Сәрсен Аманжолов- Дұрыс сөйлей, дұрыс жаза білудің шарттары (1903-1958)

Өмірбаяны
Дұрыс сөйлей, дұрыс жаза білудің шарттары
Грамматика жазған ақындар
Колданылған әдебиеттер

Сәрсен Аманжолов 1903 жылы 27 желтоқсанда Шығыс Қазақстан облысы, Ұлан ауданының Егінсу деген жерінде дүниеге келген. Ұлы Оын Соғысының ардагері.
1920 жылы Семейдегі 2 жылдық педагогикалық курсты бітірді. Өскемен облысында мұғалім болы, кейін Бұқтырма уезінде халық соты болып жұмыс істеді.
1930 жылы Орта Азия мемлекеттік университетінің Шығыс факультетін бітіріп, сол жердегі аспирантурада оқыды. 1931 жылдан Абай атындағы Қазақа педагогикалық институтында қазақ тілі кафедрасында жұмыс істеп, 1937-1958 жылдар аралығында кафедра емңгерушісі қызметін атқарды.
Қазақ тілі синтаксисі, диалектология, әдеби тііл салаларында, әдістеме мәселелрі жөнінде көп еңбектеніп, мол мұра қалдырды.
С. Аманжолов қазақ тілін оқыту әдістемесін қалыптасу кезінен бастап, даму дәуіріне дейін жеткізген шебер әдіскер ғалым ретінде танимыз.

1.Б.Б.Белғара Қазақ тілін оқыту әдістемесінен хрестоматия. Оқу құралы. – Астана: Мемлекеттік тілді жеделдете оқыту республикалық орталығы. 2007. - 240 бет.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Сәрсен Аманжолов- Дұрыс сөйлей, дұрыс жаза білудің шарттары

(1903-1958)

Сәрсен Аманжолов 1903 жылы 27 желтоқсанда Шығыс Қазақстан облысы, Ұлан
ауданының Егінсу деген жерінде дүниеге келген. Ұлы Оын Соғысының
ардагері.
1920 жылы Семейдегі 2 жылдық педагогикалық курсты бітірді. Өскемен
облысында мұғалім болы, кейін Бұқтырма уезінде халық соты болып жұмыс
істеді.
1930 жылы Орта Азия мемлекеттік университетінің Шығыс факультетін
бітіріп, сол жердегі аспирантурада оқыды. 1931 жылдан Абай атындағы
Қазақа педагогикалық институтында қазақ тілі кафедрасында жұмыс
істеп, 1937-1958 жылдар аралығында кафедра емңгерушісі қызметін
атқарды.
Қазақ тілі синтаксисі, диалектология, әдеби тііл салаларында, әдістеме
мәселелрі жөнінде көп еңбектеніп, мол мұра қалдырды.
С. Аманжолов қазақ тілін оқыту әдістемесін қалыптасу кезінен бастап,
даму дәуіріне дейін жеткізген шебер әдіскер ғалым ретінде танимыз.

Дұрыс сөйлей, дұрыс жаза білудің шарттары

Сөйлей білу – ойлай білу деп жоғарыда айттық. Олай болса дұрыс
ойлау, дұрыс жазуға мүмкіндік тудырса керек. Меніңше, әрбір адам дұрыс
ойлап, дұрыс сөйлеп, әсіресе, дұрыс жазуға да мүмкіндік іздеуі керек.
Өйткені бұл күнде көп адам дұрыс ойлауын ойласа да, дұрыс сөйлей,
әсіресе дұрыс жаза білмейді. Қазақтың сөйлей-сөйлей шешен боласың
деген мақалы дұрыс; Ойлауың дұрыс болғанмен, сөйлеп үйренбейінше,
пікіріңді айта алмайсың. Соның сияқты ойлағаныңды жазып үйренбесең, тағы
болмайды. Сөйлеуді адам коллектив ішішнде жүріп, біреуге еліктеп,
біреуден үлгі алып, халықтың бай тілін пайдалана жүріп, үйренгенін өзі
сезбей қалатын болса, жазуды ойлай-үйрене алмайды. Мен бұл өмірде жазу
дегенннің өзін екіге бөлем:
1) қалай болса солай, естіген-естігенінше, айтқан-айтқанынша жазу бар;
2) мәдени үлгілі жолмен жазу, әдеби тілдің нормасын, ережесін, жобасын
сақтай жазу бар. Нормаға бағынбай, қолмен жазылған сөздерді біз
тізгінсіз, үлгісіз жазу білмейміз. Ал, бас-аяғы жинақты, түсінуге ұғымды
жеңіл, белгілі өлшеммен, белгілі ережемен жазылған сөзді, қысқасы, белгілі
нормаға сала жазылған сөздерді әдеби тілдің қалыбы мен (нормасы) жазылған
я айтылған білмейміз.
Қазақтың жазушылары да, орыс жазушылары да өздерінің көркем
әдебиеттік шығармаларында халықтың ауыз айтып жүрген сөзінен де,
сөйлемінен де пайдаланып жазуы заңды нәрсе. Өйткені халық тілінсіз
әдебиет тілі, болмақ жасалмақ емес. Бұдан әрине, әдебиет тілі мен халық
тілі бірдей деген ұғым тумасын. Әдеби тіл норма жағынан мүлде басқа,
жоғары сатыға шыққан, ғылым-техника тарауларын қамтыған, сөздің асылын
таңдап қолданатын тіл; сөйлемді әрі түсінікті, әрі тұжырымды құрайтын тіл
ғана әдеби тіл саналуы керек. Бірақ біздің қазақ жазушылары ауыз сөздің
асыл, көркем жағын алып қана қоймай, тәртіпсіз түрін де алған,
қолдаған жері бар. Әдеби тіл грамматикаға сүйенеді, соның үлгісі
бойынша жазады; қазақ тілінде 1) өлеңді я сөзді сөйлемнен басқа жерде
бастауыш – сөйлем құрамында келмейді, 2) баяндауыш – (қара сөзде) ылғи
сөйлем аяғында тұра алмайды, 3) анықтауыштар мен пысықтауыштар сөйлем
аяғында тұра алмайды,
Әр сөзді сөйлемнің тетігін тауып барып, қолдану жоқ. Сондықтан
мұндай шығармаларда өң, маңыз деген аз болады. Олпы-солпысы шығып тұрған
көркем сөзді ешкім
оқығысы, жаттағысы келмейді. Сонымен қатар, ақын, жазушының. сөзініңде,
өзінің де құны, қадірі түседі. Осыдай сөйлей, жаза білмеғен, адамның Абай
айтқандай: көңілдегі көрікті ойы, аузынан шыққанда, өңі қашады.
Осының себебін, жағдайын ескере отырып, қазақтың кең мағынада нақтылы
әдеби тілі Ұлы Октябрь революциясымен бірге пайда болған дейміз. Шынында,
революцияға шейінгі әдебиет сыңар жақ, жетімсіз еді. Ғылым техника тілдері
онда болмады дей аламыз. Мұның бәрі соңғы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.