Мұхаммед Хайдар Дулати тәрбие және еңбек тәрбиесі туралы (1499-1551)

Пән: Тарихи тұлғалар
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Реферат
Тақырыбы: Мұхаммед Хайдар Дулати тәрбие және еңбек тәрбиесі туралы (1499-
1551)
Белгілі тарихшы, әдебиетші, Моғолстан мен Орта Азияға тарихы жөніндегі аса
құнды түпнұсқа болып саналатын - ''Тарихи Рашидидің'', ''Джаханнама''
дастанының авторы.
Мұхаммед Хайдар Дулатидың балалық шағы Темір әулеті мемлекеттерінің
күйреуі, Моғолстанның ыдырауы және қазақ хандығының өркендеу дәуірімен
тұтас келеді. Сұлтан Махмуд хан мен Мұхаммед Шайбани ханның феодалдық
соғыстары кезінде, туыстары, оны Кабулдағы Бабырға жібереді. Бабырдың айтуы
бойынша Мұхаммед Хайдар Дулати жан-жақты білімді адам болған. Сол кездегі
саяси оқиғалар мен қайраткерлерді, сондай-ақ Қазақстан мен Орта Азия,
Моғолстанның өткен тарихын, әсіресе халықтың дәстүрін, оқу-ағарту
мәселелерін, тәрбие тағылымдарын жақсы білген. Тәрбиені ''Бабырнама''
негізінде құрды, ең бастысы тарихын, сол дәуірдегі әрбір халықтың ұлт-
дәстүрін, қоғамдық-құрылысты, тарихи - тәжірбиені, саяси-ақуалды, ұлттық
тәрбиені -халықтық педагогика ол кездегі ата-бабалық тәрбие деп түсінген
негізінде жүргізуді уағыздаған.
1541-1546 жылдары Кашмирде ''Тарихи Рашидиді'' жазды. Ол бұл еңбегінде
қазақтардың өз тайпасы Дулат-тардың өткені жайлы ұрпақтан-ұрпаққа жеткен
әңгі-мелер, алғашқы қоғамдағы еңбек процесінің құрыл-ғандығы, феодалдық
қоғамдағы таптық тәрбиенің пайда болуы, Моғолдардың аңызы, туралы жырлар,
Моғол хандарының әлеуметтік-тәрбиелік үстемдігімен хандардың оқу, тәрбие
ісіндегі дара ерекшеліктері, олардың еңбек бөлінісі, дәуірдің тәрбиелік
ерекшеліктері қарастырылды. Әсіресе, еңбек, еңбек ету, еңбек тәрбиесі
туралы бұрынғы тәжірбиелер мен соңғы деректердің тарихи және тәрбиелік мәні
келтірілді, еңбек парсы тілінде жазылған. Автор өзінен бұрынғы белгілі
ғалымдар - Жувейнидің, Жамал Қаршидің, Рашид ад-дидің, Ходдолла Казвинидің,
Шарафаддин Әли Иоздидің, Абдуразақ Самарханидің тб. тарихи шығармаларын
пайдаланды. Олардың әрқайсысының өмір сүрген дәуірінде еңбек ету, еңбек
тәрбиесінің қойылысына, еңбектің қоғамдағы орнына талдау жасаған. ''Тарихи
Рашиди де'' қазақ хандығының құрылғаны және одан кейінгі Жетісу мен Дешті
қыпшақ-тағы оқиғалар, тарихи тәжірибе мен тәрбие тағылымдары, сол кездегі
педагогикалық ой-пікірлердің пайда болуы мен дамуы талданып жазылады.
Сондай-ақ, еңбекте Моғолстанның құлауы, феодалдық соғыстар, сыртқы жауға
қарсы қазақтар мен қырғыздардың, өзбектермен достастық одағының қалыптасуы
мұндағы саяси оқиға-лар, жеке адам санасының қалыптасуындағы тәрбиенің
атқаратын ролі жайлы көптеген мағлұматтар келтіріледі.
Мұхаммед Хайдар ''Тарихи Рашидиде'' еңбек пен еңбек тәрбиесін жеке адамды
қалыптастырумен ұштас-тыра қарастырды ол өзінің дәлелдеулерінде - жеке
адамды қалыптастыру еңбек пен еңбек тәрбиесінің нәтижесі дей келіп, ''Жеке
адам болу дегеніміз - өзін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.