Тұлға туралы теориялар

1. Тұлға туралы түсінік
2. Тұлға туралы теориялар
3. Кеңестік психологиядағы тұлға теориялары

Тұлға теорияларын талдау ұлы классиктер Гиппократ, Аристотель, Платоннан басталады. Ондаған ойшылдарда оған кіреді Аквинат, Кант, Гоббс, Локк, Ницше. Тұлға теорияларын жасауға клиникалық зерттеулер негіз болды (әдеби кезед, клиникалық, эксперименттік, психометрикалық) Шарко, Фрейд, Юнг. Гештальттық бағдар В.Штерн мінез-құлықты жеке бір жақтарын немесе фрагментарлы зерттеу ақиқатқа әкеледі деп түсінді.
Эксперименттік психология бақылауға көнетін эмпирикалық зерггеулер арқылы мінез-құлықты модификациялау негізінде теориялар жасады, психометрика арқылы индивидуалды айырмашылықтар өлшеніп тұлға теориялары құрылды.
Мысалы мінез-кұлықты шкалалау. Классикалық тұлға теориялары Шарко, Фрейд, Жане, ал эксперименттік психологияда Павлов, Торндайк, Гельмгольц теориялары негізделді. Олар инсайт пен интуиция арқылы тұлғаны зерттеуге тырысты, кейбіреулері клиникалық зерттеуге қарсы болды.

1. Р. С.Немов. Психология. 1-2 кітабы. Москва. 2004.
2. Сәбет.БАП-БАБА. Жантану негіздері. Алматы. 1999ж.

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ
Тақырыбы: Тұлға туралы теориялар

Орындаған: Токтарбекова М.Н.
Топ: ПХ-315.
Тексерген: Тезекбаева М.Ж.

Семей - 2015ж.

Жоспары:
1. Тұлға туралы түсінік
2. Тұлға туралы теориялар
3. Кеңестік психологиядағы тұлға теориялары

Тұлға теорияларын талдау ұлы классиктер Гиппократ, Аристотель, Платоннан басталады. Ондаған ойшылдарда оған кіреді Аквинат, Кант, Гоббс, Локк, Ницше. Тұлға теорияларын жасауға клиникалық зерттеулер негіз болды (әдеби кезед, клиникалық, эксперименттік, психометрикалық) Шарко, Фрейд, Юнг. Гештальттық бағдар В.Штерн мінез-құлықты жеке бір жақтарын немесе фрагментарлы зерттеу ақиқатқа әкеледі деп түсінді.
Эксперименттік психология бақылауға көнетін эмпирикалық зерггеулер арқылы мінез-құлықты модификациялау негізінде теориялар жасады, психометрика арқылы индивидуалды айырмашылықтар өлшеніп тұлға теориялары құрылды.
Мысалы мінез-кұлықты шкалалау. Классикалық тұлға теориялары Шарко, Фрейд, Жане, ал эксперименттік психологияда Павлов, Торндайк, Гельмгольц теориялары негізделді. Олар инсайт пен интуиция арқылы тұлғаны зерттеуге тырысты, кейбіреулері клиникалық зерттеуге қарсы болды.
Тарихта тұлға теориялары басқаша ойлау (инакомыслие) деп саналды, клиникалық зерттеулер теория мен практиканы үйлестірді. Тұлға теориялары барлығы практикамен тығыз байланысты дамыды. Психологиядағы көптеген құбылыстарды ашты, бірақ оларды кейде қоғам қабылдамады, психологтардың өздері күмәндәнді, тұқым қуалаушылықпен алады деген ұнамады.
Тұлға теориялары индивидтің тірі қалуына, оның психологиялық табиғатын түсінуге негіз болады. Тұлға теорияларының фундаменталды жағдайларын лабораториялық жағдайда көруге болады, практикада дәлелденеді, теориялардың негізгі мақсаты тұлға феноменін тұтастық жүйесі.
Адамның мінез-қүлқын оның тұтастығында зерттеу ғана онын табиғатын ашады деді. Тұлға теориялары интегративті сипатқа, адамдағы барлық психикалық процестердің интеграциясын жасайды, Психологиядағы практикамен бекітілмеген теоретиктер тұлға теориясын жасаушы теоретиктерге үнемі қарсы болды, тұлға феномені толық ашылмайды деп санады?
Тұлға феномені, түсінігі ағылшын тілінде екі мағынаны береді біріншісінде бұл термин ептілік немесе икемді, оқушының тұлғалық проблемасы жайлы айтқанда оқушының әлеуметтік ептіліктері басқа оқушьшармен, педагогаен қанағаттандыралық қатынас жасауға адекватты емес, екіншісінде индивидтің қоршағандарға қалдыратын әсері, яғни мұнда индивид үшін агрессивті түлға немесе тіл алғыш түлға дегендерге ие болады.
Тұлғаның психологиялық теорияларында тұлғаның табиғатын түсіндіретін өзара бір-бірін толықтыратын екі ықпал бар. Біріншісінде тұлға субъектінің мінез-құлық ерекшеліктері мен интрапсихикалық қасиеттердің автономды жүйесі, уникалды деп анықтайды, ол жүйеге мінезі, қабілеттері, түсініктері, құндылыққа бағдарлануы мен концепциялары кіреді.
Екінші ықпалда тұлға болу үшін интерперсоналды кеңістікке қосылуы керек, басқа адамдармен белсенді саналы әлеуметтік қатынастар құрады, яғни тұлға ол интерпсихикалық байланыстары мен адамның өзара қатынастары. Тұлғаның интерпсихикалық компонентіне шоғырланған Л.Хьел, Д.Зиглер оны ғылыми зерттеудің келесі аспектілерін көрсетеді:
Тұлға құрылымы ол тұрақты сипаттамалар, әртүрлі комбинацияларға түсе отырып бірыңғай, ұйымдасқан тұтастық құрайды және тестілеуде немесе экспериментте орнықты көрсеткіштерді табуды мүмкін ете алады; мотивация мінез-құлықтың процессуалды, динамикалық аспектілерін қосатын оның себептері мен факторларын шақыратын оятатын мотивтер.
Тұлғаның дамуы әртүрлі жас сатыларында нәрестеліктен қартайғанға дейінгі оның қасиеттері мен ерекшеліктерінің заңды өзгерістері; тұлғаның психопатологиясы тұлғаның биосоциалды қоршағандарға адаптациясында шарттанған қиындықтар, процестер, факторлар және психиканың жұмыс жасауынан ауытқуы; тұлғаның психикалық денсаулығының негіздемесі белгілі бір критерийлермен сәйкес бөлінгендер; тұлғаның писхологиялық әсерді коррекциялау процесіндегі трансформациясы эмоциялық ерік когнитивті, мінез-құлықтық сферадағы өзгерістер, психотерапевтік ықпалдар мен техникалар жасайтын жағдайларға жету үшін жасалатын трансформациямен байланысты болады.
Тұлғаның кез келген теориясы мына сұраққа жауап беру үшін жасалған. Тұлғаның құрылысы оны құрайтын элементтер қандай? Адамның істерін қандай мотивтер бағыттайды? Адамның тұлға болуын не детерминациялайды, оның өсуін не қамтамасыз етеді, не кедергі келтіреді? Тұлғалық дамуда қандай факторлар аномалияны шақырады? Психикалық денсаулықты бағалау критерийі мен шарты қандай?
Тұлғаның өзіндік тиімділігін көтеру үшін және позитивті өзгерту үшін оларды не камтамасыз етеді? Д.Мацумото әртүрлі теорияларды жалпылап, оларды біріктіретін жағдай ол сыртқы ситуациялардан тәуелсіз орнықтылық мәселесі деді. Альтернативті ықпал былай айтады: тұлға тек әлеуметтік байланыстары мен тұлға аралық қатынастардың жүйелері арқылы ғана адекватты түсініледі.
Тұлғалық белсенділік теориясы бойынша А.В.Петровский интраиндивидуалдымен қатар тұлға аралық өзара әрекеттің индивидуалдылықтың айналасындағы кеңістік ретінде белсенділіктің интериндивидуалды сферасы да бөлініп алынады. А.В.Петровский бойынша тұлғаның белгілі бір қырларын бекіту индивидтің сол бірлестікке қосылу механизміне бағынады.
Тұлғаның дамуын индивид аралық қатынастар субъектісі ретінде бағалау үшін негізгі критерийге әлеуметтік топтарға кіру сәттілігінің дәрежесі алынады, өзінің меншікті белсенділігін басқа адамдармен белсенділікпен интеграциялау қабілетінің деңгейі алынады. Тұлға үнемі қарым-қатынаста, басқаға арналған қатынаста беріледі және ішкі тәуелсіз территориясы болмайды, әлеуметтік қатынастардан автономдылығы жоқ деген идеяларды М.М.Бахтин және Л.С.Выготский жасады.
Олардың бірігулерінен ол кеңес психологиясының, қазіргі психологияның гуманитарлық білімдер жүйесінің негізі болып табылды. М.М.Бахтин оны келесі тезисте көрсетті: Мен өзімді ұғынамын өзімді тек басқаға ашқанда ғана, басқаның көмегімен ғана өз өзім бола аламын. Адамның өз болмысы (сыртқы мен ішкі) терең қарым-қатынас. Бар болу ол қарым-қатынасқа түсу болып табылады. Бар болу ол басқа үшін бар болу сол арқылы өзім үшін бар боламын.
Тұлға аралық қатынастар субъектісі ретінде тұлға өзінде үш репрезентацияланған (сфералар) бірлікті табады:
1) интраиндивидтілік тұлға оның интраиндивидті сапаларының орнықты жиынтығы ретінде адамның индивидуалдылығын құрайтын психикалық қасиеттер (темперамент пен мінез ерекшеліктері, қабілеттері, мотивтері, тұлғаның бағыттылығы және басқалар).
2) интериндивидті тұға индивидтің индивид аралық байланыстар кеңістігіне қосылуы ретінде қаралады, онда ішкі топтық өзара қатынас пен өзара әрекет оларға қатысушылардың тұлғалық сипаттамасы ретінде қаралады (мұнда тұлға аралық өзара қатынастарды түсінудегі жалған альтернатива жойылады, олар не топтар феномендері не тұлға аспектілері ретінде қаралады, мұнда тұлғалық топтық, ал топтық тұлғалық ретінде алынады.
3) метаиндивидті тұлға индивидтің басқа адамдармен тіршілік іс-әрекетіндегі идеалды берілу ретінде қаралады, сонымен қатар маңызды өзара әрекет шегінен шығады; мұнда ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.