Көлдер және бөгендер
• 1 Көлдер және бөгендер.
• 2 Жалпы шолу.
o 2.1 Тектоникалық көлдер.
o 2.2 Реликті (қалдық) көлдер.
o 2.3 Мұздың көлдер типі.
o 2.4 Қар көлдері.
o 2.5 Суффозиялық немесе борпылдақ жыныстардың шөгуі салдарынан пайда болған көлдер.
o 2.6 Ескі арна көлдері.
• Бөгендер.
o 3.1 Бөгендердің түрлері.
• 4 Пайдаланған әдебиет.
• 2 Жалпы шолу.
o 2.1 Тектоникалық көлдер.
o 2.2 Реликті (қалдық) көлдер.
o 2.3 Мұздың көлдер типі.
o 2.4 Қар көлдері.
o 2.5 Суффозиялық немесе борпылдақ жыныстардың шөгуі салдарынан пайда болған көлдер.
o 2.6 Ескі арна көлдері.
• Бөгендер.
o 3.1 Бөгендердің түрлері.
• 4 Пайдаланған әдебиет.
Қазақстанның кең-байтақ аумағында ірілі-ұсақты 48 мыңнан астам көлдер және 3 мыңға жуық бөгендер бар. Климат жағдайына байланысты көлдердің көбі Қазақстанның солтүстігіне қарай орналасқан. Олардың ішінде Каспий теңізі, Арал теңізі және Балқаш, Жайсан, Алакөл сияқты ірі көлдерден басқа, көбі (94%) көлемі бір шаршы километрден кем шағын көлдер. Көлдердің барлығы дерлік тұйық көлдер. Олардың деңгейі ауық-ауық өзгеріп отырады. Көбінің суы тұзды, сондықтан тұнба тұзды болады, олардан тұз өндіріледі. Қазақстанда ауданы 100 шаршы километрден астам 22 көл бар. Олар республикадағы көлдердің бүкіл ауданының 60%-ын алып жатыр (таблицаны қара).
Қазақстан көлдерінің географиялық таралуында ерекшеліктер бар. Оның бірінші ерекшелігі көлдер Қазақстанның табиғат зоналарында біркелкі таралмаған. Әсіресе республиканың солтүстік бөлігінде көлдер көп. Мысалы, солтүстікте ормандыдала және дала зоналарында 25 287 көл бар, ал шөлейт және шөл зоналарында 20 000 жуық көлдер кездеседі.
Көлдер табиғат зоналарының бәрінде де бар, бірақ жылу мен ылғал тепе-теңдігіне байланысты олардың орналасуы, саны және суының сапасы зонаға тікелей байланысты. Ылғалы мол аудандарда көл көбірек және суы тұщырақ болады. Құрғақ климатты аудандарда көлдер аз, су деңгейі төмен әрі ағынсыз, көбісі біразы тартылып қалады, тұзды. Жалғыз ғана ағынды көл - Жайсан көлі Қазақстанның шығыс белігіндегі қазаншұңқырда орналасқан. Мысалы, орманды дала зонасында көлемі 1 шаршы км-ден астам 740 көл бар, олардың ішінде тұщы көлдер тұзды көлдерден 6 есе көп. Оңтүстікке қарай тұщы көлдер азайып, тұзды көлдер көбейе түседі. Дала зонасының сондай 1875 көлінің тұщылары тұзды көлдерден 4 есе, шөлейт зонасының 216 көлінің тұщылары 1,3 есе көп болады. Шөл зонасындағы 142 көлдің көпшілігі тұзды болып келеді.
Қазақстан көлдерінің географиялық таралуында ерекшеліктер бар. Оның бірінші ерекшелігі көлдер Қазақстанның табиғат зоналарында біркелкі таралмаған. Әсіресе республиканың солтүстік бөлігінде көлдер көп. Мысалы, солтүстікте ормандыдала және дала зоналарында 25 287 көл бар, ал шөлейт және шөл зоналарында 20 000 жуық көлдер кездеседі.
Көлдер табиғат зоналарының бәрінде де бар, бірақ жылу мен ылғал тепе-теңдігіне байланысты олардың орналасуы, саны және суының сапасы зонаға тікелей байланысты. Ылғалы мол аудандарда көл көбірек және суы тұщырақ болады. Құрғақ климатты аудандарда көлдер аз, су деңгейі төмен әрі ағынсыз, көбісі біразы тартылып қалады, тұзды. Жалғыз ғана ағынды көл - Жайсан көлі Қазақстанның шығыс белігіндегі қазаншұңқырда орналасқан. Мысалы, орманды дала зонасында көлемі 1 шаршы км-ден астам 740 көл бар, олардың ішінде тұщы көлдер тұзды көлдерден 6 есе көп. Оңтүстікке қарай тұщы көлдер азайып, тұзды көлдер көбейе түседі. Дала зонасының сондай 1875 көлінің тұщылары тұзды көлдерден 4 есе, шөлейт зонасының 216 көлінің тұщылары 1,3 есе көп болады. Шөл зонасындағы 142 көлдің көпшілігі тұзды болып келеді.
1. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – Алматы, Мектеп, 2002.
2. Қазақстанньң физикалық географиясы, Алматы: Атамұра, 2008. ISBN 9965-34-809-Х
2. Қазақстанньң физикалық географиясы, Алматы: Атамұра, 2008. ISBN 9965-34-809-Х
Мазмұны
1 Көлдер және бөгендер.
2 Жалпы шолу.
2.1 Тектоникалық көлдер.
2.2 Реликті (қалдық) көлдер.
2.3 Мұздың көлдер типі.
2.4 Қар көлдері.
2.5 Суффозиялық немесе борпылдақ жыныстардың шөгуі салдарынан пайда
болған көлдер.
2.6 Ескі арна көлдері.
Бөгендер.
3.1 Бөгендердің түрлері.
4 Пайдаланған әдебиет.
Көлдер және бөгендер
Жалпы шолу.
Қазақстанның кең-байтақ аумағында ірілі-ұсақты 48 мыңнан астам
көлдер және 3 мыңға жуық бөгендер бар. Климат жағдайына байланысты
көлдердің көбі Қазақстанның солтүстігіне қарай орналасқан. Олардың ішінде
Каспий теңізі, Арал теңізі және Балқаш, Жайсан, Алакөл сияқты ірі көлдерден
басқа, көбі (94%) көлемі бір шаршы километрден кем шағын көлдер. Көлдердің
барлығы дерлік тұйық көлдер. Олардың деңгейі ауық-ауық өзгеріп отырады.
Көбінің суы тұзды, сондықтан тұнба тұзды болады, олардан тұз өндіріледі.
Қазақстанда ауданы 100 шаршы километрден астам 22 көл бар. Олар
республикадағы көлдердің бүкіл ауданының 60%-ын алып жатыр (таблицаны
қара).
Қазақстан көлдерінің географиялық таралуында ерекшеліктер бар.
Оның бірінші ерекшелігі көлдер Қазақстанның табиғат зоналарында біркелкі
таралмаған. Әсіресе республиканың солтүстік бөлігінде көлдер көп. Мысалы,
солтүстікте ормандыдала және дала зоналарында 25 287 көл бар, ал шөлейт
және шөл зоналарында 20 000 жуық көлдер кездеседі.
Көлдер табиғат зоналарының бәрінде де бар, бірақ жылу мен ылғал
тепе-теңдігіне байланысты олардың орналасуы, саны және суының сапасы зонаға
тікелей байланысты. Ылғалы мол аудандарда көл көбірек және суы тұщырақ
болады. Құрғақ климатты аудандарда көлдер аз, су деңгейі төмен әрі ағынсыз,
көбісі біразы тартылып қалады, тұзды. Жалғыз ғана ағынды көл - Жайсан көлі
Қазақстанның шығыс белігіндегі қазаншұңқырда орналасқан. Мысалы, орманды
дала зонасында көлемі 1 шаршы км-ден астам 740 көл бар, олардың ішінде тұщы
көлдер тұзды көлдерден 6 есе көп. Оңтүстікке қарай тұщы көлдер азайып,
тұзды көлдер көбейе түседі. Дала зонасының сондай 1875 көлінің тұщылары
тұзды көлдерден 4 есе, шөлейт зонасының 216 көлінің тұщылары 1,3 есе көп
болады. Шөл зонасындағы 142 көлдің көпшілігі тұзды болып келеді.
Жазықтағы көлдердің көпшілігі теңіз деңгейінен 100- 350 м
биіктіктегі неоген және антропоген шөгінді жыныстарының үстінде орналасқан.
Көлдердің орналасуында байқалатын тағы бір ерекшелік — олардың топ-топ
болып шоғырлануы. Каспий маңы ойпаты, Тұран ойпаты және Батыс Сібір
жазықтарында, сондай-ақ аласа таулы Сарыарқада және оңтүстік-шығыс таулы
аймақтарда да көп.
Қазақстан көлдерінің тағы бір ерекшелігі - жасының әр түрлі
болуы. Көлдер әр кезеңде пайда болған. Орманды дала, дала зоналарының
көлдері біртіндеп шөгінді жыныстарға толып, оларда өсімдіктер қаптап өсуде.
Шөлейт, шөл зоналарының көлдері тұз тез байланатын көлдерге айналады. Мұнан
әрі ол көлдер сорға айналады. Сөйтіп, олардың көпшілігі жойылудың әр түрлі
дәрежесіне жеткен. Қазақстанның биік таулы аймақтарының көлдері шығу тегіне
қарай жас көлдерге жатады. Олардың өздері де біркелкі таралмаған, негізінен
1400- 2800 м биіктік аралығында орналасқан. Олардың саны жоғары және төмен
қарай кеми түседі. 1400 м-ден төменде су эрозиясының қарқынды болуы
көлдердің пайда болуына мүмкіндік бермейді.
Көлдеріндегі су деңгейі судың кірісі мен шығысының арақатынасына
байланысты. Оларда су балансы жыл ішінде айтарлықтай өзгеріп тұратындықтан,
деңгейі жиі ауытқуға ұшырайды Қазақстан көлдерінің көпшілігінің деңгейі
көктемгі қар еріген кезде көтеріледі. Жаз бойы олардың деңгейі баяу
төмендейді, бірақ нөсер жаңбырлар әсерінен аз уақыт қайта көтеріледі. Кейде
су деңгейінің шұғыл өзгеретіні соншалық, тіпті кейбір тайыз көлдер мезгіл-
мезгіл кеуіп қалады. XX ғасырда Қазақстанда ең аз сулы кезең 1936-1940
жылдары болды. Сол жылдары Қазақстанның солтүстік бөлігіндегі ... жалғасы
1 Көлдер және бөгендер.
2 Жалпы шолу.
2.1 Тектоникалық көлдер.
2.2 Реликті (қалдық) көлдер.
2.3 Мұздың көлдер типі.
2.4 Қар көлдері.
2.5 Суффозиялық немесе борпылдақ жыныстардың шөгуі салдарынан пайда
болған көлдер.
2.6 Ескі арна көлдері.
Бөгендер.
3.1 Бөгендердің түрлері.
4 Пайдаланған әдебиет.
Көлдер және бөгендер
Жалпы шолу.
Қазақстанның кең-байтақ аумағында ірілі-ұсақты 48 мыңнан астам
көлдер және 3 мыңға жуық бөгендер бар. Климат жағдайына байланысты
көлдердің көбі Қазақстанның солтүстігіне қарай орналасқан. Олардың ішінде
Каспий теңізі, Арал теңізі және Балқаш, Жайсан, Алакөл сияқты ірі көлдерден
басқа, көбі (94%) көлемі бір шаршы километрден кем шағын көлдер. Көлдердің
барлығы дерлік тұйық көлдер. Олардың деңгейі ауық-ауық өзгеріп отырады.
Көбінің суы тұзды, сондықтан тұнба тұзды болады, олардан тұз өндіріледі.
Қазақстанда ауданы 100 шаршы километрден астам 22 көл бар. Олар
республикадағы көлдердің бүкіл ауданының 60%-ын алып жатыр (таблицаны
қара).
Қазақстан көлдерінің географиялық таралуында ерекшеліктер бар.
Оның бірінші ерекшелігі көлдер Қазақстанның табиғат зоналарында біркелкі
таралмаған. Әсіресе республиканың солтүстік бөлігінде көлдер көп. Мысалы,
солтүстікте ормандыдала және дала зоналарында 25 287 көл бар, ал шөлейт
және шөл зоналарында 20 000 жуық көлдер кездеседі.
Көлдер табиғат зоналарының бәрінде де бар, бірақ жылу мен ылғал
тепе-теңдігіне байланысты олардың орналасуы, саны және суының сапасы зонаға
тікелей байланысты. Ылғалы мол аудандарда көл көбірек және суы тұщырақ
болады. Құрғақ климатты аудандарда көлдер аз, су деңгейі төмен әрі ағынсыз,
көбісі біразы тартылып қалады, тұзды. Жалғыз ғана ағынды көл - Жайсан көлі
Қазақстанның шығыс белігіндегі қазаншұңқырда орналасқан. Мысалы, орманды
дала зонасында көлемі 1 шаршы км-ден астам 740 көл бар, олардың ішінде тұщы
көлдер тұзды көлдерден 6 есе көп. Оңтүстікке қарай тұщы көлдер азайып,
тұзды көлдер көбейе түседі. Дала зонасының сондай 1875 көлінің тұщылары
тұзды көлдерден 4 есе, шөлейт зонасының 216 көлінің тұщылары 1,3 есе көп
болады. Шөл зонасындағы 142 көлдің көпшілігі тұзды болып келеді.
Жазықтағы көлдердің көпшілігі теңіз деңгейінен 100- 350 м
биіктіктегі неоген және антропоген шөгінді жыныстарының үстінде орналасқан.
Көлдердің орналасуында байқалатын тағы бір ерекшелік — олардың топ-топ
болып шоғырлануы. Каспий маңы ойпаты, Тұран ойпаты және Батыс Сібір
жазықтарында, сондай-ақ аласа таулы Сарыарқада және оңтүстік-шығыс таулы
аймақтарда да көп.
Қазақстан көлдерінің тағы бір ерекшелігі - жасының әр түрлі
болуы. Көлдер әр кезеңде пайда болған. Орманды дала, дала зоналарының
көлдері біртіндеп шөгінді жыныстарға толып, оларда өсімдіктер қаптап өсуде.
Шөлейт, шөл зоналарының көлдері тұз тез байланатын көлдерге айналады. Мұнан
әрі ол көлдер сорға айналады. Сөйтіп, олардың көпшілігі жойылудың әр түрлі
дәрежесіне жеткен. Қазақстанның биік таулы аймақтарының көлдері шығу тегіне
қарай жас көлдерге жатады. Олардың өздері де біркелкі таралмаған, негізінен
1400- 2800 м биіктік аралығында орналасқан. Олардың саны жоғары және төмен
қарай кеми түседі. 1400 м-ден төменде су эрозиясының қарқынды болуы
көлдердің пайда болуына мүмкіндік бермейді.
Көлдеріндегі су деңгейі судың кірісі мен шығысының арақатынасына
байланысты. Оларда су балансы жыл ішінде айтарлықтай өзгеріп тұратындықтан,
деңгейі жиі ауытқуға ұшырайды Қазақстан көлдерінің көпшілігінің деңгейі
көктемгі қар еріген кезде көтеріледі. Жаз бойы олардың деңгейі баяу
төмендейді, бірақ нөсер жаңбырлар әсерінен аз уақыт қайта көтеріледі. Кейде
су деңгейінің шұғыл өзгеретіні соншалық, тіпті кейбір тайыз көлдер мезгіл-
мезгіл кеуіп қалады. XX ғасырда Қазақстанда ең аз сулы кезең 1936-1940
жылдары болды. Сол жылдары Қазақстанның солтүстік бөлігіндегі ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz