Гипофиздің құрылымдық-қызметтік ұйымдасуы

Жоспар
Кіріспе

Гипофиздің құрылымдық.қызметтік ұйымдасуы
Тиреотроптық гормон (ТТГ)
Фолликуланы жандандырушы гормон (ФЖГ)
Лютеиндеуші гормон (ЛГ)
Лютеотроптық гормон (ЛТГ)
Пролактин (ПРЛ)
Булығу (стресс)

Гипофиз, немесе мидың төменгі қосындысы, ми сыңарларының астыңғы жағында, ашамай сүйектің үстіңгі ойысында орналасады. Ол сол жағынан мидың қатты қабығымен қапталады. Гипофиз құрылысы мен қызметі жағынан аралық ми мен тығыз байланысты.

Без қанмен өте жақсы жабдықталады. Оған келетін қан гипоталамус арқылы өтеді сондықтан гапоталамустың нейросекрециялық торшаларынан бөлінген биологиялық белсенді заттар аденогипофизге өтіп, оның троптық гормондарының түзілуін күшейтеді.

Гипофиз барлық омыртқалы жануарларда кездеседі. Ол төрт бөліктен - туберальдық, алдыңғы, аршық (ортаңгы) және нервті (артқы), - құралған. Туберальдық, алдыңғы және аралық бөліктерді біріктіріп аденогипофиз деп атайды. Ал, нервті бөлік, гипофиз шанағы, сұр төмпешіктің ортаңғы денесі нейрогипофизді құрайды. Құстарда, киттерде, дельфиндерде, пілдерде аралық бөлік болмайды.

Гипофиздің алдыңғы безді бөлігінде 3 түрлі торшалар кездеседі хромофобтар немесе негізгі торшалар, базофильдер және ацидофильдер. Хромофобтар гормон түзбейді, олар торша қоры болып табылады да, организм жағдайына қарай базофильдерге не ацидофильдерге айналып отырады. Ацидофильдік торшалар соматотроптер және лактотропоциттер болып екі топқа жіктеледі, ал базофильдік торшалар - тиреотропоциттер, кортикотропоциттер, фолликулотропоциттер және лютеотропоциттер болып төрт түрге бөлінеді. Гипофиздің аралық бөлігінде меланотропоциттер орналасады. Ал, гапофиздің артқы бөлігі питуициттер мен миелинсіз нерв талшықтарынан құралады.

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Гипофиздің құрылымдық-қызметтік ұйымдасуы

Гипофиз, немесе мидың төменгі қосындысы, ми сыңарларының астыңғы жағында,
ашамай сүйектің үстіңгі ойысында орналасады. Ол сол жағынан мидың қатты
қабығымен қапталады. Гипофиз құрылысы мен қызметі жағынан аралық ми мен
тығыз байланысты.

Без қанмен өте жақсы жабдықталады. Оған келетін қан гипоталамус арқылы
өтеді сондықтан гапоталамустың нейросекрециялық торшаларынан бөлінген
биологиялық белсенді заттар аденогипофизге өтіп, оның троптық гормондарының
түзілуін күшейтеді.

Гипофиз барлық омыртқалы жануарларда кездеседі. Ол төрт бөліктен -
туберальдық, алдыңғы, аршық (ортаңгы) және нервті (артқы), - құралған.
Туберальдық, алдыңғы және аралық бөліктерді біріктіріп аденогипофиз деп
атайды. Ал, нервті бөлік, гипофиз шанағы, сұр төмпешіктің ортаңғы денесі
нейрогипофизді құрайды. Құстарда, киттерде, дельфиндерде, пілдерде аралық
бөлік болмайды.

Гипофиздің алдыңғы безді бөлігінде 3 түрлі торшалар кездеседі хромофобтар
немесе негізгі торшалар, базофильдер және ацидофильдер. Хромофобтар гормон
түзбейді, олар торша қоры болып табылады да, организм жағдайына қарай
базофильдерге не ацидофильдерге айналып отырады. Ацидофильдік торшалар
соматотроптер және лактотропоциттер болып екі топқа жіктеледі, ал
базофильдік торшалар - тиреотропоциттер, кортикотропоциттер,
фолликулотропоциттер және лютеотропоциттер болып төрт түрге бөлінеді.
Гипофиздің аралық бөлігінде меланотропоциттер орналасады. Ал, гапофиздің
артқы бөлігі питуициттер мен миелинсіз нерв талшықтарынан құралады.

Гипофиз гормоңдары организмнің негізгі биологаялық процестерін, денедегі
зат алмасуды - судың, минералды заттардың, көмірсулардың, белоктардың,
майлардың алмасуын, - реттейді. Ішкі секрециялық бездер жүйесінде гипофиз
ерекше орын алады. Ол басқа эңдокриндік бездер қызметін реттеуге қатысады,
соңдықтан оны орталық без деп есептейді . Гипофиздің алдыңғы бөлігі бірнеше
гормон бөледі оларға мыналар жатады.

Соматотроптық, немесе өсу гормоны (СТГ), - организмнің барлық торшаларында
белоктың синтезін күшейтіп, РНК мөлшерін көбейтеді, кемірсулар мен липидтер
алмасуын жандандырады, организмнің өсіп дамуын реттеп, сүйектің жетілуін
жақсартады, кальций мен фосфор алмасуын реттейді. Бұл гормон жетіспесе
организмнің өсіп-дамуы тоқтап, ергежейлік байқалады, ал ол көп бөлінсе -
өсу процесі шапшаңдап, алыптық (гигантизм) қалыптасады. Пісіп жетілген
организмде бұл гормонның көп бөлінуінің салдарынан акромегалия (кейбір
сүйектер мен мүшелер өсуіндегі теңсіздік) немесе спланхоме галия (ішкі
ағзалар өсуіндегі теңсіздік) байқалады. Гипофиз қызметінің ауытқуларымен
байланысты организм кахексия (көтерем) және гипофиздік май басу сияқты
ауруларға да шалдығады.

Адренокортикотроптық гормон (АКТГ) бүйрек үсті безінің шоғырлы және торлы
аймақтарына әсер етіп, глюкокортикоидтардың түзілуін күшейтеді. АКТГ бүйрек
түтікшелерінде натрийдің, хлордың, судың кері сіңірілуін арттырып,
организмде май мен амин қышқылдарының биосинтезін жаңдандырады, қандағы
қанттың деңгейін жоғарылатады. АКТГ - катаболизмдік әсері бар гормон. Ол
организмнен азоттың бөлінуін күшейтіп, капиллярлар қабырғасының өтімдігін
төмеңдетеді, қабынуға қарсы әсер етеді.

Тиреотроптық гормон (ТТГ) - қалқанша бездің қызметін жандандырады,
фолликула ішінде жинақталған тиреоглобулиннің ыдырауын шапшандатады, қанға
тироксин мен трийодтирониннің бөлінуін күшейтеді, қалқанша безде йодтың
жинақталуын жақсартады. Гонадотроптық гормондар (ГТГ) - жыныс бездерінің
өсіп-дамуына жағымды әсер етіп, олардың қызметін реттейді, жыныс
гормондарының секрециясын күшейтеді. Гонадотроптық гормондар фолликуланы
жандандырушы (ФЖГ), лютеиндеуші (ЛГ) және лютеотроптық (ЛТГ, пролан) болып
үш топқа бөлінеді. Бұл гормоңдар аналық организміңде де, аталық
организмінде де синтезделінеді, бірақ аналық организмдер лютеиндеуші
гормондарды көбірек бөледі.

Фолликуланы жандандырушы гормон (ФЖГ) аналық бездің дамуын, қызметін
реттейді. Оның әсерімен фолликулалар дамып, фолликулалық сұйық түзіледі,
түйіршікті (гранулезді) торшалар көбейіп, олардан аналық гормондар
(эстрогевдер) бөлінеді. Аталық организмде ФЖГ аталық жыныс торшаларының
көбеюін (сперматогенезді) жандандырады.

Лютеиндеуші гормон (ЛГ) жетілген фолликулалардың жарылуын -овуляцияны,
жыныс торшаларының аналық безден бөлінуін реттейді, овудяция жүрген
фолликулада уақытша ішкі секрециялық қызмет атқаратын құрылым - сары
денешік, түзіледі. Аталық организмде ЛГ жыныс гормондарының түзілуін
күшейтеді.

Лютеотроптық гормон (ЛТГ) сары денеден прогестерон гормонының бөлінуін
күшейтіп, желіндеу және сүттену процестерін реттейді.

Пролактин (ПРЛ) - сүт безінің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.