Қазақстанның ұлттық валютасы: пайда болуы және дамуы жайлы

1. Қазақстан теңгесі
2. Тарихы
3. Жалпы мәліметтер
4. Ұлттық Банктің мұражайы
5. Банкноттар
6. Шақалар
7. Теңге.ұлттық валюта

Қазақстан теңгесі — Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы. Қазақстан Республикасы Президентінің 1993 ж. 15 қарашадағы жарлығы бойынша айналысқа енгізілді.
Тарихы:
Алғашқы кезде Теңгенің бірінші шығарылған қатары (1 теңге = 100 тиын) мынадай номиналдардан тұрды:
1, 3, 5, 10, 20, 50 және 100 теңгелік банкноттар
1, 3, 5, 10, 20 теңгелік монеталар,
1, 3, 5, 10, 20 және 50 тиындық монеталар (бастапқыда қағаздан жасалған).
Кейіннен айналысқа:
1994 жылы 1993 жылғы үлгідегі номиналы 200 теңгелік және 1994 жылғы үлгідегі 500 теңгелік банкноттар;
1995 жылы 1994 жылғы үлгідегі номиналы 1000 теңгелік банкноттар;
1996 жылы 1996 жылғы үлгідегі номиналы 2000 теңгелік банкноттар;
1997 жылы номиналы 1, 5, 10, 20, 50 теңгелік монеталар (жаңа дизайны);
1999 жылы 1998 жылғы үлгідегі номиналы 5000 теңгелік банкноттар;
2000 жылы 1999 жылғы үлгідегі номиналы 200 және 500 теңгелік банкноттар (дизайны өзгертілген),

1. Қазинформ сайты
2. b Ақша, несие, банктер теориясы: Оқулық. — Алматы: Жеті жарғы,
3. «Қазақстан Республикасында ұлттық валютаны енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші бар жарлығы. 12.11.1993.
4. «Қазақстан Республикасының ақша жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының Заңы. 13.12.1993.
5. Ақша, несие, банктер Ғ.С. Сейітқасымовтың редакциялығымен. Алматы: Экономика, 3,001.
6. Деньги, кредит, банки/Под ред. Лаврушина О.И. М.: «Финансы и стататистика» 1999.
7. Обшая теорда денег и кредита/Дод ред. Жукова Е.Ф. М.: Банки и биржи, 1995.
8. Қазақстан Ұлттык энциклопедиясы. Алматы, 1998.

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі

Семей Қаласы Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы: Қазақстанның ұлттық валютасы: пайда болуы және дамуы

Орындаған: Мұқатаев Ж.А

Тексерген: Қуантқан Биболат

Семей 2015ж

Жоспар:

1. Қазақстан теңгесі

2. Тарихы

3. Жалпы мәліметтер

4. Ұлттық Банктің мұражайы

5. Банкноттар

6. Шақалар

7. Теңге-ұлттық валюта

Қазақстан теңгесі — Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы. Қазақстан
Республикасы Президентінің 1993 ж. 15 қарашадағы жарлығы бойынша айналысқа
енгізілді.

Тарихы:

Алғашқы кезде Теңгенің бірінші шығарылған қатары (1 теңге = 100 тиын)
мынадай номиналдардан тұрды:

1, 3, 5, 10, 20, 50 және 100 теңгелік банкноттар

1, 3, 5, 10, 20 теңгелік монеталар,

1, 3, 5, 10, 20 және 50 тиындық монеталар (бастапқыда қағаздан жасалған).

Кейіннен айналысқа:

1994 жылы 1993 жылғы үлгідегі номиналы 200 теңгелік және 1994 жылғы
үлгідегі 500 теңгелік банкноттар;

1995 жылы 1994 жылғы үлгідегі номиналы 1000 теңгелік банкноттар;

1996 жылы 1996 жылғы үлгідегі номиналы 2000 теңгелік банкноттар;

1997 жылы номиналы 1, 5, 10, 20, 50 теңгелік монеталар (жаңа дизайны);

1999 жылы 1998 жылғы үлгідегі номиналы 5000 теңгелік банкноттар;

2000 жылы 1999 жылғы үлгідегі номиналы 200 және 500 теңгелік банкноттар
(дизайны өзгертілген),

2001 жылы:

2000 жылғы үлгідегі номиналы 1000 және 2000 теңгелік банкноттар (дизайны
өзгертілген);

2001 жылғы үлгідегі номиналы 100 теңгелік банкноттар (дизайны ішінара
өзгертілген);

Қазақстан Республикасы тәуелсіздігінің 10 жылдығына арналған 2001 жылғы
үлгідегі 5000 теңгелік мерейтойлық банкноттар;

2001 жылғы үлгідегі 5000 теңгелік банкноттар (дизайны ішінара өзгертілген).

2002 жылы:

2003 жылғы үлгідегі номиналы 100 теңгелік банкноттар;

1999 жылғы үлгідегі номиналы 200 және 500 теңгелік банкноттар (дизайны
ішінара өзгертілген) шығарылды.

2003 жылы:

2003 жылғы үлгідегі номиналы 10 000 теңгелік банкноттар.

2006 жылы:

200, 500, 1000, 2000, 5000 және 10000 теңгелік банкноттар (мүлде жаңа
дизайн).

Жалпы мәліметтер

1993 жылы басылған 5 теңгелік купюра. Суретте Құрманғазы.

1992 жылдың 27 тамызы күні Ұлттық банк теңге купюрасының үлгілерін бекітті.
Ертесіне қазақ валютасын өмірге келтірген суретшілер Тимур Сүлейменов,
Меңдібай Алин, Ағымсалы Дүзелханов, Қайролла Әбжәлеловтер Англияға аттанды.
1992 жылы теңге дизайнындағы портреттер бекітілді. Теңге Ұлыбританияда
басылып шықты. 1993 жылдың 12 қарашасы күні Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев
Қазақстан Республикасында ұлттық валюта енгізу туралы Жарлыққа қол
қойды.[1]

1993 жылғы 15 қарашада Қазақстанның ұлттық валютасы — теңге айналысқа
енгізілді. Ескі ақшаны қазақстандық теңгеге айырбастау 1993 жылы 15
қарашада сағат 8.00-де басталып, 20 қарашада сағат 20.00-де аяқталды.
Ұлттық Банк бастапқыда 1 теңгені сол кездегі мың рубльге бағалаған болатын.
Дегенмен, еліміздің саяси, әлеуметтік мәселелері және мемлекетаралық
қатынастар ескеріліп 1 теңге 500 сомға бекітілді. Теңге бірінші айналымға
кірген күні 1 доллар 4,75 теңге болып бекітілді.

1993 жылы қараша айына дейін эмиссиялау қызметін тек қана КСРО-ның
Мемлекеттік банкі, кейіннен Ресейдің Орталық банкі атқарып келді. Ол кезде
Қазақстан аумағында төлем құралы ретінде КСРО Мемлекеттік банкінің немесе
Ресей Орталық банкісінің 1961— 1991 жылдары шығарған рублдегі банкноталары
мен монеталары қызмет етті. Ендеше сол уақыттары біздің шаруашылық
айналымға қажетті Ресейдің рублін сатып алып отырғанымызда жасырын емес.
Әсіресе 1 рублдегі қолма-қол ақшаны 2 рубль қолма-қолсыз ақшаға сатып
алған. КСРО ыдырағаннан кейін кейбір оның кұрамына енген республикалар
өздерінің ұлттық ақша бірлігін айналымға енгізіп, яғни рубль аймағынан
шығып кеткен болса, ал біздің республикамыз сол аймақта екі жыл бойы қалды.
Оның басты себебі, Қазақстанда өзінің банкнота шығаратын фабрикасы мен
Монета сарайы болмады.

1992 жылы құпия жолмен біздің алғашқы валюталарымыз 1, 3, 5, 10, 20, 50,
100 номиналдағы банкноталар түрінде төрт ғасырлық тәжірибесі бар ағылшынның
пошта маркілері мен банкнота жасауды кәсіп еткен Харрисон және оның
ұлдары компаниясымен өзара жасалған келісімшартқа байланысты шығарылды.

1992 жылы 26 шілде күні Ресей өзінің төл валютасын енгізгеннен бастап, өзге
елдердің, соның ішінде рубль аймағындағы Қазақстан, Өзбекстан, Тәжікстан
сияқты елдердің қаржылық жүйелерін бөліп жібергендігін хабарлады. Сондай-
ақ, Ресей Орталық банкі Қазақстанға қазақ нышандары бар рубльді шығарып
беруді үсынған.

Соған қоса, олардың мынадай талаптары болды: біріншіден, егер рубльді
пайдалану үшін Қазақстанның Ресейдің құрамына Ресей Федерациясының
субъектісі ретінде енуі; екіншіден, тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында
жинаған небары 700 млн астам АҚШ долларындағы алтын-валюта резервін
Ресейдің орталық банкіне тапсыру. Қорыта айтқанда, олар өз рублін бізге
пайдалану үшін Қазақстан тәуелсіздігімен төлеуді ұсынды.

Сол уақкыттан бастап, Қазақстанда КСРО-ның рубльдері ғана айналыста қалды
және өзге рубльден бөлінген аймақтардан олардың келуіне шек қойылмады.
Ақыры, оған дейін құнсызданған рубль әрі қарай құнсызданып, инфляция
қарқыны 2900 пайыздан асты.

Міне осындай келеңсіз оқиғалардың орын алуы Қазақстаннын, төл валютасын
шығаруға еріксіз жол сілтеді. Сөйтіп, 1993 жылдың 12 қарашасында Қазақстан
Республикасы Президентінің Жарлығымен Қазақстан Республикасы аумағында
ұлттық валютаның енгізілуі туралы шешім қабылданып, 15—18 қарашада КСРО-ның
1961 — 1991 жылдарда шығарылған рубльдерін ұлттық валютамыз теңгеге
айырбастау шаралары жүзеге асты.

Осы сәттен бастап Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі эмиссиялық банк болып
табылады. Қазақстан Республикасы Ұлттық банктің эмиссиялық қызметі оның,
құрылымдық бөлімшелері: Алматы қаласында орналасқан Қазақстан Республикасы
Банкнот фабрикасының банкноттары мен Өскемен қаласында Монета сарайында
дайындалған монеталар көмегімен іске асады.

Банкноттар мен монеталарды шығару, олардың айналысын ұйымдастыру, жалған
ақша жасаушылармен күрес бірте-бірте ғаламдық проблемалар болып отыр.
Бірқатар мемлекеттер банкноталар мен монеталарды алдыңғы қатарлы
технологиялары бар компанияларға ішінара және толық бере отырып, өздері
оларды жасаудан бас тартады.

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Банкнот фабрикасы қорғалған баспа
үшін қазіргі заманғы баспа жабдықтарымен жарактала отырып, тек ұлттық
валюта банкноталарын ғана шығарып кана қоймай, мемлекеттік және
коммерциялык тапсырыстар бойынша қорғалған полиграфиялық өнімді де
шығарады.

Қазақстан теңге сарайы Берлинде (Германия) беделді Монеталар сарайы
көрмесінде жоғары бағаланатын монеталарды шығарады және оған деген мамандар
мен коллекционерлер арасындағы қызығушылық күннен-күнге өсіп отыр.

Қазақстан теңге сарайы IS0-9001:2000 халықаралық стандарт бойынша сапа
менеджменті жүйесін ендірді және монета өнімдері мен мемлекеттік
наградаларды шығаруға сертификаттар алды. Кәсіпорындар үшін шығарылған
наградалар ең үздік әлемдік стандарттарға сәйкес келетін зергерлік өнердің
тамаша үлгілері болып табылады. Басқа орталық банктерден монеталар
дайындауға алынған тапсырыстан басқа, ҚТС бірнеше халықаралық монеталар
бағдарламасына, оның ішінде Олимпиада ойындары мен футбол бойынша әлем
чемпионатына арналған бағдарламаға катысуға шақыру алды. Соңғы жетістіктер
ретінде биколорлы монеталарды, эмалі бар proof сапасындағы күміс монетаны,
ұлттық валютаны енгізуге 15 жылдыққа арналған салмағы 1 кг номиналы 50 000
теңге күміс және алтын бірегей монеталар шығаруды меңгеруді атап етуге
болады.

15 жылдыққа арналған салмағы 1 кг монета, сыртқы жағы

Артқы жағы

Монеталардың бет жағында (аверсінде) жоғарғы бөлікте Қазақстан
Республикасының Елтаңбасы бес рет бұралып өрнектелген сегіз бұрышты
розеткамен қоршалып бейнеленген және мемлекеттіктілде ҚАЗАҚСТАН ҰЛТТЫҚ
БАНКІ деген жазу орналасқан. Теменгі бөлігінде монетаныңноминалын
білдіретін 50000 ТЕҢГЕдеген жазу орналасқан.

Монетаны айналдыра моншақ тәріздес тізбек және шығыңқы жиек жүргізілген.
Алтыннан жасалған монетада номиналдың сол жағында Қазақстан теңге сарайының
тауар белгісі және монетаның массасын білдіретін 1 kg. деген жазу, оң
жағында монета дайындалған металды және оның сынамын білдіретін Аи 999
деген жазу орналастырылған.

Монетаның сырт жағында (реверсінде) орталық белігінде ұлттық валюта
нышандары суретінін аясында үш монетадан — Шабандоз, Регель қызғалдағы
және Ғарыш монеталарынан коллаж бейнеленген. Коллаждың сол жағында құны
10000 теңгелік купюраның суреті орналастырылған. Монетаның жоғарғы
бөлігінде ұлттық валюта — теңге нышанының графикалық бейнесі
орналастырылған. Айналдыра мемлекеттік тілде ТЕҢГЕГЕ 15 ЖЫЛ деген жазу,
соғылған жылын білдіретін 2008 деген сан және шығыңқы жиек
орналастырылған.

Монетаның бет жағындағы және сырт жағындағы суреттер мен жазулар бедерлі.
Қыры (гурты) бедерленген.

Ескерткіш монеталар 9991000 сынамды алтыннан жасалған, массасы — 1000
грамм, диаметрі — 100 mm., proof сапасымен жасалған

Ұлттық Банктің мұражайы

Ұлттық Банктің мұражайы туралы. Қазақстандық валютаны жасау тарихын болашақ
ұрпаққа сақтап калу мақсатында 1997 жылы 13 қарашада Ұлттық Банктің
мұражайы ашылды.

Бүгінгі күні мұражайдың қоры 5 мың материалдық мәдениет заттарын
жинастырған. Бұл жерде XII — XIV ғасырлардағы, қола және күміс монеталар,
революцияға дейінгі Ресейдің, уақытша үкіметтің, РКФСР және ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.