ЭҚК көзі және ток көзі. Ом және Кирхгоф заңдары



1.Кіріспе
2.Негізгі бөлім
2.1 Электр қозғаушы күші
2.2 Тоқ көздері
2.3 Ом және Кирхгоф заңдары
3. Қорытынды
Электр тізбегі деп, генерациялауға арналған, тапсырулар, өзгертулер және электрлік энергия қолдану құрылғылар жиынтығын атайды, осы процестер электрлік ток, электр кернеу және электр қозғаушы күш (ЭҚК) ұғымдар арқасында жазылады.
Электр тізбегіне кіретін бөлек құрылғыларды электр тізбегінің элементтері деп атайды .
Электр тізбек элементтері электр энергияны генерациялауына арналған, электр энергия көзін атайды, ал электр энергияны қолданатын элементтер электр энергиясын қабылдағыштар деп атайды.
Тізбектің тапсырушы элементтері көздер және қабылдағыштарды байланыстырады. Сымдардан басқа, тапсырушы элементтерге бақылау құралдары және басқарулар жатады , сонымен қатар қайта құрушы құрылғылар (трансформатор,түзетуші және т.б.).
Электр тізбегінің әрбір элементі тізбектен электр энергияны жұту қасиеттеріне және энергияның басқа түрлеріне ауысуына ие болады (қайтымсыз процес ), өздерінің магнит және электр өрістерін еңгізеді, энергиялар жиналады және белгілі бір шартта қайтып келеді ( кері процес ).
Бұл қасиеттердің мінездемесін беру үшін , элемент параметрлерінің ұғымын енгізеді .
Электр тізбегінен энергияны жұту элементтер қасиеттеріне кедергі параметрлері мінездеме береді және оны энергияның басқа түріне ауыстыруын.
Қазақ энциклопедиясы, 7том 6 бөлім
Қазақстан Республикасының мемлекеттік билік органдары (2001-2005 жж.)Анықтамаламық: Екінші шығарылым./Қазақстан Республикасы Президентінің Марағаты. – Жауапты редакйия. В.Н. Шепель; Алматы: “Эдельвейс” БҮ: 2007. ISBN 9965-602-37-9

Физикалық шамалар

Касаткин А.С.,Немцев М.В. Электротехника. М.:Энергоатомиздат,1983
6.Касаткин А.С.,Перекалкин М.А.Электротехника.М.-Л.:Госэнергоиздат,1959
Основы теории цепей.М.:Энергия,1975
Поливанов К.М. Теорические основы электротехники.Т.1.М.:Энергия,1972
Сылкин М.И. Теорические основы электротехники.Алма-Ата,Қайнар,1987

Пән: Физика
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:   
Қазақстан Республикасы
Білім және Ғылым министрлігі Семей қаласының
Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

‭ ‬ Автоматика және электротехника кафедрасы

‭ ‬СӨЖ‭ №‬1
Тақырыбы:‭ ‬ЭҚК көзі және ток көзі.‭ ‬Ом және Кирхгоф заңдары.‭

Орындаған:‭ ‬Асенов.С.А‭ ‬АУ-401
‭ ‬ Тексерген:‭ ‬Турусбеков.Б.Ш


Семей‭ ‬2015‭ ‬ж

Жоспар
1.Кіріспе
.Негізгі бөлім
‭ ‬2.1‭ ‬Электр қозғаушы күші
‭ ‬ 2.2‭ ‬Тоқ көздері
‭ ‬2.3‭ ‬Ом және Кирхгоф заңдары
.‭ ‬Қорытынды



Кіріспе
Электр тізбегі деп,‭ ‬генерациялауға арналған,‭ ‬тапсырулар,‭ ‬өзгертулер және электрлік энергия қолдану құрылғылар жиынтығын атайды,‭ ‬осы процестер электрлік ток,‭ ‬электр кернеу және электр қозғаушы күш‭ (‬ЭҚК‭) ‬ұғымдар арқасында жазылады.
Электр тізбегіне кіретін бөлек құрылғыларды электр тізбегінің элементтері деп атайды‭ ‬.
Электр тізбек элементтері электр энергияны генерациялауына арналған,‭ ‬электр энергия көзін атайды,‭ ‬ал электр энергияны қолданатын элементтер электр энергиясын қабылдағыштар деп атайды.
Тізбектің тапсырушы элементтері көздер және қабылдағыштарды байланыстырады.‭ ‬Сымдардан басқа,‭ ‬тапсырушы элементтерге бақылау құралдары және басқарулар жатады‭ ‬,‭ ‬сонымен қатар қайта құрушы құрылғылар‭ (‬трансформатор,түзетуші және т.б.‭)‬.
Электр тізбегінің әрбір элементі тізбектен электр энергияны жұту қасиеттеріне және энергияның басқа түрлеріне ауысуына ие болады‭ (‬қайтымсыз процес‭ )‬,‭ ‬өздерінің магнит және электр өрістерін еңгізеді,‭ ‬энергиялар жиналады және белгілі бір шартта қайтып келеді‭ ( ‬кері процес‭ )‬.
Бұл қасиеттердің мінездемесін беру үшін‭ ‬,‭ ‬элемент параметрлерінің ұғымын енгізеді‭ ‬.
Электр тізбегінен энергияны жұту элементтер қасиеттеріне кедергі параметрлері мінездеме береді және оны энергияның басқа түріне ауыстыруын.
Индукция параметрі электр тоғы аққан кезде өзіне меншікті магниттік өрісін шығаратын элементтер қасиеттеріне мінездеме береді‭ ( ‬өздік индукция өрісі‭)‬.
Элемент қасиеттерінің заряд жинауына немесе олармен электр өрісін қоздыруына сыйымдылық‭ (‬С‭) ‬параметрлері мінездеме береді.
Кедергі параметрі тұрақты ток үшін R=PI2 және ауыспалы тоқ үшін r=pi2 мына формулалармен анықталады.
Кедергінің ХБЖ-гі негізгі өлшем бірлігін‭ ‬-‭ ‬Ом‭ (‬Ом‭ )‬.
Индукция параметрі L ток‭ (‬I,‭ ‬i‭) ‬арасындағы пропорционалдық коэффициенті және ағын ілінісі болып келеді‭ (‬ψ,‭ ‬ψi‭)‬:‭ ‬ψ=LI және‭ ‬ψi=Li.‭ ‬Оны өздік индукция коэффициенті деп атайды және ХБЖ-де өлшем бірлігі‭ –‬Генри‭ ( ‬Гн‭ )‬.
Сыйымдылық параметрі кернеу және элемент қуаты арасындағы пропорционалдық коэффициент:‭ ‬q=CU,‭ ‬q=Cu‭ ‬.‭ ‬ХБЖ-де өлшем бірлігі‭ –‬Фарада‭ (‬Ф‭)
Жалпы жағдайда кез келген нақты құрылғы‭ ‬3‭ ‬параметргеде ие болады R,‭ ‬L,‭ ‬C.
Кедергі,‭ ‬индукция,‭ ‬сыйымдылық параметрлерінің көмегімен сипаттауға болатын тізбек элеметтерін пассивтікдеп атайды.
Жұмысты сипаттағанда ЭҚК-н еңгізуге міндетті тізбек элементтерін активтік деп атайды.‭ ‬Активті элементтерге барлық энергия көздері кіреді.

Негізгі бөлім
2.1‭ ‬Электр қозғаушы күші
‭ ‬Электр Қозғаушы Күш‭ –‬электр тізбегіне жалғанған,‭ ‬табиғаты электрстатикалық емес энергия көзі.‭ ‬Тек қана электрстатик.‭ ‬күштер тұйық тізбекпен тұрақты токтың үздіксіз жүруін қамтамасыз ете алмайды.‭ ‬Өйткені бұл күштердің тұйық контур бойымен зарядты қозғалтуы үшін жұмсайтын жұмысы нөлге тең,‭ ‬ал ток жүрген кезде әдетте энергия шығыны болады.‭ ‬Сондықтан тұйық контурмен үздіксіз ток жүруі үшін электр тізбегінен тыс басқа бір энергия көзі болу керек.‭ ‬Бұл энергия көзі энергияны сырттан ала отырып,‭ ‬оны зарядтардың қозғалыс энергиясына айналдырады да,‭ ‬қосымша электр өрісін‭ (‬Е‭) ‬тудырады.‭ ‬Мұндай қосымша электр өрісі күшінің тұйық контур бойымен істейтін жұмысы нөлге тең болмайды:‭ ‬.‭ ‬Е‭' ‬шамасы Э.‭ ‬қ.‭ ‬к.‭ ‬деп аталады және оның шамасы бірлік зарядты қозғалтуға кететін электрстатик.‭ ‬емес күштердің жұмысына тең.‭ ‬Потенциал сияқты Э.‭ ‬қ.‭ ‬к-тің де өлшеу бірлігі‭ –‬вольт‭ (‬в‭)‬.‭ ‬Электролиттердегі иондардың диффузиясы,‭ ‬контур арқылы өткен магнит ағынының өзгеруі‭ (‬эл.-магн.‭ ‬индукция‭)‬,‭ ‬т.б.‭ ‬Э.‭ ‬қ.‭ ‬к-ін тудырады.

2.2‭ ‬Тоқ көздері
Ток күші.‭ ‬Амперметр‭ ‬-‭ ‬Электр тогын өлшеу және салыстыру үшін‭ ‬ток күші деген арнайы шама енгізіледі.‭ ‬Көлденең қимасының ауданы S өткізгіште электр өрісінің әсерінен кейін заряд тасымалдаушылар қандай да бір жылдамдықпен қозғалады деп алайық.‭ ‬Барлық заряд тасымалдаушылардың қозғалысы реттелген болғандықтан,‭ ‬өткізгіш бойымен электр тогы жүреді.‭ ‬Бұл кезде әр секунд сайын өткізгіштің кез келген қимасы арқылы электр мөлшері деп аталатын қандай да бір заряд өтеді.‭ ‬Өткізгіштің көлденең қимасы арқылы қандай да бір уақыт аралығында тасымалданатын электр мөлшерінің сол уақыт аралығына қатынасын ток күші деп атайды:‭ ‬I=qt.‭ ‬Халықаралық бірліктер жүйесінде‭ (‬SI‭) ‬ток күші ампермен‭ (‬А‭) ‬өрнектеледі:‭ ‬1А‭=‬1КЛ1с‭ ‬1ампер‭ = (‬1Кулон‭(‬1‭ ‬секунд‭))‬.‭ ‬Ампер‭ ‬-‭ ‬негізгі бірліктердің бірі.‭ ‬Оны тәжірибе жүзінде тогы бар екі параллель өткізгіштің өзара әрекеттесуі күштері бойынша анықтаған француз ғалымы А.Ампердің құрметіне осылай атаған.‭ ‬1‭ ‬ампер‭ ‬-‭ ‬вакуумде бір-бірінен‭ ‬1‭ ‬м қашықтықта орналасқан,‭ ‬көлденең қимасының ауданы өте аз,‭ ‬шексіз ұзын түзу екі өткізгіштің бойымен өтетін тұрақты тоқ күші.‭ ‬Мұндай тоқ ұзындығы‭ ‬1‭ ‬м өткізгіштердің әрбір кесіндісінде‭ ‬2‭*‬10-7‭ ‬Н-ға тең өзара ірекеттесу күшін тудырады.‭ ‬Әлсіз және күшті тоқтарды өлшеу үшін тоқ күшінің үлестік және еселік бірліктерін қолданады:‭ ‬1‭ ‬мА‭= ‬10-3‭ ‬А‭; ‬1‭ ‬мкА‭= ‬10-6А‭; ‬1кА‭ =‬103А.‭ ‬Біздің үйіміздің жарықтандыруға қолданатын қыздыру шамдарының ток күші,‭ ‬олардың қуатына сәйкес‭ ‬7-ден‭ ‬400‭ ‬мА-ге дейін болады.‭ ‬1А ток күші адам өміріне қауіпті.‭ ‬1А ток күшінің бірлігі арқылы электр зарядының бірлігі немесе‭ ‬1Кл электр мөлшері анықталады.‭ ‬I=qt болғандықтан,‭ ‬q=It.‭ ‬I‭=‬1A,‭ ‬t‭=‬1c деп алып,‭ ‬электр зарядының бірлігін аламыз:‭ ‬1Кл‭=‬1А‭*‬1с.‭ ‬1Кл ток күші‭ ‬1А болғанда‭ ‬1с уақыт аралығында өткізгіштің көлденең қимасы арқылы өтетін электр зарядына тең.‭ ‬Ток күші өлшейтін құралды амперметр деп атайды.‭ ‬Амперметрдің шартты белгісі.-А-.‭ ‬Амперметрді ток күшін өлшейтін құралмен тізбекпен қосады.‭ ‬Амперметрде екі қысқыш бар:‭ "‬+‭"‬,‭ "‬-‭"‬. :‭ "‬+‭" ‬қысқышын ток көзінің оң полюсінен келетін өткізгішпен жалғайды.

2.3‭ ‬Ом және Кирхгоф заңдары

Түйін ‭–‬электр тізбегінің үш немесе одан көп тармақтардың жалғанған нүктесі.
Тармақ деп электр тізбектерінің түйіндерін өзара қосып тұратын бөлігін атайды.‭ ‬Тармақтың элементтері өзара тізбектей жалғанады және олар арқылы бірдей тоқ өтеді.
Контур -‭ ‬Тармақтар бойымен тұйықталатын,‭ ‬схеманың бөліктерін айналып өту жолы.
Ом заңы электр тізбегінің негізгі параметрлерін байланысын сипатайды
а)Толық тізбек үшін Ом заңы
 ‭(‬1.2.1‭)
б‭) ‬Тізбектің бөлігі үшін Ом заңы
 ‭(‬1.2.2‭)
мұндағы,‭ ‬U12 тізбектің‭ ‬1-ші және‭ ‬2-ші нүктелері арасынадағы кернеу
R12 тізбектің‭ ‬1-‭ ‬ші және‭ ‬2‭ –‬ші нүктелері арасынадағы кедергісі.

Ом заңдары
1827‭ ‬жылы неміс ғалымы Ом‭ (‬1787-1854‭) ‬көптеген тәжірибелердің нәтижесінде мынадай қорытынды шығарды:тұрақты температурада‭ (‬Т=const)өткізгіштің ұштарындағыкернеудің ток шамасына қатынасы әри уақытта тұрақты болады:‭ ‬U\I=R,‭ ‬мұндағы R өткізгіштің кедергісі деп аталады.‭ ‬Өткізгіштің кедергісі оның пішініне және мөлшеріне,‭ ‬сол сияяқты табиғаты мен температурасына тәуелді.‭ ‬Осы формула арқылы кедергінің өлшем бірлігін тағайындауға болады.Кедергінің бірлігі үшін кернеуі‭ ‬1В өткізгіштің кедергісі алынады.‭ ‬Оны ом деп атайды.1Ом‭=‬1В‭\‬1А.‭
‬Бұл Ом заңының формуласы болып ьабылады.‭ ‬Сонымен тек шамасы өткізгіштің ұштарындағы кернеуге тура пропарциянал да,‭ ‬кедергісіне кері пропарциянал екен.Өткізгіштің‭
‬кедергісіне кері шама өткізгіштік деп аталады‭
‬μ‭=‬1‭\‬R.‭
‬Кедергінің кері шамасы,‭ ‬яғни өткізгіштік сименспен‭ (‬См‭) ‬өлшенеді.‭
‬Әр түрлі өткізгіштер үшін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
ЭҚК көзі және ток көзі. Ом және Кирхгоф заңдары жайлы
Сызықты электр тізбектерін есептеу
ЭҚК көзі және тоқ көзі Ом және Кирхгоф заңдары туралы ақпарат
Электр тізбегі. Электр тізбегінің компоненттері
СИНУСОИДАЛЫ ТОКТЫҢ СЫЗЫҚТЫ БІР ФАЗАЛЫ ЭЛЕКТР ТІЗБЕКТЕРІ СИНУСОИДАЛЫ ТОК ТІЗБЕГІ ТЕОРИЯСЫНАН МӘЛІМЕТТЕР MATHCAD ЖӘНЕ MULTISIM ОРТАЛАРЫНДА ЕСЕПТЕУ ЖҮРГІЗУ ТӘЖІРИБЕСІ
Электротехниканың теориялық негіздері
ЭҚК көзі және ток көзі. Ом және Кирхгоф заңдары жайлы мәлімет
Параллель байланыс элементтері
Күрделі тізбектерді «үшбұрыш» - «жұлдыз» түрлендіруі арқылы есептеу
Электр қозғаушы күш көзі және ток көзі. Ом және Кирхгоф заңдары. Электр тізбектерінің эквиваленттік түрлендірулері
Пәндер