Макроэкономика пәнінің негізгі проблемалары

Жоспар:

1.Макроэкономика . экономикалық теорияның бөлімі ретінде
2.Макроэкономикалық талдаудың әдістері мен принциптері
3. Макроэкономиканың негізгі субъектілері
4.Макроэкономикадағы айналым үлгілері

1. Макроэкономика – экономикалық теорияның бөлімі ретінде

Макроэкономика – ұлттық экономиканың қызметін біртұтас жүйе ретінде қарастырып зерттейтін ғылым, экономикалық теорияның негізгі бөлімі.
Экономикалық теорияның барлық бөлімдеріне ортақ бірыңғай ұғымдық аппараты бар, бірақ ол әртүрлі теория құбылыстарын талдау үшін пайдаланылады.
Макроэкономика жалпы экономикалық теорияға тән ұғымдық аппаратты пайдаланады, алайда ол себеп-салдарлық емес функционалдық байланыстарды қарастырады.
Макроэкономика экономикалық теорияның өзге де бөлімдері: жалпы экономиялық теориямен және микроэкономикамен тығыз байланысты.
Микроэкономика сияқты макроэкономика экономикалық субъектілердің іс-әрекетінің қисынын зерттейді, бірақ микроэкономикадан ерекшелігі – ол бұл іс-әрекеттерді тәптіштеп жатпайды, барлық субъектілер іс-әрекетін нақты бір экономикалық субъектінің іс-әрекеті көрінісі ретінде қарастырады.
Экономика ғылыми бағыт ретінде ертеден белгілі. Макроэкономика – экономикалық теорияның ХХ ғасырдың 30 жылдарында ғана пайда болған жас бөлімі. Макроэкономика бастауында ағылшын экономисі, мемлекеттік қайраткері, көсем сөзші Джон Мейнард Кейнс (1883-1946) тұрады. 1936 ж. оның кейнстік негізгі ережелері мен принциптері тұжырымдалған басты еңбегі – «Жұмыспен қамтылудың, пайыз және ақшаның жалпы теориясы» атты кітабы жарық көрді. Кейнстің бұл еңбегінің маңызы өте зор болғаны соншама, экономикада “Кейнстік революция” термині және кейнстік макроэкономикалық үлгісі пайда болды.
Макроэкономиканың дамуына төмендегідей бірқатар жағдайлар әсерін тигізді:
• Ұлттық есептеу көрсеткіштері – жалпы ішкі өнім (ЖІӨ), ұлттық табыс (ҰТ), жалпы ұлттық өнім (ЖҰӨ), т.б қолданылған статистикалық зерттеулердің жаппай таралуы;
• Дағдарыс жылдары көрсеткеніндей, нарықтық экономикада экономиканың тұрақты дамуын қамтамасыз етуге қабілетті өзін-өзі реттеу механизмі жоқ екендігіне көз жетуі;
• Эмпирикалық зерттеулер нәтижесінде экономиканың дамуы циклді екендігі және осы циклділікті тегістеу үшін тиісті шараларды жүзеге асыру қажеттігінің дәлелденуі.
Д.М. Кейнстің негізгі идеялары төмендегідей:
• Жиынтық сұраныс жиынтық ұсыныстан көп. Өндірісте жұмыспен қамтылу жиынтық сұранысқа, ал өндіріс көлемі жұмыспен қамтылуға тәуелді;
• Жұмыспен қамтылу және экономиканың тұрақты дамуы проблемаларын шешуге қабілетті нарықтық механизм жоқ, сондықтан мемлекет тарапынан реттеу қажеттілігі туындайды;
• Экономикаға эмердженттілік (біртұтас экономикалық жүйенің өзіне тән қасиеттері мен белгілерінің оның жекелеген элементтерінің қасиеттерімен сәйкеспеушілігі) тән. Мысалы, «үнемділік оғаштығы» - экономикаға инвестицияланбайтын жинақ қоры, жұмыспен қамтылудың және табыстың төмендеуіне, ал бұл түптеп келгенде жинақ қорының төмендеуіне алып келеді.
Макроэкономика курсында қаралатын түйінді мәселелер қатарына мыналар жатады:
1. ұлттық нарық қызметінің ерекшеліктерін зерттеу;
2. тұрақты экономикалық өсу заңдылықтарын зерттеу;
3. инфляция, дефляция және жұмыссыздықтың өзара әсерін зерттеу;
4. экономиканың ақшалық және нақты секторларының өзара әсерлестігіне талдау жасау;
5. экономикалық дамудың циклділігінің әрқилы құбылыстарын ашып көрсету;
6. ұлттық және шетелдік нарықтар әсерлестігін ашып көрсету;
7. мемлекеттің макроэкономикалық саясатының тиімділігі мен нәтижелілігінің теориялық негіздерін анықтау және оның әрекет ету салдарына баға беру.
Бұл проблемаларды шешу жолдары макроэкономикалық теорияның әртүрлі бағыттарының өкілдері үшін әрқилы. Мысалы,