетін шегерістер.
Жеке тұлғаның жылдық жиынтық табысына қосылатын мүліктік табысына тең
активтердің мынадай түрлерін көздеуден алынған құнның өсімі ғана жатады,
бұл орайда инфляцияға орай олардың құнына енгізілген түзетулер енгізіледі:
а) салық төлеушінің тұрақты тұрғылықты жері болып табылатын
қозғалмайтын мүлік;
ә) бағалы қағаздар, заңды тұлғаға қатысу үлесі және басқа материалдық
емес активтер;
б) шетел валютасы;
в) асыл тастар мен асыл металдар, олардан жасалған зергерлік бұйымдар
және құрамында асыл тастар мен асыл металдар бар басқа да заттар.
Жылдық жиынтық табыстан мыналар шығарылуы тиіс:
а) жеке тұлға алған, Қазақстанда бұрын төлем кезінен салық салынған
девиденттер;
ә) жеке тұлға алған, Қазақстанда бұрын төлем кезінен салық салынған
проценттер;
б) жеке тұлға алған және олардың кәсіпкерлік қызметімен байланысты
бағамның оң айырмасы;
в) жеке тұлға алған, 15%-тік түпкілікті ставка бойынша салық
салынатын, бағалы қағаздарды өткізуден алынған құнның өсімі және резидент
заңды тұлғаға қатысудың инфляцияға орай енгізілетін түзетулерді
ескергендегі үлесі.
Шегерістер мен залалдар .
Кәсіпкерлік қызметпен айналысушы жеке тұлғалардың жылдық жиынтық
табысынан оны алуға байланысты барлық шығындар, соның ішінде еңбекақы
төлеу, олардың қызметкерлеріне табыс салығы салынған материалдық және
әлеуметтік игіліктер беруге жұмсалған шығындар, сондай-ақ мемлекеттік
әлеуметтік сақтандыруға және мемлекеттік жұмыспен қамтуға жәрдемдесу қорына
аударым жарналары шегеріліп тасталады. Шегерістер осы шығындарды қуаттайтын
құжаттар болғанда шегеріледі.
Шегерістер:
а) кәсіпкерлік қызметпен байланысты емес шығындар бойынша;
ә) бағаның теріс айналысы бойынша;
б) жеке тұлғаның жеке тұтынуына және еңбек шарты бойынша немесе
мердігерлік шарт бойынша жұмыстан табыс алуына байланысты жеке басының
шығындарына жұмсалған шығындар шегерілмейді.
Салық жеңілдіктері
Жеке тұлғаның табыстары мен төлемдерінің мына түріне салық салынбайды:
1. Қазақстан Республикасының азаматы болып табылмайтын дипломатиялық
немесе консульдық қызметкердің жалданбалы жұмысынан алынған ресми
табыс.
2. табысына салық салынуға тиіс шет мемлекеттің мемлекеттік қызметінде
жүрген адамның жалданбалы жұмысынан алынған ресми табыс.
3. бір жеке тұлғаның басқа бір жеке тұлғадан тарту немесе мұрагерлік
түрде, сондай-ақ гуманитарлық көмек түрінде алған мүлкінің құны,
еңбекақы түрінде алған мүлкінен басқасы.
4. мемлекеттік зейнетақылар, мемлекеттік шәкіртақылар және мемлекеттік
жәрдемақылар, соның ішінде екі қабаттығына және бала тууына орай,
жарақат алуы және денсаулығына келтірілген басқа да зардап
салдарынан еңбек ету қабілетінен айырылуына және асыраушысынан
айырылуына байланысты берілетін төлемдер мен жәрдемақылар.
5. балалар мен асырауындағыларға төленетін алименттер.
6. Республикалық және жергілікті бюджет қаражаты есеінен берілетін бір
жолғы төлемдер мен материалдық көмек.
7. Мемлекеттік бағалы қағаздар бойынша проценттер.
8. қызметкерлерге Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген
тәуліктік норма шегінде төленетін іссапар төлемдерінің сомасы.

Халықаралық салық салу.

Табысқа салық салу мақсатында жеке тұлғалар немесе азаматтығы жоқ
тұлғалар екі санат бойынша резиденттер және бейрезиденттер деп қаралуы
тиіс.
Ескерту, резидент ұғымына жоғарда тоқталдым.
Бейрезидент-жеке тұлғалар салық салу мақсатындаҚазақстан
Республикасында қызметі тұрақты мекеме арқылы жүзеге асырылатын тұрақты
мекемемен байланысты емес бейрезидент ретінде қаралады.
Тұрақты мекемелерге мыналар жатады:
а) өзінің кәсіпкерлік қызметін, соның ішінде уәкілетті тұлға арқылы
жүзеге асыратын қызметті толық немесе ішінара жүзеге асыратын салық төлеуші
қызметінің тұрақты орны;
ә) құрылыс алаңы, монтаж немесе құрастыру объектісі, сондай-ақ осындай
объектілермен байланысты бақылау қызметін жүзеге асыру;
б) табиғи ресурстарын бақылау үшін пайдаланылатын қондырғысы немесе
табиғат ресурстарын барлау үшін пайдаланылатын мекеме, сондай-ақ олармен
байланысты бақылау қызметін жүзеге асыру;
в) қызметтер, соның ішінде консультациялық қызмет көрсету;
Бейрезидент салық төлеушілерге табыс салығы Қазақстандағы көздерден
алынған табыс бойынша оның төлеген жеріне қарамастан салынады.
Қазақстан Республикасында қызметті тұрақты мекеме арқылы жүзеге
асырушы бейрезидент жеке тұлға, тұрақты мекемемен байланысты Қазақстандағы
көздерден алынған табысынан, осы табысты алуға шыққан шығындарын шегеріс
жасауға құқы бар. Оларға салық Қазақстан елінің азаматтарына қолданылатын
ставкалармен салынады.
Салықты есептеу және төлеу тәртібі: кәсіпкерлік қызметті жүзеге
асырушы жеке тұлға есептеу әдісі бойынша немесе кассалық әдіс бойынша салық
салу мақсатында табысты айқындайды.
Кассалық әдіс-бұл әдіске сәйкес табыстар мен шегерістер жұмыстардың
орындалуы, қызметтердің көрсетілуі, мүліктің жөнелтілуі және кіріске
алынуы, олар бойынша ақының төленуі сәтінен бастап есептеледі.
Есептеу әдісі-бұл әдіске сәйкес табыстар мен шегерістер жұмыстың
орындалуы, қызметтердің көрсетілуі, мүліктің жөнелтілуі және кіріске
алынуы, олар бойынша ақының төленген уақытына қарамастан есептеледі.
Салық төлеушінің аталған әдістердің бірін өзінің қалауынша қолдануға
құқылы.

2.3. Қосылған құнға салынатын салық.

Қосылған құнға салынатын салық дегеніміз-тауар өндіру, жұмыс орындау
немесе қызмет көрсету мен олардың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.