Қазақстан Республикасында жер құқықтық қатынастарын реттеу тарихы

1. КІРІСПЕ
2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1 Қазақстанның Ресей құрамына енгенге дейiнгi жер қатынастары.
2.2 Қазақстанның Ресейдiң құрамында болған кездегi жер қатынастары.
2.3 Кеңестiк кезеңдегi жер қатынастары.
2.4 Егемендi Қазақстандағы жер қатынастары. Қазақстан Республикасының жер қатынастарының нарық талаптарына сай дамуы.
3. ҚОРЫТЫНДЫ
4. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

Жалпы Қазақстандағы жер қатынастарын реттеу тамыры терең
тарихи өткен шақтан басталады. Адам қоғамының дамуы кезеңіндегі
жер ресурстарын пайдалану сипаты белгілі бір аумақтың табиғи
жағдайымен және материалдық өндірістің бағытына байланысты
болып келген. Жерді шаруашылық пайдалану мен айналымға тарту
адам қоғамының дамуындағы құқықтық реттеу жолдарын іздеуге
негіз болады.
Жер мәселелері әр кезеңде Қазақстан аумағында өмір сүрген
мемлекеттердің барлығы үшін негізгі мәселеге айналып отырды.
Тарихи деректерге сүйенетін болсақ, Қазақстан аумағын мекендеген
мемлекеттердің негізгі кәсібі көшпелі және жартылай көшпелі мал
шаруашылығы болды. Соның салдарынан жайылым жерлерге
мұқтаж болған мал өсірушілер шалғай жерлерге көшіп-қонып жүруге
мәжбүр болды. Қоғамдық қатынастардың даму сатыларының қай-
қайсысын алсақ та жер қорларын пайдалану белгілі аумақтағы
климаттық жағдайларға және материалдық өндірістің бағытына
байланысты болады. Қазақстанның табиғи-климаттық жағдайы
материалдық өндіріс жүйесінің негізгі бағыттарының сипатын
анықтады. Сондықтан мыңдаған жылдар бойы Қазақстан
территориясын мекендеген елдер үшін шаруашылықтың негізгі
саласы көшпелі мал шаруашылығы болып саналады. Мал өсіру үшін
жайылым жер іздеу негізгі проблемалардың біріне айналып отырды.
Сол кезеңдерде өмір сүрген қоғамдар үшін жер қатынастарын реттеу
жүйесінің табиғи және объективті түрдегі қажеттілігі, жер бөліктерін
маусымды түрде пайдалану біздің ойымызша негізгі фактор болып
табылады.

1. Қазақстандағы жер қатынастарын құқықтық реттеу magistr.kz/referat/show/5582/72/3

2. Қазақстан Республикасының Жер кодексі, Астана «Сары арқа», 2003 ж.

3. «Жерді пайдалану құқығы» www.trk.kz www.trk.kz/Материалы/4552-Жерді-пайдалану-құқығы.html.

4. Стамқұлов Ә.С., Стамқұлова Г.Ә.Қазақстан Республикасының Жер құқығы, жалпы бөлім, оқу құралы Алматы-2004ж.

Пән: Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Реферат
Тақырыбы: Қазақстан Республикасында жер құқықтық қатынастарын реттеу тарихы

Орындағын: Иргебекова Ф.Б.
Тексерген: Мадиярова А.С.

Алматы 2015 ж.
МАЗМҰНЫ:
1. КІРІСПЕ
2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1 Қазақстанның Ресей құрамына енгенге дейiнгi жер қатынастары.
2.2 Қазақстанның Ресейдiң құрамында болған кездегi жер қатынастары.
2.3 Кеңестiк кезеңдегi жер қатынастары.
2.4 Егемендi Қазақстандағы жер қатынастары. Қазақстан Республикасының жер қатынастарының нарық талаптарына сай дамуы.
3. ҚОРЫТЫНДЫ
4. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

КІРІСПЕ
Жалпы Қазақстандағы жер қатынастарын реттеу тамыры терең
тарихи өткен шақтан басталады. Адам қоғамының дамуы кезеңіндегі
жер ресурстарын пайдалану сипаты белгілі бір аумақтың табиғи
жағдайымен және материалдық өндірістің бағытына байланысты
болып келген. Жерді шаруашылық пайдалану мен айналымға тарту
адам қоғамының дамуындағы құқықтық реттеу жолдарын іздеуге
негіз болады.
Жер мәселелері әр кезеңде Қазақстан аумағында өмір сүрген
мемлекеттердің барлығы үшін негізгі мәселеге айналып отырды.
Тарихи деректерге сүйенетін болсақ, Қазақстан аумағын мекендеген
мемлекеттердің негізгі кәсібі көшпелі және жартылай көшпелі мал
шаруашылығы болды. Соның салдарынан жайылым жерлерге
мұқтаж болған мал өсірушілер шалғай жерлерге көшіп-қонып жүруге
мәжбүр болды. Қоғамдық қатынастардың даму сатыларының қай-
қайсысын алсақ та жер қорларын пайдалану белгілі аумақтағы
климаттық жағдайларға және материалдық өндірістің бағытына
байланысты болады. Қазақстанның табиғи-климаттық жағдайы
материалдық өндіріс жүйесінің негізгі бағыттарының сипатын
анықтады. Сондықтан мыңдаған жылдар бойы Қазақстан
территориясын мекендеген елдер үшін шаруашылықтың негізгі
саласы көшпелі мал шаруашылығы болып саналады. Мал өсіру үшін
жайылым жер іздеу негізгі проблемалардың біріне айналып отырды.
Сол кезеңдерде өмір сүрген қоғамдар үшін жер қатынастарын реттеу
жүйесінің табиғи және объективті түрдегі қажеттілігі, жер бөліктерін
маусымды түрде пайдалану біздің ойымызша негізгі фактор болып
табылады.
Көшпенділер өміріндегі материалдық-өндіріс жүйесінің
элементтері олардың еңбектерін біріктіруге әкеліп соқтырды.
Сонымен қатар ондай біріктірулер өндірістік топтар және қауымдық
құрылымдар деңгейінде жүргізілді.
Жер кез келген халық үшін негізгі табиғи байлық көзі
болғандықтан, оны пайдалануға байланысты мәселелер ерте кезден
бастап, өзектілік мәселелерге айналды. Жер құқық қатынастарының
дамуын Қазақстанның Ресей құрамына енгенге дейінгі жер
қатынастары, Қазақстанның Ресей құрамында болған кезеңіндегі
жер қатынастары, Кеңес кезіндегі жер қатынастары және егеменді
Қазақстандағы жер қатынастары деп төрт кезеңге бөліп
қарастырылады.

2.1 Қазақстанның Ресей құрамына енгенге дейiнгi жер қатынастары
Бірінші кезең Қазақ хандығының қалыптасуымен байланысты. Бұл
кезеңнің ерекшелігі арнайы жер заңдарының жоқ болуында. Бұл кезеңде жер
қатынастары Адат ережелерімен реттеліп отырған. Сонымен қатар, Шыңғыс
ханның отаршыларының саясаты орын алды. Қазақстанда осы кезеңде жер
жеке меншікке берілді ма əәлде жоқ па? Бұл жөнінде екі түрлі көзқарас бар.
Бірінішісі - жеке меншік болғанын мойындамайды. Бұл кезде жерге жеке
меншік қоғам меншігі, ал екіншісі - жеке меншік болғанын дұрыс деп
қарайды.
Қазақ хандығы тұсындағы меншіктік қатынастарға келетін болсақ,
азаматтардың сатуға, айырбастауға, сыйлауға және мұраға
қалдыруға болатын мүліктің барлығы жеке меншік заттары болып
табылды.?
Жерге жеке меншік XІX ғасырға дейін болмады, жер адат
нормалары бойынша қауымның меншігі деп есептелді. Қауым ретінде
негізінен рулық бірлестік танылды. Қазақ қоғамының тарихына көз
жүгіртсек, шын мәнінде мұнда жерге меншік болмағандығын, жер
пайдалану рулық, қауымдық негізде жүзеге асқандығын көреміз. Сол
себептен де жер қазақ халқының бөлінбейтін меншігі саналған.
Ендеше, уақыт өте келе халқымыздың жерді о бастан қоғамдық
меншікте тұрақты пайдаланып келгеніне дау жоқ. Ата-баба
дәстүрінде жерді сату деген болған емес. Бұл жеріміз иесіз болды
деген түсінікті тудырмасы анық. Бағзы замандардан бері
бабаларымыз тоқымдай жер үшін жан беруге дейін барып, ұлан-
ғайыр аумақты тұтас қорғап, ұрпақтарына мұра етіп қалдырған.
Тарих қойнауынан сыр шертетін Қасым ханның (1511-1520) "Қасқа
жолы", Есім ханның (1598-1628) "Ескі жолы", Тәуке хан тұсындағы
(1680-1718) "Жеті жарғы" әдет-ғұрып құқықтық нормаларында жер
жалпы халықтық пайдалану меншігінің объектісі ретінде танылып,
қоғамдық қатынаста туындайтын әрбір жер дауы ел ішінде ерекше
мүдделілікпен назарға ілігіп отырды.
Бірақ сол қасиетті жердің байлығын, берекесін көп уақыт
басқалар көріп келгені жасырын емес. Отаршылдық саясаттың
жүргізілу барысында қарапайым қазақ халқының бұқарасына
жарытып жер де тие қойған жоқ. Патшалық Ресейдің боданында
болған кезінде қазақ халқы құнарлы жерінен айрылып, ең бір шөлейт
аймақтан күнкөріске жер үлесін алғаны ащщы болса да ақиқат екені
рас.
Шын мәнінде қауым немесе рудың атынан жерге, жайылымдарға
билікті қауым басшысы, ру басшылары, сұлтандар, билер жүргізді.?
Ғалым С.З. Зимановтың пікірінше, адамзат қоғамының дамуы бүкіл
қоғам тек қана мал шаруашылығымен айналысып, көшпелі өмір сүріп
жер өңдеу мәдениетімен айналыспаған тарихи дәуірді білмейді.
Тарихи мәліметтерге қарағанда, тіпті нағыз көшпелі халықтар да
белгілі бір дәрежеде ұдайы немесе ішінара жер өңдеумен
шұғылданған, әрі отырықшы, жартылай отырықшы өмір сүріп,
отырықшы халықтармен тығыз қарым-қатынаста болып келген.
Көшпелі мал шаруашылығына өткенде адамдар өздерінің
тұрғылықты жерінен алшақтап кетті деуге болмайды, мұндайда жер
өңдеумен де айналысқан жағдайлар сақталған. Бұдан өзге,
халықтың бір бөлігі көшпелі кезеңнен басқа кезеңге өтерде белгілі бір
тарихи дәуірді бастап өткеруі тиіс болған. Осы арада "көктем"
ұғымын "жер өңдеуші" ұғымына қарама-қарсы болып шартты түрде
алынбайды Жерге жеке меншіктің болмау себебі де көшпелі мал
шаруашылығына негізделген экономикалық қатынастарымен
байланыстырылды. Орасан зор көлемдегі жайылымдарды меншік
иелеріне берудің ешқандай мәні жоқ еді. Оның үстіне жайылымдар
үнемі ауысып отырды. Көктем мен күздің арасында мыңдаған
километрге дейін көшіп-қонып жүрген көшпелі қауымдар үшін жерді,
жайылымдарды жеке меншікке бөліп беру мүмкін емес те еді.
Қазақстанның Ресей құрамына енгенге дейін жерге белгілі бір ақы
төлеу белгілері болған жоқ, дегенмен, жер айналымын реттеудің
үлкен тарихы бар. Ол кезеңдегі жер айналысының негізгі әсер етуші
факторы болып, қазақтардың көшпенді өмір сүруі табылды.
Қазақтардың заңдық көзқарастары бойынша жерге жеке меншік
құқығы 19-шы ғасырға дейін болмады. Жер заңдық тұрғыдан рулар
мен қауымдастықтардың ортақ меншігі деп есептелген. Шын мәнінде
жердің нағыз иегерлері болып билер және басқа да феодалдар
табылды, 18-ші ғасырдың өзінде қыстаулар жеке феодалдардың жеке меншігі болған.
2.2 Қазақстанның Ресейдiң құрамында болған кездегi жер қатынастары
Екінші кезең. Қазақстан Ресей империясына кірген кезден басталады. Бұл
кезең 1749 жылдан басталады. 20 жыл бойы Ресей империясы қазақ жерінде
отаршылық саясатын жүргізіп отырып, Ұлы жəәне Орта жүздің жерлерін
əәскери күшпен басып алады.Өз билігін жүргізу үшін қазақ жерінде Ресей өз
өкіметін құрады. Олар генерал губерниялар деп аталады. Жалпы алты
генерал губерниялар болды. 1861 ж. орыс шаруаларның крепостное право
деген құқығы жойылды. 1886 жылы 2-маусымда "Түркістан өлкесін
басқару туралы ереже", 1891 жылы 25-наурызда "Ақмола, Семей,
Жетісу, Орал облыстарын басқару туралы ереже" қабылданды.
Батыс-Сібір генерал-губернаторлығы Дала генерал-губернаторлығы
деп өзгеріп, оған Сырдария облысынан басқа бес облыстың барлығы
түгелдей кірді. Сырдария облысы Түркістан генерал-
губернаторлығына қарады. Жетісу облысы 1897 жылы қайтадан
Түркістан генерал-губернаторлығының құрамына кірді.
Бұл ережелер әкімшіліктік территориялық мәселелерге ғана
емес, сонымен қатар, әдет-ғұрып құқығын да бірқатар өзгерістер
енгізді.
Ең алдымен жерге қатысты меншік құқығы өзгерді. Бұрын жер
рулық-тайпалық қауымның немесе қоғамның меншігі болып
есептелсе, 1868 жылғы "уақытша ереже" бойынша қазақ жерлерінің
барлығы мемлекет меншігі ретінде бекітілді.
Қазақ жерлері тартып алынып, олар казак әскерлеріне,
бекіністер салуға, келімсек орыс шаруалары-қарашекпенділерге,
шетел капиталистеріне, шіркеулерге беріле бастады.
Осы ереже бойынша қазақтың өз жерлері қазақтардың қоғамдық
пайдалануына беріледі деп көрсетілді. Қазақтар көшіп қонғанда
адаттық принциптерін басшылыққа алды. "Ереже" бойынша
қыстаулар, онда үй-жай, қора-қопсы болса, қазақтардың жеке
меншігінде бола алады деп көрсетілді (1868 жылғы Ереженің §217).
Жеке меншікке күзгі жайылымдар, шабындықтар, суғарымдар беріле
бастады. Меншік иелері болып қазақ байлары, би, болыстар саналды.
Сонымен қатар 1867-1868 жылдардағы Ережелер бойынша жерді
жалға беру мүмкіндіктері пайда болды. Осыған байланысты ауылдық,
болыстық қауымдар орыс өкілдері болып табылатын
өнеркәсіпшілерге, көпестерге өздеріне тиесілі жерлерін 30-жылға
дейін жалға бере алды. Сонымен қатар, қазақтардың өз араларында
да қыстауларды, жайылымдарды жалға беру туралы келісімдер
жасалып жатты. Төлем ақы ретінде мал пайдаланылды. Ережеде
жалға беруші қауым болып саналғанымен іс жүзінде жалға беру және
оның ақысын пайдалану болыстар мен старшындар, билер қолында
болды. Сібір казак әскерлеріне 5 млн. десятина жер берілді. Ендігі
жерде әскерилер бұл жерді қазақтардың өзіне жалға бере бастады.
Олардың жалға беру ақысы жылдан жылға көтеріліп отырды. XІX
ғасырдың соңында Сібір казактарының жерін 436 мың адам немесе
6736 шаруашылықтар пайдаланды. Олар орыс әскерлерінің жерді
жоғары бағамен жалға беру жағдайында өмір сүрді. Орыс шаруаларын
жақсы жерлермен қамтамасыз ету үшін Ресей Үкіметі көшіп қону саясатын
жүзеге асырды. Қазақстанның Ресейге қосылуы жер қатынастарының
сипатына және оны құқықтық реттелуіне өз әсерін тигізбей қойған
жоқ.
Біріншіден, барлық жер қоры хан-сұлтандық шыңғыс
ұрпақтарынан Ресей империясының меншігіне өтті. 1868 жылғы
Уақытша ережелердің 210-бабында айтылғандай: Қырғыз
көшпенділері алып отырған жерлер мемлекеттік деп танылады және
қырғыздардың қауымдық пайдалануына беріледі.
Екіншіден, патшалық қазақтар үшін жер пайдаланудың қауымдық
нысанын сақтады, ал жер қатынастарын реттеу бұрынғысынша,
қазақтың әдет-ғұрыптық нормалары негізінде жүзеге асырылады.
Үшіншіден, қазақтардың әдеттегі құқығында жеке отбасылардың
күзеу және қыстауларға, шабындықтарға жеке меншігін таныған
нормалар пайда болды.
Төртіншіден, жер қатынастарын құқықтық реттеу әдеттегі
құқығымен қатар жалпы империялық ресейлік заңдармен реттелді.

2.3 Кеңестiк кезеңдегi жер қатынастары
Үшінші кезең. Социалистік кезең 1917-1990 жж. Бұл кезеңде билік тек
халыққа берілуі тиіс жəәне жер тек халықтікі болуы тиіс жəәне пайдалануы
тегін болуы тиіс деген қағидалар қатаң ұсталды.
1917 ж. Ленин декреті шығарылды. Жер туралы декрет келесіні
жариялады:
1) Жерге помещиктік меншік ешбір өтеусіз тегін түрде
ауыстырылады.
2) помещиктердің жерлері, үлестік, шіркеулік, монастрьлық
жерлер секілді, барлық жанды және жансыз құралдарымен,
усадьбалық құрылыстармен Болыстық Жер комитеттерінің,
Шаруалық Депутаттардың Уездік Кеңестерінің қол астына
Құрылтайшы Жиналыс жер туралы мәселені шешкенге дейін өтеді.
5) Қарапайым шаруалар мен қарапайым казактардың жерлері
тәркіленбейді.
Ары қарай, Жер туралы Шаруалар бұйрығында, одан тереңірек
қарастырғандай:
1) Жерге жеке меншік құқығы мәңгі жойылады; жер сатылмайды,
сатып алынбайды, жалға беру, кепілге қойылмайды немесе кез-
келген басқа әдіспен оқшауланбайды. Барлық жер... ақысыз
оқшауланып, бүкіл халықтық игілікке айналады және онда еңбек
ететін барлық адамдардың пайдалануына өтеді.
5) Жерді пайдалану құқығын Ресей мемлекетінің жерді отбасының
көмегімен немесе серіктестік арқылы өз еңбегімен өңдеуге ниет
білдірген барлық азаматтары (жынысына қарамастан) өңдеуге күші
бар мерзімге ала алады. Жалдамалы еңбекке жол берілмейді.
7) Жер пайдалану теңестіруші болу керек, яғни жер еңбектік
немесе тұтыну нормасы бойынша жергілікті жағдайларға қарай
еңбекшілердің арасында бөлінеді.
1919 ж. Жерді социализациялау заңы шықты. Жердің
социализациялау туралы Декрет, әрине, Жер туралы декретпен
үндес болды. Онда және де жарияланғандай:
1-ші бап. РСФСР шегіндегі жерге, қойнауға, су, ормандарға және
табиғаттың барлық жанды күштеріне кез келген меншік жойылады.
2-ші бап. Жер ешбір (анық және жасырын) өтемақысыз еңбекші
халықтың пайдалануына өтеді.
3-ші бап. Осы заңмен ерекше қарастырылған жағдайларды
қоспағанда, жерді пайдалану құқығы оны өз еңбегімен өңдеушілерге
ғана тиесілі.
4-ші бап. Жерді пайдалану құқығы жынысына, діни
көзқарастарына, ұлты, бодандығына қарай шектелмейді.
35-ші бап. РФСФР, социализмге тезірек жету мақсатында, жердің жалпы
өңделуіне біртұлғалыдан көрі еңбектік коммунистік, артельдік жəәне
кооперативтік шаруашылықтарға артықшылық бере отырып, барлық көмегін
(мəәдени жəәне материалдық көмек) көрсетеді.
45-ші бап. Өзінде бар жерге пайдалану құқығын ешкім басқа адамға бере
алмайды.
46-шы бап. Жерді пайдалану құқығы осы заңда белгіленген тəәртіптермен
алынып, ешбір жағдайда бір тұлғадан екінші тұлғаға өте алмайды.
Сол кезеңдегі ең маңызды мəәселе - жерге меншік құқығы мəәселесі болды.
Жердің социалдануы туралы Декреттің 1-ші бабында жерге кез келген
меншік мəәңгіге жойылады деп бекітілген. Ол шынымен сондай болды ма?
ƏӘрине, жоқ. Жерге тек жеке меншік қана тəәжірибелік жойылды. Ал жерге
мемлекеттік меншік жойылған жоқ, керісінше, дамып, кеңейіп, жалғыз өзі
мүмкін болды, яғни жерге мемлекеттің монополиясы орнатылды.
Қазақстанда жерді түгелдей мемлекеттік меншік қатарына жатқызып
қарайтын алғашқы ресми құжат - 1921 жылы 21 ақпанда қабылданған ҚАССР
Орталық Атқару Комитетінің "Жерді пайдалану жөніндегі Уақытша Ережесі"
еді. Жарияланған ереже "жерді национализациялау" туралы лениндік
декретті негізге ала отырып, еліміздегі барлық жерді мемлекеттік қор деп
таныды да, жерді сатуға, жалға беруге тыйым салынды. Сол арқылы тұрақты
жер пайдалану объектісінің динамикасын жалпы жер құрағаны мəәлім.
Нəәтижесінде жерді пайдалану жəәне оған иелік етудің мемлекеттік
шаруашылықты көтеруге бағытталған тұрақты нысаны анықталып, еңбексіз
жерді тұрақты пайдаланудың мəәні болмайтын қағиданың маңызы дəәл осы
уақыттан бүгінгі күнге дейін расталып отыр.
1921-28 ж.ж. арасында жер су реформасы жүзеге асырылды. Қазақстанда
жүргізілген реформалардың негізгілерінің бірі ол 1921-1922 жылдары
жүргізілген жер-су реформасы. Бұл реформа Түркістан кеңестік
республикасы үкіметінің ынталығымен Оңтүстік Қазақстанда
жүргізілді. Оның жүргізілуінде басты, шешуші маңыз атқарған 1920
жылғы 14 желтоқсандағы ТурКЦИК декреті болды, ол бойынша 1861
жылғы көтерілістен кейін тартып алынған жерлерге қоныстанған
жергілікті халықтардың ауылдарын жойып, олардың орнына
уақытында қуылып жіберілген халықтарды орналастыру және
олардың суғармалы жерлерді пайдалану құқығын қайтару қаралды.
1920 жылы желтоқсанда жер органымен Республикадағы жер-су
реформасын жүзеге асыру үшін 1921 жылғы жер қатынастарын
жасау жұмыстарының жоспары дайындалды.
1921 жылдың 26 наурызында жер-су реформаларын жүзеге
асыруда басшылыққа алынатын Түркістан Наркомземінің жер және
су қатынастарын қайта жасау наказы қабылданды. Реформа
негізінен суармалы жерлерде жүргізілгендіктен Наказ суды
пайдалануды реттеу шараларын қарады. Сонымен жергілікті жердегі
су шаруашылығы органдарына, 1921 жылдың 20 сәуірінен қалдырмай
жаңа жерлерге орналастырылған халықты сумен қамтамасыз ету
шараларын дайындау тапсырылды.
Жер-су реформасының нәтижесінде 1921 жылдың алғашқы 8-9
айында Түркістан республикасында еңбекші жерсіз халықты және аз
жер бөліктері бар халықты орналастыру үшін 336927 десятина (1-
десятина 1,09 гектарға тең) жер қоры қалыптастырылды.
1920 жылы Қазақ социалистік совет Республикасы құрылды. Оған дейін
ол автономиялық Республика болып табылады. 1936 жылы Қазақ ССР-ның
тұңғыш Конституциясы қабылданды. Ауыл шаруашылық жерін мақсатты
пайдалануды жоспарлаған елде шаруаларды жаппай колхоздастыру
1930-1932 жылдары ерекше қарқынмен еріксіз жүргізіліп бітті. Алғашқы
жылдары колхозға мүше болғаннан кейін шаруалардың жағдайы бұрынғыдан
да қиындай түсті десек артық айтқандық емес. Өйткені, Кеңес мемлекеті
ауыл шаруашылық өнімдерін көптеп керек етіп, оны тек қана жерді тұрақты
пайдаланып отырған колхозшылардан алуды жоспарлады. Сондықтан
шаруаларға шамадан тыс сұраныс жасалып, ол жоспарлы экономикаға
негізделді.
Колхоздық жер пайдалану дербес жер-құқықтық институт ретінде өзінің
құқықтық қалыптасу негіздерін тек 1935 жылдың 17 ақпанындағы Кеңестік
ауыл шаруашылығының еңбек бірлестігі жарғысында алды деп айтуға
болады. Жарғыда колхоздардың өз аумағында жатқан жерді шаруашылық
мақсаттан өзге де ретте мерзімсіз пайдаланатын үлгісі көрініс тапты.
Қазақ КСР-нің 1971 жылғы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.