Африканың ұлттық саябақтары
Вирунга ұлттық саябағы
Вирунга ұлттық саябағы
Серенгети ұлттық саябағы
Ишкель ұлттық саябағы
Найроби ұлттық саябағы
Масаи Мара ұлттық саябағы
Килиманджаро ұлттық саябағы
Крюгер ұлттық саябағы
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Вирунга ұлттық саябағы
Серенгети ұлттық саябағы
Ишкель ұлттық саябағы
Найроби ұлттық саябағы
Масаи Мара ұлттық саябағы
Килиманджаро ұлттық саябағы
Крюгер ұлттық саябағы
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазіргі кезде адам баласы Жер шарында табиғатты қорғаудың қажеттігін жақсы түсінеді. Осы мақсатта барлық материктерде қорықтар (табиғат комплекстері табиғи күйінде сақталатын территориялар) мен ұлттық саябақтар ұйымдастырылуда. Қорықтарда зерттеу жұмыстарын жүргізетін адамдардың ғана болуына рұқсат етіледі. Қорықтардан өзгеше, ұлттық парктерге оларда белгіленген ережелерді сақтауға міндеттенген туристер бара алады.
Африка елдері жабайы жануарлар мен ең қызықты табиғат комплекстерін (ормандарды, саванналарды, вулкандық аудандарды және т.б) қорғауға күш жігер жұмсауда. Материкте қорықтар мен ұлттық парктер едәуір жер көлемін алып жатыр. Олар әсіресе Оңтүстік және Шығыс Африкада көп. Олардың бірқатары дүние жүзіне белгілі. Қабылдаған шаралардың арқасында ертеректе жойылып кету шегіне жеткен көптеген жануарлардың саны қазіргі кезде қалпына келтірілген[9].
Африка елдері жабайы жануарлар мен ең қызықты табиғат комплекстерін (ормандарды, саванналарды, вулкандық аудандарды және т.б) қорғауға күш жігер жұмсауда. Материкте қорықтар мен ұлттық парктер едәуір жер көлемін алып жатыр. Олар әсіресе Оңтүстік және Шығыс Африкада көп. Олардың бірқатары дүние жүзіне белгілі. Қабылдаған шаралардың арқасында ертеректе жойылып кету шегіне жеткен көптеген жануарлардың саны қазіргі кезде қалпына келтірілген[9].
1. Ә. Бейсенов, К.Каймулдинова, С.Әбілмажинова, Ж.Достай. – Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007. – 296 бет, суретті. География: Дүние жүзіне аймақтық шолу. Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану – математика бағытындағы 11-сыныбына арналған оқулық
2. Власова Т.В. Физическая география материков. М. 1986
3. Физическая география материков и океанов. М. : Высшая школа,1988
4. Физико-географический атлас мира. М: ГУГК, 1864.
5. Уфимцев Г.Ф. Горные пояса континентов и симметрия рельефа Земли. Новосибирск, 1991.
6. Ананьев Г.С. Леонтьев О.К. География материков и океанов М.,МГУ.1987.
7. Ермолаев М.М. Введение в физическую географию Л.: Изд-во Ленингр.
8. В.А. Коринская, В.А. Щенев, И.В. Душина Орта мектептің 7 сыныбына ранлған оқулық « Материктер мен мұхиттар географиясы». Алматы «Рауан» баспасы, 1997ж.
9. Ә. Бейсенова, С. Әбілмәжінова, К. Каймулдинова. – Алматы: Атамұра, 2003. – 256 бет. География. Материктер мен мұхиттар: Жалпы білім беретін мектептің 7 – сыныбына арналған оқулық.
10. Т.Ю. Притула, В.А. Ерёмина, А.Н. Спрялин. – М.: Гуманитар.изд. центр ВЛАДОС, 2004. – 685 с.: ил. Физическая география материков и океанов: учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведений
11. Maps.google.com
12. http://Mgimotc.com
13. http://www.hoeckmann.de/karten/europa/tuerkei/index-en.htm
14. Географический справочник ЦРУ: Новейшая информация о всех странах и территориях мира. Перевод с английского М. Леонович. Екатеринбург, 2004.
2. Власова Т.В. Физическая география материков. М. 1986
3. Физическая география материков и океанов. М. : Высшая школа,1988
4. Физико-географический атлас мира. М: ГУГК, 1864.
5. Уфимцев Г.Ф. Горные пояса континентов и симметрия рельефа Земли. Новосибирск, 1991.
6. Ананьев Г.С. Леонтьев О.К. География материков и океанов М.,МГУ.1987.
7. Ермолаев М.М. Введение в физическую географию Л.: Изд-во Ленингр.
8. В.А. Коринская, В.А. Щенев, И.В. Душина Орта мектептің 7 сыныбына ранлған оқулық « Материктер мен мұхиттар географиясы». Алматы «Рауан» баспасы, 1997ж.
9. Ә. Бейсенова, С. Әбілмәжінова, К. Каймулдинова. – Алматы: Атамұра, 2003. – 256 бет. География. Материктер мен мұхиттар: Жалпы білім беретін мектептің 7 – сыныбына арналған оқулық.
10. Т.Ю. Притула, В.А. Ерёмина, А.Н. Спрялин. – М.: Гуманитар.изд. центр ВЛАДОС, 2004. – 685 с.: ил. Физическая география материков и океанов: учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведений
11. Maps.google.com
12. http://Mgimotc.com
13. http://www.hoeckmann.de/karten/europa/tuerkei/index-en.htm
14. Географический справочник ЦРУ: Новейшая информация о всех странах и территориях мира. Перевод с английского М. Леонович. Екатеринбург, 2004.
Африканың ұлттық саябақтары
Қазіргі кезде адам баласы Жер шарында табиғатты қорғаудың қажеттігін
жақсы түсінеді. Осы мақсатта барлық материктерде қорықтар (табиғат
комплекстері табиғи күйінде сақталатын территориялар) мен ұлттық саябақтар
ұйымдастырылуда. Қорықтарда зерттеу жұмыстарын жүргізетін адамдардың ғана
болуына рұқсат етіледі. Қорықтардан өзгеше, ұлттық парктерге оларда
белгіленген ережелерді сақтауға міндеттенген туристер бара алады.
Африка елдері жабайы жануарлар мен ең қызықты табиғат комплекстерін
(ормандарды, саванналарды, вулкандық аудандарды және т.б) қорғауға күш
жігер жұмсауда. Материкте қорықтар мен ұлттық парктер едәуір жер көлемін
алып жатыр. Олар әсіресе Оңтүстік және Шығыс Африкада көп. Олардың
бірқатары дүние жүзіне белгілі. Қабылдаған шаралардың арқасында ертеректе
жойылып кету шегіне жеткен көптеген жануарлардың саны қазіргі кезде қалпына
келтірілген[9].
Вирунга ұлттық саябағы
Конго Демократиялық Республикасының солтүстік-шығысында орналасқан.
Саябақтың шекарасы 300 километрге созылып жатқан жері Руанда мен Уганданың
шекарасымен сәйкес келеді. Ол ең алғаш рет Альберт және Киву деп 1929 жылы
аталған болатын. Кейін 1969 жылы Альберт пен Киву территориясынан бөлек
Вирунга деп аталатын саябақ бөлініп шықты.
Вирунга ұлттық саябағы
Вирунга ұлттық саябағының ауданы 790 мың га. Саябақтың ландшафтысы
алуан түрлі. Мұнда шөптесін және ағаш саванналарын, төмен жатқан ылғалды
ормандарды, бамбукты жерлерді, милар (болота), шалғындар, мұздықтар,
лавалық жондар кездеседі.
Саябақтың территориясы солтүстіктен оңтүстікке қарай созылып, үш әр
түрлі бөліктерден құралған. Солтүстік бөлігі Рувензори таулары мен Семлики
жазығы, орталығында Эдуард көлі мен Рвинди, Рутшуру және Ишаша жазықтары
орналасқан. Ал оңтүстік бөлігі Ньямлагира мен Ньярагоного лавалық жон мен
Вирунга вулканының 1 бөлігі кіреді.
Серенгети ұлттық саябағы
Бұл саябақ әлемдегі ең танымал саябақтардың қатарына кіреді.
Саябақтың ауданы 30000 км2-дей Танзания мен Кения территориясында созылып
жатыр. Ол жаратылысы вулкандық топырақта өсетін балауса шөптің өсуімен
ерекшелінеді. Серенгети – барлық жануарлар үшін бұл жер жұмақ болып
есептелінеді.
Серенгети ұлттық саябағының қалыптасуының тарихы. Танзания өзінің
ұлттық саябақтарымен көзге бірден түседі. Осылардың ішінде ең қатты көзге
түсетін ұлтты парк Серенгети болып табылады. Серенгети масай тілінен
аударғанда шексіз жазықтық деген мағынаны білдіреді. Бұл жер туралы ең
алғаш рет еропейлықтар 1913 жылы ғана білді. Өкіншке орай осы саябақтың
территориясы Европадан келген аңшылар үшін өте қолайлы болғандықтан, осы
жерлердегі бағалы аңдардың санын азайтып, өздерінің пайдасы үшін тек қана
аңшылықпен айналысты. Тек 1940 жылы ғана территория ерекше қорғалатын
аймаққа айналды. Бірақ материалдық қажеттіліктердің болмауына байланысты
бұл тек қағаз жүзінде ғана болды. Ал 1951 жылы территорияға ұлттық парк
деген атау берілді. Бірақ нақты қағаз жүзінде бұл атауды тек 1981 жылы ғана
алған болатын және осы жылы ЮНЕСКО-ның жарлығымен бұл аймақ дүниежүзілік
табиғи және мәдени мұра деп мойындалды.
Серенгети ұлттық паркінің бағалы аңдарының бірі - арыстан. Ең алғаш
рет арыстандар тобын немесе арыстандар прайдын 2005 жылы байқаған болатын.
Бұл прайд 41 арыстаннан тұрады. Оларға жасы 10 жылдан асатын, 3 еркек
арыстан басшылық етеді. Африканың ешқандай аумағында арыстандардың мұнша
көп топтары байқалмаған. Көбінесе арыстандар топтары 15-20 арыстаннан
тұрады [11].
Ишкель ұлттық саябағы
Бұл саябақ Африка континентінің сонау солтүстігінде орналасқан. Ол
Тунистің жергілікті халық тұратын жерде орналасқан. Бұл саябақтың құрылудың
негізгі мақсаты – алыстан ұшып келетін және суда жүзетін құстар үшін су-
болоталы жерлердің мекен ету үшін маңызды болып келеді.
Ишкель ұлттық пракінің құрылуы тарихи деректемелер бойынша 13 ғасырға
жатады. Осы кезде Араб халифатында басшылық еткен Хафсид әулеті жергілікті
жерде, көлдерге аңшылық етуге тйым салған болатын. Тек 1891 жылы ғана бұл
аймақ ерекше қорғалатын территорияға айналды. Ишкель да Серенгети ұлттық
саябағы сияқты ЮНЕСКО-ның жарлығымен дүниежүзілік табиғи және мәдени мұра
деп мойындалды.
Ишкель ұлттық паркінің жануарлар әлемі. Саябақтың территориясының
алуан түрлілігіне байланысты оның жануарлар әлемі де соншалықты бай.
Көлдерде балықтардың көптеген түрлері: угрь, кефаль, лаврак, барбус және
т.б бар. Тамақтың мол қоры болғандықтан суда жүзетін құстардың көптеген
түрлері мекендейді. Көп түрлері осында басқа территориялардын қыстауға ұшып
келеді. Саябақтың аймағында сонымен қатар сүтқоректілер де мекендейді.
Көлдерде камшат мекендейді. Дикобраз бен мангустардың, генеттің
популяцияларын да көруге болады.
Найроби ұлттық саябағы
Кенияның астанасынан 7 шақырым жерде биік емес шөптер мен сирек
ағаштар өсетін кішігірім саванна орналасқан. Осы жер Найроби ұлттық саябағы
деп аталады. Ауданы 117 км2. Бұл сабақ Кеинядағы басқа саябақтардан біраз
ертерек 1946 жылы ашылған болатын. Бұл саябақ әлемдегі адам қолы тимеген,
жабайы табиғатпен ләззат алуға болатын, соынмен қатар қаланың бейнесін
жоғалтпай-ақ алыстан бақылауға болатын бірден – бір саябақ.
Жануарлар мен өсімдіктер әлемі айтарлықтай өте бай болып келеді. Тіпті
бұл саябақтың қала маңында емес, Африканың дәл орталығында немесе оның
жүрегінде орналасқан деп ойлауға болады. Саябақта жабайы аңдардан: гепард,
арыстан, мүйізтұмсық, керік, антилопаның түрлерін көруге болады. Оның
территориясында Атхи өзені ағып өтеді. Онда крокодил мен бегемоттарды, ал
маңайдағы ормандардан құстар мен маймылдарды көруге болады. Найроби ұлттық
саябағында барлығы дерлік құстардың 400 түрі тіркелген. Саябақтың негізгі
ерекшеліктердің бірі – мүйізтұмсықтардың өте көп болуы. Мында басқа
саябақтардан гөрі қара мүйізтұмсықты өзінің мекен ететін жерінде көруге
болады. Түпкі негізінде бұл саябақ пілдердің мекен етеін жері болған. Бірақ
аңшылардың әрекет етуінің нәтижесінде оларды кездестіру өте сирек. Бұл
саябақта жарақаттанған немесе ауруға шалдыққан жануарлар үшін арнайы
баспана бар.
Саябақ Кения астанасына жақын орналасуы туристердің көп болуымен
ерекшелінеді. Сонымен қатар бұл саябақ пілдің сүйегін жандыратын жер болып
ерекшелінеді. Дәл осы жерде президент Мои пілдердің бағалы сүйегіне
аңшылық жасамас үшін 10 тонна пілдің сүйегін жандырып жіберуге жарлық етті.
Браконьерлерден мүйізтұмсықтардың және пілдердің мүйіздерін
конфискациалағаннан кейін дәл осындай әрекеттер тағы да 2 рет
қайталанды[12].
Масаи Мара ұлттық саябағы
Серенгети жазығының (Кеиня бөлігі) солтүстік бөлігі. Ауданы 1510 км2,
1650 м биіктікте орналасқан. Климаты өте жұмсақ және жылы болуымен
ерекшелінеді. Әлем бойынша Масаи Мара ұлттық саябағы әр түрлі
популяциялардың көптігімен ерекшелінеді. Фауна мен флорасының байлығымен
тек қана Серенгети мен Нгоронгоро ұлттық саябақтарымен салыстыруға болады.
Саябақ Кенияда жабайы табиғаты бар саябақ болып табылады. Ландшафт көбінесе
жазықты.
Саябақтың атауы 2 сөзден құралған. Масаи деген бұл осы жерде өмір
сүрген тайпа, ал мара масаи тілінде алапес деген ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазіргі кезде адам баласы Жер шарында табиғатты қорғаудың қажеттігін
жақсы түсінеді. Осы мақсатта барлық материктерде қорықтар (табиғат
комплекстері табиғи күйінде сақталатын территориялар) мен ұлттық саябақтар
ұйымдастырылуда. Қорықтарда зерттеу жұмыстарын жүргізетін адамдардың ғана
болуына рұқсат етіледі. Қорықтардан өзгеше, ұлттық парктерге оларда
белгіленген ережелерді сақтауға міндеттенген туристер бара алады.
Африка елдері жабайы жануарлар мен ең қызықты табиғат комплекстерін
(ормандарды, саванналарды, вулкандық аудандарды және т.б) қорғауға күш
жігер жұмсауда. Материкте қорықтар мен ұлттық парктер едәуір жер көлемін
алып жатыр. Олар әсіресе Оңтүстік және Шығыс Африкада көп. Олардың
бірқатары дүние жүзіне белгілі. Қабылдаған шаралардың арқасында ертеректе
жойылып кету шегіне жеткен көптеген жануарлардың саны қазіргі кезде қалпына
келтірілген[9].
Вирунга ұлттық саябағы
Конго Демократиялық Республикасының солтүстік-шығысында орналасқан.
Саябақтың шекарасы 300 километрге созылып жатқан жері Руанда мен Уганданың
шекарасымен сәйкес келеді. Ол ең алғаш рет Альберт және Киву деп 1929 жылы
аталған болатын. Кейін 1969 жылы Альберт пен Киву территориясынан бөлек
Вирунга деп аталатын саябақ бөлініп шықты.
Вирунга ұлттық саябағы
Вирунга ұлттық саябағының ауданы 790 мың га. Саябақтың ландшафтысы
алуан түрлі. Мұнда шөптесін және ағаш саванналарын, төмен жатқан ылғалды
ормандарды, бамбукты жерлерді, милар (болота), шалғындар, мұздықтар,
лавалық жондар кездеседі.
Саябақтың территориясы солтүстіктен оңтүстікке қарай созылып, үш әр
түрлі бөліктерден құралған. Солтүстік бөлігі Рувензори таулары мен Семлики
жазығы, орталығында Эдуард көлі мен Рвинди, Рутшуру және Ишаша жазықтары
орналасқан. Ал оңтүстік бөлігі Ньямлагира мен Ньярагоного лавалық жон мен
Вирунга вулканының 1 бөлігі кіреді.
Серенгети ұлттық саябағы
Бұл саябақ әлемдегі ең танымал саябақтардың қатарына кіреді.
Саябақтың ауданы 30000 км2-дей Танзания мен Кения территориясында созылып
жатыр. Ол жаратылысы вулкандық топырақта өсетін балауса шөптің өсуімен
ерекшелінеді. Серенгети – барлық жануарлар үшін бұл жер жұмақ болып
есептелінеді.
Серенгети ұлттық саябағының қалыптасуының тарихы. Танзания өзінің
ұлттық саябақтарымен көзге бірден түседі. Осылардың ішінде ең қатты көзге
түсетін ұлтты парк Серенгети болып табылады. Серенгети масай тілінен
аударғанда шексіз жазықтық деген мағынаны білдіреді. Бұл жер туралы ең
алғаш рет еропейлықтар 1913 жылы ғана білді. Өкіншке орай осы саябақтың
территориясы Европадан келген аңшылар үшін өте қолайлы болғандықтан, осы
жерлердегі бағалы аңдардың санын азайтып, өздерінің пайдасы үшін тек қана
аңшылықпен айналысты. Тек 1940 жылы ғана территория ерекше қорғалатын
аймаққа айналды. Бірақ материалдық қажеттіліктердің болмауына байланысты
бұл тек қағаз жүзінде ғана болды. Ал 1951 жылы территорияға ұлттық парк
деген атау берілді. Бірақ нақты қағаз жүзінде бұл атауды тек 1981 жылы ғана
алған болатын және осы жылы ЮНЕСКО-ның жарлығымен бұл аймақ дүниежүзілік
табиғи және мәдени мұра деп мойындалды.
Серенгети ұлттық паркінің бағалы аңдарының бірі - арыстан. Ең алғаш
рет арыстандар тобын немесе арыстандар прайдын 2005 жылы байқаған болатын.
Бұл прайд 41 арыстаннан тұрады. Оларға жасы 10 жылдан асатын, 3 еркек
арыстан басшылық етеді. Африканың ешқандай аумағында арыстандардың мұнша
көп топтары байқалмаған. Көбінесе арыстандар топтары 15-20 арыстаннан
тұрады [11].
Ишкель ұлттық саябағы
Бұл саябақ Африка континентінің сонау солтүстігінде орналасқан. Ол
Тунистің жергілікті халық тұратын жерде орналасқан. Бұл саябақтың құрылудың
негізгі мақсаты – алыстан ұшып келетін және суда жүзетін құстар үшін су-
болоталы жерлердің мекен ету үшін маңызды болып келеді.
Ишкель ұлттық пракінің құрылуы тарихи деректемелер бойынша 13 ғасырға
жатады. Осы кезде Араб халифатында басшылық еткен Хафсид әулеті жергілікті
жерде, көлдерге аңшылық етуге тйым салған болатын. Тек 1891 жылы ғана бұл
аймақ ерекше қорғалатын территорияға айналды. Ишкель да Серенгети ұлттық
саябағы сияқты ЮНЕСКО-ның жарлығымен дүниежүзілік табиғи және мәдени мұра
деп мойындалды.
Ишкель ұлттық паркінің жануарлар әлемі. Саябақтың территориясының
алуан түрлілігіне байланысты оның жануарлар әлемі де соншалықты бай.
Көлдерде балықтардың көптеген түрлері: угрь, кефаль, лаврак, барбус және
т.б бар. Тамақтың мол қоры болғандықтан суда жүзетін құстардың көптеген
түрлері мекендейді. Көп түрлері осында басқа территориялардын қыстауға ұшып
келеді. Саябақтың аймағында сонымен қатар сүтқоректілер де мекендейді.
Көлдерде камшат мекендейді. Дикобраз бен мангустардың, генеттің
популяцияларын да көруге болады.
Найроби ұлттық саябағы
Кенияның астанасынан 7 шақырым жерде биік емес шөптер мен сирек
ағаштар өсетін кішігірім саванна орналасқан. Осы жер Найроби ұлттық саябағы
деп аталады. Ауданы 117 км2. Бұл сабақ Кеинядағы басқа саябақтардан біраз
ертерек 1946 жылы ашылған болатын. Бұл саябақ әлемдегі адам қолы тимеген,
жабайы табиғатпен ләззат алуға болатын, соынмен қатар қаланың бейнесін
жоғалтпай-ақ алыстан бақылауға болатын бірден – бір саябақ.
Жануарлар мен өсімдіктер әлемі айтарлықтай өте бай болып келеді. Тіпті
бұл саябақтың қала маңында емес, Африканың дәл орталығында немесе оның
жүрегінде орналасқан деп ойлауға болады. Саябақта жабайы аңдардан: гепард,
арыстан, мүйізтұмсық, керік, антилопаның түрлерін көруге болады. Оның
территориясында Атхи өзені ағып өтеді. Онда крокодил мен бегемоттарды, ал
маңайдағы ормандардан құстар мен маймылдарды көруге болады. Найроби ұлттық
саябағында барлығы дерлік құстардың 400 түрі тіркелген. Саябақтың негізгі
ерекшеліктердің бірі – мүйізтұмсықтардың өте көп болуы. Мында басқа
саябақтардан гөрі қара мүйізтұмсықты өзінің мекен ететін жерінде көруге
болады. Түпкі негізінде бұл саябақ пілдердің мекен етеін жері болған. Бірақ
аңшылардың әрекет етуінің нәтижесінде оларды кездестіру өте сирек. Бұл
саябақта жарақаттанған немесе ауруға шалдыққан жануарлар үшін арнайы
баспана бар.
Саябақ Кения астанасына жақын орналасуы туристердің көп болуымен
ерекшелінеді. Сонымен қатар бұл саябақ пілдің сүйегін жандыратын жер болып
ерекшелінеді. Дәл осы жерде президент Мои пілдердің бағалы сүйегіне
аңшылық жасамас үшін 10 тонна пілдің сүйегін жандырып жіберуге жарлық етті.
Браконьерлерден мүйізтұмсықтардың және пілдердің мүйіздерін
конфискациалағаннан кейін дәл осындай әрекеттер тағы да 2 рет
қайталанды[12].
Масаи Мара ұлттық саябағы
Серенгети жазығының (Кеиня бөлігі) солтүстік бөлігі. Ауданы 1510 км2,
1650 м биіктікте орналасқан. Климаты өте жұмсақ және жылы болуымен
ерекшелінеді. Әлем бойынша Масаи Мара ұлттық саябағы әр түрлі
популяциялардың көптігімен ерекшелінеді. Фауна мен флорасының байлығымен
тек қана Серенгети мен Нгоронгоро ұлттық саябақтарымен салыстыруға болады.
Саябақ Кенияда жабайы табиғаты бар саябақ болып табылады. Ландшафт көбінесе
жазықты.
Саябақтың атауы 2 сөзден құралған. Масаи деген бұл осы жерде өмір
сүрген тайпа, ал мара масаи тілінде алапес деген ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz