Солон, Клисфен, Ликург және Сервий Туллий реформалары

1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
2.1. Солонның реформалары;
2.2. Клисфеннің реформалары;
2.3. Ликург реформалары;
2.4. Сервий Тулий реформалары;
3. Қорытынды
4. Қолданылған әдебиеттер тізімі

Азамат тарихының дамуына өзіндік үлес қосқан елдің бірі-Рим мемлекеті. Рим Италия территориясындағы кішігірім қала мемлекеттен алып империяға дейін өскен мемлекеттік құрылым. Грек қала мемлекеттерінің тарихынан олардың даму сатыларын әр сатыдағы даму заңдылықтарын көргендіктен енді Рим қала-мемлекетінің тарихына, оның билік формаларының мемлекеттік құрлысына, құқықтық жүйесіне әсерін түсінуге тырысайық.
Рим республикасының құрылуы. Римнің ұзақ ғасырлық тарихы үш кезеңге бөлінеді:
1. Ежелгі Рим патшалық кезең - б.з.д. 754 – 810 ж.ж.
2. Рим республикалық кезеңі б.з.д. 510 – б.з. 27 ж.ж.
3. Рим империя кезеңі екіге бөлінеді: принципат (б.з. 27 – 14 ж.ж.), доминат (284 – 395 ж.ж)
Рим мемлекеті алты төбедегі қоныстардың бейбіт қосылуына (Синойкизм) пайда болған азаматтық қауым бастапқыда Римдегі саяси билік патшаның қолында болды. Патша әскери және діни билікті қолына шоғырландырғандықтан ақсақалдардың билікке ұмтылуын қанағаттандыру үшін ақсақалдар кеңесін құруға мәжбүр болды.

1.Мұхтарова А.Қ “Шетелдердің мемлекет және құқық тарихы” Алматы 2005ж;
2.Булгакова Д.А, Истаев А.Ж “Мемлекет және құқықтың жалпы тарихы”Алматы 2004ж;
3.Черниловский З.М “Всеобщая история государство и права” Москва 1983ж.

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

СОӨЖ
Тақырыбы: Солон, Клисфен, Ликург және Сервий Туллий реформалары

Орындаған: Иргебекова Ф. Б.
Тексерген: Турсынкулова Д. А.

Алматы 2016ж.
Жоспары:
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
2.1. Солонның реформалары;
2.2. Клисфеннің реформалары;
2.3. Ликург реформалары;
2.4. Сервий Тулий реформалары;
3. Қорытынды
4. Қолданылған әдебиеттер тізімі

КІРІСПЕ
Азамат тарихының дамуына өзіндік үлес қосқан елдің бірі-Рим мемлекеті. Рим Италия территориясындағы кішігірім қала мемлекеттен алып империяға дейін өскен мемлекеттік құрылым. Грек қала мемлекеттерінің тарихынан олардың даму сатыларын әр сатыдағы даму заңдылықтарын көргендіктен енді Рим қала-мемлекетінің тарихына, оның билік формаларының мемлекеттік құрлысына, құқықтық жүйесіне әсерін түсінуге тырысайық.
Рим республикасының құрылуы. Римнің ұзақ ғасырлық тарихы үш кезеңге бөлінеді:
1. Ежелгі Рим патшалық кезең - б.з.д. 754 - 810 ж.ж.
2. Рим республикалық кезеңі б.з.д. 510 - б.з. 27 ж.ж.
3. Рим империя кезеңі екіге бөлінеді: принципат (б.з. 27 - 14 ж.ж.), доминат (284 - 395 ж.ж)
Рим мемлекеті алты төбедегі қоныстардың бейбіт қосылуына (Синойкизм) пайда болған азаматтық қауым бастапқыда Римдегі саяси билік патшаның қолында болды. Патша әскери және діни билікті қолына шоғырландырғандықтан ақсақалдардың билікке ұмтылуын қанағаттандыру үшін ақсақалдар кеңесін құруға мәжбүр болды.
Рим патшаларының бірі - сергии туллии коғамдағы мүліктік жіктелістің күшейгендігін байқағандықтан мүліктік цензді енгізіп, Рим халқын алты класқа бөлді бұл қоғамдағы саяси күштердің ара салмағының өзгеруіне әсер етті. Римнің жетінші патшасы өр көкірек Тарквиниидің жеке басының кемшіліктері ақсақалдар мен патша арасындағы қарама-қайшылықты күшейтіп, патша билігінің құлауына алып келді. Бастапқыда Римде халық жиналыстары трибуттық - рулық жиналыстар болса, кейіннен Сервии Тулии реформасының нәтижесінде центуриаттық-жүздік жиналыстар болды. Центуриаттық жиналыстарда жоғарғы мемлекеттік қызметтерге сайланатын және маңызды саяси - құқықтық мәселелер қаралды. Жиналыстардың шешімдері заң күшіне ие болды. Бірақ халық жиналыстарына ұсынылатын мәселелер алдын ала сенатта, сосынақсақалдар кеңесінде қаралатын.
Патша билігін құлатуға қатысқан ақсүйектердің екі ірі тобының билік үшін күресін болдырмау ушін жыл сайын биліктегілерді сайлау жүйесі енгізіліп, Республикалық билеу формасы, яғни басқарудың барлық сатысына адамдар сайланып қойылатын болды.
Республикалық биліктің қалыптасуына және нығайуына ақсүйектер мен құқығы жағынан шектелген әлеуметтік топ - плебейлердің арасындағы курес те әсер етті. Осы күрестің нәтижесінде XІІ Таблица заңдары қабылданды. XІІ таблица заңдарында плебейлер құқы шектелген топ ретінде көрінсе бірте-бірте елдегі қиын жағдайларды пайдалана отырып плебейлер өздеріне саяси жэне экономикалық құқықтар алды.Плебейлер біртіндеп өздерінің өкілдерін мемлекеттік қызметкер дәрежесәне көтерді. Оларды халық трибундары деп атады. Бастапқыда екі халық трибуны болса,кейіннен олардың саны он-ға дейін жетті. Плебейлер өздерінің жиналысын плебисит шақыру құқына қол жеткізді және кейіннен бұл жиналыстың шешімі заң күшіне ие болды. Әлеуметтік топтардың арасындағы шиеленістің дұрыс шешілуі мемлекетік баскару жүйесінің тиімділігін арыттырғандықтан жэне де азаматтардың соғысқа деген ынтасын басып алынған территориядан жер беру арқылы қызықтыра білген. Рим басшылары біртіндер көрші территоряларды басып ала бастады.
Римнің мемлекеттік құрылысының басқаруға тиімділігі оның алып державаға айналуына әсер еткен фатордың бірі.
Рим жергілікті патриархалдық қауымға жататын. Патрицийлер ру, курия және трибаларға бөлінетін. Рим үш трибаның одағы болатын. Бір курия он рудан, триба он курийден тура-тын. 3 трибаның әрқайсысы жүз рудан, ал бүкіл кауымның халқы үш жүз рудан қүралатын. Ру бірлестіктеріне кіретін азаматтар өз әскерлерін қүратын. Халық жиналысына қатынасып, қауымның алгашқы мүшелері болып саналатын. Алғашқы толық қүқықты азаматтыкты тек патрицийлер иеленді.
Әрбір рудың аты болды. Рудың басшысы ақсақал кеңесіне, атап айт-қанда сот қызметін жүзеге асыратын санаға енді. Ең басында Рим қауымы 300 рудан түрғандыктан, ежелгі сенат 300 сенатордан түрды. Сенат омірлік көсемді сайлады. Патша Сенаттың төрағасы болып, бүкіл қауым атынан қүдайга қүрбандық берді және "легиондарды" басқарды. Ең маңызды мөселелер курияның, рудың халық жиналысында қойылып отыратын.
Халықтың ең ауқатты бөлігінен түратын бірінші топтың жүздіктеріндегі адам саны небары оншақты еді. Керісінше, соңғы топ жүздіктеріңде аза-маттардың саны жүзден едэуір асып, ал ақырғы центурияда 4 мыңға дейін жетті. Соиымен дүрыс шешілсе, 1 топ шешімі дүрыс және қуатты болып шыгады. Олар 193 дауыстан 98 дауыс береді. Басқа топтар дауыс беруге қатыспаса да болатын, ойткені олардың дауыстарының ешқандай кажеті жок еді.

2.1. СОЛОННЫҢ РЕФОРМАЛАРЫ
Солон реформалары - б.з.д. VI ғ. Афинада өмір сүрген. Б.з.д. 594 ж. архонт болып сайланып, өз реформаларын жүзеге асыруға ұмтылды. Солон жеке билікті орнатуға ұмтылған топ пен кең халықтық билікті орнатуға ұмтылушылар ортасындағы "алтын аралық" саясатын ұстанды. Ол бірінші кезекте борышкерлердің қарызын жойып, болашақта жеке құлдыққа, борышкерлерді құлдыққа сатуға тыйым салды. Енді құлдық сырттан кел-ген құлдар көмегімен дамыды. Келесі өзгеріс - жер иеленушілердің иелік ауқымы шектелді. Саяси реформалары: ценздік-мүліктік жіктеу. Афин азаматтары мүліктік жағдайына байланысты төрт топқа бөлінді. I разрядқа - ең байлар, II разрядқа - жай байлар. Бұл екіразряд өкілдері мемлекеттік аппараттағы барлық маңызды қызметтерді алуға құқылары болды, бірақ архонт және қазынасы (казначей) болуға тек I разряд өкілдерінің құқысы болды. Енді аристократиялық қағидат (шығу тегіне байланысты) мүліктік, байлық принципімен ауыстырылды. III разрядқа - орта топтағы азаматтар, IV разрядты қоғамның қалған топтары феттер құрады. Солон конституциясы бойынша биліктің жоғарғы органы - афин халық жиналысы жарияланды. Афин қоғамының 4 тайпаға бөлінуінің сақталуына байланысты 400 кеңесі құрылды - Мемлекеттік орган. Бұл кеңес жыл сайын алғашқы үш разряд азаматтарынан сайланды, әр тайпадан 100 өкілден тұратын 400 кеңесі халық жиналысында талқыланатын мәселелерді алдын ала дайындап, күнделікті істермен айналысқан. Халық жиналысы маңызды мемлекеттік істерді талқылаумен айналысты, заңдар қабылдады. Оның жұмысына ересек афин азаматтары қатыса алды.
Б.д. дейінгі 630 жылы эвпатридтерге қарсы Килон қуғын-сүргіні болып өтті. Бірақ ол жеңіске жете алған жоқ. Б.д. дейінгі 594 жылы архонт болып Солон сайланды. Оның алдында екі мақсат тұрды: Афина полисін басқару және Саламин аралын жаулап алып, Мегара қаласын Афинаға бағындыру. Саламин аралы Афинаның Пирей шығанағына кіретін жолын бақылауға қолайлы орналасқан, сондықтан оны өзіне қаратудың Афина үшін маңызы ерекше болды. Солон Кодрид даңқы елге жайылған Афина базилевсі. Бірақ мүліктік жағдайы бойынша Солон іс жүзінде демостың орта жігіне жататын, өйткені ол саудамен айналысатын (сол саудадан байыған) олон жіберген афин отряды бұл тапсырманы орындады.ол саяси тақырыпқа өлеңдер шығаратын елге белгілі ақын әрі философ еді. Солон өзінің реформалар үшін шығарған заңдарын өлеңмен жазған. Бұндай талант Солонның атағын ,халық алдындағы беделін жоғары көтерді.Солон істеген елеулі жұмыстарының бірі- заң қабылдау. Солонның реформаларын нарықтық және саяси деп бөлуге болады. Заң шығарушы ретінде Солон селолық , негізінен ауқатты қалалық демостың және оларға қосылған эвпатриттердің мүддесін жақсы сезініп,нарықтық мәселелерді айқын түсінетін.
Бірінші шешілуші мәселе-салық және жер болды.евпатриттер өзінің көршісіне қарыз берген кезде оның жер үлесіне қарыздың бағасы көрсетілген тас бағана қоятын.жер үлесінің иесі алған егіннің алтыдан бірін эвпатритке тапсыруға тиіс болатын.Ал егер оған шамасы келмесе,оның жері қарыз берген қожаның қолына өтуі шарт.Одан кейін қарызды өтей алмаған адамдар өзінің жеке бостандығын кепілдікке салып,ұзақ мерзімге қарыздары үшін құлдыққа түскен.Мұндай жағдайда олар шетелге сатылып кетуі мүмкін еді.Солон бұл мәселені шешу үшін "сисахфия" деген реформа өткізді. "Сисахфия" дегенде "ауыр жүкті сілкіп тастау"дегенді білдіреді.Ол бойынша жер учаскісінде орнатылатын бағалар жойылды.Сөйтіп,шаруалардың қарыздары жойылды.
Қолөнер мен сауданы өркендету мақсатында Солон мынадай заң шығарды:егер кезінде әкесі баласына мамандық беріп,қолөнерге үйретпесе,баласы әкесі қартайғанда жәрдем көрсетуден бас тарта алды.
Солон бүкіл елге ортақ өлшем енгізіп,ақша реформасын жүргізді.Бұл реформа бойынша жаңа жеңіл евбей таланты қарым-қатынасқа енгізілді.Солон Аттиканың нарықтық өмірін жандандырып,нысапсыздыққа қарсы күресті.Ол сый-сияпатпен жерлеуді,қымбат мазарды салуды және тасаттық беруді тыйды.Солон қарыз берушіге 9 проценттен артық өсім беруге тыйым салды.Солон өткізген нарықтық реформалардан кейін құлдарды тек ғана шетелден әкелетін болды,Аттиканың азаматтарын құл ету мүлде тоқтатылды.
Солонның нарықтық реформасы саяси реформалармен толықтырылып отырылды.Ол генократияны рулық аристократтардың билігін жойып,оны тимократиямен, яғни дүние,мүлік цензісіне негізделген билікпен алмастырды.Ол осы арқылы ақсүйектерді рулық құрылыстың ескі әдет-ғұрыптармен байланыстағы ерекше жеңілдіктерден айырды.Ареопагпен қатар Солон 400 кеңесі деп аталатын жаңа орган шығарды.Бүкіл Аттиканың азаматтары елдегі дүние-мүлік цензісіне қарай топтарға бөлінді.Оның негізіне егін шаруашылығының алынатын натуралдық табыс алынды.Бірінші топқа өзінің жерінен астық түрінде немесе сұйық өнім түрінде 500 медимнен кем табыс алмайтын азаматтар жатқызылды.Бұл тап бес жүздік деп аталды.
Екінші топқа өз жерінен 300 медимнен кем табыс алмайтын азаматтар кірді.Оларды салт аттылар деп атады,өйткені олар өзінің әскери аттымен атты әскер қатарына өтуі керек болды.
Үшінші топқа өзінің жерінен 200 медимнен кем табыс алмайтын азаматтар кірді.Оларды зевгиттер деп атады,яғни,олар өз өгіздерін жегетіндер,олар жаяу әскер жасағында қызмет етуге және жеке өзінің ауыр қару-жарағын иеленуге міндетті еді.
Төртінші топқа табысы 200 медимнен аз азаматтар жатқызды.Олар феттер деп аталды.Әскери қызметте олар қосымша жұмыс атқарды.
Халық жиналысы Солон реформаларының нәтижесінде Аттиканың өмірінде бұрынғыдан әлде қайда белсенді рөл атқара бастады.
Гелиэя-жоғарғы сот.Демек ант берген қорғалушылардың 6000 адамының жаңа жоғарғы сот құрылды.
Тұтас алғанда Солонның реформалары белгілі дәрежеде компромисттік реформалар еді.Ол ареопагқа оның заң шығару және бақылау функцияларын қалдырды,Аттиканың ескі ру-тайпаға бөлінінуіне,төрт рулық тайпаға-филаға бөлінуіне тиген жоқ.Солон реформаларының Аттиканың онан әрі әлеуметтік,нарықтық және саяси өркендеп дамуында орасан зор маңызды болды.

2.2. КЛИСФЕННІҢ РЕФОРМАЛАРЫ
Клисфен реформалары б.з 509 жылы пайда болды.Оның бұл реформалары ру-тайпа қатынастарының қалдықтары мен сарқыншықтарын толық жойды және Афинада құл иеленушілік демократия жүйесін қалыптастырды.
Ол ескі 4 ру тайпалы филдерді жойып,олардың орнына 10 аумақтық филге бөлінді.Әрбір фил 3 бөлімнен құралды:қалалық,теңіз жағалаулық және ішкі аудандар.Алғашқы екеуінде демос,үшіншісінде аристократтар басым болды.Клисфен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.