Жер құқығының қайнар көздері

1.КІРІСПЕ
2.НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1. Жер құқығының қайнар көздерінің жалпы сипаттамасы;
2.2. Құқық қайнар көзі ретінде нормативтік актілердің жіктелуі;
3. ҚОРЫТЫНДЫ
4. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

Құқықтың нысандары (қайнар көздері) «Құқықтың қайнар көзі» ұғымы көптеген ғасырлардан бері келе жатыр. Оны барлық елдердің құқықтанушылары жүздеген жылдар бойы талқылап, қолданып келеді. Теорияда «құқықтың қайнар көзі» көптеген ғасырлар бойы қолданылып жүр және бірнеше мағынаға ие: материалдық мағынада – бұл мемлекеттік билікті анықтайтын қоғам өмірінің материалдық жағдайы; формальді – заңдық мағынада – билік басында тұрған саяси күштің еркін заңға араластыру тәсілдерінің жиынтығы (заңдық прецедент, құқықтық әдет – ғұрып, нормативтік құқықтық акт...); таным қайнар көзі ретінде – қазіргі уақытқа жеткен түрлі тарихи құжаттар, діни көзқарастар.31 Құқықтың қайнар көзінің формальді – заңдық мағынасы біздің қызығушылығымызды тудыратын болады. Құқық адамдардың санасында нормативтік бекітулер ретінде қалыптасады, бірақ ол одан тыс көрініс тауып, бекітілуі қажет. Құқық нысаны – заңдық нормалардың көрініс табуы мен бекітілуінің ішкі тәсілі.

1. Бектурганов Ә.Е Қазақстан Республикасындағы жер құқық қатынастары: Алматы, Жеті жарғы, 1997. 240 бет;
2. Стамщлова А.С. Қазақстан Республикасының Жер құқығы: Алматы, Заң әдебиеті баспасы.2005.;
3. Ә.Е. Бектұрғанов. Қазақстан Республикасындағы жер құқық қатынас-тары. Алматы: Жетi жарғы, 1997. 240 бет.;
4. А.С. Стамқұлов. Қазақстан Республикасының Жер құқығы. Алматы: Заң әдебиетi баспасы, 2005.;
5. Нормативтiк құқықтық актiлер туралы Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 24 наурыздағы N 213 Заңы;
6. Қазақстан Республикасының Конституциясы, 1995 жылы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданды.

Пән: Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Реферат
Тақырыбы: Жер құқығының қайнар көздері

Орындағын: Иргебекова Ф.Б.
Тексерген: Мадиярова А.С.

Алматы 2015 ж.
МАЗМҰНЫ:
1.КІРІСПЕ
2.НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1. Жер құқығының қайнар көздерінің жалпы сипаттамасы;
2.2. Құқық қайнар көзі ретінде нормативтік актілердің жіктелуі;
3. ҚОРЫТЫНДЫ
4. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

КІРІСПЕ
Құқықтың нысандары (қайнар көздері) Құқықтың қайнар көзі ұғымы көптеген ғасырлардан бері келе жатыр. Оны барлық елдердің құқықтанушылары жүздеген жылдар бойы талқылап, қолданып келеді. Теорияда құқықтың қайнар көзі көптеген ғасырлар бойы қолданылып жүр және бірнеше мағынаға ие: материалдық мағынада - бұл мемлекеттік билікті анықтайтын қоғам өмірінің материалдық жағдайы; формальді - заңдық мағынада - билік басында тұрған саяси күштің еркін заңға араластыру тәсілдерінің жиынтығы (заңдық прецедент, құқықтық әдет - ғұрып, нормативтік құқықтық акт...); таным қайнар көзі ретінде - қазіргі уақытқа жеткен түрлі тарихи құжаттар, діни көзқарастар.31 Құқықтың қайнар көзінің формальді - заңдық мағынасы біздің қызығушылығымызды тудыратын болады. Құқық адамдардың санасында нормативтік бекітулер ретінде қалыптасады, бірақ ол одан тыс көрініс тауып, бекітілуі қажет. Құқық нысаны - заңдық нормалардың көрініс табуы мен бекітілуінің ішкі тәсілі. Құқықтың сипатталуы мен көрініс табу нысанын арнайы құқық термині құқықтың қайнар көзі деп атайды. Халықтың еркін қалыптастырудың екі жолы бар: құқық шығармашылық жолымен, яғни мемлекеттің және оның органдарының нормативтік құқықтық актілерді шығаруы және тағы бір жолы мемлекеттің бұрын қалыптасқан мінез құлық ережелерін санкциалауы, бекітуі. Мемлекеттік ерікті енгізу тәсіліне байланысты құқықтың келесідегідей нысандары (қайнар көздерінің) ажыратылады: бұл нормативті құқықтық акт құқықтық әдет - ғұрып (санкциаланған) сот прецеденті нормативтік келісім шарт Құқық нысанының (қайнар көздерінің)бұндай жіктелуін проф. Бабаев В.К., Алексеев С.С., Сапун В.А. ұстанады. Мәскеулік Мемлекет және құқық теориясы оқулығының авторы доцент Лубенченко құқықтың қайнар көзі ретінде келесілерді бөліп көрсетеді: заң, нормативтік актілер, әдет-ғұрып, сот тәжірибесі және соттық прецедент, заңдық ғылым. Біздің ойымызша бірінші көзқарас әлде қайда дұрысырақ болады. Әрбір құқық нысанының (қайнар көзін) түсінігін қарастырайық. Әдет - ғұрып - тарихи қалыптасқан және әдетке айналған мінез құлық ережесі. Құқықтық (санкцияланған) әдет - ғұрып, мемлекет заңдық күшті санкция берген, әдетке айналған, тарихи қалыптасқан мінез құлық ережесі ретінде көрініс табады. Санкциялау, яғни мемлекетпен бекіту. Құқықтық әдет - ғұрыпқа құлиеленушілік құрылыстағы феодальдік құқықтың ескеркішін жатқызуға болады: Қазақстанда Жеті Жарғы, Үндістанда Ману заңы, Германияда Солистік шындық, Ресейде Русская правда. Сот прецеденті - келешекте ұқсас істерге үлгі болатын нақты сот ісі боынша шешім. Сот прецеденті шешім шығару кезінде заңнамада қажетті норма болмаған жағдайда ғана қолданылады. Бұдан шығатыны, прецедент кезінде құқық қолдану функциясын орындайтын органдар құқық шығармашылық органдарының функцияларын өздері иеленеді. Қазіргі уақытта прецедент англосаксондық құқық жүйесі орнаған елдерде - Англияда, Индияда, АҚШ - та қолданылады. Нормативтік құқықтық акт - құқық нормасынан тұратын мемлекеттің құқықшығармашылық актісі. Бұл құқық нысаны (қайнар көздері) әлемінде негізгі қолданылатын, басқа қайнар көздердің алдында басымдылыққа иелердің бірі. Құқықтың қайнар көздерінің арасында негізді орынды иеленетін нормативтік келісім шарттар - құқық нормасынан түратын екі жақты немесе көп жақты келісімдер. Нормативтік келісім шарттарға мемлекеттер және халықаралық ұйымдар арасындағы халықаралық - құқықтық ккелісім шарттарды жатқызуға болады. Мысалыға, ТМД елдерінің арасында бекітілген құқықтық көмек және азаматтық, отбасы, қылмыстық істер бойынша құқықтық қатынастар туралы Конвенция, азаматтық және қылмыстық істер бойынша құқықтық көмек туралы Қазақстан Республикасы мен Түркия Республикасы арасындағы келісім шарт және т.б.
Жұмыстың тақырыбы: Жер құқығының қайнар көздері. Жұмыстың мақсаты: жер құқығының қайнар көздеріне тоқталу оларды жіктеу және нормативтік құқықытық актілерді құқық қайнар көзі ретінде зерттеу. Жұмыс кіріспеден, 2 бөлімнене тұратын негізгі бөлімнен, қорытындыдан және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
2.1. Жер құқығының қайнар көздерінің жалпы сипаттамасы;
Құқықтың қайнар көзi ең алғаш екi мың жыл бұрын пайда болған, оны Тит Ливий он екi кесте заңдарын сипаттай отырып, рим құқығының қайнар көзi ретiнде пайдаланған. Жер құқығының қайнар көзi болып жер қатынастарын реттейтiн нормативтiк актiлер табылады. Мұндай нормативтiк құқықтық актiлер келесiдей белгiлерге жауап беруi тиiс: алдымен, аталған актiлер мемлекеттiк билiктiң тасушысы болуы қажет, екiншiден, бұл актiлер нормативтiк сипатта, яғни бiрнеше рет қолданатын сипатта болуы қажет, үшiншiден, бұл актiлер бiрнеше субъектiлерге бағытталған болуы тиiс және барлық субъектiлер орындауы тиiс. Қазақстан Республикасының Конституциясының 9-бабына сәйкес Қазақстан Республикасы бiртұтас мемлекет болып табылады, сол себептен жер заңдары да Республиканың барлық аймағы үшiн бiрдей болып табылады. Жергiлiктi органдар жер заңдарына жататын нормативтiк-актiлер шығаруға құқылы және олар барлық әкiмшiлiк бөлiнiс-терiнде бiрдей күшке ие болады. Бұл жер құқығы субъектiлерiнiң құқықтық дәрежесi, басқа аумақта орналасқан жер құқығы субъектiсiнiң құқықтық дәрежесiне тек Республикалық заңдарда көрсетiлген жағдайларда ғана ерекшеленуiн бiлдiредi. Жалпы құқықтың қайнар көздерi мемлекеттiң құқық шығармашылық қызметiнiң сыртқы нысаны болып табылады. Мемлекеттiң еркi құқықтың қайнар көздерi арқылы барлығына бiрдей сипатқа ие бола алады. Жер құқығының қайнар көздерi дегенмiз - өз құзыретi шегiнде мемлекеттiк билiк органдарымен қабылданған жер құқығы қатынастарын реттеуге бағытталған нормативтiк-құқықтық актi-лердiң, халықаралық келiсiмшарттардың жиынтығы болып табылады. Бұлардың негiзгi мақсаты - мемлекеттiң жер саясатын бiлдiре отырып оны жүзеге асыру. Бұл жерде сот прецеденттерiнiң әдет-ғұрып ережелерi есепке алынбайды. Жер құқық қатынастары субъектiлерiмен орындалуға мiндеттi болып табылады.
Жер құқығының қайнар көздерi мен жер заңнамасының арақатынасы Жер құқық теориясында жер құқығының қайнар көздерi мен жер заңнамасы деген ұғымды өзара ажырата бiлген дұрыс. Себебi жер құқығының қайнар көздерi кең мағынада қарастырылатын ұғым болса, жер заңдары тар мағынада қарастырылады. Жер құқығының қайнар көздерi ретiнде Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексi, Азаматтық кодексi т.б. жер құқық қатынас-тарын реттеу барысында қолданылатын өзге де актiлер де болуы мүмкiн. Ал, жер құқық заңдары жер құқық қатынастарын рет-теуге бағытталған және тiкелей аталған салада қолданылады. Мәселен, Жер кодексi, Шаруа (фермер) қожалығы туралы заң, т.б. Жер құқығының қайнар көздерiне қарамас бұрын, жер заңдарының мақсаты мен мiндетiн анықтап алу қажет. Қазақстан Республикасының қолданыстағы жер заңын саралай отырып, келесi жайттарды бөлiп алуға болады. Жер құқығы заңдарының мiндеттерi мен мақсаттары заң актiлерiнде айтылғанымен, ғылыми зерттеулерде және оқулықтарда арнайы зерттелмеген. Осы ұғымдардың анықтамасы мен мәнiн ашу ғылым үшiн де, бiлiм үшiн де өзектi мәселе болып саналады.
Жер заңнамасының мақсаты мен мiндеттерi: Қазақстан Республикасы жер заңнамасын теориялық тұрғыдан зерделей отырып, жер заңнамасының келесiдей мақсаттары мен мiндеттерiн бөлiп қарастыруға болады.
Жер заңдарының мақсатына мыналар жатады:
- өндiрiстiң экологиялық қауiпсiз технологияларын ынталандыру және басқа да iс-шараларды жүргiзу арқылы жердiң тозуы мен бүлiнуiн, шаруашылық қызметiн басқа да қолайсыз зардаптарын болдырмау;
- тозған немесе бүлiнген жердi жақсарту мен қалпына келтiрудi қамтамасыз ету;
- жердi оңтайлы пайдаланудың экологиялық нормативтерiн тәжiрибеге енгiзу болып табылады. Қазақстан Республикасы жер заңдарының мiндеттерi:
- жер учаскесiне меншiк құқығы мен жер пайдалану құқығы туындауының, өзгертiлуi мен тоқтатылуының негiздерiн, шарттары мен шектерiн;
- жер учаскелерiнiң меншiк иелерi мен жер пайдаланушылардың құқықтары мен мiндеттерiн жүзеге асыру тәртiбiн белгiлеу;
- жердi ұтымды пайдалану мен қорғауды, топырақ құнарлылығын ұдайы қалпына келтiрiп отыруды, табиғи ортаны сақтау мен жақсартуды қамтамасыз ету мақсатында жер қатынастарын реттеу;
- шаруашылық жүргiзудiң барлық нысандарын тең құқықпен дамыту үшiн жағдайлар жасау;
- жеке және заңды тұлғалар мен мемлекеттiң жерге құқықтарын қорғау;
- жылжымайтын мүлiк рыногын жасау мен дамыту;
- жер қатынастары саласында заңдылықты нығайту болып табылады.
Жер құқығы қайнар көздерiнiң жiктелуi (заң күшi бойынша; әрекет етуi бойынша; құқықтық қатынастарды реттеу шеңберi бойынша; актiнi қабылдаған орган бойынша) Жалпы жер құқығы нормалары олардың көпшiлiкпен қабылдануы үшiн ерекше жазбаша мәтiнде болуы керек. Оған құзыреттi органдармен қабылданған нормативтiк құқықтық актiлер жатады. Жер құқығының көпшiлiк нормалары, нормативтiк құжаттарда жазбаша бекiтiледi: заңдар, Президент жарлықтары, ҚР Үкiметiнiң қаулылары және т.б. Нормаларды былайша жеткiзу құжатпен мүдделi тұлғалардың немесе орындаушы органдардың толық танысуына мүмкiндiк жасайды. Бұл нормалардың негiзгi жүзеге асыру құралы болып және оны сақтауды қамтамасыз етуге қызмет жасайды. Өйткенi жазбаша мәтiн құқықтық норманың мазмұнын анықтап ашып бередi және кез келген мүдделi тұлға нормасының нақты мазмұнымен танысуын жеңiлдетедi. Сондай-ақ мұндай көрсету нысаны әртүрлi нормаларды қарама-қайшылықтарды салыстыра отырып, жоғары деңгейде кемшiлiктерiн түзетуге мүмкiндiк бередi. Ең алдымен, құқық пен заңды ажырата бiлуiмiз қажет. Құқық - юридикалық нормалардың жиынтығы, ал, заң - осы нормалардың көрiнуiне қызмет ететiн нормативтiк құқықтық актiлердiң жиынтығы. Сонымен қатар, құқық пен заң құрылымына қарай ажыратылып көрсетiледi. Негiзiнен заңдар, заң актiлерiнiң мақсат-мiндетiн, оларды қолдану жағдайын есепке ала отырып, субъективтi түрде құрылады. Мiне, сондықтан нақты жер заңдары немесе басқа да нормативтiк-құқықтық актiлердiң өзiнде азаматтық, экологиялық, әкiмшiлiк, iс жүргiзу құқықтарының және т.б. құқық салаларының нормаларын қамтуы мүмкiн, яғни кешендi сипатқа ие болады. Бұған бiз ғылыми зерттеуiмiзде негiзге алып отырған Қазақстан Республикасының Жер кодексi жатады. Өзiнiң қызметiн орындау үшiн жер заңдары белгiлi бiр талаптарға жауап беруi керек. Олар Қазақстан Республикасының 1998 жылғы наурыз айының 24-жұлдызындағы нормативтiк-құқықтық актiлер туралы заңына сәйкес негiзгi және туынды деп бөлiнедi. Нормативтiк құқықтық актiлердiң негiзгi түрлерiне мыналар жатады:
1. Конституция, конституциялық заңдар, кодекстер, заңдар;
2. ҚР Президентiнiң Конституциялық заң күшi бар жарлықтары, ҚР Президентiнiң өзге де нормативтiк- құқықтық жарлықтары;
3. Қазақстан Республикасы Парламентi мен оның палаталарының нормативтiк қаулылары;
4. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң нормативтiк қаулылары;
5. Конституциялық кеңестiң, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының, Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының қаулылары;
6. Қазақстан Республикасы Министрлер мен өзге де орталық мемлекеттiк органдар басшыларының нормативтiк бұйрықтары;
7. Мемлекеттiк комитеттердiң нормативтiк қаулылары, өзге де орталық мемлекеттiк органдардың нормативтiк қаулылары;
8. Мәслихаттар мен әкiмдердiң нормативтiк құқықтық шешiмдерi. Туынды нормативтiк құқықтық актiлердiң түрлерiне регламент, ереже, қағида, нұсқаулар жатады. Туынды түрдегi нормативтiк құқықтық актiлер негiзгi түрлердегi нормативтiк-құқықтық актiлер арқылы қабылданады немесе бекiтiледi немесе олармен бiртұтастық құрайды. Туынды түрдегi нормативтiк-құқықтық актiнiң нормативтiк-құқықтық актiлер сатысында алатын орны негiзгi түрдегi актiнiң деңгейiмен анықталады (нормативтiк-құқықтық актiлер туралы заңның 3-бабы). Жер заңдарының жүйесi де осы ережелерге бағынады. Жiктеу негiздерi бойынша:
* заң күшi бойынша;
* қолданылатын аумақтық, кеңiстiк бойынша;
* реттелетiн қатынастардың түрiне байланысты;
* Заң күшiне байланысты заңдар және заңға негiзделген актiлер болып бөлiнедi.
Заңдар. Заңдардың өзi кодекстер және жай заңдар болып бөлiнедi. Кодекстер белгiлi бiр жүйеге келтiрiлiген, яғни кодификацияланған және белгiлi бiр қатынастардың бiрыңғай тобын реттейтiн заңның бiр түрi олып табылады. Мысалы: Қазақстан Республикасының Жер кодексi, Экологиялық кодексi, Орман кодексi, Су кодексi т.б. Ал жай заңдардың қатарына Қазақстан Республикасының Шаруа (фермер) қожалығы туралы заң, Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заң, т.б. Президент жарлықтары. Президент жарлықтары өз кезегiнде Конституциялық заң күшi бар, заң күшi бар және жай жарлықтар болып үш түрге бөлiнедi. Мысалы: ҚР-ның Жылжымайтын мүлiк ипотекасы туралы Заң күшi бар жарлығы, Жекешелендiру туралы Заң күшi бар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.