Шығыс Қазақстан облысы жағдайында жеміс – көкөніс шаруашылығының дамуы

КІРІСПЕ
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1 Көкөніс шаруашылығы саласының негізгі жағдайы
2.2 Көкөніс және бақшалық дақылдарды өндіру және онымен облыс халқын қамтамасыз ету
2.3 Жеміс.жидек өнімдерін өндіру және олармен қамтамасыз етілу жағдайы
2.4 Өскемен және Семей қалалары тұрғындарының картоп және көкөніспен қамтамасыз етілуі
2.5 Картоп өндіру және онымен қамтамасыз етілуі
2.6 Картоп және жеміс.көкөніс өнімдерін өндіру тиімсіздігін талдау
2.7 Өскемен және Семей қалалары халқын қамтамасыз ету шаралары

Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Облыстың өнеркәсіптік бағытының ерекшелігін, тау-кен және металлургиялық өндірістің дамуын ескерсек, бірінші кезектегі маңызы бар мәселе - халықтың толыққанды тамақтануы үшін қалалар мен поселкелерді азық-түлікпен қамтамасыз ету. «Екінші нан» саналатын картоппен және көкөніспен,жеміс қамтамасыз ету аса маңызды шарт болып табылады. Осыған байланысты облыстың шаруашылықтарында картоп және көкөніс,жеміс шаруашылықтарын дамыту ерекше маңызға ие. Тамақтануда картоп пен көкөніс,жеміс дақылдарының ешнәрсемен алмастыруға болмайтындығы өнімнің осы түрлерін өндіру тенденциясында өз рөлін ойнады, қазір олар салыстырмалы алғанда тұрақты деңгейде тұр, тіпті ауыл шаруашылығын реформалау да оларды өндіру көлеміне айтарлықтай ықпал етпеді.
Экономиканың жоспарлы жүйесі жойылғаннан кейін шаруашылықтар үлкен еңбекті қажет ететін шығынды дақылдарды өсіруден бас тартты. Сондықтан, көкөніс дақылдарының егіс аумағы мейлінше азайып, егіс құрылымында тек өсіруге көп шығын жұмсалмайтын дақылдар ғана қалды. Егістік құрылымында орамжапырақ, сәбіз және қызылша басым. Қаражаттың жеткіліксіздігінен және ауыл шаруашылығы техникасының толық еместігінен картоп және бақшалық дақылдарды өсіру агротехникалық іс-шаралар кешені толығымен орындалмады.

Дамудың бүгінгі кезеңінде ауыл шаруашылығы өндірісін озық технологияларды және техникалық прогресс жетістіктерін қолдану және енгізу жолымен әртараптандыруға бағыт алынды. Агроөнеркәсіп кешенінің бұдан әрі дамуы өндірісті жаңғыртуды және қайта жарақтандыруды, оның инфрақұрылымын дамытуды талап етеді.
2014 жылы өсімдік шаруашылығы бойынша Семей қаласының 2011-2015 жылдарға арналған даму бағдарламасында көрсетілген көрсеткіштерден артық көлемде өнім өндірілгендіктен биылғы жылы да сол межеден шығуды жоспарлануда. Атап айтқанда 58,0 мың тонна картоп, 30,0 мың тонна көкөніс, 1,9 мың тонна астық, 3,8 мың тонна сүрлем, 85,0 мың тонна қатаң мал азығын дайындау қажет.

1 Н.Г. Щепетков, М.Ә. Ысқақов «Жеміс – көкөніс шаруашылығы», Алматы 2011
2 Қ.К. Әрінов, Қ.М. Мұсынов, А.Қ. Апушев, Н.А. Серекпаев, Н.А. Шестакова, С.С. Арынтанғұлов «Өсімдік шаруашылығы», Алматы 2011

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

БӨЖ

Тақырыбы: Шығыс Қазақстан облысы жағдайында жеміс - көкөніс шаруашылығының дамуы

Орындаған: Абзалова Т.
Топ: АГ - 213
Тексерген: Мухаметжанова О.Т

СЕМЕЙ 2015

ЖОСПАР
КІРІСПЕ
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1 Көкөніс шаруашылығы саласының негізгі жағдайы
2.2 Көкөніс және бақшалық дақылдарды өндіру және онымен облыс халқын қамтамасыз ету2.3 Жеміс-жидек өнімдерін өндіру және олармен қамтамасыз етілу жағдайы
2.4 Өскемен және Семей қалалары тұрғындарының картоп және көкөніспен қамтамасыз етілуі
2.5 Картоп өндіру және онымен қамтамасыз етілуі
2.6 Картоп және жеміс-көкөніс өнімдерін өндіру тиімсіздігін талдау
2.7 Өскемен және Семей қалалары халқын қамтамасыз ету шаралары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

КІРІСПЕ Облыстың өнеркәсіптік бағытының ерекшелігін, тау-кен және металлургиялық өндірістің дамуын ескерсек, бірінші кезектегі маңызы бар мәселе - халықтың толыққанды тамақтануы үшін қалалар мен поселкелерді азық-түлікпен қамтамасыз ету. Екінші нан саналатын картоппен және көкөніспен,жеміс қамтамасыз ету аса маңызды шарт болып табылады. Осыған байланысты облыстың шаруашылықтарында картоп және көкөніс,жеміс шаруашылықтарын дамыту ерекше маңызға ие. Тамақтануда картоп пен көкөніс,жеміс дақылдарының ешнәрсемен алмастыруға болмайтындығы өнімнің осы түрлерін өндіру тенденциясында өз рөлін ойнады, қазір олар салыстырмалы алғанда тұрақты деңгейде тұр, тіпті ауыл шаруашылығын реформалау да оларды өндіру көлеміне айтарлықтай ықпал етпеді. Экономиканың жоспарлы жүйесі жойылғаннан кейін шаруашылықтар үлкен еңбекті қажет ететін шығынды дақылдарды өсіруден бас тартты. Сондықтан, көкөніс дақылдарының егіс аумағы мейлінше азайып, егіс құрылымында тек өсіруге көп шығын жұмсалмайтын дақылдар ғана қалды. Егістік құрылымында орамжапырақ, сәбіз және қызылша басым. Қаражаттың жеткіліксіздігінен және ауыл шаруашылығы техникасының толық еместігінен картоп және бақшалық дақылдарды өсіру агротехникалық іс-шаралар кешені толығымен орындалмады. Дамудың бүгінгі кезеңінде ауыл шаруашылығы өндірісін озық технологияларды және техникалық прогресс жетістіктерін қолдану және енгізу жолымен әртараптандыруға бағыт алынды. Агроөнеркәсіп кешенінің бұдан әрі дамуы өндірісті жаңғыртуды және қайта жарақтандыруды, оның инфрақұрылымын дамытуды талап етеді.
2014 жылы өсімдік шаруашылығы бойынша Семей қаласының 2011-2015 жылдарға арналған даму бағдарламасында көрсетілген көрсеткіштерден артық көлемде өнім өндірілгендіктен биылғы жылы да сол межеден шығуды жоспарлануда. Атап айтқанда 58,0 мың тонна картоп, 30,0 мың тонна көкөніс, 1,9 мың тонна астық, 3,8 мың тонна сүрлем, 85,0 мың тонна қатаң мал азығын дайындау қажет.
Тұтынудың ұлттық нормасы бойынша картоп өндірудің көлемі қала халқының қажеттілігінен (жылдық тұтыну - 23,6 мың тонна) 145,7%, көкөніс өндірудің көлемі (жылдық тұтыну - 25,4 мың тонна) 18,1% артық. Яғни қала халқы картоп пен көкөніс дақылдармен толықтай қамтамасыз етіледі.
Семей өңірі бойынша 2015 жылдың егістік алқаптарының құрылымдары 11532,3 га құрады, бұл 2014 жылғы егілген 12336,4 га егістік алқаппен салыстырғанда 804,1 га аз. Егістік алқаптың көлемінің азайуы Новобаженова ауылдық округінің шаруа қожалықтарының есебінен болды, себебі житняк егілген алқапта, егістен кейін соққан қатты желдің салдарынан егілген тұқым ұшып кеткен.
904,5 га алқапқа дәнді және бұршақ тұқымдас дақылдар (1936 га күздік дақылдар егіледі деп жоспарлануда, атап айтқанда Береке ШҚ-ы - 436 га, ЕвразияАгроИнвест ЖШС-і - 1500 га) егілді, картоп дақылы 3378,4 га жерге отырғызылды, көкөніс дақылдары 1340,6 га, бақша дақылдары 62,4 га егілді. 180 га алқапқа сүрлемдік жүгері, 21,7 га азықтық бақша дақылдары, 5063,2 га көпжылдық (бұрынғы жылдары себілгені - 4698 га, бұдан бөлек түсімнің болмауына және жердің тозуына байланысты Якуб ШҚ-ның 499,5 га житняк алқабы есептен шығарылды) және 208,5 га бір жылдық шөптер егілді.
Дәнді дақылдарды егуді дамытуға кедергі жасайтын факторлардың бірі, дәнді дақылдар алқаптарын өңдеуге қолдануға керекті жаңа техникаларды сатып алуға, ауылшаруашылығы жерлеріне толыққанды өңдеу жүргізуге, дақылдарды өңдеудің агротехникалық деңгейін көтеруге жағдайы жоқ ұсақ шаруа қожалықтарының көп болуы
637,5 га дәнді дақылдар егістігіне қажетті 180 тонна тұқым әзірленді. Дәндік жүгерінің тұқымы сатып алынып егілді. Өңірдің шаруашылықтарында 9930 тонна картоптың тұқымы 3378,4 га алқапты толықтай қамтамасыз етті.
Көкөніс дақылдарының элиталық сұрыптарының тұқымдары қапталған түрде Голландия мен Ресейден әкелінеді. Ағымдағы жылы егілетін барлық тұқымдар 1-2 класты және ІІІ репродукциядан төмен болған жоқ.
Семей өңірінде тұқым шаруашылығын дамыту мақсатында біршама жұмыстар жасалуда. Бүгінгі күні өңірде картоптың жоғарғы өнімді тұқымдарын өндіретін 2 ауыл шаруашылық құрылымы бар. Агрофирма Приречное ЖШС мен Мұздыбай-1 ШҚ картоп тұқымдарын өндіретін және сататын тұқым шаруашылығы мәртебесі бар.
2014 - 2015 жылдың күз, қыс айларынан бастап шаруашылықтар егіс алқабына 15,0 мың тонна органикалық тыңайтқыштар енгізді. Өңірдің ауыл шаруашылығы құрылымдары 2015 жылы субсидияланатын 1598,1 тонна (2014 жылмен салыстырғанда 113,1 тоннаға немесе 7,6%, ал 2010 жылмен салыстырғанда 745,1 тоннаға немесе 87,3 % артық) минералдық тыңайтқыштарға тапсырыс берді. Бүгінгі күні шаруашылық субъектілері минералдық тыңайтқыштарды толықтай алды.
Суармалы суды беру жөніндегі қызметтердің құнын субсидиялау бойынша өңірдегі Ертіс-су және Мұздыбай-су ауылдық су тұтыну кооперативтерінің (АСТК) құжаттары облыстық ауыл шаруашылығы басқармасына өткізілді. Берілген тапсырыстың көлемі 74,1 млн. теңге көлемінде. Тариф бойынша судың 1 текше метр құны Ертіс-су ауылдық су тұтыну кооперативіне 9,8 теңге, Мұздыбай-су ауылдық су тұтыну кооперативіне 4,1 теңге болып бекітілген. Бүгінгі күні кесте бойынша төленіп жатыр.
2015 жылдың көктемгі егісі мен егін жинау жұмыстарын жүргізуге және қажетті жанар-жағармай және басқа да тауар-материалдық құндылықтардың құнын арзандатуға өңірдің шаруашылықтарына 172,2 млн. теңге көлемінде субсидияның квотасы қарастырылған. Алайда, өңірдің шаруашылық субъектілері 212,8 млн. теңге субсидияға тапсырыс берді, жетпейтін субсидия көлемі 40,6 млн. теңгені құрайды.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1 Көкөніс шаруашылығы саласының негізгі жағдайы
2014 жылы Өскемен қаласы бойынша көкөніс аумағы 559 га алды, оның ішінде 70 га (14%) шаруа қожалықтарына, 489 га тұрғындар шаруашылықтарына тиесілі. Семей қаласында көкөніс дақылдары 1160 га жерді алып жатыр, оның ішінде 330,4 га (28%) шаруашылық субъектілерінің үлесінде. Көкөніс өндірумен 27 шаруашылық айналысады. Приречное ауылдық округінде - 251,4 гектар, Озёрское ауылдық округінде - 58,6 гектар, Новобаженов ауылдық округінде - 19,6 га, Жиеналы ауылдық округінде - 0,8 га аумақ орналасқан. Ағымдағы жылы 150,0 цга өнімділік жағдайында 17,4 мың тонна көкөніс өндірілді (12-кесте). 2013 жылмен салыстырғанда шаруашылық субъектілерінің көкөніс дақылдарына арналған аумағы 127,4 гектарға артты. Ауыл шаруашылығы құралымдарында өсірілетін негізгі көкөніс дақылы - орамжапырақ болып табылады, оның үлесіне жалпы егіс көлемінің 30,5% жатады, егістіктің жалпы көлемінде сәбіз - 36,7%, қызылша - 9,7%, тәтті бұрыш - 0,8%, қияр - 2,0%, қызанақ - 1,8% және басқа көкөніс өнімі 18,4%-ды алады. Өңірде көкөніс жинайтын 5 комбайн есептеледі, олар Агрофирма Приречное жауакершілігі шектеулі серіктестігіне тиесілі, өңірдің басқа шаруашылықтары көкөністі жинау кезінде өз округтеріндегі адам ресурстарын пайдаланады. Көкөністі отырғызу және тұқым себуде механикаландыру тәсілімен қоса, көшетті жылыжайдан ашық топыраққа қолмен де отырғызады.
2.2 Көкөніс және бақшалық дақылдарды өндіру және онымен облыс халқын қамтамасыз ету Көкөніс шаруашылығы - ауыл шаруашылығының маңызды саласы. Қазіргі уақытта халықтың нақты кірісінің өсуі олардың жаз-күз маусымдарында ғана емес, қыс маусымында да көкөніске сұранысын үнемі көтеріп отыр. Осыған қарамастан, соңғы жылдары облыс шаруашылықтарында көкөніс және бақшалық дақылдар егістігінің аумағы қысқарып бара жатқаны байқалады, 2012-2014 жылдары осы дақылдар аумағы 3,2 гектарға (26,0%) азайды. 2014 жылы алдыңғы жылмен салыстырғанда 0,2 тыс. гектарға артты. Көкөніс және бақшалық дақылдар түсімінің өсу үрдісі бар. 2002 жылмен салыстырғанда 2007 жылы өсім тиісінше 28 (14,7%) немесе 51 центнер (26,0%) болды. Аталған кезең ішінде жалпы түсім 25,6 мың тоннаға (11,0%) кеміді. Көкөніс-бақшалық дақылдардың 82,0% ашық топырақта өсірілетін көкөніс, 18,0% - бақшалық дақылдар. Соңғы жылдары облыс шаруашылықтарында жабық тпырақта көкөніс өндіру қолданылған жоқ.2014 жылы өндірілген көкөніс көлемінде томаттың (қызанақ) үлес салмағы үлкен - 20,7%, орамжапырақ - 18,9%, асханалық тамырлы көкөністер (сәбіз және қызылша) - 20,3%, қияр - 12,7%, пияз - 6,6%. Көкөністің 90% тұрғындар шаруашылығында өндірілді, ол өнімнің көп бөлігін олар өздері тұтынады. Қалалық жерлерде саяжайлары немесе бақшалық жер телімдері бар тұрғындар өздерін көкөніс өнімдерімен толық немесе жартылай қамтамасыз етеді, басқа бөлігі көкөністі базарлардан сатып алады. Нәтижесінде қалаға жақын шаруашылықтар қала халқын тез тасымалдауы тиімсіз және тез бұзылатын өнімдермен 50-60 пайызға қамтамасыз етеді. Бақшалық дақылдар шаруа қожалықтарында және тұрғындар шаруашылықтарында бірдей көлемде өндіріледі. 2014 жылы бақшалық дақылдар құрамында қарбыз 87,4%, қауын 12,6% болды. 2014 жылы көкөніс және бақшалық дақылдар өндіру жалпы облыс бойынша әр жан басына шаққанда 145 кг, нақты тұтынуы 76 кг болды. Көкөніс арнайы сақтауды, болмаса тез арада қайта өңдеуді немесе сатуды қажет ететін ерекше өнім. Осы шарттар орындалмаса көкөкніс шаруашылығын тиісті деңгейде дамыту мүмкін болмайды. Картоп, көкөніс және жемістер сақтайтын қойма 11 кәсіпорында және 35 шаруа қожалығында бар, олардың аумағы 26,7 мың шаршы метр. Қоймалардың жартысынан көбі (28 қойма) Семей қаласында, Бесқарағай және Глубокое аудандарында орналасқан. Облыста көкөністі өңдеу халықтың іс жүзінде қолына берілген. Ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерде қайта өңдеу жабдықтары жоқ. Облыста көкөніс өңдейтін ірі кәсіпорындар жоқ. 2014 жылы көкөніс өңдеумен қосалқы шаруашылықтар және жеке кәсіпкерлер айналысты.Облыс халқын өзімізде өндірілетін картоп және көкөніспен жыл бойы қамтамасыз ету ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.