Нарық жағдайында акционерлік қоғамның жай және жай емес түрде қалыптасуы мен қызметтері
1 Акционерлік қоғамдардың қалыптасуы
2 Акционерлік қоғам қызметтерінің ерекшеліктері
2 Акционерлік қоғам қызметтерінің ерекшеліктері
1 Акционерлік қоғамдардың қалыптасуы
Акционерлік қоғамнан біз коммерциялық ұғым түсінеміз,жарғылық капитал негізінен нақты бір акция санына тең,қоғамға қатысушылар,қоғамға қатысты міндеттемелік құқықтарын куәландырады. Акционерлер қоғам міндеттемесіне жауап бермейді және өз қызметіне байланысты тоқырау тәуекелін өз мойнына алады.
Акционерлік қоғамның өз қатысушыларының мүлкінен оқшауланған мүлкі болады,өз міндеттемелері бойынша өз мүлкі шегінде жауапты болады және өз қатысушылары бойынша жауап бермейді.Құрылтайшылар акционерлік қоғамның міндеттемелері бойынша қоғамның жарғылық қорына салынған салымның толық төлемеген жағдайда олар салығының төленбеген бөлігі шегінде ортақ жауап береді.
Акционерлік қоғам – заңды тұлға және өзінің жеке мүлкінің еркін балансын есептей отырып жеке мүліктік емес және мүлікті өз атынан жүзеге асыруға қажет әр-түрлі қызметтің түрлері бойынша азаматтық құқық пен міндеттеме алуға болады. .[1]
Акционерлік қоғам қызметі бағалы қағаздар мен акцияның іс-әрекеті нәтижесінде пайда алуға бағытталған 2005 жылға дейін акционерлік қоғам – жабық және ашық болып бөлінеді.
Қатысушылары - өздеріне тиесілі акцияларды басқа акционерлердің келісімісіз бөліп бере алатын акционерлік қоғам ашық акционерлік қоғам(ААҚ) болып табылған. Ашық акционерлік қоғам өзі шығаратын акцияларға ашық түрде жазылу жүргізуге және оларды заңдармен белгіленген жағдайларда еркін сатуға құқықтары болған еді.
Акциялары тек өз құрылтайшылары немесе алдын – ала белгілденген өзге адамдар арасында таратылатын акционерлік қоғамды Жабық акционерлік қоғам(ЖАҚ) болып табылған. Жабық акционерлік қоғам өзі шығаратын акцияларға ашық түрде жазылу жүргізуге не оларды сатып алуға өзгеше түрде адамдардың шектеусіз тобына ұсынуға құқығы жоқ.
Қоғамды қайта құрыға болады және оның мемлекеттік тіркелуі күнінен бастап мекеме қатарына санаймыз. .[2]
Қоғамның негізгі құжаты жарғы, ол қоғаммен оның акционерлері,барлық жазылған міндеттер мен құқықтары тиісті міндеттері жазылған ереже.
Акционерлік қоғам акционерлер жиналысының шешімі бойынша қайта құрылуы немесе таратылуы мүмкін. Акционерлік қоғамды қайта құрудың және таратудың өзге негіздері мен тәртібі жарғыда белгіленеді.
Акционерлік қоғам тек қана жауапкершілігі шектеулі серіктестік болып қайта құрылуға құқылы.
Кирилл және Мефодия үлкен энциклопедиясы былай анықтайды: “Жарғылық қоры акциялардың нақты құнына тең белгілі бір санына бөлінген серіктестік акционерлік қоғам деп аталады. Акционерлік қоғамның қатысушылары оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және өздеріне тиесілі акциялар құны шегінде қоғамның қызметіне байланысты болатын залалдар шегуге тәуекел етеді.”
Акционерлік қоғам заңды тұлға болып табылады.Фирмалық атауы,тіркелгенфирмалық белгісі,өз атауы мен белгісіне сәйкес мөрі болады.
Акционерлік қоғамның атауы ( толық және қысқартылған) міндетті түрде көрсетілуі керек:
• қоғаммның үлгісі(типі)
• айналысатын қызметінің мәні(пәні,предмет)
• басқа қоғамнан айырмашылығы туралы мәліметтер
Акционерлік қоғамның атауларын әр елдің мемлекеті тұжырымдап береді. Фирмалық атаумен бірге акционерлік қоғам “АҚ” деген фраза жазылады. Мысалы, “Сусындар” АҚ, “АТФ” банкі АҚ.
Акционерлік қоғам толық өзін - өзі басқару үлгісінің шаруашылығына байланысты сұрақтарды,шаруашылық шешімдерді қабылдау,өткізу,бағаны белгілеу,еңбек ақыны төлеумен таза табысты бөлумен өзі айналысады.
Акционерлік қоғамнан біз коммерциялық ұғым түсінеміз,жарғылық капитал негізінен нақты бір акция санына тең,қоғамға қатысушылар,қоғамға қатысты міндеттемелік құқықтарын куәландырады. Акционерлер қоғам міндеттемесіне жауап бермейді және өз қызметіне байланысты тоқырау тәуекелін өз мойнына алады.
Акционерлік қоғамның өз қатысушыларының мүлкінен оқшауланған мүлкі болады,өз міндеттемелері бойынша өз мүлкі шегінде жауапты болады және өз қатысушылары бойынша жауап бермейді.Құрылтайшылар акционерлік қоғамның міндеттемелері бойынша қоғамның жарғылық қорына салынған салымның толық төлемеген жағдайда олар салығының төленбеген бөлігі шегінде ортақ жауап береді.
Акционерлік қоғам – заңды тұлға және өзінің жеке мүлкінің еркін балансын есептей отырып жеке мүліктік емес және мүлікті өз атынан жүзеге асыруға қажет әр-түрлі қызметтің түрлері бойынша азаматтық құқық пен міндеттеме алуға болады. .[1]
Акционерлік қоғам қызметі бағалы қағаздар мен акцияның іс-әрекеті нәтижесінде пайда алуға бағытталған 2005 жылға дейін акционерлік қоғам – жабық және ашық болып бөлінеді.
Қатысушылары - өздеріне тиесілі акцияларды басқа акционерлердің келісімісіз бөліп бере алатын акционерлік қоғам ашық акционерлік қоғам(ААҚ) болып табылған. Ашық акционерлік қоғам өзі шығаратын акцияларға ашық түрде жазылу жүргізуге және оларды заңдармен белгіленген жағдайларда еркін сатуға құқықтары болған еді.
Акциялары тек өз құрылтайшылары немесе алдын – ала белгілденген өзге адамдар арасында таратылатын акционерлік қоғамды Жабық акционерлік қоғам(ЖАҚ) болып табылған. Жабық акционерлік қоғам өзі шығаратын акцияларға ашық түрде жазылу жүргізуге не оларды сатып алуға өзгеше түрде адамдардың шектеусіз тобына ұсынуға құқығы жоқ.
Қоғамды қайта құрыға болады және оның мемлекеттік тіркелуі күнінен бастап мекеме қатарына санаймыз. .[2]
Қоғамның негізгі құжаты жарғы, ол қоғаммен оның акционерлері,барлық жазылған міндеттер мен құқықтары тиісті міндеттері жазылған ереже.
Акционерлік қоғам акционерлер жиналысының шешімі бойынша қайта құрылуы немесе таратылуы мүмкін. Акционерлік қоғамды қайта құрудың және таратудың өзге негіздері мен тәртібі жарғыда белгіленеді.
Акционерлік қоғам тек қана жауапкершілігі шектеулі серіктестік болып қайта құрылуға құқылы.
Кирилл және Мефодия үлкен энциклопедиясы былай анықтайды: “Жарғылық қоры акциялардың нақты құнына тең белгілі бір санына бөлінген серіктестік акционерлік қоғам деп аталады. Акционерлік қоғамның қатысушылары оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және өздеріне тиесілі акциялар құны шегінде қоғамның қызметіне байланысты болатын залалдар шегуге тәуекел етеді.”
Акционерлік қоғам заңды тұлға болып табылады.Фирмалық атауы,тіркелгенфирмалық белгісі,өз атауы мен белгісіне сәйкес мөрі болады.
Акционерлік қоғамның атауы ( толық және қысқартылған) міндетті түрде көрсетілуі керек:
• қоғаммның үлгісі(типі)
• айналысатын қызметінің мәні(пәні,предмет)
• басқа қоғамнан айырмашылығы туралы мәліметтер
Акционерлік қоғамның атауларын әр елдің мемлекеті тұжырымдап береді. Фирмалық атаумен бірге акционерлік қоғам “АҚ” деген фраза жазылады. Мысалы, “Сусындар” АҚ, “АТФ” банкі АҚ.
Акционерлік қоғам толық өзін - өзі басқару үлгісінің шаруашылығына байланысты сұрақтарды,шаруашылық шешімдерді қабылдау,өткізу,бағаны белгілеу,еңбек ақыны төлеумен таза табысты бөлумен өзі айналысады.
Нарық жағдайында акционерлік қоғамның Жай жәнЕ
жай емес түрде қалыптасуы мен қызметтері
1 Акционерлік қоғамдардың қалыптасуы
2 Акционерлік қоғам қызметтерінің ерекшеліктері
1 Акционерлік қоғамдардың қалыптасуы
Акционерлік қоғамнан біз коммерциялық ұғым түсінеміз,жарғылық капитал
негізінен нақты бір акция санына тең,қоғамға қатысушылар,қоғамға қатысты
міндеттемелік құқықтарын куәландырады. Акционерлер қоғам міндеттемесіне
жауап бермейді және өз қызметіне байланысты тоқырау тәуекелін өз мойнына
алады.
Акционерлік қоғамның өз қатысушыларының мүлкінен оқшауланған мүлкі
болады,өз міндеттемелері бойынша өз мүлкі шегінде жауапты болады және өз
қатысушылары бойынша жауап бермейді.Құрылтайшылар акционерлік қоғамның
міндеттемелері бойынша қоғамның жарғылық қорына салынған салымның толық
төлемеген жағдайда олар салығының төленбеген бөлігі шегінде ортақ жауап
береді.
Акционерлік қоғам – заңды тұлға және өзінің жеке мүлкінің еркін
балансын есептей отырып жеке мүліктік емес және мүлікті өз атынан жүзеге
асыруға қажет әр-түрлі қызметтің түрлері бойынша азаматтық құқық пен
міндеттеме алуға болады. .[1]
Акционерлік қоғам қызметі бағалы қағаздар мен акцияның іс-әрекеті
нәтижесінде пайда алуға бағытталған 2005 жылға дейін акционерлік қоғам –
жабық және ашық болып бөлінеді.
Қатысушылары - өздеріне тиесілі акцияларды басқа акционерлердің
келісімісіз бөліп бере алатын акционерлік қоғам ашық акционерлік қоғам(ААҚ)
болып табылған. Ашық акционерлік қоғам өзі шығаратын акцияларға ашық түрде
жазылу жүргізуге және оларды заңдармен белгіленген жағдайларда еркін сатуға
құқықтары болған еді.
Акциялары тек өз құрылтайшылары немесе алдын – ала белгілденген өзге
адамдар арасында таратылатын акционерлік қоғамды Жабық акционерлік
қоғам(ЖАҚ) болып табылған. Жабық акционерлік қоғам өзі шығаратын
акцияларға ашық түрде жазылу жүргізуге не оларды сатып алуға өзгеше түрде
адамдардың шектеусіз тобына ұсынуға құқығы жоқ.
Қоғамды қайта құрыға болады және оның мемлекеттік тіркелуі күнінен
бастап мекеме қатарына санаймыз. .[2]
Қоғамның негізгі құжаты жарғы, ол қоғаммен оның акционерлері,барлық
жазылған міндеттер мен құқықтары тиісті міндеттері жазылған ереже.
Акционерлік қоғам акционерлер жиналысының шешімі бойынша қайта
құрылуы немесе таратылуы мүмкін. Акционерлік қоғамды қайта құрудың және
таратудың өзге негіздері мен тәртібі жарғыда белгіленеді.
Акционерлік қоғам тек қана жауапкершілігі шектеулі серіктестік болып
қайта құрылуға құқылы.
Кирилл және Мефодия үлкен энциклопедиясы былай анықтайды: “Жарғылық
қоры акциялардың нақты құнына тең белгілі бір санына бөлінген серіктестік
акционерлік қоғам деп аталады. Акционерлік қоғамның қатысушылары оның
міндеттемелері бойынша жауап бермейді және өздеріне тиесілі акциялар құны
шегінде қоғамның қызметіне байланысты болатын залалдар шегуге тәуекел
етеді.”
Акционерлік қоғам заңды тұлға болып табылады.Фирмалық
атауы,тіркелгенфирмалық белгісі,өз атауы мен белгісіне сәйкес мөрі болады.
Акционерлік қоғамның атауы ( толық және қысқартылған) міндетті түрде
көрсетілуі керек:
• қоғаммның үлгісі(типі)
• айналысатын қызметінің мәні(пәні,предмет)
• басқа қоғамнан айырмашылығы туралы мәліметтер
Акционерлік қоғамның атауларын әр елдің мемлекеті тұжырымдап береді.
Фирмалық атаумен бірге акционерлік қоғам “АҚ” деген фраза жазылады. Мысалы,
“Сусындар” АҚ, “АТФ” банкі АҚ.
Акционерлік қоғам толық өзін - өзі басқару үлгісінің шаруашылығына
байланысты сұрақтарды,шаруашылық шешімдерді қабылдау,өткізу,бағаны
белгілеу,еңбек ақыны төлеумен таза табысты бөлумен өзі айналысады.
Заңға қарсы емес барлық құқық берілетін шаруашылықпен қызмет
атқаруға болады. Акционерлік қоғамның қызметі жарғыда көрсетілген қызметпен
ғана шектелмейді. Акционерлік қоғам өкілеттік иемденуге және Қазақстан
Республикасының облысында,қаласында өз филиалдарын ашуға құқылы.
Акционерлік қоғамның қатысушыларының салымында ғимарат,құрылыс,
құұрал-жабдықтар және басқа да материалды бағалықтар:жеке ойшылдық, жер мен
шұғылдануға берілетін құқықтар,табиғи ресурстар болуы мүмкін.
Салынған мүліктің құнын қоғамның қатысушылары бірлесіп анықтайды.
Өз үлесін капиталға салынғаннан кейін,акция табысынан акционер
қоғамнан өз салымын қайтарып алуға құқығы жоқ, соңғы жағдайға тек қана
заңмен немесе қоғам жарғылығында қаралады. .[3]
Акционерлік қоғам заңды тұлға ретінде шаруашылық қызметтің
нәтижесінде өндірілген өнімге,коммерциялық қызметтен алынған
табысқа,қатысушылардың берген мүлікке бойынша иелік ете алады.
Акционерлік қоғам акционерлердің жалпы жиналысының шешімі бойынша
акцияларды нақты құнын өсіру немесе қосымша аакциялар шығару арқылы
жарғылық қорын өсіруге құқылы.
Акционерлік қоғам акционерлердің жалпы жиналысының шешімі бойынша
акциялардың нақты құнын кеміту арқылы,не циялардың жалпы санын қысқарту
мақсатында олардың бір бөлігін сатып алу арқылы жарғылық қорды азайтуға
құқылы, бірақ ол заңда көзделген ең төменгі мөлшерден кем болмауы керек.
Нарық тек қана өмір менталитетін өзгертіп қана қойған
жоқ,басқарудың жаңа функцияларын нарыққа енгізді (фирманы басқарудың
ұйымдастырушылық құрылымындағы өзгерістер), бұрын болмаған сондай-ақ,
құрылым элементтерінің өтімділігі пайда болды. Бұрын да жабдықтау және
өткізу бойынша проблемалар болған. Орталықтан жоспарлау жағдайында бұлар
басқалай шешілген,қазіргі таңда шаруашылық қызметтер өз бетінде шешімді.
Бүгінгі күндегі ең күшті техникалық жетістікткр (барлық жағдайдағы
мүмкіндіктер) қарастырылмаса жабылуы мүмкін,өйткені ооның өніміне
тұтынушылардың сенімі нық болмаса, тиімділік бермей қалуы мүмкін.
Акционерлік қоғамның басқару құрылымы және оның бөлемшелері арнайы
маманданған орган болуы керек,маркетингпен айланысатын,өнімді қандай
сапамен, санмен,қандай қызмет түрлерін көрсетумен,өндіріп жатқан немесе
өндіруге тиісті өнімінеее немесе қызметі тұтынушылар таба алама деген
сұрақтарға көп көңіл бөлінеді. .[3]
Қазір жаңа бөлімше пайда болды:”тұтынушылармен қарым – қатынас
орнату), қоршаған ортаның проблемасы “қоғаммен байланыс”. Жаңа функцияның
бір айырмашылығы – корпарацияның ұйымдық дамуы. Оның мазмұны: ұйымдық
құрылымды басқарудың келешектегі жоспары, орталықтандырылған және
орталықтандырылмаған ара қатынастың өзгерісін жобалау,корпорациядағы
әртүрлі топтардың басқару үлгісіндегі іс - әрекеттің тиімділігін бағалау.
Фирма ішіндегі басқарудың негізгі функциясы фирма стратегиясы
анықталады.орталықтан басқарудың жоспарлы экономика бұл функция қатыспайды.
Стратегияны таңдау – директорлар кеңесінің жұмысы. Бас директор
кеңесінің басты тұлғасы болғаннан кейін оның шешімі таңдау стратегиясына
әсер етеді, таңдау стратегиясы акционерлік қоғамның жұмысын толығымен
жүзеге асыратындай болуы қажет.Стратегияда күшті нақты артықшылық көріну
керек.
Акционерлік қоғамның мақсаты - өз ресурсын барынша тиімді
қолданып,пайда табу.
Бизнес стратегиясындағы бірлік бұл - өте нақты өндірістік өнім
немесе оның тасымалдануы әрине кеденмен байланысты. Бизнес стратегиялық
бірліктің мақсаты өндіреді,ал маркетинг,дистрибьютерлік қызметпен басқалар
жұмыс жасуы керек. Нақты, жақсы стратегяи ұйымының сұрақтарын дұрыс шешеді.
Стратегияны бөлшектерге бөліп өңдеуге болмайды, өйткені байланыс үзіледі.
Құрылымдық бірліктің корпарацияға қатысты проблемасы оның функцияларын
орталық шетел тәжірибесінде 70 жылдарының басында жекешелендірудің
жағында шешіліп қойылған. Соңғы 10 ішінде тәжірибеде менеджерлерге арнайы
өкілеттік берілген, басшының қатысуынсыз менеджер шешім қабылдап, жұмысты
жүргізе береді. Әрине өкілеттілікті өзіңе жүктелген қызмет барысына ғана
қолдана алады. Бұл жағдайға басшы менеджер орта буындағы бөлім менеджерлері
толық қаржылық және материалдық жауапкершілікті өз мойнына алады. Бөлім
менеджерлері бірігіп өздерінің техникалық және экономикалық идеяларын
жүзеге асырса,онда компания табыс табады. Орталықтандырылмаған басқару
құрылымы қазіргі таңда және нарықта “қозғалмалы” болып келеді.
Орталықтандырылған басқару жүйесіне бұрынғы совет үкіметін айтуға толық
болады.
Басқару буындары арасындағы деңгейлердегі дұрыс жіктеу қажет.
Орталықтандырылмаған басқару құрылымындағы корпорация жалпы корпорациялық
деңгей және өндірістік – шаруашылық деңгейлерге бөлінеді. Бұл жағдайда
аппарат бөлімі өндірістік – шаруашылық қызметтің нәтижесіне, өнімнің бәсеке
қабілеттілігіне, жоғарғы басшылық ұзақ мерзімдік жоспарлау және сыртқы
байланысты кеңейтуге жауап береді.
Акционерлік қоғамның ендігі проблемасы – персоналды басқару. Бұл
басты,бір мақсаттағы басқаруды әрбір облыстарға сапалы түрде жүзеге асыра
алмайсың. Фирма персоналдардың шешімімен санасуы керек. Сол үшін
персоналдарға мотивацияны кең көлемде қолдану қажет, өйткені олар фирманың
жұмысын алға жылжытады және фирманың тікелей ішінде жүріп басқаруға
қатысады. .[4]
Акционерлік қоғамның жоғарғы органы оның акционерлерініің жалпы
жиналысы болып табылады. Қоғамның басқару органы- директорлар кеңесі;
Атқарушы орган – алқалы (басқарма ) немесе жеке –дара; Бақылаушы орган-
алқалы (тексеру комиссиясы) немесе жеке- дара тексеруші; Қолданылып жүрген
заңдарға сәйкес өзге де органдар болып табылады.
Жабық қоғамның жарғысында қоғамды, директорлар кеңесін құрмай
басқару мүмкіндігі көзделуі мүмкін. Бұл жағдайда директорлар кеңесінің
айырықша құзіретіне осы жатқызылған мәселелер акционерлердің жалпы
жиналысының айырықша құзіретіне беріледі. Акционерлердің жалпы жиналысының
ерекше құзіретіне:
• қоғамның жарғысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу;
• қоғамның үлгісін өзгерту;
• қоғамды ерікті түрде қайта құру және тарату;
• қоғамның директорлар кеңесін сайлау, оның сандық құрамын
белгілеу және оның мүшелерінің өкілеттіліктерін мерзімінен бұрын
тоқтату;
• қоғамның жарияланған жарғылық капиталының мөлшерін өзгерту;
• қоғамның тексеру комиссиясының мүшелерін сайлау және олардың
өкілеттілігін мерзімінен бұрын тоқтату;
• бұл жағдайларды қоспағанда есеп комиссисының құрамын бекіту;
• қоғамның жылдық қаржылық есебін, қоғамның тексеру қорытындыларын
бекіту;
• қоғамның акционерлердің алда тұрған жалпы жиналысын шақыруды
акционерлерге хабарлау нысанын айқындау және осындай ақпаратты
баспасөз басылымында жариялау тұралы шешім қабылдау;
• акцияларды бөлшектеу (сплит) және топтастыру;
• акциялардың құнын оларды қоғам бағалы қағаздар рыногы
туралы заңдарға сәйкес сатып алу кезінде айқындау әдістемесін
бекіту;
• қоғамның таза табысын бөлу тәртібі;
• жыл қорытындысы бойынша дивиденттер мөлшерін бекіту;
• қоғамға тиесілі барлық активтердің жиырма бес және одан көп
процентін құрайтын сомадағы активтердің бір бөлігін немесе бірнеше
бөлігі арқылы өзге заңды тұлғаларды құруға немесе олардың
қызметіне қоғамның қатысуы туралы шешім қабылдау;
• ірі мәмілелерді және өзге де мәмілелерді заңға сәйкес бекіту;
• қоғамның облигацияларын және туынды бағалы қағаздарын шығару
шарттары мен тәртібі;
• қоғамның өз капиталы мөлшгерінің жиырма бес және одан да көп
процентін құрайтын сомаға қоғамның міндеттемелерін көбейту туралы
шешім қабылдау;
• лауазымды тұлғаларға оның ішінде қоғамның директорлар кеңесі
мүшелерінің төленетін сыйақының және өтемақының мөлшерін бекіту;
• қоғамның аудиторын бекіту;
• егер қоғамның жарғысында акционерлерге қоғамның қызметі туралы
ақпараттар беру тәртібі белгіленбесе осындай тәртіпті, сонының
ішінде бспасөз басылымын айқындау
• жарғыны өзгерту туралы;
• акционерлік қоғамның жарғылық қоры;
• бұрын шығарылған акцияларды шоғырландыру және бөлу,қосымша
акцияларды шығару туралы;
• облигациялық заемдар шығару тәртібі туралы;
• қоғамның атқарушы органдарын, тексеру комиссиясының мүшелерін
және қоғамның аудиторларын сайлау,сондай–ақ, олардың
өкілеттілігін мерзімінен бұрын тоқтату туралы;
қоғамның ішкі регламентін қабылдау,оған өзгерістер мен толықтырулар
енгізу туралы; [4]
2 Акционерлік қоғам қызметтерінің ерекшеліктері
Акционерлік қоғамда акционерлердің, соның ішінде құрылтайшылардың
арасында,өзге шақырылған сарапшы – мамандар арасынанда қадағалау кеңесі
құрылуы мүмкін. Қағалау кеңесі акционерлік қоғамның атқарушы органдарының
қызметіне бақылау жасауды жүзеге асырады. Қадағалау кеңесі мүшелерінің
акциоенрлік қоғам атынан әрекет жасауға құқығы жоқ. Қоғам жарғысымен
қадағалау кеңесі құрылған жағдайда онң ерекше ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
жай емес түрде қалыптасуы мен қызметтері
1 Акционерлік қоғамдардың қалыптасуы
2 Акционерлік қоғам қызметтерінің ерекшеліктері
1 Акционерлік қоғамдардың қалыптасуы
Акционерлік қоғамнан біз коммерциялық ұғым түсінеміз,жарғылық капитал
негізінен нақты бір акция санына тең,қоғамға қатысушылар,қоғамға қатысты
міндеттемелік құқықтарын куәландырады. Акционерлер қоғам міндеттемесіне
жауап бермейді және өз қызметіне байланысты тоқырау тәуекелін өз мойнына
алады.
Акционерлік қоғамның өз қатысушыларының мүлкінен оқшауланған мүлкі
болады,өз міндеттемелері бойынша өз мүлкі шегінде жауапты болады және өз
қатысушылары бойынша жауап бермейді.Құрылтайшылар акционерлік қоғамның
міндеттемелері бойынша қоғамның жарғылық қорына салынған салымның толық
төлемеген жағдайда олар салығының төленбеген бөлігі шегінде ортақ жауап
береді.
Акционерлік қоғам – заңды тұлға және өзінің жеке мүлкінің еркін
балансын есептей отырып жеке мүліктік емес және мүлікті өз атынан жүзеге
асыруға қажет әр-түрлі қызметтің түрлері бойынша азаматтық құқық пен
міндеттеме алуға болады. .[1]
Акционерлік қоғам қызметі бағалы қағаздар мен акцияның іс-әрекеті
нәтижесінде пайда алуға бағытталған 2005 жылға дейін акционерлік қоғам –
жабық және ашық болып бөлінеді.
Қатысушылары - өздеріне тиесілі акцияларды басқа акционерлердің
келісімісіз бөліп бере алатын акционерлік қоғам ашық акционерлік қоғам(ААҚ)
болып табылған. Ашық акционерлік қоғам өзі шығаратын акцияларға ашық түрде
жазылу жүргізуге және оларды заңдармен белгіленген жағдайларда еркін сатуға
құқықтары болған еді.
Акциялары тек өз құрылтайшылары немесе алдын – ала белгілденген өзге
адамдар арасында таратылатын акционерлік қоғамды Жабық акционерлік
қоғам(ЖАҚ) болып табылған. Жабық акционерлік қоғам өзі шығаратын
акцияларға ашық түрде жазылу жүргізуге не оларды сатып алуға өзгеше түрде
адамдардың шектеусіз тобына ұсынуға құқығы жоқ.
Қоғамды қайта құрыға болады және оның мемлекеттік тіркелуі күнінен
бастап мекеме қатарына санаймыз. .[2]
Қоғамның негізгі құжаты жарғы, ол қоғаммен оның акционерлері,барлық
жазылған міндеттер мен құқықтары тиісті міндеттері жазылған ереже.
Акционерлік қоғам акционерлер жиналысының шешімі бойынша қайта
құрылуы немесе таратылуы мүмкін. Акционерлік қоғамды қайта құрудың және
таратудың өзге негіздері мен тәртібі жарғыда белгіленеді.
Акционерлік қоғам тек қана жауапкершілігі шектеулі серіктестік болып
қайта құрылуға құқылы.
Кирилл және Мефодия үлкен энциклопедиясы былай анықтайды: “Жарғылық
қоры акциялардың нақты құнына тең белгілі бір санына бөлінген серіктестік
акционерлік қоғам деп аталады. Акционерлік қоғамның қатысушылары оның
міндеттемелері бойынша жауап бермейді және өздеріне тиесілі акциялар құны
шегінде қоғамның қызметіне байланысты болатын залалдар шегуге тәуекел
етеді.”
Акционерлік қоғам заңды тұлға болып табылады.Фирмалық
атауы,тіркелгенфирмалық белгісі,өз атауы мен белгісіне сәйкес мөрі болады.
Акционерлік қоғамның атауы ( толық және қысқартылған) міндетті түрде
көрсетілуі керек:
• қоғаммның үлгісі(типі)
• айналысатын қызметінің мәні(пәні,предмет)
• басқа қоғамнан айырмашылығы туралы мәліметтер
Акционерлік қоғамның атауларын әр елдің мемлекеті тұжырымдап береді.
Фирмалық атаумен бірге акционерлік қоғам “АҚ” деген фраза жазылады. Мысалы,
“Сусындар” АҚ, “АТФ” банкі АҚ.
Акционерлік қоғам толық өзін - өзі басқару үлгісінің шаруашылығына
байланысты сұрақтарды,шаруашылық шешімдерді қабылдау,өткізу,бағаны
белгілеу,еңбек ақыны төлеумен таза табысты бөлумен өзі айналысады.
Заңға қарсы емес барлық құқық берілетін шаруашылықпен қызмет
атқаруға болады. Акционерлік қоғамның қызметі жарғыда көрсетілген қызметпен
ғана шектелмейді. Акционерлік қоғам өкілеттік иемденуге және Қазақстан
Республикасының облысында,қаласында өз филиалдарын ашуға құқылы.
Акционерлік қоғамның қатысушыларының салымында ғимарат,құрылыс,
құұрал-жабдықтар және басқа да материалды бағалықтар:жеке ойшылдық, жер мен
шұғылдануға берілетін құқықтар,табиғи ресурстар болуы мүмкін.
Салынған мүліктің құнын қоғамның қатысушылары бірлесіп анықтайды.
Өз үлесін капиталға салынғаннан кейін,акция табысынан акционер
қоғамнан өз салымын қайтарып алуға құқығы жоқ, соңғы жағдайға тек қана
заңмен немесе қоғам жарғылығында қаралады. .[3]
Акционерлік қоғам заңды тұлға ретінде шаруашылық қызметтің
нәтижесінде өндірілген өнімге,коммерциялық қызметтен алынған
табысқа,қатысушылардың берген мүлікке бойынша иелік ете алады.
Акционерлік қоғам акционерлердің жалпы жиналысының шешімі бойынша
акцияларды нақты құнын өсіру немесе қосымша аакциялар шығару арқылы
жарғылық қорын өсіруге құқылы.
Акционерлік қоғам акционерлердің жалпы жиналысының шешімі бойынша
акциялардың нақты құнын кеміту арқылы,не циялардың жалпы санын қысқарту
мақсатында олардың бір бөлігін сатып алу арқылы жарғылық қорды азайтуға
құқылы, бірақ ол заңда көзделген ең төменгі мөлшерден кем болмауы керек.
Нарық тек қана өмір менталитетін өзгертіп қана қойған
жоқ,басқарудың жаңа функцияларын нарыққа енгізді (фирманы басқарудың
ұйымдастырушылық құрылымындағы өзгерістер), бұрын болмаған сондай-ақ,
құрылым элементтерінің өтімділігі пайда болды. Бұрын да жабдықтау және
өткізу бойынша проблемалар болған. Орталықтан жоспарлау жағдайында бұлар
басқалай шешілген,қазіргі таңда шаруашылық қызметтер өз бетінде шешімді.
Бүгінгі күндегі ең күшті техникалық жетістікткр (барлық жағдайдағы
мүмкіндіктер) қарастырылмаса жабылуы мүмкін,өйткені ооның өніміне
тұтынушылардың сенімі нық болмаса, тиімділік бермей қалуы мүмкін.
Акционерлік қоғамның басқару құрылымы және оның бөлемшелері арнайы
маманданған орган болуы керек,маркетингпен айланысатын,өнімді қандай
сапамен, санмен,қандай қызмет түрлерін көрсетумен,өндіріп жатқан немесе
өндіруге тиісті өнімінеее немесе қызметі тұтынушылар таба алама деген
сұрақтарға көп көңіл бөлінеді. .[3]
Қазір жаңа бөлімше пайда болды:”тұтынушылармен қарым – қатынас
орнату), қоршаған ортаның проблемасы “қоғаммен байланыс”. Жаңа функцияның
бір айырмашылығы – корпарацияның ұйымдық дамуы. Оның мазмұны: ұйымдық
құрылымды басқарудың келешектегі жоспары, орталықтандырылған және
орталықтандырылмаған ара қатынастың өзгерісін жобалау,корпорациядағы
әртүрлі топтардың басқару үлгісіндегі іс - әрекеттің тиімділігін бағалау.
Фирма ішіндегі басқарудың негізгі функциясы фирма стратегиясы
анықталады.орталықтан басқарудың жоспарлы экономика бұл функция қатыспайды.
Стратегияны таңдау – директорлар кеңесінің жұмысы. Бас директор
кеңесінің басты тұлғасы болғаннан кейін оның шешімі таңдау стратегиясына
әсер етеді, таңдау стратегиясы акционерлік қоғамның жұмысын толығымен
жүзеге асыратындай болуы қажет.Стратегияда күшті нақты артықшылық көріну
керек.
Акционерлік қоғамның мақсаты - өз ресурсын барынша тиімді
қолданып,пайда табу.
Бизнес стратегиясындағы бірлік бұл - өте нақты өндірістік өнім
немесе оның тасымалдануы әрине кеденмен байланысты. Бизнес стратегиялық
бірліктің мақсаты өндіреді,ал маркетинг,дистрибьютерлік қызметпен басқалар
жұмыс жасуы керек. Нақты, жақсы стратегяи ұйымының сұрақтарын дұрыс шешеді.
Стратегияны бөлшектерге бөліп өңдеуге болмайды, өйткені байланыс үзіледі.
Құрылымдық бірліктің корпарацияға қатысты проблемасы оның функцияларын
орталық шетел тәжірибесінде 70 жылдарының басында жекешелендірудің
жағында шешіліп қойылған. Соңғы 10 ішінде тәжірибеде менеджерлерге арнайы
өкілеттік берілген, басшының қатысуынсыз менеджер шешім қабылдап, жұмысты
жүргізе береді. Әрине өкілеттілікті өзіңе жүктелген қызмет барысына ғана
қолдана алады. Бұл жағдайға басшы менеджер орта буындағы бөлім менеджерлері
толық қаржылық және материалдық жауапкершілікті өз мойнына алады. Бөлім
менеджерлері бірігіп өздерінің техникалық және экономикалық идеяларын
жүзеге асырса,онда компания табыс табады. Орталықтандырылмаған басқару
құрылымы қазіргі таңда және нарықта “қозғалмалы” болып келеді.
Орталықтандырылған басқару жүйесіне бұрынғы совет үкіметін айтуға толық
болады.
Басқару буындары арасындағы деңгейлердегі дұрыс жіктеу қажет.
Орталықтандырылмаған басқару құрылымындағы корпорация жалпы корпорациялық
деңгей және өндірістік – шаруашылық деңгейлерге бөлінеді. Бұл жағдайда
аппарат бөлімі өндірістік – шаруашылық қызметтің нәтижесіне, өнімнің бәсеке
қабілеттілігіне, жоғарғы басшылық ұзақ мерзімдік жоспарлау және сыртқы
байланысты кеңейтуге жауап береді.
Акционерлік қоғамның ендігі проблемасы – персоналды басқару. Бұл
басты,бір мақсаттағы басқаруды әрбір облыстарға сапалы түрде жүзеге асыра
алмайсың. Фирма персоналдардың шешімімен санасуы керек. Сол үшін
персоналдарға мотивацияны кең көлемде қолдану қажет, өйткені олар фирманың
жұмысын алға жылжытады және фирманың тікелей ішінде жүріп басқаруға
қатысады. .[4]
Акционерлік қоғамның жоғарғы органы оның акционерлерініің жалпы
жиналысы болып табылады. Қоғамның басқару органы- директорлар кеңесі;
Атқарушы орган – алқалы (басқарма ) немесе жеке –дара; Бақылаушы орган-
алқалы (тексеру комиссиясы) немесе жеке- дара тексеруші; Қолданылып жүрген
заңдарға сәйкес өзге де органдар болып табылады.
Жабық қоғамның жарғысында қоғамды, директорлар кеңесін құрмай
басқару мүмкіндігі көзделуі мүмкін. Бұл жағдайда директорлар кеңесінің
айырықша құзіретіне осы жатқызылған мәселелер акционерлердің жалпы
жиналысының айырықша құзіретіне беріледі. Акционерлердің жалпы жиналысының
ерекше құзіретіне:
• қоғамның жарғысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу;
• қоғамның үлгісін өзгерту;
• қоғамды ерікті түрде қайта құру және тарату;
• қоғамның директорлар кеңесін сайлау, оның сандық құрамын
белгілеу және оның мүшелерінің өкілеттіліктерін мерзімінен бұрын
тоқтату;
• қоғамның жарияланған жарғылық капиталының мөлшерін өзгерту;
• қоғамның тексеру комиссиясының мүшелерін сайлау және олардың
өкілеттілігін мерзімінен бұрын тоқтату;
• бұл жағдайларды қоспағанда есеп комиссисының құрамын бекіту;
• қоғамның жылдық қаржылық есебін, қоғамның тексеру қорытындыларын
бекіту;
• қоғамның акционерлердің алда тұрған жалпы жиналысын шақыруды
акционерлерге хабарлау нысанын айқындау және осындай ақпаратты
баспасөз басылымында жариялау тұралы шешім қабылдау;
• акцияларды бөлшектеу (сплит) және топтастыру;
• акциялардың құнын оларды қоғам бағалы қағаздар рыногы
туралы заңдарға сәйкес сатып алу кезінде айқындау әдістемесін
бекіту;
• қоғамның таза табысын бөлу тәртібі;
• жыл қорытындысы бойынша дивиденттер мөлшерін бекіту;
• қоғамға тиесілі барлық активтердің жиырма бес және одан көп
процентін құрайтын сомадағы активтердің бір бөлігін немесе бірнеше
бөлігі арқылы өзге заңды тұлғаларды құруға немесе олардың
қызметіне қоғамның қатысуы туралы шешім қабылдау;
• ірі мәмілелерді және өзге де мәмілелерді заңға сәйкес бекіту;
• қоғамның облигацияларын және туынды бағалы қағаздарын шығару
шарттары мен тәртібі;
• қоғамның өз капиталы мөлшгерінің жиырма бес және одан да көп
процентін құрайтын сомаға қоғамның міндеттемелерін көбейту туралы
шешім қабылдау;
• лауазымды тұлғаларға оның ішінде қоғамның директорлар кеңесі
мүшелерінің төленетін сыйақының және өтемақының мөлшерін бекіту;
• қоғамның аудиторын бекіту;
• егер қоғамның жарғысында акционерлерге қоғамның қызметі туралы
ақпараттар беру тәртібі белгіленбесе осындай тәртіпті, сонының
ішінде бспасөз басылымын айқындау
• жарғыны өзгерту туралы;
• акционерлік қоғамның жарғылық қоры;
• бұрын шығарылған акцияларды шоғырландыру және бөлу,қосымша
акцияларды шығару туралы;
• облигациялық заемдар шығару тәртібі туралы;
• қоғамның атқарушы органдарын, тексеру комиссиясының мүшелерін
және қоғамның аудиторларын сайлау,сондай–ақ, олардың
өкілеттілігін мерзімінен бұрын тоқтату туралы;
қоғамның ішкі регламентін қабылдау,оған өзгерістер мен толықтырулар
енгізу туралы; [4]
2 Акционерлік қоғам қызметтерінің ерекшеліктері
Акционерлік қоғамда акционерлердің, соның ішінде құрылтайшылардың
арасында,өзге шақырылған сарапшы – мамандар арасынанда қадағалау кеңесі
құрылуы мүмкін. Қағалау кеңесі акционерлік қоғамның атқарушы органдарының
қызметіне бақылау жасауды жүзеге асырады. Қадағалау кеңесі мүшелерінің
акциоенрлік қоғам атынан әрекет жасауға құқығы жоқ. Қоғам жарғысымен
қадағалау кеңесі құрылған жағдайда онң ерекше ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz