Адамның дербес психологиялық қалыптастырудағы тұқымқуалау мен орта факторлары

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНДАҒЫ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

2015 жыл

Студенттің өздік жұмысы

Тақырыбы: «Адамның дербес психологиялық қалыптастырудағы тұқымқуалау мен орта факторлары. »

Орындаған: Бексұлтанова Р. А. Тобы: Пх-415 Тексерген: Абдуллина Г. К.

ТАҚЫРЫБЫ: «АДАМНЫҢ ДЕРБЕС ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ ТҰҚЫМҚУАЛАУ МЕН ОРТА ФАКТОРЛАРЫ. »

ЖОСПАРЫ:

Жеке тұлға дамуына әсер ететін фактор
Тұқым қуалаушылық
Тұқымқуалаушылық пен ортаның қазіргі кездегі түсінігі
Тұқым қуалаушы аурулар

Орта - адам дамуына табиғи және әлеуметтік орта ықпал жасайды.

Адамдардың қоршаған ортадағы құбылыстарды түсініп қабылдауы әр адамның жеке басына тән физиологиялық, психологиялық, биологиялық ерекшеліктеріне байланысты.

Бірінші - мегафакторлар (мега-өте үлкен) :космос, неосфера, планета, әлем. Бұлар басқа қозғаушы күштер арқылы барлық жер бетінің тұрғындарын әлеуметтендіруге әсер етеді.
Екінші - макрофакторлар (макро-үлкен) :ел, мемлекет, этнос, қоғам. Бұлар белгілі бір елді мекенде өмір сүретін тұрғындардың әлеуметтендіру жағдайына әсер етеді.
Үшінші - мезофакторлар (мезо-орташа) :тұрғылықты жерде халықтың болмыс-түрі, әртүрлі субьмәдениетке қатысы бойынша сараланатын адамдардың үлкен тобының әлеуметтеңдіру жағдайы.
Төртінші - микрофакторлар:белгілі бір нақты адамдарға әсер ететін қозғаушы күштер жатады - ұстаз бен отбасы, көрші, құрдастар тобы, тәрбие орындары, әртүрлі қоғамдық, діни, мемлекеттік, жеке ұйымдар, микросоциум.

Жеке тұлға дамуына әсер ететін фактор

Кең мағынада

Тар мағынада

Тәрбие

Орта

Тұқымқуалаушылық

Тұқым қуалаушылық - ұрпақтың ата-анасына биологиялық ұқсастығын елестетуі, сыртқы пішіні, шашы, көзінің түсі, терісінің пигменті, бет келбеті, жүрісі, өзін ұстау қалпы, жүйке жүйесінің функциялық қасиеттерін, дауыс тембрі, т. б. тұқым қуалау беріледі.

ІV ғасырда

ІV ғасырда: V ғасырда

ІV ғасырда: 1865 жылы

Тура тұқым қуалау теориясының жақтаушысы Грек ғалымы Гиппократтың тұжырымы бойынша репродуктивті материал дененің барлық бөліктерінен жиналып тұқым қуалауға ықпал етеді, сондықтан денедегі сау және ауру тұқым қуалау бастамалары бірдей ұрпақтарға беріледі деген болса, біздің дәуірімізге дейінгі ІV ғасырда өмір сүрген Аристотель репродуктивті материал дененің әр бөлігінен жиналмай дененің бөліктерін құрауға арналған қоректік заттардан жасалады деген болатын.: чех жаратылыстану зерттеушісі Грегор Мендельдің «Өсімдік будандарымен тәжірибелер» атты еңбегін жазады. Өсімдіктерді будандастыру бойынша қойылған ұқыпты тәжірибелер оған тұқым қуалау заңдылықтарын ашуға мүмкіндік берді.

ІV ғасырда: 1865 жылы

Тура тұқым қуалау теориясының жақтаушысы Грек ғалымы Гиппократтың тұжырымы бойынша репродуктивті материал дененің барлық бөліктерінен жиналып тұқым қуалауға ықпал етеді, сондықтан денедегі сау және ауру тұқым қуалау бастамалары бірдей ұрпақтарға беріледі деген болса, біздің дәуірімізге дейінгі ІV ғасырда өмір сүрген Аристотель репродуктивті материал дененің әр бөлігінен жиналмай дененің бөліктерін құрауға арналған қоректік заттардан жасалады деген болатын.: Осы зерттеулерінің нәтижесі Брно (Словекия) қаласы табиғат зерттеушілер қоғамының отырысында баяндалды. Бірақ, оның жұмысы өз замандастарының арасында толық қолдау таппады, сонымен Мендельдің жұмысы 35 жыл бойы ұмыт қалды.

ІV ғасырда: 1868 жылы

Тура тұқым қуалау теориясының жақтаушысы Грек ғалымы Гиппократтың тұжырымы бойынша репродуктивті материал дененің барлық бөліктерінен жиналып тұқым қуалауға ықпал етеді, сондықтан денедегі сау және ауру тұқым қуалау бастамалары бірдей ұрпақтарға беріледі деген болса, біздің дәуірімізге дейінгі ІV ғасырда өмір сүрген Аристотель репродуктивті материал дененің әр бөлігінен жиналмай дененің бөліктерін құрауға арналған қоректік заттардан жасалады деген болатын.: Тура тұқым қуалау теориясы 23 ғасыр өмір сүрді. Генетиканың дамуына Ч. Дарвиннің «Жануарлар мен өсімдіктердің үй жағдайында өзгеруі» деген еңбегінде пангенезис гипотезасын ұсынды. Ол гипотеза бойынша өсімдіктер мен жануарлардың барлық жасушалары «өздерінен бүкіл денеде таралып жатқан өте ұсақ геммулалар бөліп шығарады» деген, ол геммулалар репродуктивті мүшелерге түседі деген. Бұл гипотезада ұрпақ белгілерінің дамуын анықтайтын жыныс жасушаларында ерекше бөлшектер болды, деген дұрыс болжам бар еді.

ІV ғасырда: 1871 жылы

Тура тұқым қуалау теориясының жақтаушысы Грек ғалымы Гиппократтың тұжырымы бойынша репродуктивті материал дененің барлық бөліктерінен жиналып тұқым қуалауға ықпал етеді, сондықтан денедегі сау және ауру тұқым қуалау бастамалары бірдей ұрпақтарға беріледі деген болса, біздің дәуірімізге дейінгі ІV ғасырда өмір сүрген Аристотель репродуктивті материал дененің әр бөлігінен жиналмай дененің бөліктерін құрауға арналған қоректік заттардан жасалады деген болатын.: Ч. Дарвиннің пангенезис гипотезасын белгілі жаратылыстанушы Ф. Гальтон тәжірибе жағдайында сынап көреді. Ол қара қояндардың қанын ақ қояндардың қанына құйып реципиенттерді үш ұрпақ бойында шағылыстырып, ешқандай өзгеріс байқай алмай, қанда геммулалар болмайды деп тұжырым айтты.

ІV ғасырда: 1900 жылы

Тура тұқым қуалау теориясының жақтаушысы Грек ғалымы Гиппократтың тұжырымы бойынша репродуктивті материал дененің барлық бөліктерінен жиналып тұқым қуалауға ықпал етеді, сондықтан денедегі сау және ауру тұқым қуалау бастамалары бірдей ұрпақтарға беріледі деген болса, біздің дәуірімізге дейінгі ІV ғасырда өмір сүрген Аристотель репродуктивті материал дененің әр бөлігінен жиналмай дененің бөліктерін құрауға арналған қоректік заттардан жасалады деген болатын.: Г. Д. Фриз (Голландия), К. Корренс (Германия), Э. Чермах (Австрия) бір-бірімен байланыссыз, әртүрлі нысандармен зерттеулер жүргізіп, Мендель тапқан белгілердің тұқым қуалау заңдылықтарын қайтадан ашты, сондықтан осы 1900 жыл генетиканың дүниеге келген жылы деп есептелінеді.

Тұқым қуалау заңдылықтарының қайтадан ашылып жарық көруі, өсімдіктер мен жануарлардың басқа түрлерінде де осы заңдылықтардың болатындығын тексеруге арналған жұмыстардың әрі қарай жүргізіле беруіне мүмкіндік тудырды. Нәтижесінде Мендель ашқан тұқым қуалау заңдылықтарының универсалды және материалдық негізі бар екендігі анықталды. Көптеген зерттеушілер ағзалардың тұқым қуалау ерекшеліктері ген деп аталатын хромосоманың бөлшегіне тәуелді деген қорытындыға келді.

Тұқымқуалаушылық пен ортаның қазіргі кездегі түсінігі

Қазіргі уақытқа дейін психиканың индивидуалды айырмашылықтарының көрінуі мен қалыптасуына орта мен тұқымқуалаушылықтың үлесін мойындай отырып, дифференционалды психология бұл түсніктерді нақтылап жатыр. Тұқымқуалаушылық кең мағнада түсініле бастады: бұл тек мінез - құлыққа әсер ететін қарапайым жеке белгілер емес, ( мысалы, ұзақ уақытқа дейін саналған жүйке жүйесінің қасиеті), сонымен қатар мінез - құлық бағдарламасының туа біткендері мен әлеуметтік (грациализация, репрадуктивті, территорияльді мінез - құлық және т. б) саны үнемі көбейіп отыратын әлеуметтік мінез - құлық бағдарламасын социоэтология зерттейді. Бағдарламалар бұл жағдайда даму троекториясы асып түсетіндіктен белгілер ортасының әсерінен бір - бірін алмастыратындардан ерекшеленеді. Бағдарлама өзіне «жіберудің» уақыты мен критикалық нүктелердің жүйелілігін қосады.

Орта түсінігі де өзгерді. Бұл жай ғана индивидтің барлық өмір барысында - ауа мен тамақтан бастап, жолдастарымен қарым қатнастарының дамып, қалыптасуымен аяқталаталып, жауап қайтаратын өзгертуші стимулдар қатары емес, бұл адам мен ортаның өзара әрекеттесу жүйесі. М. Черноушек ортаның келесі белгілерін көрсетті:

Ортада уақыт пен кеңістікте мықты шегенделген шектер жоқ. (яғни, фигура ретінде көрінетін адам болмыстың фоны болып табылады) .
Ол барлық сезімдерге бірден әсер етеді.
Орта тек қана басты ақпаратты бермейді, сонымен қоса перефериялық ақпаратты береді.
Біздің қорыта алу қабілетімізге қарағанда, ол әрқашан біршама көп ақпараттан тұрады.
Орта іс - әрекетке байланысты қабылданады.
Кез келген ортаның материалды құндылыққа қарағанда психологиялық және символикалық маңыздылығы бар.
Қоршаған орта бір толық бүтін ретінде әрекет етеді.

Осыдан біздің бір уақытта бірнеше ортада өмір сүретініміз көрініп тұр.

У. Брофенбреннердің «Адамзат дамуындағы экология» атты кітабында экологиялық ортаны төрт концентративті құрлымынан тұратын ортадағы тұлғааралық өзара әсерлесулер мен рөлдердің іс- әрекет құрлымы болып табылады, яғни екі егіздерге қолданылады, біз ортаның дамуының ұқсастығын тұжырымдай алмаймыз, өйткені оларға түрлі талап, түрлі күтулер қолданылады, өйтекні олардың біреуі қолданылмастан ересегіне белгіленеді, ал басқасы - кішісіне белгіленеді. Мизожүйе - бір немесе бірнеше ортаның байланыс құрлымы. (жанұя мен жұмыс, үй және құрдастар тобы) . Егер бауыры мен қарындасы бір мектепке барып, қарындасына үйге достарын әкелуге рұқсат беріп, ал ағасына рұқсат бермесе, онда екеуінің өмірлік әрекетінің мезожүйелері бір - бірінен айрықшаланады.

Осылайша, орта әсерлері (психикалық ерекшеліктермен) географиялық шарталған ландшафттпен, климатпен, және т. б. (географиялық детерминизм) - субьектке құнды және қажетті заттармен, культура және субкультураның мазмұнымен, және соңғысы адам қарым - қатнасының формасымен және сапасымен психикалық ерекшеліктердің анықтамасын білдіреді. Ортаның мазмұнын игеру - адамның өзіндік санасымен тұлғаға маңызды фактор болып табылады.

Биогенетикалық және социогенетикалықты жақтаушылардың концепцияларын қолданушының бірі Х. Вернердің ортогенетикалық концепциясы болып табылады. (Ортогенез - бұл тірі табиғаттың даму теориясы) . Оның көзқарасы бойынша, барлық ағзалар өзінің төменгі дамуында кемелденген функциялармен туады. (Соның ішінде психикалықта) . Олар ортамен әрекеттесе отырып, жаңа тәжірибе алады, ал бұл өз кезегінде әрекеттесудің минималдануын жаңадан анықтайтын жаңа функционалды құрылымдарда жаңа сапада бекітіледі. Осылайша, дамушы сатылардың ұйымдасуын білдіреді, бірақ келесілердің ұйымдасуын білдірмейді. Х. Вернер ағзаны сахнадағы актермен салыстырған: даму барысында сахнадан актерге жылжи бастайды. Оған тек қана енжар жауап қайтара бермей, саты жоғарлаған сайын ортаны басқаруды үйреніп келе жатқан, белсендірек болып келе жатқан индивидтің бастамашылығы жиі болады. Субьектінің мүмкіндігінің кеңеюі топтық мақсаттан кейінге қалдырылған және жоспарланған тапсырмаларға бас бұра алуынан көрінеді.

Сонымен, психиканың индивидуалды айырмашылығын зерттегенде біріншіден, «Орта» және «Әлеуметтік әсер», екіншіден, «Тұқымқуалаушы» және «Биологиялық», үшіншіден, «Тұрақты» және «Тұқымқуаланған» деген түсніктерінің сәйкес келмейтінін мойындау маңызды факт болып табылатынын есте сақтау керек.

Тұқым қуалаушы аурулар - генетикалық ақпараттың жүзеге асу, берілу, сақталу үрдістерінің бұзылуымен сипатталатын ауру түрлері. Тұқым қуалаушы аурулардың ішінен туа біткен ауруларды ажыратып қарастырған жөн, олар инфекция нәтижесінде (сифилис және токсоплазмос) немесе жүктілік кезінде балаға зақым келтіретін өзге де факторлар әсерінен жатыр ішіндегі зақымданумен шартталған. Тұқым қуалаушылық пен патология. Тұқым қуалаушы аурулар мен олардың жікке ажыратылуы генетикалық мән-мағынасынан шыға отырып, ағза жүйесін зақымдауға негізделген. Тұқым қуалаушы аурулардың генетикалық жіктелуі түрлі болып келеді. Тұқым қуалаушы ауруларды кез келген мамандықты игерген дәрігер қарастырады, яғни тұқым қуалаушылық патологиясы дәрігерліктің түрлі мамандықтарының көзқарасы жағынан да түрліше жікке бөлінеді. Сол сеьепті клиникалық генетика басқармасында олардың жікке ажыратылуы клиникалық қағида бойынша жүзеге асады: ағзаны басымырақ зақымдайтын жүйесіне қарай. Алайда жүйелі-ағзалық жікке ажыратудың да үлкен шарттылығын айту керек, себебі моногенді детерминделетін аурулардың өзі геннің плейотропты әсерінің және көптеген ағзалар мен жүйелерді жанап өтетін екінші реттік патогенетикалық топтың әсерінің негізінде көпжүйелі болып табылады. Сол себепті де тұқым қуалаушы ауруды анықтау кезіндегі алғашқы биохимиялық дефект бойынша жікке ажырату дұрыс-ақ.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.