Инвестиция туралы
Кіріспе
1.Инвестицияның экономикалық мәні мен классификациясы
1.1.Инвестицияның экономикалық мәні мен мазмұны
1.2.Инвестицияның құрамы мен құрылымы
2. ҚР.ғы 1995.2004ж аралығындағы барлық инвестициялық ресурстарға статистикалық талдау
2.1.ҚР құрылымдық қайта өзгерудің инвестициялық ресурстарын талдау
2.2.ҚР шетелдік инвестициялар ағымын талдау
2.3.Экономика салалары бойынша негізгі капиталға салынатын инвестицияларды талдау
3.Қазіргі кездегі инвестициялық саясаттың даму перспективалары
3.1.Аймақтардың дамуындағы инвестицияның ролі
3.2. Корпорацияның инвестициялық саясатының ерекшеліктері
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттердің тізімі
1.Инвестицияның экономикалық мәні мен классификациясы
1.1.Инвестицияның экономикалық мәні мен мазмұны
1.2.Инвестицияның құрамы мен құрылымы
2. ҚР.ғы 1995.2004ж аралығындағы барлық инвестициялық ресурстарға статистикалық талдау
2.1.ҚР құрылымдық қайта өзгерудің инвестициялық ресурстарын талдау
2.2.ҚР шетелдік инвестициялар ағымын талдау
2.3.Экономика салалары бойынша негізгі капиталға салынатын инвестицияларды талдау
3.Қазіргі кездегі инвестициялық саясаттың даму перспективалары
3.1.Аймақтардың дамуындағы инвестицияның ролі
3.2. Корпорацияның инвестициялық саясатының ерекшеліктері
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттердің тізімі
Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорын шаруашылықты жүргізудегі негізгі объективті буынға айналады. Мәселе мынада,нарықтық сұранысты еске ала отырып,кәсіпорын тек өнім өндіріп қана қоймай, сонымен қатар халықты жұмыспен қамту, жаңадан жұмыс орындарын ашу, еңбекақыларын есептеу т.б. жұмыстарды іске асырған жөн.
Экономика – бұл тауарлар мен қызмет көрсетулерді өндіру, бөлу, және пайдалану жөніндегі қоғамдық ғылым, яғни адам қызметінің саласы болып, адамдардың қажеттілігін қанағаттандыруға қызмет етеді және барлық экономикалық ғылымдардың жалпы объектісі болып табылады. Шаруашылық өміріндегі көкейтесті, ең маңызды процестерді танып білу және реттеу бағытында көптеген экономикалық ғылымдардың ішінде теориялық және қолданбалы экономиканы бөлуге болады. Осылардың жиынтығын қысқаша «Қазақстандағы экономика», ал батыста – «Экономикс» деп атайды.
Экономика – бұл тауарлар мен қызмет көрсетулерді өндіру, бөлу, және пайдалану жөніндегі қоғамдық ғылым, яғни адам қызметінің саласы болып, адамдардың қажеттілігін қанағаттандыруға қызмет етеді және барлық экономикалық ғылымдардың жалпы объектісі болып табылады. Шаруашылық өміріндегі көкейтесті, ең маңызды процестерді танып білу және реттеу бағытында көптеген экономикалық ғылымдардың ішінде теориялық және қолданбалы экономиканы бөлуге болады. Осылардың жиынтығын қысқаша «Қазақстандағы экономика», ал батыста – «Экономикс» деп атайды.
1. «ҚР-ның ақша жүйесі» ҚР заңы, 1993.
2. Ақша, несие, банктер: Оқулық /Жалпы редакциясын басқарған Ғ.С. Сейітқасымов. – Алматы: Экономика, 2001.-466б.
3. Мақыш С.Б. Ақша айналысы және несие. – Алматы; ИздатМаркет, 2004.
4. Қазақстан Ұлттық энциклопедиясы. –Алматы, 1998.
5.Деньги, кредит, банки / Под ред. Лаврушина О.И. – М.: Финансы и статистика, 1999.
6.Общая теория денег и кредита / Под ред. Жукова Е.Ф. – М.: Банки и биржи, 1995.
7.Көшенова Б.А. Ақша, несие, банктер, валюта қатынастары. –Алматы, 2000.
8.Сахариев С.С., Сахариева А.С. Жаңа кезең – экономикалық теориясы. –Алматы, 2004.
9. Экономикалық теория негіздері.- Алматы: Санат, 1998.
10.Жалпы экономикалық теория: Оқулық. –Алматы,2004.
11.Төлепберген М. Ақша // Егемен Қазақстан.-1997.-№3.
12.Сұлтанова Ө. Ақша атаулары // Қаржы-қаражат. – 1998.-№11.-45б.
13.Ақыпбекұлы Ө. Тиынға тоғысқан тарих тылсымдары //Қаржы-қаражат, 1998.-№10.
14.Мәжитов Д. Ақша айналысы – экономиканың айнасы //Егемен Қазақстан.- 2004.-№127.- 6б.
2. Ақша, несие, банктер: Оқулық /Жалпы редакциясын басқарған Ғ.С. Сейітқасымов. – Алматы: Экономика, 2001.-466б.
3. Мақыш С.Б. Ақша айналысы және несие. – Алматы; ИздатМаркет, 2004.
4. Қазақстан Ұлттық энциклопедиясы. –Алматы, 1998.
5.Деньги, кредит, банки / Под ред. Лаврушина О.И. – М.: Финансы и статистика, 1999.
6.Общая теория денег и кредита / Под ред. Жукова Е.Ф. – М.: Банки и биржи, 1995.
7.Көшенова Б.А. Ақша, несие, банктер, валюта қатынастары. –Алматы, 2000.
8.Сахариев С.С., Сахариева А.С. Жаңа кезең – экономикалық теориясы. –Алматы, 2004.
9. Экономикалық теория негіздері.- Алматы: Санат, 1998.
10.Жалпы экономикалық теория: Оқулық. –Алматы,2004.
11.Төлепберген М. Ақша // Егемен Қазақстан.-1997.-№3.
12.Сұлтанова Ө. Ақша атаулары // Қаржы-қаражат. – 1998.-№11.-45б.
13.Ақыпбекұлы Ө. Тиынға тоғысқан тарих тылсымдары //Қаржы-қаражат, 1998.-№10.
14.Мәжитов Д. Ақша айналысы – экономиканың айнасы //Егемен Қазақстан.- 2004.-№127.- 6б.
Жоспар
Кіріспе
1.Инвестицияның экономикалық мәні мен классификациясы
1.1.Инвестицияның экономикалық мәні мен мазмұны
1.2.Инвестицияның құрамы мен құрылымы
2. ҚР-ғы 1995-2004ж аралығындағы барлық инвестициялық ресурстарға
статистикалық талдау
2.1.ҚР құрылымдық қайта өзгерудің инвестициялық ресурстарын талдау
2.2.ҚР шетелдік инвестициялар ағымын талдау
2.3.Экономика салалары бойынша негізгі капиталға салынатын
инвестицияларды талдау
3.Қазіргі кездегі инвестициялық саясаттың даму перспективалары
3.1.Аймақтардың дамуындағы инвестицияның ролі
3.2. Корпорацияның инвестициялық саясатының ерекшеліктері
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттердің тізімі
Кіріспе
Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорын шаруашылықты жүргізудегі
негізгі объективті буынға айналады. Мәселе мынада,нарықтық сұранысты еске
ала отырып,кәсіпорын тек өнім өндіріп қана қоймай, сонымен қатар халықты
жұмыспен қамту, жаңадан жұмыс орындарын ашу, еңбекақыларын есептеу т.б.
жұмыстарды іске асырған жөн.
Экономика – бұл тауарлар мен қызмет көрсетулерді өндіру, бөлу, және
пайдалану жөніндегі қоғамдық ғылым, яғни адам қызметінің саласы болып,
адамдардың қажеттілігін қанағаттандыруға қызмет етеді және барлық
экономикалық ғылымдардың жалпы объектісі болып табылады. Шаруашылық
өміріндегі көкейтесті, ең маңызды процестерді танып білу және реттеу
бағытында көптеген экономикалық ғылымдардың ішінде теориялық және
қолданбалы экономиканы бөлуге болады. Осылардың жиынтығын қысқаша
Қазақстандағы экономика, ал батыста – Экономикс деп атайды.
Нарықтық экономика жағдайында экономикалық қызметтің барлық
экономикадағы негізгі буыны – бұл кәсіпорын. Міне, сондықтан да, бұл
деңгейде қоғамға қажетті өнім өндіріліп, қызмет көрсетілуі тиіс. Бұған
жағдайлар да бар. Өйткені кәсіпорында ең білікті кадрлар жинақталады.
Мұнда ресурстарды үнемдеп жұмсау, жоғары өнімді техникалар мен
технологияларды қолдану мәселелері кең түрде шешіледі. Кәсіпорындарда
өндірісті және өнімдерді сатуға кететін шығындарды мейлінше азайтуға қол
жетеді. Сол сияқты бизнес – жоспарлар әзірленеді, маркетинг қолданылады,
тиіммді басқару жүйесі – менеджмент іске асыралы.
Мұның барлығы терең экономикалық білімді қажет етеді. Қазіргі
нарықтық жағдайда тек мынадай мынадай ғана корпоратив өміршең бола алады,
егер де ол нарық талабын аса сауаттылықпен және компонентілікпен
анықтайтын, сұраныс талабын қанағаттандыратын өнімдерді өндіру
ұйымдастыратын және және білікті қызметкерлерге жоғары табыспен, ең
соңында, көп пайданы табуды қамтамасыз ете алатын болса.
Қазіргі уақытта, елімізде жиі кездесетін ұғымның бірі – Инвестиция.
Бұл түсінікті әрбір экономист білуге тиісті деп санаймын. Себебі Қазақстан
Республикасының инвестиция тарту бойынша ТМД-да бірінші орында, яғни лидер
болып отыр. Сол себепті біздің экономикамыз дамып алға басуда инвестициялық
қызметтің ықпалы өте зор. Сондықтан мен курстық жұмысты осы тақырыпқа
жазуда бел буып отырмын.
Жалпы бұл жұмысымның жемісті болуына, үлкен нәтиже алуға ат салысып,
бар әдіс тәсілімді қолдануды мақсат етіп отырмын. Соның салдарынан бірінші
бөлімде инвестиция қызметінің мәніне, түрінеғ мәселелеріне тоқтап отырып,
Қазақстан Республикасына түскен шетелдік инвестициялар көлемі, оның
экономика салаларына, инвестициялық қызмет құрылымына терең үңілуді
жоспарлап отырмын.
1.Инвестицияның экономикалық мәні мен классификациясы
1.1.Инвестицияның экономикалық мәні мен мазмұны
Инвестиция –дегеніміз жаңаша берілген сөздік.Орталқтандырылған
жоспарланған шеңбердегі бір түсініктегі салынатын капитал сол арқылы
түсінетін барлық шығыс,негізгі табыстың көзі,соған кіретін жөндеу
шығысы.
Қазақстан Республикасының заңына сәйкес 27 желтоқсан 2000ж
№266 беті өзгерісімен және қосындысы мен берілетін келесі
инвестициясымен:нвестиция дегеніміз барлық заттар,үйлерге жататын алып
сататын жағдайдағы кіріс,оның ішіндегі қозғалатын және қозғалмайтын
заттар және құқылы зат құқылы ұсталатын тағы басқа зат импорттауға
жататын өңделмеген зат ;
• акцияға кіретін коммерциялық мекеме .
• Облегацияға кіретін міндетті қарыз :
• Негізгі ақшалай қаржы зат,келісім шарт арқылы көрсететін
қызмет,инвестицияға кіретін -құқылы негізіне кіретін ұсталатын,соның
ішіне кіретін адамның құқы,патенттік заттың түрі,өндірістің түрі
техникалық басылымы ноу - хау.Нормалары техникалық
,архитектуралық,конструктуралық және техникалық проектілеу құжаттары.
Негізгі құжаттың барысы,оның негізгі лицензиясы не болмаса
мемлекеттің мекемесінің берген құжаты.
Инвестициялау-дегеніміз,шетел инвестициясын енгізіп салуымен
байланысты кәсіпорынның негізгі бағыты қосымша кіріс табуы.
Инвестиция арқылы үлкен мөлшерде түсетін көп ақшаның
көзі,заттай және үлкен көз қараста мемлекеттің заты,құқық жағынан
және халық жағынан беталыс жаңа өндіріс орындарын ашуға,кеңейтуге
,реконструкция жасау,істеп тұрған техникаларды жаңарту,жылжымайтын
мүлікті жаңарту акцияларды,облигатцияларды тағы басқа құнды
қағздарды,басты мақсат кіріс табу және кіріс жағын ұлғайту болып
табылады.
Инвестиция дегеніміз үлкен түсінік және кіріс капиталы.
Инвестиция портфельді және нақты болып екіге бөлінеді.
Портфельді инвестиция -акция салу , тағы басқа құнды қағаздар
, басқа мекеменің кірісі .
Нақты инвестиция -жаңа салым реконструкциялау және істеп
тұрған мекемені техникалық жағынан жабдықтау,бұл жағдайда мекеме
-инвестор затты салып , мекеменің қорын ұлғайту- негізгі мекеменің қорын
көрнекті жағдайда айналмалы заттарын пайдаланып,жұмыс істету.
Портфелъді инвестицияны жандандыру инвестор қаржысының қорын
ұлғайтып,дивидент алуына және бағалы қағаздан кіріс алуанына
көмектеседі.
Қазақстан Республикасының өкіметі мемлекеттік инвестиция салуға
заң қабылдады, Қазақстан Республикасының Конституциясына сүйене отырып
норма - нормативіне - құқылы актысын жасады.Мемлекеттің көмегімен тура
инвестицияны қортындылады ;
• Заң жүзіндегі инвестицияның бағыты :
• Бір нақты мемлекеттік мекеме.Инвестрдің алдында Қазақстан
Республикасы мүделі.
• Саяси кепілдеме беретін бағыт беретін келісім шарт Қазақстан
Республикасының басқа мемлекеттермен байланысты болуына арналған.
Мемлекеттің қолдауымен тікелей жататын инвестициялық климатына
байланысты қамтамасыз ететін мекеменің затын жылдам дамытуды,экономика
жағынан көмек беру,Қазақстан Республикасының президенті бекітеді .
Қазақстан Республикасының жетістігін дамытуын шешетін міндеттемелер :
1.Жаңа технологияны енгізу , алдыңғы қатарлы техникаларды ноу -хау .
2.Ішкі нарықтың қатынастағы жоғары сапалы тауарлармен қамту .
3.Мемлекеттік көмек және ішкі зат өндірушілер .
4.Экспорттау мен және импртты алмастыруды дамыту мекемесі .
5.Қазақстан Республикасының біртұтас пайдаланылатын қоймасын жетілдіру.
6.Жаңа қызыметкерді енгізу менеджмент пен маркетингтерді .
7.Жаңа жұмыс орнын құру .
8.Жергілікті жаңа қызыметкерлерді оқыту енгізу және жоғары сапалы
қызыметкерлер дайындау .
9.Мекемені жаңа үлгіде жабдықтау .
10.Табиғатты қорғау жағын жандандыру .
Мемлекеттің инвестициялық жағдайын ұйымдастыру және өндірілетін
жағдайын жандандырады және қорын құю Қазақстан Республикасының
мемлекетінің басшылығымен ұйымдастырылады,бұл нағыз құрылыс
материалдарына жұмсалады,яғни тұрғызылатын үй қазба жұмыстары;техникамен
жабдықтау;сызу ізденіс жұмыстары,құрылыс мекеменің басшыларын
тағайындау ,құрлыс жұмысшыларын оқыту қайта жаңа тәсілмен маман
дайындау,жерге кететін шығынын есептеу құрылыс жұмыстарын дайындайды .
Статистикалық есеп бойынша және экономикалық анализ нақты
инвестицияны қор арқылы ұйымдастырады.
Қор ұйымдастырушы инвестиция келесі бағаннан тұрады ;
• инвестиция негізгі қор;
• толық жөндеуден өтетін шығын,
• жер телімін алатын инвестиция және табиғатты қорғау мекемесі ;
• материалға жатпайтын кіріс инвестиция (патент лицензия,ғылыми
ақпарат, зерттеу жұмыстары , бөлшектеп жинау жұмыстары )
• инвестиция артық затты айналымға жұмсайды.
Негізгі қор ұйымдастырушы инвестицияға жататындар шығындарды
бөлшектеп жинау,құрылыс істеп тұрған кәсіпорында техниканы жабдықтау
кеңейту және ауыл шаруашылығында машина жасау,сауда мекемесінде
тұрғын үй құрылысының шығыны.
Инвестиция экономикалық тұрғыда жоғары дәрежеде көлеміне
болмасын өз деңгейіндегі даму дәрежедегі экономика.Инвестиция үлкен
дәрежедегі негіз болып есептеледі.
• Саясатты жандандырудағы даму мекемесі:
• Жылдам даму ,жағдайын сапасын арттыру және қамтамасыз ету
өзімізде өндірілетін өнімнің бәсекелестікте сапасын арттыру .
• Қайта құру,сатылы көпшілік мекемесінде тепе-теңдік дамуды барлық
ауыл шаруашылығында жүзеге асыру;
• Қайта құру керекті өндірістік қойма;
• Жұмыссыздықты шешу, жеңілдету жұмыстары ;
• Табиғатты қорғау ортасы;
• Мемлекеттің соғыс жағдайындағы шекарасын шешу ,тағы басқа көп
жұмыстарды шешу .
Қазақстан Республикасының экономикасы көп уақыттан бері
тығырыққа тірелген ,сол үшін инвестиция керек және елдің ауыз
бірлігі жоғарлау үшін өркендеу керек.Мекемеге инвестиция құю,жаңа
технологиямен жабдықтау аяғынан тұруға көмектесу керек,тепе-теңдік
(ішкі және сыртқы сауда ) бағаның тұрақтануына мүмкіндік беру
керек.
Үлкен экономикалық тұрғыда бүгінгі жағдай кешегі жағдайға
қарағанда кешегі инвестицияның көмегі өз деңгейінде еңбектің өскенін
көрсетеді,жоғары деңгейде біз әрдайым экономиканы бақылап отырамыз
және бүгінгі қолданыстағыны кешегімен салыстырып отырамыз.Көп жағдайда
осылар қолданылады,қолданылған бүгінгіні сақтаймыз және инвестиция
құямыз , көп жағдайда ертең пайдалануымызға мүмкіндік туады.Қарама-
қарсы біз қолданылатын затты ертең пайдаланамыз,аз жағдайда бізге
үлкен мүмкіндік туады ертеңгі қолданыста.
Инвестиция бөлек жағдайда үлкен қызмет атқаруы және кіші
мүмкіндікте болуы керек.Бұл мүмкіндікте жетістікке жету үшін керек
етеміз.
• Мекемені ұлғайту,дамыту;
• Маральды физикалық тұрғыда негізгі қорды жоқ болуына жол
берілмеу;
• Мекеменің техникалық жағдайын көтеру;
• Мекеменің нақты бәсекелестік сапасын арттыру.
• Табиғатты қорғау жағдайын өркендету .
• Бағалы қағазды енгізу,басқа мекемеге кіріс жағын кіргізу.
Қортынды сөзбен айтқанда енгізетін мекеменің өз деңгейіндегі
алдағы тұрақтанған қаржылай жағдайын арттыратын табысы одан әрі дамыту
керек.
Осы жағдайда экономикалық инвестиция жоғары экономикалық
тұрғыда үлкен және кіші бағыттарды жүзеге асыруы керек.Бұл жағдайда
жай кеңейтілген мекемеде сатылы қайта құру көп мөлшердегі табыс
табады..
Республиканың экономикалық инвестициялық жағдай келесі
көрсеткіштемен сипаттайды ;
• инвестицияның толық көлемі;
• тиесілі инвестицияның ішкі көрсеткіші;
• тиесілі нақты инвестицияның толық көлеміндегі инвестиция;
• толық көлемді нақты инвестиция;
• тиесілі нақты инвестиция ,негізгі қорға бағытталған.
Жанама жеткілікті толық мөлшердегі инвестиция жағдайын
сипаттайтын негізгі үлкен экономикалық көрсеткіштер бар.
1) Мемілекеттің кірісі;
2) Ішкі көрсеткіштер;
3) Өндірістің көрсеткіштері;
4) Шығарылған жеке өндірістегі өнімнің керекті түрі;
5) Ауыл шаруашылық өнімнің көлемі;
6) Көпшілік орындағы өндірілген өнім,тағы басқалар.
Бұл көрсеткіштер инвестициялық жағдайға баға беруге байланысты.
Бұл көрсеткіштер бұл тұрғыда сапалы қолданыстағы.Егер көрсеткіштер
өскенін көрсетсе онда инвестиция әрдайым өседі,ол жағдайда сапасын
арттырған қолданыстағы инвестиция және қарама – қарсы инвестиция болып
табылады.
Инвестицияның деңгейі мемілекеттік кірістің көлеміне әсер
етеді,бұл жағдайда көрсеткіштің өсуі тәуелді көптеген үлкен пропорим
салық экономикасына тәуелді.
Инвестицияның негізгі салымы оның негізгі салымы өңделген бір
шаруашылық бағытта болса ғана.
Салым кең тұрғыда ауыл арасында инвестиция деп аталады
мысалы (жұмысшының,мұғалімдікін,врач,полиц ия тағы басқалардікін). Бірақ
бұл сөз құрылымы не болмаса инвестиция,көпшіліктің қор құрлымына
байланысты өсім.Негізінде инвестиция өндірістің,ауыл шаруашылықтың
басқа мекемелердің қосындысының саласы,бұл жерде салым мен және
инвестр ұқсас.Бір жағынан бағыты салымшының жалдамалы жұмысшы, ол
бір жағынан алып сатарға жатпайды,салымшыға кірмейді және
инвестициялау терген жағдайда экономиканың жағдайына сәйкей тепе
-теңдігін жоғалтады.
Инвестицияның пайдалану кезіндегі негізгі бөлімдері,күтілетін
қосымша құны тепе –теңдік негізінде жиналатын қор.Егер бұл тепе-
теңдік инвестрдің ойы бойынша көп төмен болса, онда қор негізге
алынбайды.
Негізінде инвестор өндірген кезде тепе –теңдікке келтіреді
және мүмкіндігінше жиналған қорды бұл жерде шешетін проценттік
деңгейдегі көрсеткішімен көрсетеді.
Инвестор салатын салымын жаңа завод,фабрика (қандай мекеме
болмасын ) және банкке салып қоюға болады. Егер проценттік
көрсеткіш жоғарыда алынатын қосымша құнға сәйкес болмаса,онда бұл
жағдайда инвестиция жүзеге аспайды,болмаса жүзеге асады,егер берілген
проценттік көрсеткіш алынатыннан төменболса,онда ол жағдайда қосымша
құн болады,кәсіпкерлер бұл жағдайда қор жинағына негіз жасайды.
Инфляция көп жағдайда инвестицияға тәуелді,сонымен қатар өз
деңгейінде экономикаға тәуелді,сонымен қалыптасқан жағдайда экономика
көтеріледі-экономика көтерілгенде-ол төмендейді.
Белгілі инвестицияның сұранысы банкінің процентіне байланысты
алынатын таза пайдаға байланысты салынады.
Инфляцияның міндеттері гипер инфляция банктен алған кредиттің
процентінен үлкен болып,салған мекеменің инвестициясына пайдалы
болса,онда алдағы түсетін қосымша құнның проценті банкіден түсетін
проценттен үлкен болады.Бұндай жоспар мекеме үшін өте қиын,бұдан
мынандай қорытынды шығарамыз,гипер инфляция дегеніміз ең керексіз
инвестицияны жандандыру.
Шетелдік тәсілмен алғанда ертеңгі күні жылдық бағаның
көрсеткіші 40%-тен аспайды,орташа айлық 2.8% болады.Егер ол жоғары
болса, мекемеде инвестиция бірден төмендейді,елдің экономикалық
деңгейі өседі.
1.2.Инвестицияның құрамы мен құрылымы
Негізгі қорға қаржы жұмсау (өндірістің негізгі қоры) босалқы
қорларға, резервтерге, сондай ақ пайда, дивиденд және басқа да табыс табу
мақсатымен құнды қағаздар шығаруға ұзақ мерзімді капитал бөлуді инвестиция
деп атайды. Инвестицияны материалдық – заттық және ақшалай нысанына бөлуге
болады. Материалдық –заттық инвестиция – ол салынуға тиісті өндірістік
және өндірістік емес объектілер, жабдықтар, машиналар және т.б., сонымен
қатар, ол – ауыстыруға немесе техникалық парктерді кеңейтуге, материалдық
заттарды басқа инвестициялық тауарларды арттыруға бағытталған, ал
инвестияның ақшалай нсаны болса, ол – ақшалай капиталдыңматериалдық –
заттық инвестициясын жасауға, инвестициялық тауарларды қамтамасыз етуге
жұмсалады.
Өндірістегі жалпы инвестицияны өнім инвестиция деп атайды. Ол
негізінен капиталдың (негізгі қор) атауын қолдауға бағытталады. Жалпы
инвестиция біріктірушінің екеуінен қосылады. Оның ішінде біреуі –
амортизация. Ол – негізгі өндіріс құралдарының ұдайы тозу және оның құнын
өндірілетін өнімге көшіру процесі.
Екінші біріктіруші таза инвестиция – бұл капиталдың қаржы жұмсау
негізгі қорларды арттыру, өсіре беру, ғимараттар салу, өндіру және
қондыру, қуаттылығын жаңғырту мақсатында іске асырылады. Материалдық
өндіріс салалаларындағы инвестициялармен қатар, олардың едәуір бөлігі
әлеуметтік – мәдени салаларына, яғни ғылым, білім, денсаулық, дене
шынықтыру, спорт, қоршаған табиғи ортаны қорғай, осы салалардағы жаңадан
салынатын объектілерге, олардағы қолданып жүрген техника мен
технологияларды одан әрі жетілдіруге жұмсалады.
Кәсіпорынның инвестициялық қызметі – оның жалпы шаруашылық қызметінің
ажыратылмайтын бөлігі болып табылады. Кәсіпорынның экономикасында
инвестицияның маңызы орасан зор. Қазіргі өндіріс үшін ұзақ мерзімді
факторлардың маңызының өсуі ерекше. Егер де кәсіпорын ойдағыдай жұмыс
істейтін , өнімнің сапасын арттыратын, шығындарды азайтатын, өндіріс
қуаттарын кеңейтетін, өзінің шығарған өнімдердің бәсекеге жарамдылығын
арттыратын және рынокта өзінің жайғасымын нығайтатын болса, онда капитал
салу қажет және оны салу пайдалы. Сондықтан да оған инвестициялық
стратегияны мұқият әзірлеп, жоғарыдағы айтылған мақсаттарға жету үшін оны
үнемі жетілдіріп отыру қажет.
Кәсіпорынның инвестициялық стратегиясы екі біріктіруден анықталады:
көлемі және және ресурстар сипаты, сол, сияқты нарыққа және бәсекеге
жарамдылығы. Бұл екеуінің біріктілігін талдау кәсіпорынның стратегиясын
қисынға келтіруге мүмкіндік береді.
Сонымен, жалпы түрінде инвестиция ақша қаражаты ретінде, банктік
салықтар, акциялар және басқа да құнды қағаздар, технология, машиналар,
жабдықтар, лицензиялар, оның ішінде тауар белгілеріне, несиелер, кез келген
басқа да мүліктер немесе мүліктер құқығы, зиялы құндардыкәсіпкерлік қызмет
объектілеріне немесе басқа да қызмет түрлеріне пайда (табыс) және
әлеуметтік нәтижеге жет мақсатында пайдаланады.
Инвестициялық қаржы жағынан анықтамалығы – бұл табыс табу мақсатында
шаруашылық қызметіне жұмсалатын активтердің (қаржы) барлық түрлері. Ал
экономикалық жағынан экономикалық анықтамалығы – ол құруға, кеңейтуге,
қайта құруға, негізгі капиталды техникамен жарақтандыруға, сол сияқты
айналмалы капиталға осымен байланысты емес өзгерістерге жұмсалатын шығыстар
деп түсіндіруге болады. Шынын айтқанда, тауар – материалдық босалқы
қорлардың өзгерістері көпшілігінде негізгі капиталға жұмсалатын шығыстар
қозғалысын түсіндіреді.
Нарықтық экономикада инвестиция кез келген формада қаржы жұмсау
процесі ретінде табыс табуға немесе қандайда болмасын басқа да нәтижеге
жетуге тығыз байланысты.
Инвестиция – бұл ресурс, оны жұмсай отырып, болжаланған нәтижеге
жетуге болады. Сонымен, инвестицияның мәні инвестициялық қызметтің екі
жағын өзіне ұштастырады: ресурс шығындары және нәтижелік, яғни
инвестициялар өз нәтижелерін бермесе, онда олар пайдасыз болғаны.
Инвестициялар қаржы ресурстарын пайдалануды қысқа мерзімді немесе
ұзақ мерзімді күрделі қаржылар формасында жүзеге асырылады.
Инвестициялардың түрлері бойынша тәуекелдік (венчурлік), тікелей,
портфельдік және аннуитеттік болып бөлінеді.
Венчурлік капитал – үлкен тәуекелге байланысты жаңа саладағы қызмет
көрсетудегі жаңа акциялар формасында шығарылатын инвестициялар болып
табылады. Венчурлік капитал жұмсалған қаржының үлкен өтелімділігі
есебіндегі өз өзінен байланысты емес жобаларды инвестициялайды. Ол өзіне
түрлі формадағы капиталды ұштастырады: несиелік, акционерлік, кәсіпкерлік.
Тікелей инвестициялау – шаруашылық субъектілерінің табыстар түсіруіне
және осы субъектіні басқаруға қатысу құқығын алу мақсатындағы жалға
капиталға жұмсалуы болып табылады.
Портфельдік инвестициялар – портфельді қалыптастыруға байланысты
(түрлі инвестициялық құндар жиынтығы) және құнды қағаздарды сатып алу, сол
сияқты басқа да активтер болып есептеледі.
Аннуитеттік – тұрақты аралық уақыт арқылы салымшыға елеулі табыс
әкелетін, сақтандыру және зейнетақы қорларына жұмсалатын қаржыларды
көрсетеді.
Инвестициялық саясаттың құрылымы
- Инвестициялық саясат мекемеде,соның негізінде стратегиялық бағытта
оның бизнес жоспарында.Егер бұл жоспар жоқ болса,онда бұл жағдайда
инвестициялық негіз жоқ деген сөз.
2. ҚР-ғы 1995-2004ж аралығындағы барлық инвестициялық ресурстарға
статистикалық талдау
2.1.ҚР құрылымдық қайта өзгерудің инвестициялық ресурстарын талдау
Кесте 2.1.
ҚР-ның 1995 – 2004 ж аралығындағы дамуының макроэкономикалық көрсеткіштері.
Дамудың экономикалық Сандық көрсеткіштер
көрсеткіштері
1995жыл 1997жыл 2000жыл 2002жыл 2004жыл
Жалпы ішкі өнім 1014,2 1672,1 2600,1 3747,2 125,6
(млрд. тг)
Өндірушілердің баға 140,2 117,7 119,4 111,9 109,3
индекстері, (%)
Негізгі капиталға 148,6 139,8 595,7 1193,1 1259,3
жұмсалған
инвестициялар (млрд.
тг)
Ақша массасы, (млрд. 115,8 173,0 397,0 764,9 866,1
тг)
Алдыңғы жылға % 208,1 128,0 117,8 125,8 126,3
есебімен ақша массасы
(%)
Кестеде ҚР 1995 – 2004 ж аралығында статистикалық мәліметтері
негізінде құрастырылған.
Кестенің мәліметтерінен үлттық экономиканы 1996 ж едәуір сауықтыру
жүргізілгендігін көруге болады: ЖҰӨ салыстырмалы бағамен өсті, инвестиция
тұтынудың мүмкіндігін анықтайтын өндірістің баға индекстері төмендеген
(1999 ж бұл көрсеткіш теріс шаманы көрсетті); ал тартылған инвестициялар
көлемі елеулі қарқынмен өсуде.
2.2. ҚР шетелдік инвестициялар ағымын талдау
Қазақстанда инвестициялық қызмет- қаржыландырудың ішкі және сыртқы
көздері есебінен ұдайы өндіріс процесінің қайта дамуына бағытталған.
Мемлекет бұл комплексті құруға арналған факторлар, дүниежүзілік шетелдік
капиталды назарға алып отыр.
Бұл қатаң позицияны ҚР Президенті Н. Ә. Назарбаев Біздің міндетіміз
– Қазақстанды дүниежүзілік қоғамдастықтың көзқарасы бойынша инвестиция
үшін, инвесторларды маңызды салаларда белсенді түрде ұсынатын қолайлы орын
деп ерекше атап кеткен.
Республикада толығымен қабылданған инвесторларға қолайлы жағдай
жасауға арналған шешімдер шетелдік инвесторларының Қазақстан экономикасына
біршама ағын көлемін бейімдеді. Оған бүгінгі күнде шамамен 40 елдер өзінің
қаржы ресурстарын салады. Соған байланысты мемлекетпен тікелей инвестицияны
назарға алу бойынша келісім жасалды. (кесте 2.2).
Кесте 2.2.
ҚР тартылған шетелдік инвестициялар ағыны
№ Көрсеткіштер 2002жыл 2003жыл 2004жыл Барлығы
1 2 3 4 5 6
15 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
1.Инвестицияның экономикалық мәні мен классификациясы
1.1.Инвестицияның экономикалық мәні мен мазмұны
1.2.Инвестицияның құрамы мен құрылымы
2. ҚР-ғы 1995-2004ж аралығындағы барлық инвестициялық ресурстарға
статистикалық талдау
2.1.ҚР құрылымдық қайта өзгерудің инвестициялық ресурстарын талдау
2.2.ҚР шетелдік инвестициялар ағымын талдау
2.3.Экономика салалары бойынша негізгі капиталға салынатын
инвестицияларды талдау
3.Қазіргі кездегі инвестициялық саясаттың даму перспективалары
3.1.Аймақтардың дамуындағы инвестицияның ролі
3.2. Корпорацияның инвестициялық саясатының ерекшеліктері
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттердің тізімі
Кіріспе
Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорын шаруашылықты жүргізудегі
негізгі объективті буынға айналады. Мәселе мынада,нарықтық сұранысты еске
ала отырып,кәсіпорын тек өнім өндіріп қана қоймай, сонымен қатар халықты
жұмыспен қамту, жаңадан жұмыс орындарын ашу, еңбекақыларын есептеу т.б.
жұмыстарды іске асырған жөн.
Экономика – бұл тауарлар мен қызмет көрсетулерді өндіру, бөлу, және
пайдалану жөніндегі қоғамдық ғылым, яғни адам қызметінің саласы болып,
адамдардың қажеттілігін қанағаттандыруға қызмет етеді және барлық
экономикалық ғылымдардың жалпы объектісі болып табылады. Шаруашылық
өміріндегі көкейтесті, ең маңызды процестерді танып білу және реттеу
бағытында көптеген экономикалық ғылымдардың ішінде теориялық және
қолданбалы экономиканы бөлуге болады. Осылардың жиынтығын қысқаша
Қазақстандағы экономика, ал батыста – Экономикс деп атайды.
Нарықтық экономика жағдайында экономикалық қызметтің барлық
экономикадағы негізгі буыны – бұл кәсіпорын. Міне, сондықтан да, бұл
деңгейде қоғамға қажетті өнім өндіріліп, қызмет көрсетілуі тиіс. Бұған
жағдайлар да бар. Өйткені кәсіпорында ең білікті кадрлар жинақталады.
Мұнда ресурстарды үнемдеп жұмсау, жоғары өнімді техникалар мен
технологияларды қолдану мәселелері кең түрде шешіледі. Кәсіпорындарда
өндірісті және өнімдерді сатуға кететін шығындарды мейлінше азайтуға қол
жетеді. Сол сияқты бизнес – жоспарлар әзірленеді, маркетинг қолданылады,
тиіммді басқару жүйесі – менеджмент іске асыралы.
Мұның барлығы терең экономикалық білімді қажет етеді. Қазіргі
нарықтық жағдайда тек мынадай мынадай ғана корпоратив өміршең бола алады,
егер де ол нарық талабын аса сауаттылықпен және компонентілікпен
анықтайтын, сұраныс талабын қанағаттандыратын өнімдерді өндіру
ұйымдастыратын және және білікті қызметкерлерге жоғары табыспен, ең
соңында, көп пайданы табуды қамтамасыз ете алатын болса.
Қазіргі уақытта, елімізде жиі кездесетін ұғымның бірі – Инвестиция.
Бұл түсінікті әрбір экономист білуге тиісті деп санаймын. Себебі Қазақстан
Республикасының инвестиция тарту бойынша ТМД-да бірінші орында, яғни лидер
болып отыр. Сол себепті біздің экономикамыз дамып алға басуда инвестициялық
қызметтің ықпалы өте зор. Сондықтан мен курстық жұмысты осы тақырыпқа
жазуда бел буып отырмын.
Жалпы бұл жұмысымның жемісті болуына, үлкен нәтиже алуға ат салысып,
бар әдіс тәсілімді қолдануды мақсат етіп отырмын. Соның салдарынан бірінші
бөлімде инвестиция қызметінің мәніне, түрінеғ мәселелеріне тоқтап отырып,
Қазақстан Республикасына түскен шетелдік инвестициялар көлемі, оның
экономика салаларына, инвестициялық қызмет құрылымына терең үңілуді
жоспарлап отырмын.
1.Инвестицияның экономикалық мәні мен классификациясы
1.1.Инвестицияның экономикалық мәні мен мазмұны
Инвестиция –дегеніміз жаңаша берілген сөздік.Орталқтандырылған
жоспарланған шеңбердегі бір түсініктегі салынатын капитал сол арқылы
түсінетін барлық шығыс,негізгі табыстың көзі,соған кіретін жөндеу
шығысы.
Қазақстан Республикасының заңына сәйкес 27 желтоқсан 2000ж
№266 беті өзгерісімен және қосындысы мен берілетін келесі
инвестициясымен:нвестиция дегеніміз барлық заттар,үйлерге жататын алып
сататын жағдайдағы кіріс,оның ішіндегі қозғалатын және қозғалмайтын
заттар және құқылы зат құқылы ұсталатын тағы басқа зат импорттауға
жататын өңделмеген зат ;
• акцияға кіретін коммерциялық мекеме .
• Облегацияға кіретін міндетті қарыз :
• Негізгі ақшалай қаржы зат,келісім шарт арқылы көрсететін
қызмет,инвестицияға кіретін -құқылы негізіне кіретін ұсталатын,соның
ішіне кіретін адамның құқы,патенттік заттың түрі,өндірістің түрі
техникалық басылымы ноу - хау.Нормалары техникалық
,архитектуралық,конструктуралық және техникалық проектілеу құжаттары.
Негізгі құжаттың барысы,оның негізгі лицензиясы не болмаса
мемлекеттің мекемесінің берген құжаты.
Инвестициялау-дегеніміз,шетел инвестициясын енгізіп салуымен
байланысты кәсіпорынның негізгі бағыты қосымша кіріс табуы.
Инвестиция арқылы үлкен мөлшерде түсетін көп ақшаның
көзі,заттай және үлкен көз қараста мемлекеттің заты,құқық жағынан
және халық жағынан беталыс жаңа өндіріс орындарын ашуға,кеңейтуге
,реконструкция жасау,істеп тұрған техникаларды жаңарту,жылжымайтын
мүлікті жаңарту акцияларды,облигатцияларды тағы басқа құнды
қағздарды,басты мақсат кіріс табу және кіріс жағын ұлғайту болып
табылады.
Инвестиция дегеніміз үлкен түсінік және кіріс капиталы.
Инвестиция портфельді және нақты болып екіге бөлінеді.
Портфельді инвестиция -акция салу , тағы басқа құнды қағаздар
, басқа мекеменің кірісі .
Нақты инвестиция -жаңа салым реконструкциялау және істеп
тұрған мекемені техникалық жағынан жабдықтау,бұл жағдайда мекеме
-инвестор затты салып , мекеменің қорын ұлғайту- негізгі мекеменің қорын
көрнекті жағдайда айналмалы заттарын пайдаланып,жұмыс істету.
Портфелъді инвестицияны жандандыру инвестор қаржысының қорын
ұлғайтып,дивидент алуына және бағалы қағаздан кіріс алуанына
көмектеседі.
Қазақстан Республикасының өкіметі мемлекеттік инвестиция салуға
заң қабылдады, Қазақстан Республикасының Конституциясына сүйене отырып
норма - нормативіне - құқылы актысын жасады.Мемлекеттің көмегімен тура
инвестицияны қортындылады ;
• Заң жүзіндегі инвестицияның бағыты :
• Бір нақты мемлекеттік мекеме.Инвестрдің алдында Қазақстан
Республикасы мүделі.
• Саяси кепілдеме беретін бағыт беретін келісім шарт Қазақстан
Республикасының басқа мемлекеттермен байланысты болуына арналған.
Мемлекеттің қолдауымен тікелей жататын инвестициялық климатына
байланысты қамтамасыз ететін мекеменің затын жылдам дамытуды,экономика
жағынан көмек беру,Қазақстан Республикасының президенті бекітеді .
Қазақстан Республикасының жетістігін дамытуын шешетін міндеттемелер :
1.Жаңа технологияны енгізу , алдыңғы қатарлы техникаларды ноу -хау .
2.Ішкі нарықтың қатынастағы жоғары сапалы тауарлармен қамту .
3.Мемлекеттік көмек және ішкі зат өндірушілер .
4.Экспорттау мен және импртты алмастыруды дамыту мекемесі .
5.Қазақстан Республикасының біртұтас пайдаланылатын қоймасын жетілдіру.
6.Жаңа қызыметкерді енгізу менеджмент пен маркетингтерді .
7.Жаңа жұмыс орнын құру .
8.Жергілікті жаңа қызыметкерлерді оқыту енгізу және жоғары сапалы
қызыметкерлер дайындау .
9.Мекемені жаңа үлгіде жабдықтау .
10.Табиғатты қорғау жағын жандандыру .
Мемлекеттің инвестициялық жағдайын ұйымдастыру және өндірілетін
жағдайын жандандырады және қорын құю Қазақстан Республикасының
мемлекетінің басшылығымен ұйымдастырылады,бұл нағыз құрылыс
материалдарына жұмсалады,яғни тұрғызылатын үй қазба жұмыстары;техникамен
жабдықтау;сызу ізденіс жұмыстары,құрылыс мекеменің басшыларын
тағайындау ,құрлыс жұмысшыларын оқыту қайта жаңа тәсілмен маман
дайындау,жерге кететін шығынын есептеу құрылыс жұмыстарын дайындайды .
Статистикалық есеп бойынша және экономикалық анализ нақты
инвестицияны қор арқылы ұйымдастырады.
Қор ұйымдастырушы инвестиция келесі бағаннан тұрады ;
• инвестиция негізгі қор;
• толық жөндеуден өтетін шығын,
• жер телімін алатын инвестиция және табиғатты қорғау мекемесі ;
• материалға жатпайтын кіріс инвестиция (патент лицензия,ғылыми
ақпарат, зерттеу жұмыстары , бөлшектеп жинау жұмыстары )
• инвестиция артық затты айналымға жұмсайды.
Негізгі қор ұйымдастырушы инвестицияға жататындар шығындарды
бөлшектеп жинау,құрылыс істеп тұрған кәсіпорында техниканы жабдықтау
кеңейту және ауыл шаруашылығында машина жасау,сауда мекемесінде
тұрғын үй құрылысының шығыны.
Инвестиция экономикалық тұрғыда жоғары дәрежеде көлеміне
болмасын өз деңгейіндегі даму дәрежедегі экономика.Инвестиция үлкен
дәрежедегі негіз болып есептеледі.
• Саясатты жандандырудағы даму мекемесі:
• Жылдам даму ,жағдайын сапасын арттыру және қамтамасыз ету
өзімізде өндірілетін өнімнің бәсекелестікте сапасын арттыру .
• Қайта құру,сатылы көпшілік мекемесінде тепе-теңдік дамуды барлық
ауыл шаруашылығында жүзеге асыру;
• Қайта құру керекті өндірістік қойма;
• Жұмыссыздықты шешу, жеңілдету жұмыстары ;
• Табиғатты қорғау ортасы;
• Мемлекеттің соғыс жағдайындағы шекарасын шешу ,тағы басқа көп
жұмыстарды шешу .
Қазақстан Республикасының экономикасы көп уақыттан бері
тығырыққа тірелген ,сол үшін инвестиция керек және елдің ауыз
бірлігі жоғарлау үшін өркендеу керек.Мекемеге инвестиция құю,жаңа
технологиямен жабдықтау аяғынан тұруға көмектесу керек,тепе-теңдік
(ішкі және сыртқы сауда ) бағаның тұрақтануына мүмкіндік беру
керек.
Үлкен экономикалық тұрғыда бүгінгі жағдай кешегі жағдайға
қарағанда кешегі инвестицияның көмегі өз деңгейінде еңбектің өскенін
көрсетеді,жоғары деңгейде біз әрдайым экономиканы бақылап отырамыз
және бүгінгі қолданыстағыны кешегімен салыстырып отырамыз.Көп жағдайда
осылар қолданылады,қолданылған бүгінгіні сақтаймыз және инвестиция
құямыз , көп жағдайда ертең пайдалануымызға мүмкіндік туады.Қарама-
қарсы біз қолданылатын затты ертең пайдаланамыз,аз жағдайда бізге
үлкен мүмкіндік туады ертеңгі қолданыста.
Инвестиция бөлек жағдайда үлкен қызмет атқаруы және кіші
мүмкіндікте болуы керек.Бұл мүмкіндікте жетістікке жету үшін керек
етеміз.
• Мекемені ұлғайту,дамыту;
• Маральды физикалық тұрғыда негізгі қорды жоқ болуына жол
берілмеу;
• Мекеменің техникалық жағдайын көтеру;
• Мекеменің нақты бәсекелестік сапасын арттыру.
• Табиғатты қорғау жағдайын өркендету .
• Бағалы қағазды енгізу,басқа мекемеге кіріс жағын кіргізу.
Қортынды сөзбен айтқанда енгізетін мекеменің өз деңгейіндегі
алдағы тұрақтанған қаржылай жағдайын арттыратын табысы одан әрі дамыту
керек.
Осы жағдайда экономикалық инвестиция жоғары экономикалық
тұрғыда үлкен және кіші бағыттарды жүзеге асыруы керек.Бұл жағдайда
жай кеңейтілген мекемеде сатылы қайта құру көп мөлшердегі табыс
табады..
Республиканың экономикалық инвестициялық жағдай келесі
көрсеткіштемен сипаттайды ;
• инвестицияның толық көлемі;
• тиесілі инвестицияның ішкі көрсеткіші;
• тиесілі нақты инвестицияның толық көлеміндегі инвестиция;
• толық көлемді нақты инвестиция;
• тиесілі нақты инвестиция ,негізгі қорға бағытталған.
Жанама жеткілікті толық мөлшердегі инвестиция жағдайын
сипаттайтын негізгі үлкен экономикалық көрсеткіштер бар.
1) Мемілекеттің кірісі;
2) Ішкі көрсеткіштер;
3) Өндірістің көрсеткіштері;
4) Шығарылған жеке өндірістегі өнімнің керекті түрі;
5) Ауыл шаруашылық өнімнің көлемі;
6) Көпшілік орындағы өндірілген өнім,тағы басқалар.
Бұл көрсеткіштер инвестициялық жағдайға баға беруге байланысты.
Бұл көрсеткіштер бұл тұрғыда сапалы қолданыстағы.Егер көрсеткіштер
өскенін көрсетсе онда инвестиция әрдайым өседі,ол жағдайда сапасын
арттырған қолданыстағы инвестиция және қарама – қарсы инвестиция болып
табылады.
Инвестицияның деңгейі мемілекеттік кірістің көлеміне әсер
етеді,бұл жағдайда көрсеткіштің өсуі тәуелді көптеген үлкен пропорим
салық экономикасына тәуелді.
Инвестицияның негізгі салымы оның негізгі салымы өңделген бір
шаруашылық бағытта болса ғана.
Салым кең тұрғыда ауыл арасында инвестиция деп аталады
мысалы (жұмысшының,мұғалімдікін,врач,полиц ия тағы басқалардікін). Бірақ
бұл сөз құрылымы не болмаса инвестиция,көпшіліктің қор құрлымына
байланысты өсім.Негізінде инвестиция өндірістің,ауыл шаруашылықтың
басқа мекемелердің қосындысының саласы,бұл жерде салым мен және
инвестр ұқсас.Бір жағынан бағыты салымшының жалдамалы жұмысшы, ол
бір жағынан алып сатарға жатпайды,салымшыға кірмейді және
инвестициялау терген жағдайда экономиканың жағдайына сәйкей тепе
-теңдігін жоғалтады.
Инвестицияның пайдалану кезіндегі негізгі бөлімдері,күтілетін
қосымша құны тепе –теңдік негізінде жиналатын қор.Егер бұл тепе-
теңдік инвестрдің ойы бойынша көп төмен болса, онда қор негізге
алынбайды.
Негізінде инвестор өндірген кезде тепе –теңдікке келтіреді
және мүмкіндігінше жиналған қорды бұл жерде шешетін проценттік
деңгейдегі көрсеткішімен көрсетеді.
Инвестор салатын салымын жаңа завод,фабрика (қандай мекеме
болмасын ) және банкке салып қоюға болады. Егер проценттік
көрсеткіш жоғарыда алынатын қосымша құнға сәйкес болмаса,онда бұл
жағдайда инвестиция жүзеге аспайды,болмаса жүзеге асады,егер берілген
проценттік көрсеткіш алынатыннан төменболса,онда ол жағдайда қосымша
құн болады,кәсіпкерлер бұл жағдайда қор жинағына негіз жасайды.
Инфляция көп жағдайда инвестицияға тәуелді,сонымен қатар өз
деңгейінде экономикаға тәуелді,сонымен қалыптасқан жағдайда экономика
көтеріледі-экономика көтерілгенде-ол төмендейді.
Белгілі инвестицияның сұранысы банкінің процентіне байланысты
алынатын таза пайдаға байланысты салынады.
Инфляцияның міндеттері гипер инфляция банктен алған кредиттің
процентінен үлкен болып,салған мекеменің инвестициясына пайдалы
болса,онда алдағы түсетін қосымша құнның проценті банкіден түсетін
проценттен үлкен болады.Бұндай жоспар мекеме үшін өте қиын,бұдан
мынандай қорытынды шығарамыз,гипер инфляция дегеніміз ең керексіз
инвестицияны жандандыру.
Шетелдік тәсілмен алғанда ертеңгі күні жылдық бағаның
көрсеткіші 40%-тен аспайды,орташа айлық 2.8% болады.Егер ол жоғары
болса, мекемеде инвестиция бірден төмендейді,елдің экономикалық
деңгейі өседі.
1.2.Инвестицияның құрамы мен құрылымы
Негізгі қорға қаржы жұмсау (өндірістің негізгі қоры) босалқы
қорларға, резервтерге, сондай ақ пайда, дивиденд және басқа да табыс табу
мақсатымен құнды қағаздар шығаруға ұзақ мерзімді капитал бөлуді инвестиция
деп атайды. Инвестицияны материалдық – заттық және ақшалай нысанына бөлуге
болады. Материалдық –заттық инвестиция – ол салынуға тиісті өндірістік
және өндірістік емес объектілер, жабдықтар, машиналар және т.б., сонымен
қатар, ол – ауыстыруға немесе техникалық парктерді кеңейтуге, материалдық
заттарды басқа инвестициялық тауарларды арттыруға бағытталған, ал
инвестияның ақшалай нсаны болса, ол – ақшалай капиталдыңматериалдық –
заттық инвестициясын жасауға, инвестициялық тауарларды қамтамасыз етуге
жұмсалады.
Өндірістегі жалпы инвестицияны өнім инвестиция деп атайды. Ол
негізінен капиталдың (негізгі қор) атауын қолдауға бағытталады. Жалпы
инвестиция біріктірушінің екеуінен қосылады. Оның ішінде біреуі –
амортизация. Ол – негізгі өндіріс құралдарының ұдайы тозу және оның құнын
өндірілетін өнімге көшіру процесі.
Екінші біріктіруші таза инвестиция – бұл капиталдың қаржы жұмсау
негізгі қорларды арттыру, өсіре беру, ғимараттар салу, өндіру және
қондыру, қуаттылығын жаңғырту мақсатында іске асырылады. Материалдық
өндіріс салалаларындағы инвестициялармен қатар, олардың едәуір бөлігі
әлеуметтік – мәдени салаларына, яғни ғылым, білім, денсаулық, дене
шынықтыру, спорт, қоршаған табиғи ортаны қорғай, осы салалардағы жаңадан
салынатын объектілерге, олардағы қолданып жүрген техника мен
технологияларды одан әрі жетілдіруге жұмсалады.
Кәсіпорынның инвестициялық қызметі – оның жалпы шаруашылық қызметінің
ажыратылмайтын бөлігі болып табылады. Кәсіпорынның экономикасында
инвестицияның маңызы орасан зор. Қазіргі өндіріс үшін ұзақ мерзімді
факторлардың маңызының өсуі ерекше. Егер де кәсіпорын ойдағыдай жұмыс
істейтін , өнімнің сапасын арттыратын, шығындарды азайтатын, өндіріс
қуаттарын кеңейтетін, өзінің шығарған өнімдердің бәсекеге жарамдылығын
арттыратын және рынокта өзінің жайғасымын нығайтатын болса, онда капитал
салу қажет және оны салу пайдалы. Сондықтан да оған инвестициялық
стратегияны мұқият әзірлеп, жоғарыдағы айтылған мақсаттарға жету үшін оны
үнемі жетілдіріп отыру қажет.
Кәсіпорынның инвестициялық стратегиясы екі біріктіруден анықталады:
көлемі және және ресурстар сипаты, сол, сияқты нарыққа және бәсекеге
жарамдылығы. Бұл екеуінің біріктілігін талдау кәсіпорынның стратегиясын
қисынға келтіруге мүмкіндік береді.
Сонымен, жалпы түрінде инвестиция ақша қаражаты ретінде, банктік
салықтар, акциялар және басқа да құнды қағаздар, технология, машиналар,
жабдықтар, лицензиялар, оның ішінде тауар белгілеріне, несиелер, кез келген
басқа да мүліктер немесе мүліктер құқығы, зиялы құндардыкәсіпкерлік қызмет
объектілеріне немесе басқа да қызмет түрлеріне пайда (табыс) және
әлеуметтік нәтижеге жет мақсатында пайдаланады.
Инвестициялық қаржы жағынан анықтамалығы – бұл табыс табу мақсатында
шаруашылық қызметіне жұмсалатын активтердің (қаржы) барлық түрлері. Ал
экономикалық жағынан экономикалық анықтамалығы – ол құруға, кеңейтуге,
қайта құруға, негізгі капиталды техникамен жарақтандыруға, сол сияқты
айналмалы капиталға осымен байланысты емес өзгерістерге жұмсалатын шығыстар
деп түсіндіруге болады. Шынын айтқанда, тауар – материалдық босалқы
қорлардың өзгерістері көпшілігінде негізгі капиталға жұмсалатын шығыстар
қозғалысын түсіндіреді.
Нарықтық экономикада инвестиция кез келген формада қаржы жұмсау
процесі ретінде табыс табуға немесе қандайда болмасын басқа да нәтижеге
жетуге тығыз байланысты.
Инвестиция – бұл ресурс, оны жұмсай отырып, болжаланған нәтижеге
жетуге болады. Сонымен, инвестицияның мәні инвестициялық қызметтің екі
жағын өзіне ұштастырады: ресурс шығындары және нәтижелік, яғни
инвестициялар өз нәтижелерін бермесе, онда олар пайдасыз болғаны.
Инвестициялар қаржы ресурстарын пайдалануды қысқа мерзімді немесе
ұзақ мерзімді күрделі қаржылар формасында жүзеге асырылады.
Инвестициялардың түрлері бойынша тәуекелдік (венчурлік), тікелей,
портфельдік және аннуитеттік болып бөлінеді.
Венчурлік капитал – үлкен тәуекелге байланысты жаңа саладағы қызмет
көрсетудегі жаңа акциялар формасында шығарылатын инвестициялар болып
табылады. Венчурлік капитал жұмсалған қаржының үлкен өтелімділігі
есебіндегі өз өзінен байланысты емес жобаларды инвестициялайды. Ол өзіне
түрлі формадағы капиталды ұштастырады: несиелік, акционерлік, кәсіпкерлік.
Тікелей инвестициялау – шаруашылық субъектілерінің табыстар түсіруіне
және осы субъектіні басқаруға қатысу құқығын алу мақсатындағы жалға
капиталға жұмсалуы болып табылады.
Портфельдік инвестициялар – портфельді қалыптастыруға байланысты
(түрлі инвестициялық құндар жиынтығы) және құнды қағаздарды сатып алу, сол
сияқты басқа да активтер болып есептеледі.
Аннуитеттік – тұрақты аралық уақыт арқылы салымшыға елеулі табыс
әкелетін, сақтандыру және зейнетақы қорларына жұмсалатын қаржыларды
көрсетеді.
Инвестициялық саясаттың құрылымы
- Инвестициялық саясат мекемеде,соның негізінде стратегиялық бағытта
оның бизнес жоспарында.Егер бұл жоспар жоқ болса,онда бұл жағдайда
инвестициялық негіз жоқ деген сөз.
2. ҚР-ғы 1995-2004ж аралығындағы барлық инвестициялық ресурстарға
статистикалық талдау
2.1.ҚР құрылымдық қайта өзгерудің инвестициялық ресурстарын талдау
Кесте 2.1.
ҚР-ның 1995 – 2004 ж аралығындағы дамуының макроэкономикалық көрсеткіштері.
Дамудың экономикалық Сандық көрсеткіштер
көрсеткіштері
1995жыл 1997жыл 2000жыл 2002жыл 2004жыл
Жалпы ішкі өнім 1014,2 1672,1 2600,1 3747,2 125,6
(млрд. тг)
Өндірушілердің баға 140,2 117,7 119,4 111,9 109,3
индекстері, (%)
Негізгі капиталға 148,6 139,8 595,7 1193,1 1259,3
жұмсалған
инвестициялар (млрд.
тг)
Ақша массасы, (млрд. 115,8 173,0 397,0 764,9 866,1
тг)
Алдыңғы жылға % 208,1 128,0 117,8 125,8 126,3
есебімен ақша массасы
(%)
Кестеде ҚР 1995 – 2004 ж аралығында статистикалық мәліметтері
негізінде құрастырылған.
Кестенің мәліметтерінен үлттық экономиканы 1996 ж едәуір сауықтыру
жүргізілгендігін көруге болады: ЖҰӨ салыстырмалы бағамен өсті, инвестиция
тұтынудың мүмкіндігін анықтайтын өндірістің баға индекстері төмендеген
(1999 ж бұл көрсеткіш теріс шаманы көрсетті); ал тартылған инвестициялар
көлемі елеулі қарқынмен өсуде.
2.2. ҚР шетелдік инвестициялар ағымын талдау
Қазақстанда инвестициялық қызмет- қаржыландырудың ішкі және сыртқы
көздері есебінен ұдайы өндіріс процесінің қайта дамуына бағытталған.
Мемлекет бұл комплексті құруға арналған факторлар, дүниежүзілік шетелдік
капиталды назарға алып отыр.
Бұл қатаң позицияны ҚР Президенті Н. Ә. Назарбаев Біздің міндетіміз
– Қазақстанды дүниежүзілік қоғамдастықтың көзқарасы бойынша инвестиция
үшін, инвесторларды маңызды салаларда белсенді түрде ұсынатын қолайлы орын
деп ерекше атап кеткен.
Республикада толығымен қабылданған инвесторларға қолайлы жағдай
жасауға арналған шешімдер шетелдік инвесторларының Қазақстан экономикасына
біршама ағын көлемін бейімдеді. Оған бүгінгі күнде шамамен 40 елдер өзінің
қаржы ресурстарын салады. Соған байланысты мемлекетпен тікелей инвестицияны
назарға алу бойынша келісім жасалды. (кесте 2.2).
Кесте 2.2.
ҚР тартылған шетелдік инвестициялар ағыны
№ Көрсеткіштер 2002жыл 2003жыл 2004жыл Барлығы
1 2 3 4 5 6
15 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz