Қазақстан статистикасына 85 жыл

Жоспар
Кіріспе

ҚР Статистика агенттігі
Қарағанды облысының Статистика басқармасының тарихы
Статистиканың салалары
Электронды.есептеуіш құралдары

2005 жылдың 8 қарашасында Қазақстан статистиктері айтулы күнді мерекелейді – мемлекеттік статистика органдарының құрылғанына 85 жыл. Қазақстан жеріндегі мемлекеттік статистика тарихының тамыры тереңде жатыр. Қазақ Автономдық Советтік Социалистік Республикасының Үкіметі 1920 жылдың 8 қарашасындағы өзінің қаулысымен «Қазақ АССР-дегі мемлекеттік статистика туралы ережені» бекітті және Статистикалық басқарма құрды деп хабарлайды ҚР статистика жөніндегі агенттігінің баспасөз қызметі.
2005 жылдың 8 қарашасында Қазақстан статистиктері айтулы күнді мерекелейді – мемлекеттік статистика органдарының құрылғанына 85 жыл.
Қазақстан жеріндегі мемлекеттік статистика тарихының тамыры тереңде жатыр. Бірақ 1920 жылға дейін Қазақстанда жергілікті статистикалық қызметтерді біріктіретін бірыңғай статистикалық орган болған жоқ. Қазақ Автономдық Советтік Социалистік Республикасының Үкіметі 1920 жылдың 8 қарашасындағы өзінің қаулысымен «Қазақ АССР-дегі мемлекеттік статистика туралы ережені» бекітті және Статистикалық басқарма құрды. Бұл күнді статистиктер қазақстандық статистиканың туған күні деп есептейді. Елдің барлық өңірлерінде статистикалық қызметтер осы мерекеге байланысты шаралар өткізді.

Пән: Статистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан статистикасына 85 жыл

2005 жылдың 8 қарашасында Қазақстан статистиктері айтулы күнді мерекелейді
– мемлекеттік статистика органдарының құрылғанына 85 жыл. Қазақстан
жеріндегі мемлекеттік статистика тарихының тамыры тереңде жатыр. Қазақ
Автономдық Советтік Социалистік Республикасының Үкіметі 1920 жылдың 8
қарашасындағы өзінің қаулысымен Қазақ АССР-дегі мемлекеттік статистика
туралы ережені бекітті және Статистикалық басқарма құрды деп хабарлайды ҚР
статистика жөніндегі агенттігінің баспасөз қызметі.

2005 жылдың 8 қарашасында Қазақстан статистиктері айтулы күнді мерекелейді
– мемлекеттік статистика органдарының құрылғанына 85 жыл.

Қазақстан жеріндегі мемлекеттік статистика тарихының тамыры тереңде жатыр.
Бірақ 1920 жылға дейін Қазақстанда жергілікті статистикалық қызметтерді
біріктіретін бірыңғай статистикалық орган болған жоқ. Қазақ Автономдық
Советтік Социалистік Республикасының Үкіметі 1920 жылдың 8 қарашасындағы
өзінің қаулысымен Қазақ АССР-дегі мемлекеттік статистика туралы ережені
бекітті және Статистикалық басқарма құрды. Бұл күнді статистиктер
қазақстандық статистиканың туған күні деп есептейді. Елдің барлық
өңірлерінде статистикалық қызметтер осы мерекеге байланысты шаралар
өткізді.

Ағымдағы жылдың 8 қарашасында Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі
ұжымының Статистика үздігі Құрмет атағы берілетін салтанатты жиналысы
болады және статистика ардагерлеріне құрмет көрсетіледі.

Айтулы күнге арналған мемлекеттік статистиканың 85-жылдық мерейтойын
мерекелеу, салтанатты жиналыс пен концерт 9 қарашада, Ғалымдар Үйінің Үлкен
мәжіліс залында сағат 14.00-де өтеді. Салтанатқа құрметті қонақтар,
Статагенттіктің бұрынғы төрағалары, статистиканы пайдаланушылар және
бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері шақырылды.

ҚР Статистика агенттігі төрағасы Қали Сейілбекұлы Әбдиевтің баяндамасы
қазақстандық статистиканың құрылу, даму тарихын, қол жеткен жетістіктер мен
келешекке қойылған міндеттерді қамтиды.

ҚР Статистика агенттігімен жемісті ынтымақтастығы үшін сондай-ақ арнайы
номинациялар бойынша жекелеген бұқаралық ақпарат құралдары мен
журналистерді марапаттау қарастырылған ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Қарағанды облысының Статистика басқармасының тарихы

Статистика — бұл қоғамның түпкілікті айнасы, өзге ешқандай ғылым ел мен
қоғамның жағдайы мен беталысын толық көрсете алмайды.

Сонымен қатар өткен 10 жылда Қазақстандағы мемлекеттік статистика
органдарының жағдайы әрқашанда тұрақты болды деп айтуға болмайды, керісінше
— ол арқа тұтатын, жеңіс пен сәттіліктің жаршысы ретінде, әлде әміршіге
жағымсыз хабар әкелетін шабарманы ретінде болады. Осыған байланысты
статистика мәртебесі бірнеше төмендеген: оны Мемлекеттік жоспарға
бағындырды, Министрлер кабинетінің мүшесінен алды, штатты қысқартты. Әрине,
біріншіден бұл республика экономикасының жалпы жағдайына тәуелді.

Кәне, есімізге түсірейік, Қарағандының өңiрлiк статистикасы неден басталды.

1932 жылдың ақпанында Қазақ АССР-іне жаңа әкімшілік бөлімнің еңгізілуіне
байланысты халық шаруашылық есебінде алты облыстық басқарма ұйымдастырылды,
оның ішінде Қарағанды облысы да болды.

Сол уақытта оның аппараты бірнеше адамнан ғана құралды, тек 1939 жылы
өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, күрделі құрылыс сияқты негізгі салалық
бөлімдер құрыла бастады, бұлар бүгінгі күнге дейін сақталуда.

1957 жылға дейін мемлекеттік есеппен бірге елімізде ведомствалық есеп те
бар болды, ол жеке министрліктер шегінде тұйықталған. Мемлекеттік
статистика органдары халық шаруашылығын жоспарлау мен басқаруға арналған
қажетті мағұлматтарды жинап онымен қатар оны өңдей алмады.

1957 жылға қарай мемлекеттік статистика органдарында статистикалық
мәліметтерді ортақтастырып өңдеуді ұйымдастыру үшін жағдайлар жасалды.
Орталық статистика басқармасында мәліметтердің жиналуы мен өңделуін
шоғырландыру барлық статистикалық жүйенің әрі қарай нығайтуын талап етті —
аудандық буыннан орталыққа дейін.

Осыған байланысты 1957 жылы Қарағанды статистика басқармасының жанында
машина есептеуіш станциясы (МЕС) құрылды. Бастапқы кезеңде ол мемлекеттік
бюджеттен қаржыландырылды, ал 1959 жылдан бастап шаруашылық есепке
ауыстырылды. Есептеуіш жұмыстарын тек мемлекеттік статистика органдары үшін
ғана емес, сондай-ақ ақылы негізде өзге ұйымдар үшін де рұқсат етілді.

60—70 жылдары — облыстағы халық шаруашылығының аса қарқынды дамуы кезеңінде
— статистика органдарындағы жұмыстар едәуір көп салалы және көп жоспарлы
бола бастады: өнеркәсіп, көлік, байланыс, техникалық прогресс, еңбек,
күрделі құрылыс бойынша өңдеу механизациясы игерілген, есептің бірнеше
әдістемесі қабылданды. Қазіргі жылдары халық тұтынатын тауарлар өндірісі
бойынша есеп берулер еңгізілуде, еңбек қорларының балансын есептеу
дайындалуда, барлық салалар бойынша тоқсандық және жылдық есеп берулер
мәліметтерін механикалық өңдеуге ауыстыру жүзеге асырылуда, масштабты
біржолғы жұмыстар жүргізілуде.

Алпысыншы жылдары статистика алдында тұрған жаңа мәселелерді шешуде қазіргі
заманға сай есептеуіш техникасын кеңінен қолданбау қиыншылық туғызды.

Осы кезеңде мәліметтерді өңдеуге арналған перфорациялық техникаларды еңгізу
белсендетіле бастады, барлық статистикалық нысандар өңделетін, сондай-ақ
статистика қызметкерлеріне еңбекақы есептелінетін, өзге да тапсырушылардың
жұмыстары жүргізілетін автоматты және жартылай автоматты машиналар, Аскота-
170 бухгалтерлік машиналар түріндегі есептеуіш машина станциясының
техникалық арсеналы жаңартылды.

Статистикалық мәліметтердің өндірістік процессінде есептеуіш-перфорациялық
машиналарды кеңінен еңгізілген. Облыстың ірі өнеркәсіп кәсіпорындарындағы
статистикалық басқарманың филиалдар жүйесі дамыды, олар кәсіпорындардағы
бухгалтерлік еңбек пен статистикалық есеп беруді жеңілдететін, Аскота-170
бухгалтерлік машиналарына, ЭФС-382 фактуралық машиналарына, перфорациялық
есептеуіш машиналарына жинақталған.

Есептеуіш жұмыстарын механизациялауды еңгізумен қатар жаңа техниканың
көмегімен статистикалық материалдар шығарыла бастады, алғашқы рет
статистикалық бюлетеньдер мен жинақтардың шығарылымы реттелді.

1972 жылы басқармада МСС базасында қуатты есептеуіш орталығы, ал облыстың
қалалары мен аудандарында — ақпаратты-есептеуіш станциялары (ААЕС, ҚАЕС)
құрылды.

Қазіргі уақытта есептеуіш орталығының материалдық техникалық базасы жоғары
деңгейге көтерілген.

Статистиканың әртүрлі салалары бойынша есептеуіш-статистикалық жұмыстарының
орнын ЭЕМ-ді қолданумен статистикалық ақпараттың үлкен көлемін өңдеуге
арналған программалық қамту болып келетін, статистикалық ақпаратты өңдеу
жинақтары (САӨЖ) ауыстырды.

Электронды-есептеуіш құралдарының дамуындағы прогресспен және статистикалық
ақпараттардың өңдеу көлемінің жоғарлауымен 70 жылдың басында Есептеуіш
орталыққа үлкен Минск-22 (1974 ж.) электронды есептеуіш машинасы, одан
кейін аса қуатты техникалық көрсеткішті Минск-32 машинасы келіп түсті, олар
ақпаратты-статистикалық жинақтарды өңдеуде қолданылды.

Басқа тапсырушылардың ақпараттарын ақылы негізде өңдеу мүмкіншілігі
өңделетін ақпарат көлемінің күрт ұлғаюына әкелді. Осыған байланысты 48
адамнан тұратын, қосымша 3 программалау бөлімі, мәліметтерді дайындау
бөлімі және ЭЕМ-ді пайдалану бөлімі құрылды.

Программалау бөлімдерінің алдындағы басты мақсат — басқармада алынатын
барлық статистикалық есептіліктерді механизациялау болды. Онымен қоса
облыстың көптеген кәсіпорындары мен ұйымдарының техникалық қамтылуының
төмендігіне және бастапқы есепті өңдеуді механикаландырылған негізге
ауыстыру қажеттілігіне байланысты бұл бөлімдерде программалау бойынша
қарқынды қызметтер көрсетілді.

Сол уақытта Облыстық статистикалық басқарма ірі статистикалық зерттеу
мәліметтерін электронды есептеуіш машиналарында өңдеді: көбіне, облыстың
отын-энергетикалық және салааралық баланстары есептелінді, өнеркәсіп өнімі,
күрделі құрылыс, ауыл шаруашылығы, көлік, қаржы, еңбек, негізгі қорлар
өндірісі бойынша статистикалық есептіліктер өңделді, халық санына есептеу
жүргізілді.

70-ші жылдардың соңында — 80-ші жылдардың ортасында облыстық статистикалық
басқарманың есептеуіш орталығындағы негізгі есептеуіш техникасы ЭЕМ ЕС-
1020, ЕС-1022, ЕС-1035, ЕС-1036 есептеуіш машиналары болды, сондай-ақ әрбір
кейінгі модель алдыңғысынан бірден бірнеше экономикалық-статистикалық
есепті өңдеу мүмкіншілігін беретін, жетілдірілген қуатымен, жедел жады
көлемінің сыйымдылығымен және жылдамдық көрсеткіштерімен ерекшеленді.

1984—1988 жылдары халық шаруашылығы үшін СМ-1600 ЭЕМ-дері кеңінен
қолданылды, оларда жедел тапсырыстар үшін еңбек және еңбекақы есебі,
материалды құндылықтар мен бухгалтерлік есептіліктер өңделді.

Осының барлығы Қарағанды облысының статистика басқармасының жұмыс сапасына
оң әсерін тигізді және 70-ші жылдардан бастап Қарағанды облысының
статистикалық басқармасы алдыңғы қатарлы статистикалық басқармаларының
қатарына кірді, бірнеше рет ауыспалы Қызыл Туды жеңіп алды.

80-ші жылдары үлкен электронды-есептеуіш машиналарының орнына статистиканы
жалпы компьютерлеу дәуірін ашқан, компьютерлер келді.

1987 жылы облыстық статистика басқармасымен статистикалық ақпараттың
жеделділік деңгейін едәуір жоғарлатуды қамтамасыз ететін, бірінші жеке ЕС-
1840 және ЕС-1841 компьютерлері алынды. 1989 жылғы халық санағы жеке ЕС-
1840 және ЕС-1841 компьютерлерінде өңделді, сол уақытта алдыңғы 1979 жылығы
санақ ЭЕМ ЕС-1020 электронды-есептеуіш машиналарының ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.