Мемлекеттік табиғи қорық қоры

КІРІСПЕ
1. Мемлекеттік табиғи қорық қоры

НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2. Барсакелмес қорығы
3. Барсакелмес қорығының экологиясы
4. Барсакелместі қорық ретінде сақтап қалудың амалдары

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

Мемлекеттік табиғи қорық қоры - қоршаған ортаның табиғи эталондар, реликтілері, ғылыми зерттеулерге, ағарту білім беру ісіне, туризмге және рекреацияға арналған нысандары ретінде экологиялык, ғылыми және мәдени жағынан ерекше құнды, мемлекеттік қорғауға алынған аумақтарының жиынтығы. Қорықтардың басты мақсаты — табиғи ландшафтылар эталонын мұндағы тіршілік ететін өсімдіктер мен жануарлар дүниесімен коса сақтау, табиғат кешендерінің табиғи даму заңдылықтарын анықтау. Соңғысы адамның шаруашылық әрекетінен табиғатта болатын өзгерістерді болжау үшін аса қажет. Қазақстан қорықтар саны жөнінен ТМД-ға кіретін республикалар арасында 16-шы орын алады. Дегенмен, республика жерінің көлеміне шақканда корықтар үлесі жөнінен 13-ші орында. Бұл Қазақстан секілді ұлан-байтақ республика үшін қорықтар көлемінің әлі де болса аз екендігін көрсетеді. Қазіргі кезде нақты 10 қорық жұмыс істейді. Қазақстандағы қорықтардың барлық ауданы 1 610 973 га. Бұлар, әрине, Қазақстан табиғатының алуан түрлі табиғат жағдайларын толық көрсету үшін жеткіліксіз. Сондықтан болашақта ғалымдардың, табиғатты қорғау коғамы өкілдерінің ұсынуымен тағы 15 қорық ұйымдастырылмақшы.

1.Қазақстан қорықтары Жұмаділов Ә. , Бекенов

2.География және табиғат журналы

3.Қазақстан ұлттық энцклопедиясы А.Б. 2005 ж.

Пән: География
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

КІРІСПЕ
1. Мемлекеттік табиғи қорық қоры

НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2. Барсакелмес қорығы
3. Барсакелмес қорығының экологиясы
4. Барсакелместі қорық ретінде сақтап қалудың амалдары

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

Мемлекеттік табиғи қорық қоры - қоршаған ортаның табиғи эталондар,
реликтілері, ғылыми зерттеулерге, ағарту білім беру ісіне, туризмге және
рекреацияға арналған нысандары ретінде экологиялык, ғылыми және мәдени
жағынан ерекше құнды, мемлекеттік қорғауға алынған аумақтарының жиынтығы.
Қорықтардың басты мақсаты — табиғи ландшафтылар эталонын мұндағы тіршілік
ететін өсімдіктер мен жануарлар дүниесімен коса сақтау, табиғат
кешендерінің табиғи даму заңдылықтарын анықтау. Соңғысы адамның шаруашылық
әрекетінен табиғатта болатын өзгерістерді болжау үшін аса қажет. Қазақстан
қорықтар саны жөнінен ТМД-ға кіретін республикалар арасында 16-шы орын
алады. Дегенмен, республика жерінің көлеміне шақканда корықтар үлесі
жөнінен 13-ші орында. Бұл Қазақстан секілді ұлан-байтақ республика үшін
қорықтар көлемінің әлі де болса аз екендігін көрсетеді. Қазіргі кезде нақты
10 қорық жұмыс істейді. Қазақстандағы қорықтардың барлық ауданы 1 610 973
га. Бұлар, әрине, Қазақстан табиғатының алуан түрлі табиғат жағдайларын
толық көрсету үшін жеткіліксіз. Сондықтан болашақта ғалымдардың, табиғатты
қорғау коғамы өкілдерінің ұсынуымен тағы 15 қорық ұйымдастырылмақшы.
Қорықтар, қорықшалар, ұлттық парк және табиғат ескерткіштері алқаптары
мемлекет территориясының 2,8%-ін алып жатыр. Барлық 10 қорық ғылыми және
табиғат қорғау мекемесі мәртебесіне ие және республикада ерекше қорғауға
алынған жоғары дәрежелі табиғи территория болып саналады. Олар дәл сол
өңірге тән бірегей табиғат кешендерін қаз қалпында сақтау мақсатына қызмет
етеді.
Қазакстан Республикасының Ерекше қорғауға алынған табиғи территориялар
туралы заңы бойынша елімізде ерекше қорғалатын 13 табиғи территория
анықталған. Қазіргі кезде Қазақстанда 10 қорық пен 5 мемлекеттік ұлттық
табиғи парк, 66 қорықша, республикалық маңызы бар 26 табиғат ескерткіштері,
3 зоопарк, 5 ботаникалық бақ, бірнеше дендропарк, халықаралық маңызы зор 2
сулы-батпақты алқап, ерекше мемлекеттік мәні бар, ғылыми құндылығы айрықша
150 су көздері құрылып, жұмыс істеуде.

Барсакелмес қорығы — Арал теңізінің солтүстік-батыс бөлігіндегі
Барсакелмес аралында (қазір Барсакелмес түбегінде) 1939 жылы
ұйымдастырылған мемлекеттік қорық. Жерінің аумағы 20 мың га. Бұл Аралдың
мөлшерi жағынан екiншi орында тұрған аралы Қызылорда облысының Арал
ауданының территориясының құрамына кiредi. Орташа жылдық температурасы-
8,7°. Ең суық айы-қаңтар. Радиациялық факторлардың сипатталатын абсолюттi
минимумының жылдық балансы (39,7 ккалкв. см.) — 31° . Ең ыстық айында
орташа температура – 25,2 °. Абсолюттi максимум – 40,6° . Теңiз климатқа
жұмсақ әсер бередi.
Барсакелмеске далада кең таралған сұр — қоңыр топырақ тән. Кәдiмгi тақыр
— сорлы топырақ кең таралған.
Қорықтың мақсаты жануарлардың кейбір түрлерін сақтау және олардың өзін
қоршаған табиғатқа бейімделуін зерттеп, саны азайып бара жатқан ақ бөкен
мен қарақұйрықты қорғау болды. Қорық жерінің негізі — құммен қоршалған саз
топырақты сортаң шөл. 1965 жылға дейін мұндағы тұзды көлдерде аққу,
бірқазан, су құзғын ұялайтын. Теңіз суының тартылуына орай қазір қорықта
көл де, бұл құстар да жоқ. Мұндай жағдай қорықтағы өсімдіктер мен
жануарлардың тіршілік етуіне өз әсерін тигізіп отыр. Бұрын аралда жоғары
сатыдағы өсімдіктердің 250-ден аса түрі өссе, бауырымен жорғалаушылардың 8
түрі (тасбақа, қалқантұмсықты жылан, қарашұбар жылан, жұмырбас кесіртке,
жүрдек кесіртке, ысылдағыш жармасқы, т.б.), жыл құсының 211 түрі болды,
1970—1990 жылы олардың саны күрт азайып, тіпті кейбір түрлері жойылып
кетті. Бидайық, жусан, сексеуіл сияқты өсімдіктер сиреп барады. Қорықта
негізінен ақбөкен, қарақұйрық және құлан қорғалады. Тік жартастарда дала
қыраны, бөктергі және ителгі ұялайды. Қорықта 1950 жылы құланды жерсіндіру
басталды. 1953—1965 жылы Түрікменстанның Бадхыз қорығынан осында 19 құлан
әкелінді. 1976 ж. Барсакелмес қорығнда құланның саны 157 болса, соңғы
кездегі Арал теңізіндегі экологиялық жағдайдың аса нашарлауынан, олардың
саны күрт төмендеді. Сақтап қалу үшін құландар Қазақстанның басқа қорықтары
мен қорықшаларына көшірілді. Көп жылдар бойы Барсакелмес қорығында тұяқты
жануарлардың биологиясы зерттелді. Қорықтың қорғалатын бағалы жануарлары –
тұяқтылар: сайғақтар, жейрандар және құландар, олар аралдың қатаң шөлдi
жағдайына бейiмделген және оның биоценозының негiзгi компоненттерi болып
табылады.
Бүгінде құрылғанына жетпіс жылға жуық уақыт болған Барсакелмес
мемлекеттік табиғи қорығы осындай жаратқанның өзі жарқыратып жасап берген
жалпақ жайуаттан жай тапқан. Қорықта бүгінде өсімдіктің 165 түрі өседі.
Олардың арасында бұйырғын, жусан, адыраспан, рауғаш, итсигек, сексеуіл
секілді сортаң шөптер бар. Жануарлар әлемінен құлан, ақбөкен, қарақұйрық,
ор қоян сынды арал табиғатына бейім хайуанаттар түрлері кездеседі.
Заманында еліміздің жазық даласында зыр қағып жүрген “қазақ құланы” деп
аталған аң да болыпты. Оның ең соңғы тұяғы 1936 жылы оспадар оқтың құрбаны
болғанға ұқсайды. Сосын 1953 жылдың қысында Түркіменстанның Бадхыз
мемлекеттік қорығынан 14 құлан жеткізілді. Әкелінген жануарлар жаңа мекенді
бірден жерсініп, ұрпақ жая бастады. Қорықта ұлы көш басталған 1982 жылға
дейін олардың саны 300-ге жеткен екен.
Өкінішке қарай, 1997-1999 жылдары Барсакелместің арал болудан қалып,
тұщы су көздерінің жоғалуы бұл жануарлардың жарамдыларын түгел басқа
жақтарға жөнелтуге мәжбүр етті. Сол уақыттан бастап бұл жерден ұзын-саны
250 қаралы құлан көшіріліп ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.